Αθήνα: 09/03/2015

ΠΡΟΣ:
κα Ουρανία Αντωνοπούλου, Αναπληρώτρια Υπουργό Εργασίας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
- Γραφείο Πρωθυπουργού της χώρας κου Α. Τσίπρα
- κ. Π. Σκουρλέτη, Υπουργό Εργασίας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης
- Γραφείο Υπουργού Επικρατείας κ. Ν. Παππά
- Γραφείο Υπουργού Επικρατείας κ. Α. Φλαμπουράρη
- Γραφείο Υπουργού Επικρατείας κ. Π. Νικολούδη
- κα Θ. Φωτίου, Αναπληρώτρια Υπουργό Εργασίας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης
- Γενικό Γραμματέα Υπουργείου Εργασίας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης
- κα Δ. Χαλικιά, Γενική Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών & Άλλων Πόρων
- κα Σ. Παπούλια, Προϊσταμένη Ειδικής Υπηρεσίας Συντονισμού & Παρακολούθησης Δράσεων ΕΚΤ (ΕΥΣΕΚΤ)
- κ. Σ. Γώγο, Προϊστάμενο ΕΥΔ ΕΠ «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση»
- κ. Π. Οικονομάκο, Αναπληρωτή Προϊστάμενο ΕΥΔ ΕΠ «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση»
- Φορείς - μέλη Ε.Σ.Α.μεΑ.

---

Επιβεβλημένη η ένταξη της αρχής της μη διάκρισης λόγω αναπηρίας και της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία στα Προγράμματα Κοινωφελούς Εργασίας - Προτάσεις Ε.Σ.Α.μεΑ.

Αξιότιμη κυρία Υπουργέ,
Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) - που αποτελεί τον τριτοβάθμιο κοινωνικό και συνδικαλιστικό φορέα των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους στη χώρα, επίσημα αναγνωρισμένο δια του Ν.2430/96 (ΦΕΚ 156Α/10.7.96) Κοινωνικό Εταίρο της ελληνικής Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας, ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία (European Disability Forum), μέλος με δικαίωμα ψήφου στις Επιτροπές Παρακολούθησης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2007 - 2013, μέλος της Ομάδας Εργασίας σχετικά με την ένταξη της διάστασης της αναπηρίας και της μη διάκρισης στο ΕΣΠΑ 2014 -2020 βάσει της υπ' αριθ. 14125/ΕΥΣΣΑΑΠ 989/24.03.2014 Απόφασης του Υπουργού Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, διαθέτουσα διαχειριστική επάρκεια Β΄ και Γ΄ Τύπου για την υλοποίηση συγχρηματοδοτούμενων πράξεων στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007 - 2013 και διαπίστευση ως φορέας παροχής προγραμμάτων «Δια Βίου Μάθησης» - επιθυμεί με το παρόν έγγραφό της καταρχάς να σας συγχαρεί για την ανάληψη των καθηκόντων σας και παράλληλα να καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις ενόψει της εφαρμογής, το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, του νέου κύκλου του Προγράμματος Κοινωφελούς Εργασίας που εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση & Δια Βίου Μάθηση 2014 - 2020».

Αξιότιμη κυρία Υπουργέ,
Λαμβάνοντας υπόψη ότι:
- τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και οι οικογένειές τους, που αποτελούν μια από τις μεγαλύτερες πληθυσμιακές ομάδες της χώρας, βιώνουν διαχρονικά την ανεργία, τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό, ακόμη περισσότερο όμως σήμερα εξαιτίας της οικονομικής κρίσης που μαστίζει τη χώρα. (Για την κατάσταση των Ατόμων με Αναπηρία στην Ευρωπαϊκή Ένωση μπορείτε να συμβουλευτείτε μελέτη της Eurostat που έχει μεταφραστεί στα ελληνικά από την Ε.Σ.Α.μεΑ. και έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της - Σύνδεσμος: http://www.esaea.gr/pressoffice/press-releases/1679-stoixeia-eurostat-i-katastasi-ton-amea-stin-eyropi ).
- η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση κατά την επόμενη προγραμματική περίοδο 2014 - 2020 θα αποτελέσει το μοναδικό αναπτυξιακό εργαλείο και ως εκ τούτου θα πρέπει να αξιοποιηθεί στο έπακρο προς όφελος όλων των πολιτών, δίχως διακρίσεις και αποκλεισμούς, ιδίως όμως προς όφελος εκείνων των πολιτών που κινδυνεύουν περισσότερο από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό, όπως είναι τα άτομα με αναπηρία,
- όπως άλλωστε είχαμε επισημάνει εγγράφως στο παρελθόν, το Πρόγραμμα Κοινωφελούς Εργασίας όπως υλοποιήθηκε μέχρι σήμερα δυστυχώς απέκλειε τα άτομα με αναπηρία,
και:
α) πως στην νέα προγραμματική περίοδο:
- τόσο ο Κανονισμός ΕΕ 1303/2013 περί καθορισμού κοινών διατάξεων για τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) όσο και οι επιμέρους Κανονισμοί των Ευρωπαϊκών Ταμείων, ενισχύουν τις απαιτήσεις τους αναφορικά με τα άτομα με αναπηρία και την προσβασιμότητα σε σχέση με την προηγούμενη προγραμματική περίοδο (βλ. άρθρο 7 και γενικές εκ των προτέρων αιρεσιμότητες 1 και 3 του Κανονισμού 1303/2013), δεδομένης της προηγηθείσας υπογραφής της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Η Σύμβαση και το συνοδευτικό σ' αυτήν Προαιρετικό Πρωτόκολλο επικυρώθηκαν, ως γνωστόν, και από την ελληνική Βουλή και δια του ν. 4074/2012 - Αρ. ΦΕΚ 88 Α΄ - αποτελούν πλέον και εθνική νομοθεσία),
- ενδυναμώνεται η σημασία της εταιρικής σχέσης με κοινωνικούς εταίρους, μη κυβερνητικές οργανώσεις και φορείς - όπως η Ε.Σ.Α.μεΑ. - που είναι υπεύθυνοι για την προώθηση της κοινωνικής ένταξης και την καταπολέμηση των διακρίσεων (βλ. άρθρα 5 και 26 Κανονισμού 1303/2013),
- οι νέοι Κανονισμών των ΕΔΕΤ περιλαμβάνουν την υποχρέωση οριζόντιας εφαρμογής των αρχών της μη διάκρισης λόγω αναπηρίας και της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία, με ρητές αναφορές σε αυτά, και μάλιστα στο πλαίσιο όλων των επενδυτικών προτεραιοτήτων των Προγραμμάτων, είτε απευθύνονται στο γενικό πληθυσμό είτε αφορούν σε στοχευμένες παρεμβάσεις (βλ. άρθρο 7 Κανονισμού ΕΕ 1303/2013, άρθρο 8 Κανονισμού ΕΕ 1304/2013, σημεία 5 και 15, άρθρα 3 και 5 του Κανονισμού ΕΕ 1301/2013 κ.λπ.),
- η οριζόντια ενσωμάτωση των αρχών της μη διάκρισης λόγω αναπηρίας και της προσβασιμότητας σε δράσεις που απευθύνονται στο γενικό πληθυσμό αποτελεί και το σημείο-κλειδί που θα κάνει τη μεγάλη διαφορά προς όφελος των ατόμων με αναπηρία, αποτρέποντας τη δημιουργία νέων εμποδίων, τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό τους,
β) καθώς και τις συνταγματικές επιταγές και απαιτήσεις της εθνικής νομοθεσίας για την κοινωνική ένταξη των ατόμων με αναπηρία, όπως:
-της παρ. 6 του Άρθρου 21 του Συντάγματος της χώρας, σύμφωνα με την οποία «τα άτομα με αναπηρίες έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν μέτρων που εξασφαλίζουν την αυτονομία, την επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας»,

-των παρ. 1 και 2 του Άρθρου 5Α του Συντάγματος της χώρας, σύμφωνα με τις οποίες: «Καθένας έχει δικαίωμα στην πληροφόρηση, όπως νόμος ορίζει.....» και «Καθένας έχει δικαίωμα συμμετοχής στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Η διευκόλυνση της πρόσβασης στις πληροφορίες που διακινούνται ηλεκτρονικά, καθώς και της παραγωγής, ανταλλαγής και διάδοσής τους αποτελεί υποχρέωση του Κράτους....»,

-του Ν.3304/2005 (Αρ. ΦΕΚ 16 Α΄/27.01.2005) μέσω του οποίου απαγορεύεται οποιαδήποτε «άμεση» (άρνηση πρόσληψης εξαιτίας της ύπαρξης αναπηρίας) ή «έμμεση» (όταν μια φαινομενικά ουδέτερη διάταξη, κριτήριο ή πρακτική θέτει τα άτομα με αναπηρία σε μειονεκτική θέση) διάκριση σε βάρος των ατόμων με αναπηρία στον τομέα της απασχόλησης και της εργασίας καθώς και στον επαγγελματικό προσανατολισμό/αναπροσανατολισμό, επαγγελματική κατάρτιση και επιμόρφωση, ενώ παράλληλα προβλέπεται η εφαρμογή «εύλογων προσαρμογών», ήτοι η εργονομική διευθέτηση του χώρου εργασίας στις εξατομικευμένες ανάγκες του εργαζόμενουμε αναπηρία (βλ. άρθρο 10),

-του άρθρου 9 «Προσβασιμότητα» της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, την οποία η χώρα μας μαζί με το προαιρετικό πρωτόκολλό της επικύρωσε με τον Ν.4074/2012 (Αρ. ΦΕΚ 88 Α΄/11.04.2012), και ως εκ τούτου οφείλει να θέσει σε εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο, στο οποίο αναφέρεται το εξής: «Προκειμένου να επιτρέψουν στα άτομα με αναπηρίες να ζουν ανεξάρτητα και να συμμετέχουν πλήρως σε όλες τις πτυχές της ζωής, τα Συμβαλλόμενα Κράτη λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα προκειμένου να διασφαλίζουν στα άτομα με αναπηρίες την πρόσβαση, σε ίση βάση με τους άλλους, στο φυσικό περιβάλλον, τα μέσα μεταφοράς, την πληροφορία και τις επικοινωνίες, συμπεριλαμβανομένων και των τεχνολογιών και συστημάτων πληροφορίας και επικοινωνιών και σε άλλες εγκαταστάσεις και υπηρεσίες που είναι ανοικτές ή παρέχονται στο κοινό, τόσο στις αστικές όσο και στις αγροτικές περιοχές...»,

-της παρ. 7 του άρθρου 4 του Ν. 3979/2011 «Για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και λοιπές διατάξεις» (ΦΕΚ 138 Α'/16.06.2011)7, σύμφωνα με το οποίο: «Οι φορείς του δημόσιου τομέα διαμορφώνουν την πληροφόρηση και επικοινωνία και εν γένει τις υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης κατά τρόπο, ώστε αυτές να είναι φιλικές προς τον χρήστη, να διασφαλίζουν και να ενισχύουν την ισότητα ως προς την πρόσβαση σε πληροφορίες και υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και να λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες πρόσβασης ορισμένων ομάδων ή ατόμων και ιδίως των ατόμων με αναπηρία»,

-την ΥΑΠ/Φ.40.4/1/989 «Πλαίσιο Παροχής Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης», όπου στο Παράρτημα Ι - Ενότητα 7 «Προσβασιμότητα», ΚΥ. 49 και ΚΠ. 27 ορίζεται ότι οι δημόσιοι διαδικτυακοί τόποι ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ συμμορφώνονται με το πρότυπο «Οδηγίες για την Προσβασιμότητα του Περιεχομένου του Ιστού» (WCAG) έκδοση 2.0, σε επίπεδο συμμόρφωσης τουλάχιστον «ΑΑ», ενώ ΣΥΝΙΣΤΑΤΑΙ ΝΑ συμμορφώνονται με το πρότυπο «Οδηγίες για την Προσβασιμότητα του Περιεχομένου του Ιστού» (WCAG) έκδοση 2.0, σε επίπεδο συμμόρφωσης τουλάχιστο «ΑΑΑ»,

η Ε.Σ.Α.μεΑ. προτείνει - στο πλαίσιο του άρθρου 5 του Κανονισμού ΕΕ 1303/2013 που αφορά στη σύναψη εταιρικής σχέσης με φορείς που είναι υπεύθυνοι για την προώθηση της κοινωνικής ένταξης και την καταπολέμηση των διακρίσεων - τη διαβούλευση και στενή συνεργασία της με τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου σας με στόχο την ένταξη στο εν λόγω Πρόγραμμα της αρχής της μη διάκρισης λόγω αναπηρίας και της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία, στη βάση των προαναφερθέντων συνταγματικών επιταγών και απαιτήσεων της εθνικής νομοθεσίας και των Κανονισμών των ΕΔΕΤ.
Πιο συγκεκριμένα:
α) ως προς την εφαρμογή της αρχής της μη διάκρισης λόγω αναπηρίας, η Ε.Σ.Α.μεΑ. προτείνει:
- τη συμπερίληψη στην Πρόσκληση του Προγράμματος ρητής αναφοράς ότι δικαίωμα συμμετοχής μεταξύ των υπολοίπων κοινωνικών ομάδων έχουν και τα άτομα με αναπηρία με ποσοστό αναπηρίας από 50% και άνω (πρόκειται άλλωστε για ποσοστό που προβλέπεται και από τον ν.2643/1998), με τη διευκρίνιση ότι εάν σε μία οικογένεια - στόχο υπάρχουν δύο ή και περισσότερα μέλη εγγεγραμμένα στο ειδικό μητρώο ανέργων ατόμων με αναπηρία του ΟΑΕΔ, δικαίωμα υποβολής αίτησης έχουν όλα τα μέλη αυτής της οικογένειας. Επιπρόσθετα, πρέπει να προβλεφθεί κλιμακούμενη μοριοδότηση ανάλογα με τη βαρύτητα (ποσοστό) της αναπηρίας αυτών των ατόμων.
- την πρόβλεψη για συμμετοχή στο Πρόγραμμα συγγενών ατόμων με αναπηρία - ήτοι τέκνου, γονέα ή νόμιμου κηδεμόνα, αδελφής/αδελφού, συζύγου, με ποσοστό αναπηρίας από 67% και άνω, που βαρύνονται φορολογικά με άτομα με αναπηρία, καθώς και την πρόβλεψη κλιμακούμενης μοριοδότησή τους ανάλογα με τον αριθμό των μελών της οικογένειας με ποσοστό αναπηρίας από 67% και άνω.
- τη συμπερίληψη σχετικής πρόνοιας που να εξαιρεί τα κωφά και βαρήκοα άτομα με ποσοστό αναπηρίας από 50% και άνω από την εκπλήρωση του κριτηρίου επιλογής «γνώση ξένης γλώσσας», διότι αυτά τα άτομα έχουν ως μητρική τους γλώσσα τη νοηματική και μέσω αυτής μαθαίνουν ως δεύτερη γλώσσα την αντίστοιχη ομιλούμενη - στη γραπτή της φυσικά μορφή. Για τους κωφούς και τα βαρήκοα άτομα η εκμάθηση ξένης γλώσσας είναι δύσκολη - αν όχι αδύνατη - επειδή δεν μπορούν να κάνουν χρήση της ακοής τους. Επιπρόσθετα, τονίζουμε ότι δεν είναι εφικτή η απόκτηση κάποιου διπλώματος ξένης γλώσσας διότι απαιτούνται προφορικές εξετάσεις στις οποίες οι κωφοί και τα βαρήκοα άτομα αδυνατούν να ανταπεξέλθουν. Το κριτήριο της ξένης γλώσσας ουσιαστικά αποκλείει αυτή την πληθυσμιακή ομάδα και ως εκ τούτου συνιστά κριτήριο διάκρισης.
- τη συμπερίληψη ρητής αναφοράς ότι σε περίπτωση συμμετοχής ατόμων με αναπηρία στο Πρόγραμμα, τα πάσης φύσεως αναπηρικά επιδόματα δεν διακόπτονται από όποιο φορέα και εάν αυτά χορηγούνται (προνοιακό ή ασφαλιστικό φορέα). Η διακοπή του επιδόματος αναπηρίας στην περίπτωση που το άτομο απασχολείται αποτελεί μια απαράδεκτη πρακτική η οποία πρέπει να καταργηθεί άμεσα δεδομένου ότι λειτουργεί ως αντικίνητρο για την ένταξη των ατόμων με αναπηρία στον κόσμο της εργασίας. Το προαναφερθέν πάγιο αίτημα της Ε.Σ.Α.μεΑ., το οποίο μπορεί να διατυπωθεί και ως εξής: επέκταση της εφαρμογής της διάταξης της παρ.1, άρθρο 10 του Νόμου 4019/2011 (για την Κοινωνική Οικονομία) σε όλες τις περιπτώσεις απασχόλησης των ατόμων με αναπηρία (μισθωτή εργασία, αυτο-απασχόληση, επιχειρηματική δραστηριότητα), είναι δίκαιο διότι αποσκοπεί στην κάλυψη των πρόσθετων και πολυδάπανων αναγκών που η αναπηρία δημιουργεί, ενώ η αμοιβή της εργασίας τους στην κάλυψη των βιοποριστικών τους αναγκών και κατ' επέκταση στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής τους. Θεωρούμε ότι είναι απαράδεκτο το επίδομα αναπηρίας να εξισώνεται με το επίδομα ανεργίας, εφόσον η αναπηρία ενός ατόμου είτε εργάζεται είτε δεν εργάζεται εξακολουθεί να υφίσταται και κατ' επέκταση και οι αυξημένες δαπάνες που συνοδεύουν αυτήν.

β) Ως προς την εφαρμογή της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία, η Ε.Σ.Α.μεΑ. προτείνει:
- την πλήρη συμμόρφωση της ιστοσελίδας του δικαιούχου της Πράξης (αλλά και των φορέων στους οποίους θα τοποθετηθούν οι ωφελούμενοι), μέσω της οποίας θα πραγματοποιηθεί η δημοσιοποίηση του Προγράμματος και θα υποβάλλονται ηλεκτρονικά οι αιτήσεις των υποψηφίων, με το πρότυπο των Οδηγιών για την Προσβασιμότητα του Περιεχομένου του Ιστού Web Content Accessibility Guidelines (WCAG), έκδοση 2.0, σε επίπεδο προσβασιμότητας τουλάχιστον «ΑΑ», όπως άλλωστε ορίζει και η ΥΑΠ/Φ.40.4/1/989 «Πλαίσιο Παροχής Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης». Ειδικά για τους ωφελούμενους με τύφλωση ή προβλήματα όρασης πρέπει να παρέχεται σχετικό ενημερωτικό έντυπο υλικό (π.χ. αιτήσεις - οδηγίες κ.λπ.) και σε προσβάσιμες μορφές (CDs, DVs, εκτυπώσεις σε γραφή Braille)».
- την πρόβλεψη της κάλυψης από το Πρόγραμμα του κόστους που απαιτείται για την εφαρμογή «εύλογων προσαρμογών» (βλ. άρθρο 10 του ν. 3304/2005) από τους ωφελούμενους - φορείς προς τους ωφελούμενους με αναπηρία, εάν το είδος (κατηγορία) και η βαρύτητα (ποσοστό) της αναπηρίας το απαιτούν.

Αξιότιμη κυρία Υπουργέ,
Σε συνέχεια των παραπάνω προτάσεων, η Ε.Σ.Α.μεΑ. αναμένοντας τις δικές σας ενέργειες για την ενσωμάτωση στο Πρόγραμμα Κοινωφελούς Εργασίας των απαιτήσεων των συνταγματικών επιταγών, των απαιτήσεων της εθνικής νομοθεσίας και των Κανονισμών των ΕΔΕΤ, θέτει στη διάθεση των Υπηρεσιών σας την πολύχρονη εμπειρία και τεχνογνωσία που κατά γενική ομολογία διαθέτει.
Τέλος, θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι τις επόμενες ημέρες θα σας αποστείλουμε αναλυτικό Υπόμνημα, στο οποίο θα περιλαμβάνονται τα ζητήματα που επιθυμούμε να συζητήσουμε διεξοδικά μαζί σας στο πλαίσιο μιας συνάντησής μας.

Με εκτίμηση
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

Ι. ΒΑΡΔΑΚΑΣΤΑΝΗΣ ΧΡ. ΝΑΣΤΑΣ