Αθήνα: 01/11/2016

ΠΡΟΣ:
κ. Ι. Μουζάλα, Αναπληρωτή Υπουργό Μεταναστευτικής Πολιτικής

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:

---

Προτάσεις της Ε.Σ.Α.μεΑ επί του Σχεδίου Νόμου «Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2013/33/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 26ης Ιουνίου 2013, σχετικά με τις απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία (αναδιατύπωση, L180/96/29.6.2013)»

Σε συνέχεια της υπ. αριθμ. 948/14.6.2016 επιστολής μας, η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) με το παρόν σας υποβάλλει τις τροποποιήσεις/συμπληρώσεις της επί του Σχεδίου Νόμου "Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2013/33/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 26ης Ιουνίου 2013, σχετικά με τις απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία (αναδιατύπωση, L180/96/29.6.2013)».

Αρχικά, επιθυμούμε να παραθέσουμε κάποιες διαπιστώσεις που απορρέουν από την πρόσφατη επίσκεψή μας με την αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, μέλος της οποίας είναι ο Πρόεδρος της Ε.Σ.Α.μεΑ, σε στεγαστικές δομές προσφύγων και μεταναστών.
Στόχος της επίσκεψης της Ε.Ο.Κ.Ε ήταν να αξιολογηθεί η κατάσταση των προσφύγων και των μεταναστών στα Κέντρα Ταυτοποίησης και Φιλοξενίας προσφύγων στην Λέσβο και στην Αθήνα. Τα μέλη της αποστολής, κατά τη διάρκεια της τριήμερης επίσκεψης, εκτός από τη δια ζώσης εμπειρία στις στεγαστικές δομές, συναντήθηκαν με τις αυτοδιοικητικές αρχές της Λέσβου και τον Δήμο Αθηναίων, Ελληνικές και Διεθνής Οργανώσεις καθώς και με εκπροσώπους του Αναπληρωτή Υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής.
Οι διαπιστώσεις μας αφορούν στα κάτωθι:
• Τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και οι οικογένειές τους δεν καταγράφονται συστηματικά σε κεντρικό επίπεδο, με αποτέλεσμα να μη γνωρίζουμε τον αριθμό τους, σε ποιες στεγαστικές δομές φιλοξενούνται και τις συνθήκες υπό τις οποίες διαβιώνουν.
• Άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις στεγάζονται σε ακατάλληλους χώρους, όπως είναι οι σκηνές, με καμιά μέριμνα για θέρμανση και κλιματισμό, συνθήκες που είναι απαραίτητες για την ασφαλή διαβίωσή τους.
• Οι χώροι ταυτοποίησης και φιλοξενίας, όχι μόνο οι κατοικίες (containers, σπίτια, σκηνές), αλλά και οι χώροι υγιεινής, εστίασης και ψυχαγωγίας δεν είναι προσβάσιμοι στα άτομα με αναπηρία, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να συμμετέχουν σε όλες τις δραστηριότητες που αναπτύσσονται στα camp.
• Υπάρχει δυσκολία εντοπισμού των ατόμων με αναπηρία και ειδικότερα των ατόμων με μη ορατές αναπηρίες όπως η ψυχική αναπηρία, η νοητική αναπηρία, γεγονός το οποίο οι ίδιοι οι υπεύθυνοι των στεγαστικών δομών παραδέχονται.
• Στο πρόγραμμα παροχής εκπαίδευσης για τους ανήλικους πρόσφυγες από το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, δεν έχει ληφθεί καμιά μέριμνα για τους ανήλικους πρόσφυγες με αναπηρία και την ένταξή τους σε αυτό.
• Στις στεγαστικές δομές δεν υπάρχουν οργανώσεις και εξειδικευμένο προσωπικό σε θέματα που αφορούν άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις.
• Τα νοσοκομεία και οι δομές παροχής πρωτοβάθμιας ιατρικής φροντίδας δεν διαθέτουν, ούτε ως προς τον αριθμό ούτε ως προς τις ειδικότητες, το απαραίτητο προσωπικό για την κάλυψη των αναγκών των προσφύγων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις.
• Δεν υπάρχει καμιά εξειδικευμένη μέριμνα για τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις και για τις οικογένειές τους, εν αντιθέσει με την προστασία που –καλώς, πολύ σωστά– παρέχεται σε ασυνόδευτους ανήλικους.
Σε συνέχεια όλων των παραπάνω διαπιστώσεων και σύμφωνα το άρθρο 11 «Καταστάσεις κινδύνου και ανθρωπιστικών κρίσεων» του Ν. 4074/2012 (ΦΕΚ 88Α/11.04.2012) ο οποίος ενσωμάτωσε στο εθνικό μας δίκαιο τη Διεθνή Σύμβαση για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες του ΟΗΕ, σας παραθέτουμε τις προτεινόμενες τροποποιήσεις/συμπληρώσεις της Ε.Σ.Α.μεΑ επί του Σχεδίου Νόμου κατ' άρθρο.
1. Στο Άρθρο 2, σημείο γγ. της παραγράφου γ) και σημείο ii. της παραγράφου ια), να τροποποιηθούν ως εξής: (βλ. έντονη πλάγια γραμματοσειρά)
«γγ. Τα ενήλικα τέκνα με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις που δεν δύνανται να υποβάλουν αυτοτελώς αίτηση».
«ii. τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις»,
2. Στο Άρθρο 3, η παράγραφος 1 να συμπληρωθεί ως εξής (βλ. έντονη πλάγια γραμματοσειρά):
«Οι διατάξεις του παρόντος εφαρμόζονται σε όλες τις αιτήσεις διεθνούς προστασίας που υποβάλλονται στο έδαφος της Ελληνικής Επικράτειας, περιλαμβανομένων των συνόρων ή στις ζώνες διέλευσης της χώρας καθώς και σε όλους τους ανηλίκους πολίτες, άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις τρίτων χωρών ή ανιθαγενείς, ακόμα και αν δεν έχουν υποβάλει αίτηση διεθνούς προστασίας, με την επιφύλαξη τυχόν ευνοϊκότερων διατάξεων».

3. Στο Άρθρο 4, να συμπληρωθεί νέα παράγραφος ως εξής:

«Το ενημερωτικό έντυπο είναι διαθέσιμο σε προσβάσιμους μορφότυπους (π.χ. έντυπα με μεγάλους χαρακτήρες ή/και σε γραφή Braille ή/και σε «easy-to-read» μορφή, κασέτες και CDs, DVDs με διερμηνεία στον Διεθνή Κώδικα Επικοινωνίας, υποτιτλισμό, κ.λπ.)
Εάν ο αιτών διεθνή προστασία είναι κωφό ή βαρήκοο άτομο, του παρέχεται διερμηνεία νοηματικής γλώσσας στον Διεθνή Κώδικα Επικοινωνίας. Στην περίπτωση που ο αιτών δεν γνωρίζει τον Διεθνή Κώδικα Επικοινωνίας προβλέπεται η απασχόληση κωφού ατόμου το οποίο γνωρίζει την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα το οποίο θα λειτουργήσει ως ενδιάμεσος φορέας μεταξύ του Διερμηνέα Νοηματικής Γλώσσας και του αιτούντα».

4. Στο Άρθρο 6, η παράγραφος 2 να συμπληρωθεί ως εξής (βλ. έντονη πλάγια γραμματοσειρά):
«Οι αρμόδιες Αρχές υποδοχής και φιλοξενίας δύνανται να εξαρτούν την παροχή των υλικών συνθηκών υποδοχής των αιτούντων που δεν διαθέτουν στέγη ή επαρκείς πόρους για να καλύψουν τις ανάγκες στέγασής τους, με την πραγματική διαμονή των αιτούντων σε συγκεκριμένο τόπο, κατόπιν αιτιολογημένης απόφασης των αρμόδιων οργάνων, η οποία λαμβάνεται σε ατομική βάση, αφού ληφθούν υπόψη η διατήρηση της οικογενειακής ενότητας των αιτούντων, η διαφύλαξη των αρμονικών σχέσεων μεταξύ των αιτούντων και τυχόν ειδικές ανάγκες υποδοχής. Ιδιαίτερη μέριμνα λαμβάνεται έτσι ώστε τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις να φιλοξενούνται στις δομές μαζί με την οικογένειά τους ή ελλείψει αυτής με άτομα που επιλέγουν τα ίδια. Σε καμιά περίπτωση δεν δημιουργούνται για τα άτομα με αναπηρία συνθήκες ιδρυματικής φροντίδας».
5. Στο Άρθρο 9, η παράγραφος 2 να συμπληρωθεί ως εξής (βλ. έντονη πλάγια γραμματοσειρά):

«Στους αιτούντες παρέχεται δωρεάν ιατροφαρμακευτική νοσοκομειακή και ψυχιατρική περίθαλψη σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 33 του Ν. 4368/2016 (Α΄ 21), όπως ισχύει. Επίσης παρέχονται δωρεάν ιατρο-τεχνολογικά βοηθήματα στα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις».

6. Στο Άρθρο 13, η παράγραφος 1 να συμπληρωθεί ως εξής (βλ. έντονη πλάγια γραμματοσειρά):

«Οι αρμόδιες Αρχές υποδοχής και φιλοξενίας μεριμνούν για την παροχή υλικών συνθηκών υποδοχής και υπηρεσιών στους αιτούντες διεθνή προστασία καθώς και στους ανήλικους πολίτες, στα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις τρίτων χωρών ή ανιθαγενείς, ανεξάρτητα από το εάν έχουν υποβάλει αίτημα διεθνούς προστασίας, οι οποίες θα πρέπει να τους εξασφαλίζουν ένα επαρκές βιοτικό επίπεδο, το οποίο εγγυάται τη συντήρησή τους και προστατεύει τη σωματική και ψυχική τους υγεία. Το ίδιο βιοτικό επίπεδο εξασφαλίζεται και στην περίπτωση ατόμων με ειδικές ανάγκες υποδοχής καθώς και στην περίπτωση των ατόμων που τελούν υπό κράτηση».
7. Στο Άρθρο 14, η παράγραφος 1 να συμπληρωθεί ως εξής: (βλ. έντονη πλάγια γραμματοσειρά)
«Εφόσον η στέγαση των αιτούντων παρέχεται σε είδος και όχι με τη μορφή επιδόματος ενοικίου, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 13 του παρόντος, η διαμονή δύναται να λαμβάνει χώρα στις ανοικτές δομές προσωρινής υποδοχής του άρθρου 10 του Ν. 4375/2016, ή σε δομές φιλοξενίας που λειτουργούν σε ιδιωτικά ή δημόσια κτίρια, προστατευόμενα διαμερίσματα, σε ξενοδοχεία ή άλλους χώρους κατάλληλα προσαρμοσμένους για τη στέγαση αιτούντων. Όλοι οι χώροι που παρέχουν στέγαση σε είδος, όπως αναφέρονται στο παρόν άρθρο, είναι πλήρως προσβάσιμοι σε άτομα με αναπηρία».

8. Στο Άρθρο 14, η παράγραφος 3 να συμπληρωθεί ως εξής (βλ. έντονη πλάγια γραμματοσειρά):

«Το προσωπικό που εργάζεται στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης και στις δομές φιλοξενίας και υποδοχής, διαθέτει την κατάλληλη κατάρτιση μέσω σεμιναρίων που οργανώνονται με μέριμνα των αρμόδιων Αρχών υποδοχής και φιλοξενίας σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους Πρόσφυγες, το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης & Κοινωνικής Αλληλεγγύης, το Υπουργείο Υγείας ή άλλους εξειδικευμένους φορείς, όπως είναι η Ε.Σ.Α.μεΑ αναφορικά με την κατάρτιση του προσωπικού σε θέματα αναπηρίας και χρόνιων παθήσεων. Το προσωπικό υποχρεούται να τηρεί εχεμύθεια για προσωπικά δεδομένα των οποίων λαμβάνει γνώση κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του ή επ' ευκαιρία αυτών».
9. Στο Άρθρο 16, η παράγραφος 1 να τροποποιηθεί ως εξής (βλ. έντονη πλάγια γραμματοσειρά):
«Κατά την εφαρμογή των διατάξεων του Κεφαλαίου Β' περί των συνθηκών υποδοχής, οι αρμόδιες Αρχές υποδοχής και φιλοξενίας λαμβάνουν υπόψη τους την ειδική κατάσταση των ευάλωτων προσώπων, όπως, οι ανήλικοι, οι ασυνόδευτοι ανήλικοι, τα άτομα με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις, οι ηλικιωμένοι, οι γυναίκες σε κύηση ή λοχεία, οι μονογονεϊκές οικογένειες με ανήλικα τέκνα, τα θύματα βασανιστηρίων, βιασμού ή άλλης σοβαρής μορφής ψυχολογικής, σωματικής ή σεξουαλικής βίας ή εκμετάλλευσης, πρόσωπα με σύνδρομο μετατραυματικής διαταραχής, ιδίως επιζήσαντες και συγγενείς θυμάτων ναυαγίων και τα θύματα εμπορίας ανθρώπων».
Με εκτίμηση

Ο Πρόεδρος

Ι. Βαρδακαστάνης

Ο Γεν. Γραμματέας

Χρ. Νάστας