Αθήνα: 23/10/2019

ΠΡΟΣ:
κ. Κωνσταντίνο Τσιάρα, Υπουργό Δικαιοσύνης

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
Γραφείο Πρωθυπουργού της χώρας, κ. Κ. Μητσοτάκη
- κ. Γ. Γεραπετρίτη, Υπουργό Επικρατείας
- κ. Χρήστο - Γεώργιο Σκέρτσο, Υφυπουργό στον Πρωθυπουργό για τον συντονισμό του κυβερνητικού έργου
- κ. Δ. Κράνη, Υφυπουργό Δικαιοσύνης
- κ. Π. Αλεξανδρή, Γενικό Γραμματέα Δικαιοσύνης και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
- Οργανώσεις- Μέλη Ε.Σ.Α.μεΑ.

---

Δημόσια Διαβούλευση επί του σχέδιο νόμου ‘Τροποποιήσεις Ποινικού Κώδικα, Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και συναφείς διατάξεις’: οι προτάσεις της Ε.Σ.Α.μεΑ

Κύριε Υπουργέ,

Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.), που αποτελεί τον τριτοβάθμιο κοινωνικό και συνδικαλιστικό φορέα των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους στη χώρα, επίσημα αναγνωρισμένο Κοινωνικό Εταίρο της ελληνικής Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας και ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία (European Disability Forum) -του μεγαλύτερου φορέα εκπροσώπησης των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο- με το παρόν έγγραφό της σας υποβάλλει τις προτάσεις της στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης επί του σχεδίου νόμου «Τροποποιήσεις Ποινικού Κώδικα, Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και συναφείς διατάξεις». Οι παρακάτω προτάσεις μας υποβλήθηκαν και ηλεκτρονικά στις 18.10.2019 στον διαδικτυακό τόπο της ανοιχτής διακυβέρνησης www.opengov.gr 

Οι προτάσεις που ακολουθούν στοχεύουν στην εναρμόνιση τόσο του Ποινικού Κώδικά όσο και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες όσο και με τις Τελικές Παρατηρήσεις και Συστάσεις της Επιτροπής των ΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες που δημοσιεύτηκαν πρόσφατα (24 Σεπτεμβρίου 2019) ύστερα από τον εποικοδομητικό διάλογο που είχε η αντιπροσωπία της Ελληνικής Κυβέρνησης με την Επιτροπή στις 3-4 Σεπτεμβρίου κατά την διάρκεια της 22ης Συνόδου της Επιτροπής. Με αφορμή τη διαβούλευση του εν λόγω σχεδίου νόμου, η Ε.Σ.Α.μεΑ μελέτησε και σας στέλνει τις προτάσεις της όχι μόνο για τα άρθρα που είναι υπό διαβούλευση αλλά στο σύνολο τόσο του Ποινικό Κώδικα όσο και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.

Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψη:
α) την παρ. 1 του Άρθρου 20 του Συντάγματος της χώρας, σύμφωνα με την οποία «καθένας έχει δικαίωμα στην παροχή έννομης προστασίας από τα δικαστήρια και μπορεί να αναπτύξει σ' αυτά τις απόψεις του για τα δικαιώματα ή συμφέροντά του, όπως νόμος ορίζει»,
β) τον ν. 4074/2012, με τον οποίο η Ελληνική Βουλή κύρωσε τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Aτόμων με Αναπηρίες,
και πιο συγκεκριμένα τις απαιτήσεις που περιλαμβάνονται στα εξής:
- στην παρ. 1β του Άρθρου 4 «Γενικές Υποχρεώσεις», σύμφωνα με την οποία: «1.β [Τα Συμβαλλόμενα Κράτη] να λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων και των νομοθετικών, προκειμένου να τροποποιήσουν ή να καταργήσουν τους ισχύοντες νόμους, κανονισμούς, έθιμα και πρακτικές που συνιστούν διακρίσεις κατά των ατόμων με αναπηρίες»,
-στην παρ. 2 του Άρθρου 5 «Ισότητα και μη διάκριση», σύμφωνα με την οποία: «Τα Συμβαλλόμενα Κράτη απαγορεύουν όλες τις διακρίσεις βάσει αναπηρίας και εγγυώνται στα άτομα με αναπηρίες ίση και αποτελεσματική νομική προστασία κατά των διακρίσεων για οποιοδήποτε λόγο», και την παρ. 3, σύμφωνα με την οποία: «Προκειμένου να προάγουν την ισότητα και να εξαλείψουν τις διακρίσεις, τα Συμβαλλόμενα Κράτη λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα, προκειμένου να διασφαλίζουν ότι παρέχεται εύλογη προσαρμογή»,
- στην παρ. 1 του Άρθρου 13 «Πρόσβαση στη Δικαιοσύνη», σύμφωνα με την οποία: «1. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη διασφαλίζουν στα άτομα με αναπηρίες την αποτελεσματική πρόσβαση στη δικαιοσύνη, σε ίση βάση με τους άλλους, συμπεριλαμβανομένης και της παροχής διαδικαστικών και κατάλληλων για την ηλικία διευκολύνσεων, προκειμένου να διευκολυνθεί ο αποτελεσματικός ρόλος τους ως άμεσων και έμμεσων συμμετεχόντων, και ως μαρτύρων, σε όλες τις νομικές διαδικασίες, συμπεριλαμβανομένων και των ανακριτικών και λοιπών προκαταρκτικών σταδίων»,
-στην παρ. 1 του Άρθρου 14 «Ελευθερία και Ασφάλεια του Ατόμου», σύμφωνα με την οποία: «1. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη διασφαλίζουν ότι τα άτομα με αναπηρίες, σε ίση βάση με τους άλλους: α. απολαύουν το δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια του προσώπου, β. δεν στερούνται την ελευθερία τους παράνομα ή αυθαίρετα και ότι οποιαδήποτε στέρηση της ελευθερίας είναι σύμφωνη με το νόμο και ότι η ύπαρξη μιας αναπηρίας δεν θα δικαιολογεί, σε καμία περίπτωση, τη στέρηση της ελευθερίας»,
γ) την παρ. 1 του Άρθρου 61, του ν. 4488/2017 (με τον οποίο θεσπίστηκαν οι «κατευθυντήριες – οργανωτικές διατάξεις υλοποίησης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες»), σύμφωνα με την οποία: «1. Κάθε φυσικό πρόσωπο ή νομικό πρόσωπο δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου υποχρεούται να διασφαλίζει την ισότιμη άσκηση των δικαιωμάτων των ΑμεΑ στο πεδίο των αρμοδιοτήτων ή δραστηριοτήτων του, λαμβάνοντας κάθε πρόσφορο μέτρο και απέχοντας από οποιαδήποτε ενέργεια ή πρακτική που ενδέχεται να θίγει την άσκηση των δικαιωμάτων των ΑμεΑ. Ιδίως υποχρεούται: α) να αφαιρεί υφιστάμενα εμπόδια κάθε είδους, β) να τηρεί τις αρχές καθολικού σχεδιασμού σε κάθε τομέα της αρμοδιότητάς του ή της δραστηριοποίησής του, προκειμένου να διασφαλίζει για τα ΑμεΑ την προσβασιμότητα των υποδομών, των υπηρεσιών ή των αγαθών που προσφέρει, γ) να παρέχει, όπου απαιτείται σε συγκεκριμένη περίπτωση, εύλογες προσαρμογές υπό τη μορφή εξατομικευμένων και κατάλληλων τροποποιήσεων, ρυθμίσεων και ενδεδειγμένων μέτρων, χωρίς την επιβολή δυσανάλογου ή αδικαιολόγητου βάρους, δ) να απέχει από πρακτικές, κριτήρια, συνήθειες και συμπεριφορές που συνεπάγονται διακρίσεις σε βάρος των ΑμεΑ, ε) να προάγει με θετικά μέτρα την ισότιμη συμμετοχή και άσκηση των δικαιωμάτων των ΑμεΑ στον τομέα της αρμοδιότητας ή δραστηριότητάς του»,
δ) τις Τελικές Παρατηρήσεις και Συστάσεις (Concluding Observations and Recommendations) της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, και πιο συγκεκριμένα τις συστάσεις όπως αναφέρονται στις παραγράφους:
«6. Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος, σε στενή διαβούλευση και με την ενεργό συμμετοχή των οργανώσεων των ατόμων με αναπηρία: α) Να εναρμονίσει το νομικό και διοικητικό πλαίσιο για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία...με την πλήρη ένταξη του δικαιωματικού μοντέλου της αναπηρίας στους νόμους, τους κανονισμούς και τις πρακτικές του, σε όλα τα επίπεδα κυβέρνησης και όλη την επικράτεια, σύμφωνα με τη Σύμβαση...γ) Να εξαλείψει στη νομοθεσία του την υποτιμητική γλώσσα που αναφέρεται στα άτομα με αναπηρία [6. The Committee recommends that the State party, in close consultation with and, the active involvement of organizations of persons with disabilities: a) Harmonize its legal and administrative framework on disability...by fully integrating the human rights model of disability in its laws, regulations and practices across all levels of government and territories in line with the Convention; c) Eliminate derogatory language in reference to persons with disabilities in its legislation]»,
«20. Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος να διασφαλίσει την αποτελεσματική πρόσβαση στη δικαιοσύνη χωρίς καμία διάκριση, με αποτελεσματικό μηχανισμό παρακολούθησης. Επιπλέον, συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος να διασφαλίσει αποτελεσματική πρόσβαση στις νομικές υπηρεσίες και στη νομική βοήθεια, σε δωρεάν βοηθητικές τεχνολογίες και σε ποιοτική μετάφραση και διερμηνεία στη νοηματική γλώσσα, στη γραφή Braille, και σε άλλες εναλλακτικές μορφές, παρέχοντάς τα δωρεάν σε όλα τα στάδια των αστικών, ποινικών και διοικητικών διαδικασιών. Επίσης, συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος να συνεχίσει να παρέχει επαρκή κατάρτιση στα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία σε δικαστές, δικηγόρους και στους υπαλλήλους επιβολής του νόμου, ενισχύοντας σταδιακά τις προσπάθειες του στον τομέα αυτό, και να λαμβάνει υπόψη του το Άρθρο 13 της Σύμβασης κατά την υλοποίηση του υποστόχου 16.3 των Στόχων για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη [20. The Committee recommends that the State party ensure effective access to justice without any discrimination, with an effective monitoring mechanism. It further recommends that the State party ensure effective access to legal services and cost-free legal aid, cost-free assistive technologies and quality translation and interpretation in sign language, Braille, and other alternative formats, provided free of charge at all stages of civil, criminal and administrative proceedings. It also recommends that the State party continue to provide adequate training on the rights of persons with disabilities to judges, lawyers, and law enforcement officials, progressively strengthening its efforts in this area, and to take into account article 13 of the Convention while implementing target 16.3 of the Sustainable Development Goals.]», και
«22. Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της για το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία στην ελευθερία και την ασφάλεια (βλέπε A/72/55, annex I), η Επιτροπή προτρέπει το Συμβαλλόμενο Κράτος να καταργήσει όλους τους νόμους που επιτρέπουν την ακούσια στέρηση της ελευθερίας λόγω αναπηρίας, να τερματίσει τη χρήση αναγκαστικής θεραπείας και περιοριστικών και καταναγκαστικών μεθόδων, και να παρέχει αποτελεσματικά ένδικα μέσα για τα άτομα με αναπηρία που στερούνται την ελευθερία τους λόγω της αναπηρίας τους» [22. In line with its guidelines on the right to liberty and security of persons with disabilities (see A/72/55, annex I,), the Committee urges the State party to repeal all laws allowing for the involuntary deprivation of liberty on the basis of impairment, end the use of forced treatment, restraints and coercive methods, and provide effective remedies for persons with disabilities deprived of their liberty on the basis of impairment.],

διαπιστώνει ότι το εν λόγω σχέδιο νόμου δεν εναρμονίζεται με: α) τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, β) το νομοθετικό πλαίσιο, όπως αυτό παρουσιάστηκε παραπάνω, και γ) τις Τελικές Παρατηρήσεις και Συστάσεις της Επιτροπής, και ως εκ τούτου αιτείται ανά άρθρο -στο σύνολο του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και όχι μόνο στα προτεινόμενα προς αναθεώρηση άρθρα- τα εξής:

Ποινικός Κώδικας
(ν. 4619/2019, ΦΕΚ 95/Α/11-6-2019)

Άρθρο 34 – Ανικανότητα προς καταλογισμό
Την αντικατάσταση των εννοιών «ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής ή διατάραξης της συνείδησης» από όρους που είναι συμβατοί με τη δικαιωματική προσέγγιση της αναπηρίας που κατοχυρώνεται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, και όχι με έννοιες που βασίζονται στο αναχρονιστικό ιατρικό μοντέλο. Συγκεκριμένα οι έννοιες που χρησιμοποιούνται από την Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, και έχει υιοθετήσει και το Ελληνικό αναπηρικό κίνημα, είναι άτομο με «ψυχοκοινωνική αναπηρία» (psychosocial disabilities) αντί «ψυχικής διαταραχής» και η «νοητική αναπηρία» (intellectual disabilities) αντί «διανοητικής διαταραχής».

Άρθρο 35 – Υπαίτια πρόκληση ανικανότητας
Την αντικατάσταση της έννοιας «κανονική ψυχιατρική κατάσταση». Η έννοια «κανονική» που χρησιμοποιείται για να ορίσει την 'ψυχική κατάσταση' στην οποία βρίσκεται κάποιος/κάποια είναι μια έννοια που απορρέει από το ιατρικό μοντέλο της αναπηρίας, και έχει τις ρίζες της στον 19ο αιώνα. Παρ' όλα αυτά, τις τελευταίες δεκαετίες η έννοια αυτή έχει δεχθεί δριμεία κριτική αλλά και πλήθος ερωτημάτων για το τι είναι «κανονικό», π.χ. Τι νοείται «κανονικό» σε αυτό το πλαίσιο; Ποια κατάσταση θεωρείται ως «κανονική ψυχική κατάσταση»; κλπ. Για τον λόγο αυτό, και για να αποφευχθούν συζητήσεις περί κανονικότητας και μη-κανονικότητας, προτείνεται η αντικατάστασή της με έννοια που θα εναρμονίζεται με τη δικαιωματική προσέγγιση της αναπηρίας.

Άρθρο 69 - Γενική Διάταξη | Άρθρο 69Α – Μέτρα θεραπείας ατόμων που απαλλάσσονται από την ποινή λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής | Άρθρο 70 – Διάρκεια θεραπευτικού μέτρου | Άρθρο 71 – Μέτρα θεραπείας ατόμων μειωμένου καταλογισμού λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής
Την αντικατάσταση της ορολογίας «ψυχική ή διανοητική διαταραχή» με την «ψυχοκοινωνική ή νοητική αναπηρία» προκειμένου να εναρμονιστεί με τη δικαιωματική προσέγγιση της αναπηρίας. Επιπρόσθετα, πρέπει να διερευνηθεί και αξιολογηθεί κατά πόσο το περιεχόμενο των Άρθρων 69, 69Α, 70, 71, και συγκεκριμένα τα «μέτρα θεραπείας ατόμων που πάσχουν από ψυχική ή διανοητική διαταραχή» είναι σε αρμονία με τη Σύμβαση, και ειδικότερα με τα Άρθρα 13 «Πρόσβαση στη Δικαιοσύνη» και 14 «Ελευθερία και Ασφάλεια του Ατόμου».

Άρθρο 137Α – Βασανιστήρια
Την αντικατάσταση της φράσης «σοβαρή ψυχική βλάβη» στο πρώτο εδάφιο της παραγράφου 6 με την ακόλουθη: «σοβαρή ψυχοκοινωνική αναπηρία», προκείμενου να συνάδει με τη δικαιωματική προσέγγιση της αναπηρίας.

Άρθρο 338 – Κατάχρηση ανίκανου προς αντίσταση σε γενετήσια πράξη
Την αντικατάσταση του όρου «διανοητική» που περιλαμβάνεται στην πρώτη παράγραφο με τον όρο «νοητική» προκειμένου να συνάδει με τη δικαιωματική προσέγγιση της αναπηρίας.

Άρθρο 339 – Γενετήσιες πράξεις με ανήλικους ή ενώπιον τους
Λαμβάνοντας υπόψη την παράγραφο/ερώτημα 12α που έθεσε η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες στο Κατάλογο Θεμάτων (List of Issues) της ενόψει του εποικοδομητικού διαλόγου της με την αντιπροσωπεία του Ελληνικού Κράτους για την εφαρμογή της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, σχετικά με την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2011/93/EE, σχετικά με την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών και της παιδικής πορνογραφίας και την αντικατάσταση της απόφασης-πλαίσιο 2004/68/ΔΕΥ του Συμβουλίου, διαπιστώθηκε ότι αυτή έχει ενσωματωθεί εν μέρει στον ν. 4267/2014, και όχι στο σύνολο της όπως αναφέρεται στο άρθρο 1 της Οδηγίας. Η μελέτη το ν. 4267/2014 έδειξε επίσης ότι τα σημεία της Οδηγίας 2011/93/ΕΕ που μιλούν για τα παιδιά με αναπηρία (άρθρο 3 -αδικήματα σεξουαλικής κακοποίησης και συγκεκριμένα η παράγραφος 5ii, και το άρθρο 9 – επιβαρυντικές περιστάσεις) δεν έχουν ενσωματωθεί στον προαναφερθέντα νόμο. Λόγω του ότι ο νόμος 4267/2014 σχετίζεται άμεσα με την ενσωμάτωση των άρθρων της Οδηγίας στον Ποινικό Κώδικα, η μελέτη τον Ποινικό Κώδικα ανέδειξε ότι σε σημαντικό βαθμό το περιεχόμενο του ν. 4267/2014 έχει καταργηθεί στον τρέχοντα Ποινικό Κώδικα. Το ερώτημα που προκύπτει σε αυτό το σημείο είναι για το εν τέλει η Οδηγία 2011/93/EE έχει ενσωματωθεί στο Ελληνικό θεσμικό πλαίσιο και πως προστατεύονται τα παιδιά γενικά, και τα παιδιά με αναπηρία ειδικότερα, από τη σεξουαλική κακοποίηση, τη σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών και τη παιδική πορνογραφία. Με άλλα λόγια, η Ε.Σ.Α.μεΑ υιοθετεί και θέτει ξανά την ερώτηση της Επιτροπής για το ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση εφαρμογής της Οδηγίας της 2011/93/EE όσον αφορά τα παιδιά με αναπηρίες (Κατάλογος Θεμάτων παράγραφος/ερώτηση 12α).

Άρθρο 348Α - Πορνογραφία Ανηλίκων | Άρθρο 348Β – Προσέλκυση παιδιών για γενετήσιους λόγους | Άρθρο 348Γ – Πορνογραφικές παραστάσεις ανηλίκων
Το περιεχόμενο των εν λόγω άρθρων πρέπει να διερευνηθεί και να αξιολογηθεί αν είναι εναρμονισμένο με τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, και συγκεκριμένα με το Άρθρο 16 «Απαλλαγή από την εκμετάλλευση, τη βία και την κακομεταχείριση».

Επίσης σημειώνει ότι στο Άρθρο 348Γ (Πορνογραφικές παραστάσεις ανηλίκων), στην παράγραφο 1, στο σημείο α) έχει παραλειφθεί η αναφορά στα έτη της κάθειρξης. Συγκεκριμένα αναφέρεται το εξής «α) αν ο παθών δεν συμπλήρωσε τα δώδεκα έτη, με κάθειρξη».

Η ίδια παράλειψη υπάρχει και στην παράγραφο 2 του ίδιου άρθρου, όπου στην περίπτωση β) δεν υπάρχει η χρονική διάρκεια της ποινής. Συγκεκριμένα αναφέρεται το εξής «β) στην περίπτωση β' κάθειρξη».

Με αφορμή και τον τίτλο αλλά και το περιεχόμενο του Άρθρου 16 της Σύμβασης, επισημαίνει την έλλειψη της έννοιας «εκμετάλλευση» ώστε να περιγράψει τον τρόπο με τον οποίο οδηγήθηκε ο ανήλικος να συμμετέχει στις συγκεκριμένες πράξεις. Οι έννοιες που χρησιμοποιούνται αυτή τη στιγμή είναι οι έννοιες της «βίας» και της «απειλής». Ωστόσο, άλλο νόημα έχει η έννοια της «βίας», άλλο της «απειλής», και άλλο της «εκμετάλλευσης».

Κώδικας Ποινικής Δικονομίας
(ν. 4620/2019, ΦΕΚ 96/Α/11-6-2019)

Άρθρο 95 – Δικαίωμα στην Ενημέρωση
Σε συνέχεια της παραγράφου 2, το οποίο περιγράφει το πως θα γίνεται η «επικοινωνία» με έναν ύποπτο ή κατηγορούμενο, πρέπει να προστεθεί παράγραφος που θα αφορά στην παροχή εναλλακτικών μορφών επικοινωνίας, όπως παρουσιάζονται αναλυτικά στο Άρθρο 2 της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες ώστε και τα άτομα με αναπηρία να έχουν ίση πρόσβαση στη Δικαιοσύνη.

Άρθρο 96 – Χορήγηση του εγγράφου περί των δικαιωμάτων
Σε συνέχεια του περιεχόμενου του εν λόγω εγγράφου, πρέπει το κείμενο αυτό να είναι διαθέσιμο τόσο σε Braille όσο και στη νοηματική γλώσσα ώστε και τα άτομα με αναπηρία να έχουν ίση πρόσβαση στη Δικαιοσύνη.

Άρθρο 101 – Δικαίωμα διερμηνείας και μετάφρασης
Σε ότι αφορά εδώ στο δικαίωμα στη διερμηνεία, οι παροχές που θα διατίθενται πρέπει να περιλαμβάνουν και τους κωφούς ή βαρήκοους και το δικαίωμα τους στην παροχή διερμηνείας στη νοηματική γλώσσα, ώστε να διασφαλιστεί η ισότιμη πρόσβασή τους στη Δικαιοσύνη.

Άρθρο 200 – Ψυχιατρική Πραγματογνωμοσύνη
Πρέπει να διερευνηθεί και αξιολογηθεί κατά πόσο η διαδικασία που περιγράφεται στο Άρθρο 200 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, και αφορά στη διαδικασία της ψυχιατρικής πραγματογνωμοσύνης είναι σε αρμονία με τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, και συγκεκριμένα με τα Άρθρα 13 «Πρόσβαση στη Δικαιοσύνη» και 14 «Ελευθερία και Ασφάλεια του Ατόμου».

Άρθρο 229 – Μάρτυρες κουφοί και άλαλοι
α) Λαμβάνοντας υπόψη το σχόλιο του μέλους της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, Mr. Dmitri Rebrov, κατά τη διάρκεια του εποικοδομητικού διαλόγου μεταξύ της αντιπροσωπείας του Ελληνικού Κράτους και της Επιτροπής στις 5 Σεπτεμβρίου 2019 στην Γενεύη ότι «the use of the word deaf and dumb is offensive to the dignity of deaf persons and persons with hearing impairments» [η λέξη κωφάλαλος προσβάλει την αξιοπρέπεια των κωφών και βαρήκοων ατόμων], είναι απόλυτης προτεραιότητας η κατάργηση του αναχρονιστικού όρου «κωφάλαλος», καθώς επίσης και η αντικατάσταση του όρου «κουφός» σε «κωφός» όπως αναφέρεται και στη Σύμβαση. Άλλωστε, η εξάλειψη της υποτιμητικής γλώσσας προς στα άτομα με αναπηρία όπως αυτή εμπεριέχεται στην υπάρχουσα νομοθεσία αποτελεί και μια από τις Συστάσεις της Επιτροπής (παράγραφος 6γ των Τελικών Παρατηρήσεων και Συστάσεων της Επιτροπής).

β) Το περιεχόμενο του άρθρου 229 πρέπει να διερευνηθεί και αξιολογηθεί για το κατά πόσο είναι εναρμονισμένο με τη Σύμβαση, και συγκεκριμένα με το Άρθρο 13, αλλά και με τη Σύσταση της Επιτροπής όπως αυτή διατυπώνεται στην παράγραφο 20 των Τελικών Παρατηρήσεων της.

γ) Με αφορμή το άρθρο για τους μάρτυρες κωφούς, και τις διαδικασίες που περιγράφονται ώστε να έχουν δικαίωμα να συμμετέχουν στην εν λόγω διαδικασία, πρέπει να διερευνηθεί και προστεθεί άρθρο που θα περιλαμβάνει «εναλλακτική ζωντανή βοήθεια» και σε άλλες κατηγορίες αναπηρίας, όπως τα άτομα με ψυχοκοινωνικές αναπηρίες ή τα άτομα με νοητικές αναπηρίες, ώστε, σύμφωνα με το Άρθρο 13 της Σύμβασης, να διασφαλίζεται «στα άτομα με αναπηρίες [η] αποτελεσματική πρόσβαση στη δικαιοσύνη, σε ίση βάση με τους άλλους».
Άρθρο 233 – Διορισμός διερμηνέα | Άρθρο 234 – Ποιοι δεν μπορούν να διοριστούν διερμηνείς | Άρθρο 235 – Υποχρέωση αποδοχής καθηκόντων, έξοδα διερμηνείας | Άρθρο 237 – Υποχρέωση μετάφρασης ουσιωδών εγγράφων | Άρθρο 238 – Μετάφραση εγγράφου και γραπτές καταθέσεις σε ξένη γλώσσα
Το περιεχόμενο αυτών των άρθρων πρέπει να διερευνηθεί και αξιολογηθεί αν είναι εναρμονισμένο με τη Σύμβαση, και συγκεκριμένα με το Άρθρο 13. Επίσης και με τη Σύσταση της Επιτροπής, όπως αυτή αναφέρεται στην παράγραφο 20 των Τελικών Παρατηρήσεων και Συστάσεών της.

Άρθρο 382 – Προσωρινή Ανικανότητα
Τα σημεία δ) και ε) του εν λόγω άρθρου αποτελούν διάκριση για τα άτομα με αναπηρία και δεν είναι εναρμονισμένα με τη Σύμβαση, όπως αυτό διατυπώνεται στο Άρθρο 5 (Ισότητα και μη-Διάκριση) και στο Άρθρο 13 (Πρόσβαση στη Δικαιοσύνη). Επίσης η έννοια «κουφός» είναι λανθασμένη και θα πρέπει να αντικατασταθεί από την λέξη «κωφός», όπως άλλωστε αναφέρεται στη Σύμβαση.

Τέλος, στη βάση των απαιτήσεων της Σύμβασης για παροχή εύλογων προσαρμογών στους εργαζόμενους και επαγγελματίες με αναπηρία στον ευρύτερο χώρο της Δικαιοσύνης και στους εξυπηρετούμενους από τις δικαστικές αρχές και υπηρεσίες, προτείνουμε όπως προστεθούν σχετικές διατάξεις στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.

Κύριε Υπουργέ,

Ελπίζοντας στη θετική ανταπόκριση σας στις προαναφερθείσες δίκαιες προτάσεις μας.