Αθήνα: 23/10/2019

ΠΡΟΣ:
κ. Π. Θεοδωρικάκο, Υπουργό Εσωτερικών

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
- Γραφείο Πρωθυπουργού της χώρας
- Γραφείο Υπουργού Επικρατείας, κ. Γ. Γεραπετρίτη
- Γραφείο Υφυπουργού παρά τω Πρωθυπουργώ, κ. Άκη Σκέρτσου
- Γραφείο Υφυπουργού Εσωτερικών, κ. Θ. Λιβάνιο
- Γραφείο Γ.Γ. Εσωτερικών και Οργάνωσης, κ. Μ. Σταυριανουδάκη
- Οργανώσεις- Μέλη Ε.Σ.Α.μεΑ.

---

Κατάθεση αιτημάτων και προτάσεων της Ε.Σ.Α.μεΑ. στον υπουργό Εσωτερικών κ. Θεοδωρικάκο που αφορούν στα άτομα με αναπηρία, με χρόνιες παθήσεις και στις οικογένειές τους

Κύριε Υπουργέ,

Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) -που αποτελεί τον τριτοβάθμιο κοινωνικό και συνδικαλιστικό φορέα των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους στη χώρα, επίσημα αναγνωρισμένο Κοινωνικό Εταίρο της ελληνικής Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας και ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία (EuropeanDisabilityForum) και συμμετέχουσα στο Πλαίσιο Προαγωγής εφαρμογής της Σύμβασης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία (ν. 4488/2017 άρθρο 72)- ενόψει της προγραμματισμένης συνάντησής μας στις 23.10.2019 σας υποβάλλει με την παρούσα επιστολή της τα βασικά θέματα που απασχολούν τα άτομα με αναπηρία και άπτονται των πολλαπλών αρμοδιοτήτων του Υπουργείου σας, τόσο σε οριζόντιο επίπεδο (αρμοδιότητα σε όλη την Επικράτεια) όσο και κάθετα (εποπτεία των Δήμων και των Περιφερειών).

Με δεδομένο ότι το κράτος δικαίου οφείλει να εγγυάται τη μη διάκριση και ισότητα όλων των πολιτών και την ανεμπόδιστη και ισότιμη άσκηση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών τους, η δημόσια διοίκηση και η τοπική αυτοδιοίκηση όλων των βαθμίδων, η δικαιοσύνη και όλοι οι θεσμοί της δημοκρατικής πολιτείας πρέπει να διασφαλίζουν την ισότιμη συµµετοχή των ατόμων µε αναπηρία στην πολιτική και δημόσια ζωή, την ισότιμη πρόσβαση σε όλους τους θεσμούς, καθώς και την περιφρούρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών όλων συμπεριλαμβανομένων και όσων βιώνουν πολλαπλή διάκριση.

Όπως γνωρίζετε, η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες ανησυχώντας για:

α)«Την έλλειψη στη νομοθεσία του συμβαλλόμενου Κράτους μιας εναρμονισμένης προσέγγισης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία που να βασίζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα,  και για το γεγονός ότι το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένου του μηχανισμού αξιολόγησης της αναπηρίας, εξακολουθεί να περιλαμβάνει στοιχεία που συνδέονται με το ιατρικό μοντέλο της αναπηρίας και εμπεριέχει υποτιμητική γλώσσα για τα άτομα με αναπηρία. Η Επιτροπή, επίσης, ανησυχεί για την έλλειψη μιας συνεκτικής και μακροπρόθεσμης στρατηγικής για την αποτελεσματική εφαρμογή της Σύμβασης» (παρ.5),

β)«Την έλλειψη ενός ολοκληρωμένου νομοθετικού πλαισίου που να εγγυάται την ίση μεταχείριση και την προστασία από τις διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένης της πρόβλεψης συγκεκριμένων μέτρων και εξατομικευμένης στήριξης, καθώς και της προστασίας από την άρνηση εύλογων προσαρμογών, ιδιαίτερα σε σημαντικούς τομείς όπως η εκπαίδευση, η κοινωνική προστασία και η παροχή αγαθών και υπηρεσιών» (παρ. 7.α)

γ) «Την έλλειψη αποτελεσματικής εφαρμογής των υφιστάμενων προτύπων για την ισότητα και τη μη-διάκριση, συμπεριλαμβανομένης της πρόβλεψης συγκεκριμένων μέτρων και εξατομικευμένης στήριξης, ιδιαίτερα στους τομείς της εκπαίδευσης των παιδιών με αναπηρία, και της προστασίας των προσφύγων, των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών με αναπηρία» (παρ. 7.β)

δ)  «Την απουσία εθνικής στρατηγικής για την εφαρμογή των προτύπων προσβασιμότητας που διέπουν το δομημένο περιβάλλον, τα αγαθά και τις υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, των μέσων ενημέρωσης και των υπηρεσιών πληροφόρησης και επικοινωνίας, τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα» (παρ. 13.β),

ε)«Την έλλειψη προτύπων που να διέπουν τη διοίκηση και τις υπηρεσίες που παρέχονται στα άτομα με αναπηρία σε γενικές καταστάσεις κινδύνου και στις διαδικασίες του προσφυγικού και του ασύλου, και τη συμμόρφωση των σημερινών πρακτικών διαχείρισης κινδύνου με το Πλαίσιο Σεντάι για Μείωση του Κινδύνου Καταστροφών (SendaiFrameworkforDisasterRiskReduction) 2015–2030» (παρ.15.α),

στ) «Τα εμπόδια πρόσβασης στην πληροφορία που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία, ειδικότερα στον δημόσιο τομέα, λόγω, μεταξύ άλλων, της έλλειψης εγγράφων σε προσβάσιμες μορφές και της έλλειψης διερμηνείας στη νοηματική γλώσσα» (παρ.32.α),

ζ) «Την ανεπαρκή πληροφόρηση για εθνικά σχέδια δράσης ή μακροπρόθεσμες στρατηγικές για τη βελτίωση της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία στην πληροφορία, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων και του διαδικτύου […]» (παρ. 32.β),

η) το γεγονός ότι  «τα άτομα με νοητικές ή ψυχοκοινωνικές αναπηρίες που τελούν υπό δικαστική συμπαράσταση στερούνται του δικαιώματός τους να ψηφίζουν. Ανησυχεί, επίσης, και για την έλλειψη προσβασιμότητας στις εκλογικές διαδικασίες, τις εγκαταστάσεις και το εκλογικό υλικό» (παρ..42),

θ) το γεγονός ότι «η συλλογή στοιχείων για τα άτομα με αναπηρία στο συμβαλλόμενο Κράτος στηρίζεται στο ιατρικό μοντέλο προσέγγισης της αναπηρίας (Έρευνα Υγείας 2019) και για το ότι η συλλογή στοιχείων είναι αποσπασματική, μη συστηματική και ελλιπής, καθώς και ανεπαρκής για να κατανοηθεί η κατάσταση των ατόμων με αναπηρία με σκοπό την ανάπτυξη αποτελεσματικών δημόσιων πολιτικών. Η Επιτροπή ανησυχεί και για το ότι το συμβαλλόμενο Κράτος δεν έχει υιοθετήσει τη μεθοδολογία του Σύντομου Ερωτηματολογίου για την Αναπηρία της Ομάδας Ουάσιγκτον (παρ.46)

στις Τελικές Παρατηρήσεις (ConcludingObservations)^[1]της,οι οποίες  δημοσιοποιήθηκαν στις 24.09.2019,  προτείνει αντίστοιχα στη χώρα τα εξής:

α) «Να εναρμονίσει το νομικό και διοικητικό πλαίσιο για την αναπηρία, συμπεριλαμβανομένου του μηχανισμού αξιολόγησης της αναπηρίας, με την πλήρη ένταξη του δικαιωματικού μοντέλου της αναπηρίας στους νόμους, τους κανονισμούς και τις πρακτικές του, σε όλα τα επίπεδα κυβέρνησης και όλη την επικράτεια, σύμφωνα με τη Σύμβαση (παρ.6.α),

β) «Να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη, συνεκτική και μακροπρόθεσμη εθνική στρατηγική και σχέδιο δράσης για την εφαρμογή της Σύμβασης, με σαφή χρονοδιαγράμματα, δείκτες αναφοράς και πιστώσεις προϋπολογισμού» (παρ.6.β),

γ)«Να λάβει νομοθετικά μέτρα για να διασφαλίσει την προστασία από διακρίσεις λόγω αναπηρίας, συμπεριλαμβανόμενης της πρόβλεψης συγκεκριμένων μέτρων, της εξατομικευμένης στήριξης, και της προστασίας από την άρνηση εύλογων προσαρμογών, σε όλες τους τομείς της ζωής, σύμφωνα με την Σύμβαση» (παρ.8.α),

 δ)«Να βελτιώσει την εφαρμογή προτύπων για συγκεκριμένα μέτρα και εξατομικευμένη στήριξη στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, ιδιαίτερα στα σχολεία και σε σχέση με τους πρόσφυγες, τους αιτούντες άσυλο και τους μετανάστες με αναπηρία» (παρ.8.β),

ε) «Να θεσπίσει τα απαραίτητα νομικά και άλλα μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της υιοθέτησης κανονισμών και ενός ολοκληρωμένου εθνικού σχεδίου δράσης και μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής για την προσβασιμότητα, με επαρκείς πιστώσεις προϋπολογισμού, συγκεκριμένες προθεσμίες, και έναν αποτελεσματικό μηχανισμό παρακολούθησης, σε στενή διαβούλευση και με την ενεργό συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία, μέσω των αντιπροσωπευτικών τους οργανώσεων» (παρ.14.α),

στ) «Να υιοθετήσει αποτελεσματικές διαδικασίες για το άσυλο και τους πρόσφυγες, και να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη στρατηγική και πρωτόκολλα για γενικές καταστάσεις κινδύνου, σύμφωνα με το Πλαίσιο Σεντάι για Μείωση του Κινδύνου Καταστροφών 2015-2030[...]» (παρ.16.α),

ζ) «[...] Συνιστά, επίσης, στο συμβαλλόμενο Κράτος να υιοθετήσει αποτελεσματικά μέτρα για τη διευκόλυνση της χρήσης της νοηματικής γλώσσας, του κειμένου σε μορφή εύκολη για ανάγνωση και σε Braille, με την ενεργό εμπλοκή των αντίστοιχων οργανώσεων των ατόμων με αναπηρία» (παρ.33),

η) «Να αναμορφώσει το σχετικό εκλογικό πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών νόμων, κανονιστικών διατάξεων και υποστηρικτικών μηχανισμών, προκειμένου να διασφαλίσει ότι τα άτομα με αναπηρία μπορούν να συμμετέχουν αποτελεσματικά και πλήρως στην πολιτική και δημόσια ζωή, και να εξασκούν το δικαίωμά τους να ψηφίζουν, διασφαλίζοντας, μεταξύ άλλων, την απρόσκοπτη φυσική προσβασιμότητα στην ψηφοφορία, το απόρρητο της ψήφου και τη διαθεσιμότητα εκλογικού υλικού και πληροφόρησης σε προσβάσιμες μορφές, σύμφωνα και με το γενικό σχόλιο Αρ. 2 (2014) για την προσβασιμότητα» (παρ.43),

θ) «Λαμβάνοντας υπόψη τον υποστόχο 17.18 των Στόχων για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος να αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο σύστημα καταγραφής και συλλογής δεδομένων, σύμφωνα με όσα ορίζει η Σύμβαση, το οποίο συστηματικά θα συλλέγει, αναλύει και διαχέει στοιχεία για τα άτομα με αναπηρία, με κατανομή ανά φύλο, ηλικία, εθνικότητα, είδος αναπηρίας, κοινωνικοοικονομική κατάσταση, απασχόληση και τόπο διαμονής, καθώς και για τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία, με βάση τη μεθοδολογία του Σύντομου Ερωτηματολογίου για την Αναπηρία της Ομάδας Ουάσιγκτον» (παρ.47).

Παράλληλα, τόσο το εθνικό όσο και το ευρωπαϊκό πλαίσιο για την αναπηρία και την προσβασιμότητα ενδεικτικά διαμορφώνονται στη βάση: 

• Των συνταγματικών επιταγών της παρ. 6 του άρθρου 21, της παρ.2 του άρθρου 4 και των παρ. 1 και 2 του άρθρου 5Α, στις οποίες αναφέρονται τα εξής:
• Της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ) για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, που κυρώθηκε από τη χώρα με τον ν. 4074/2012, ιδιαιτέρως δε των άρθρων 9 «Προσβασιμότητα» και 21 «Ελευθερία της έκφρασης και της γνώμης και πρόσβαση στην πληροφορία».
• Των άρθρων 61-74 του ν.4488/2017, ο οποίος περιλαμβάνει τις κατευθυντήριες και οργανωτικές διατάξεις υλοποίησης της Σύμβασης ^[2] και εξουσιοδοτεί τον Υπουργό Εσωτερικών από κοινού με άλλους συναρμόδιους Υπουργούς να εκδόσουν Υπουργικές Αποφάσεις για τη ρύθμιση σειράς θεμάτων (π.χ άρθρα 61, 65, 66).
• Των άρθρων 26 και 27 του ν. 4067/2012, σύμφωνα με τα οποία ορίζονται ειδικές ρυθμίσεις για την εξυπηρέτηση ατόμων με αναπηρία ή εμποδιζόμενων ατόμων και ειδικές σχετικές διατάξεις.
• Των παρ. 7 και 8 του άρθρου 4 του ν.3979/2011, σύμφωνα με τις οποίες «7. Οι φορείς του δημόσιου τομέα διαμορφώνουν την πληροφόρηση και επικοινωνία και εν γένει τις υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης κατά τρόπο, ώστε αυτές να είναι φιλικές προς τον χρήστη, να διασφαλίζουν και να ενισχύουν την ισότητα ως προς την πρόσβαση σε πληροφορίες και υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και να λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες πρόσβασης ορισμένων ομάδων ή ατόμων και ιδίως των ατόμων με αναπηρία. 8. Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και η διαμόρφωση και προμήθεια των αντίστοιχων πληροφοριακών και επικοινωνιακών συστημάτων και υπηρεσιών πρέπει να γίνεται με γνώμονα τη διασφάλιση της ηλεκτρονικής προσβασιμότητας σε άτομα με αναπηρίες και τη δυνατότητα αξιοποίησης των σχετικών υπηρεσιών από αυτά».
• Της «Οδηγίας (EE) 2019/882 σχετικά με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας προϊόντων και υπηρεσιών», η οποία στοχεύει σε αυξημένη διαθεσιμότητα προσβάσιμων προϊόντων και υπηρεσιών στην εσωτερική αγορά και στη βελτίωση της προσβασιμότητας των σχετικών πληροφοριών, εκτιμώντας ότι ένα περιβάλλον όπου τα προϊόντα και οι υπηρεσίες είναι περισσότερο προσβάσιμα καθιστά δυνατή μια κοινωνία με λιγότερους αποκλεισμούς και διευκολύνει την αυτόνομη διαβίωση των ατόμων με αναπηρίες, τονίζοντας επίσης ότι η ζήτηση για προσβάσιμα προϊόντα και υπηρεσίες είναι μεγάλη και ο αριθμός των ατόμων με αναπηρίες προβλέπεται ότι θα αυξηθεί σημαντικά.
• Του ν.4591/2019 «Ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία: α) της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/2102 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Οκτωβρίου 2016, για την προσβασιμότητα των ιστότοπων και των εφαρμογών για φορητές συσκευές των οργανισμών του δημόσιου τομέα και β) του άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2017/2455 του Συμβουλίου της 5ης Δεκεμβρίου 2017» (Αρ. ΦΕΚ 19Α΄/12.02.2019).
• Της Υπ. Απόφασης με αριθ. ΥΑΠ/Φ.40.4/1/989/2012 της 10.04.2012 «Κύρωση Πλαισίου Παροχής Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης» κ.λπ.). του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης με θέμα «Κύρωση του Πλαισίου Παροχής Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης», που στο Παράρτημα Ι: «Αναλυτικοί κανόνες και πρότυπα για το σχεδιασμό, ανάπτυξη και λειτουργία των διαδικτυακών τόπων της Δημόσιας Διοίκησης», κεφ. 7- «Προσβασιμότητα» επιβάλλεται μεταξύ άλλων ότι «οι δημόσιοι διαδικτυακοί τόποι ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ συμμορφώνονται με το πρότυπο των οδηγιών για την προσβασιμότητα του Περιεχομένου του Ιστού WebContentAccessibilityGuidelines (WCAG), έκδοση 2.0, σε επίπεδο συμμόρφωσης τουλάχιστον ΑΑ».
• Του άρθρου 5 του ν. 4443/2016, σύμφωνα με το οποίο «Για την τήρηση της αρχής της ίσης μεταχείρισης στον τομέα της εργασίας και της απασχόλησης έναντι ατόμων με αναπηρία ή χρόνια πάθηση, ο εργοδότης υποχρεώνεται στη λήψη όλων των ενδεδειγμένων κατά περίπτωση μέτρων, προκειμένου τα άτομα αυτά να έχουν δυνατότητα πρόσβασης σε θέση εργασίας, να ασκούν αυτή και να εξελίσσονται, καθώς και δυνατότητα συμμετοχής στην επαγγελματική κατάρτιση, εφόσον τα μέτρα αυτά δεν συνεπάγονται δυσανάλογη επιβάρυνση για τον εργοδότη».
• Του Γενικού Κανονισμού και των επιμέρους Κανονισμών των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι για την προγραμματική περίοδο 2014-2020 επιβάλλουν την προσβασιμότητα ως υποχρεωτική σε όλα τα στάδια της προετοιμασίας και της εφαρμογής των προγραμμάτων, και από ό,τι μέχρι στιγμής διαφαίνεται το ίδιο θα ισχύσει και στην επόμενη προγραμματική περίοδο 2021-2027.

«6. Τα άτομα με αναπηρίες έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν μέτρων που εξασφαλίζουν την αυτονομία, την επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας» (άρθρο 21), «2. Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις» (άρθρο 4), «1.Καθένας έχει δικαίωμα στην πληροφόρηση, όπως νόμος ορίζει…..» και «5. Καθένας έχει δικαίωμα συμμετοχής στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Η διευκόλυνση της πρόσβασης στις πληροφορίες που διακινούνται ηλεκτρονικά, καθώς και της παραγωγής, ανταλλαγής και διάδοσής τους αποτελεί υποχρέωση του Κράτους….» (άρθρο 5Α).

Κύριε Υπουργέ,

Σε συνέχεια όλων των προαναφερθέντων, καθώς και των θέσεων μας που είχαν περιληφθεί στην πρόταση «Εθνικού Προγράμματος για την εφαρμογή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες με στόχο την ένταξη και την κοινωνική προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, με χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους και την άρση όλων των μορφών διάκρισης σε βάρος τους» που η Ε.Σ.Α.μεΑ. συνέταξε και υπέβαλε στον Πρωθυπουργό της χώρας και το Υπουργικό Συμβούλιο στις 16.07.2019^[3]  (το οποίο μετά τη δημοσιοποίηση των Τελικών Παρατηρήσεων Συστάσεων της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία   επικαιροποιείται προκειμένου να καταστεί απόλυτα συμβατό με αυτές) και με στόχοτην άρση των εμποδίων που αντιμετωπίζουν επί σειρά ετών οι πολίτες με αναπηρία ως προς την πρόσβασή τους στις υποδομές/υπηρεσίες/πολιτικές/διαδικασίες της δημόσιας διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης τόσο ως συναλλασσόμενοι πολίτες όσο και ως εργαζόμενοι σε αυτές, η Συνομοσπονδία αιτείται τα εξής:

Α. Ως προς τον συντονισμό και την παρακολούθηση της εφαρμογής της Σύμβασης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία (ν.4074/2012) σε τοπικό επίπεδο

Με δεδομένη την ανάγκη συντονισμού των πολλαπλών Επιμέρους Σημείων Αναφοράς, που πρέπει να καθοριστούν σε όλους τους Δήμους και Περιφέρειες της χώρας, καθώς και την αποδεδειγμένη διαχρονικά αδυναμία που χαρακτηρίζει τη συντριπτική πλειοψηφία των φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης να αντιληφθούν, εξειδικεύσουν και εφαρμόσουν την οριζόντια ενσωμάτωση της διάστασης της αναπηρίας και των αρχών του Καθολικού Σχεδιασμού (προσβασιμότητα) σε όλες τις υποδομές/υπηρεσίες/πολιτικές/διαδικασίες τους (βλ. ν.4488/2017, άρθρα 62 και 63) καθίσταται πλέον απόλυτη προτεραιότητα η δημιουργία στο Υπουργείο, εσωτερικού κεντρικού μηχανισμού συντονισμού-παρακολούθησης-υποστήριξης των Δήμων και Περιφερειών της χώρας για την εφαρμογή της Σύμβασης σε όλους τους τομείς, με τη συμμετοχή εκπροσώπων του Επιμέρους Σημείου Αναφοράς του Υπουργείου, της Κ.Ε.Δ.Ε., της ΕΝ.ΠΕ. και της Ε.Σ.Α.μεΑ. και με στόχο την ανάδειξη της τοπικής αυτοδιοίκησης ως τον βασικό φορέα διασφάλισης βιώσιμων περιβαλλόντων ανεμπόδιστης διαβίωσης και κινητικότητας όλων των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των πολιτών με αναπηρία^[4].

Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί το γεγονός ότι ειδικά για τα προγράμματα Φιλόδημος Ι και ΙΙ η Πολιτεία ουδέποτε διαβουλεύτηκε, κατά το σχεδιασμό και την υλοποίησή τους, με την χαρακτηριστικότερη οργάνωση-«ομπρέλα» του εθνικού αναπηρικού κινήματος, την Ε.Σ.Α.μεΑ., παρά τις αντίθετες προβλέψεις της Σύμβασης (ν.4074/2012) και του ν.4488/2017.

Β. Ως προς τη διασφάλιση της προσβασιμότητας σε υποδομές/ υπηρεσίες/ πολιτικές/ διαδικασίες του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Με δεδομένο ότι

α) η προσβασιμότητα όλων των τομέων στα άτομα με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα αποτελεί βασική απαίτηση της Σύμβασης (βλ. άρθρο 9 αυτής) και όλων των νεότερων ευρωπαϊκών και διεθνών πολιτικών (π.χ. Agenda 2030, Κανονισμοί Ευρωπαϊκών Ταμείων κ.λπ.) αλλά και υποχρέωση της Πολιτείας απορρέουσα από την εθνική νομοθεσία με στόχο τη διασφάλιση της ισότιμης συμμετοχής των πολιτών με αναπηρία σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και

β) η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελεί την πρώτη βαθμίδα ικανοποίησης των αναγκών όλων των πολιτών,

επιβάλλεται πλέον, με αξιοποίηση των αναπτυξιακών προγραμμάτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Περιφέρειες, Δήμοι) και κάθε άλλου πόρου, η αποκατάσταση της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία όλων των κτιριακών υποδομών κοινής χρήσης -όπως εξάλλου το άρθρο 26 του ν.4067/2012 επιβάλλει θέτοντας μάλιστα ως όριο για τις υφιστάμενες υποδομές μέχρι το 2020-, των εξωτερικών χώρων κοινής χρήσης, των παιδικών χαρών, παραλιών κ.λπ., καθώς και των ηλεκτρονικών ιστοσελίδων και εφαρμογών του Υπουργείου, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (βλ. ν. 4591/2019, ν. 3979/2011 και ΥΑ με αριθ. ΥΑΠ/Φ.40.4/1/989/2012 της 10.04.2012) και των εποπτευόμενων φορέων, αλλά και των παρεχόμενων υπηρεσιών (συμβατικών και ηλεκτρονικών). Εξίσου απαραίτητη είναι η διασφάλιση της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία όλων των υφιστάμενων πολιτικών και διαδικασιών της δημόσιας διοίκησης και τοπικής αυτοδιοίκησης, οι οποίες θα πρέπει να εξεταστούν και προσαρμοστούν στις απαιτήσεις της Σύμβασης και του ν.4488/2017 αίροντας κάθε πιθανό εμπόδιο σε βάρος των ατόμων με αναπηρία.

Εξίσου σημαντική είναι η διασφάλιση της απρόσκοπτης επικοινωνίας των πολιτών με αναπηρία με τη δημόσια διοίκηση και την τοπική αυτοδιοίκηση, με πρόβλεψη διάθεσης «ζωντανής βοήθειας» (συνοδοί, αναγνώστες, διερμηνείς νοηματικής κ.λπ.) από τις Υπηρεσίες και τους εποπτευόμενους Φορείς της δημόσιας διοίκησης και τοπικής αυτοδιοίκησης κατά τη συναλλαγή πολιτών με αναπηρία με αυτές και την καθιέρωση της διάθεσης πληροφοριών και σε προσβάσιμους μορφότυπους (έντυπα με μεγάλους χαρακτήρες ή/και σε γραφή Braille ή/και σε “easy-to-read” μορφή, κασέτες και CDs, DVDs με διερμηνεία στη νοηματική κ.λπ.). Αναγκαία επίσης θεωρείται η ενίσχυση της χρηματοδότησης του Προγράμματος Διερμηνείας στη νοηματική γλώσσα που υλοποιεί η Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδος για τις επικοινωνιακές ανάγκες των Κωφών-Βαρήκοων.

Προς επίτευξη των παραπάνω, κατά καιρούς έχει προτείνει η Ε.Σ.Α.μεΑ. στην Πολιτεία, την αξιοποίηση του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης αλλά και την ανάπτυξη προγραμμάτων φυσικής και ηλεκτρονικής (εξ αποστάσεως) κατάρτισης όλου του ανθρώπινου δυναμικού της δημόσιας διοίκησης και τοπικής αυτοδιοίκησης καθώς και σχετικών υποστηρικτικών εργαλείων (εγχειρίδια, καλές πρακτικές κ.λπ.) σε θέματα αναπηρίας, προσβασιμότητας, συναλλαγής και εξυπηρέτησης με πολίτες με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και μειωμένη κινητικότητα, σε συνεργασία με την Ε.Σ.Α.μεΑ.

Εξαιρετικής σημασίας ειδικότερο αίτημα, υποχρέωση που απορρέει από τη Σύμβαση (βλ. άρθρο 29 αυτής) και σύσταση της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών (βλ. παρ.43 των Τελικών Παρατηρήσεών της) αποτελεί η διασφάλιση της πρόσβασης όλων των ατόμων με αναπηρία στις εκλογικές διαδικασίες συμπεριλαμβανομένης της ψηφοφορίας, στις εγκαταστάσεις, στην πληροφόρηση και στο σχετικό εκλογικό υλικό.

Γ. Ως προς την ισότιμη αντιμετώπιση και τις εργασιακές συνθήκες των εργαζομένων με αναπηρία στο δημόσιο τομέα και την τοπική αυτοδιοίκηση Α’ και Β’ βαθμού

Με δεδομένη την συνταγματική επιταγή του άρθρου 21και τις προβλέψεις του άρθρου 5 του ν. 4443/2016, που αναφέρθηκαν παραπάνω, θα πρέπει άμεσα και σε προτεραιότητα να διασφαλιστούν:

1) η οριζόντια συμπερίληψη της διάστασης της αναπηρίας σε όλες τις πολιτικές, διοικητικές διαδικασίες, δράσεις, μέτρα και προγράμματα του Υπουργείου για την πλήρη ένταξη του δικαιωματικού μοντέλου της αναπηρίας σε όλα τα επίπεδα διοίκησης και όλη την επικράτεια, σύμφωνα με τη Σύμβαση και

2) οι αναγκαίες εύλογες προσαρμογές σε υποδομές/ υπηρεσίες/ πολιτικές/ διαδικασίες κ.λπ. που απαιτούνται ώστε οι εργαζόμενοι με αναπηρία στη δημόσια διοίκηση και στην τοπική αυτοδιοίκηση να μπορούν να λειτουργήσουν, να ασκήσουν τα καθήκοντά τους και να εξελιχθούν στον κλάδο τους χωρίς διακρίσεις σε βάρος τους και απολύτως ισότιμα με κάθε άλλο συνάδελφό τους χωρίς αναπηρία. Οι εύλογες προσαρμογές θα πρέπει να βαρύνουν τους οικείους προϋπολογισμούς αντίστοιχα.

Δε νοείται πλέον, σε εργαζόμενους με αναπηρία στη δημόσια διοίκηση και στην τοπική αυτοδιοίκηση, να μην καλύπτονται έξοδα μετακίνησης με προσβάσιμα μέσα εκτός της έδρας τους για εκτέλεση υπηρεσίας, έξοδα συνοδού σε εργαζόμενους με προβλήματα όρασης και κινητική αναπηρία ή διερμηνέα στη νοηματική, όπου απαιτούνται, έξοδα προμήθειας εξειδικευμένου εξοπλισμού κ.λπ.

Δ. Ως προς τη διασφάλιση της σωστής εφαρμογής του άρθρου 25 του ν. 4440/2016 και της τροποποίησής του 

Όπως γνωρίζετε, με την ψήφιση του άρθρου 25 του ν. 4440/2016 (ΦΕΚ 224 Α΄) θεσπίστηκε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο διατάξεων και ρυθμίσεων προσλήψεων ατόμων με αναπηρία και των μελών των οικογενειών τους μέσω ΑΣΕΠ σε μόνιμες ή θέσεις αορίστου χρόνου στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα, εποχικές θέσεις κ.α. Ωστόσο, δυστυχώς, σε κάποιες προκηρύξεις, όπως π.χ. στην Προκήρυξη 2Κ/2019 του ΑΣΕΠ, που αφορούσε στην πλήρωση χιλίων εκατό δεκαέξι (1.116) θέσεων τακτικού προσωπικού σε Φορείς του Υπουργείου Υγείας, δεν συμπεριλήφθηκε η ποσόστωση του άρθρου 25 του ν. 4440/2016, μέσω της ψήφισης σχετικής διάταξης σε νομοσχέδιο στη Βουλή, γεγονός για το οποίο διαμαρτυρηθήκαμε έντονα και επανειλημμένα στα αρμόδια υπουργεία.

Ως εκ τούτου απαιτούμε να μη δημοσιευτεί καμία νέα προκήρυξη που να παραβιάζει το άρθρο 25 του ν. 4440/2016, το οποίο αφορά σε προσλήψεις ατόμων με αναπηρία και μελών των οικογενειών τους μέσω ΑΣΕΠ. 

Επιπρόσθετα, μετά την πάροδο 3 ετών σχεδόν από τη ψήφιση του εν λόγω νόμου, έχουμε επισημάνει κάποια κενά που δημιουργούν αδικίες και ως εκ τούτου είναι υποχρέωσή μας να σας ενημερώσουμε σχετικά, ώστε να γίνουν οι απαραίτητες τροποποιήσεις, συμπληρώσεις του ν.4440/2016 που αφορούν στα εξής:

1. Χρονική διάρκεια των γνωματεύσεων αναπηρίας.
2. Μοριοδότηση
3. Αξιοποίηση όλων των θέσεων της κάθε προκήρυξης.

Σύμφωνα με τον προαναφερόμενο νόμο, προαπαιτούμενο για συμμετοχή στις προκηρύξεις του ΑΣΕΠ είναι η πιστοποίηση της αναπηρίας από το ΚΕΠΑ με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 50% σε ισχύ, χωρίς να απαιτείται οποιαδήποτε αναφορά στη χρονιότητα της αναπηρίας. Αυτό δημιουργεί ανισότητες και αδικίες, διότι μεγαλύτερη προστασία και προτεραιότητα στο νόμο πρέπει να έχουν τα άτομα με αναπηρία που έχει κριθεί επ’ αόριστον.

Γι’ αυτό προτείνουμε, προτεραιότητα να έχουν όσοι υποψήφιοι διαθέτουν γνωματεύσεις αναπηρίας με παθήσεις που κρίνονται επ’ αόριστον, σύμφωνα με την γνωμάτευση της αναπηρίας τους από τα ΚΕΠΑ.

Τα άτομα με αναπηρία και τα μέλη των οικογενειών τους έχουν επιπλέον μοριοδότηση ανάλογα με το ποσοστό αναπηρίας τους, όταν κάνουν αίτηση σε θέσεις ορισμένου χρόνου που προκηρύσσονται από το ΑΣΕΠ,  σε αντίθεση με τα άτομα που κάνουν αίτηση σε θέσεις αορίστου χρόνου ή σε μόνιμες θέσεις, στα οποία δεν εφαρμόζεται το σύστημα της μοριοδότησης. Προτείνουμε, το σύστημα μοριοδότησης που αναφέρεται στο άρθρο 4 του ν. 2643/98, σύμφωνα με το οποίο, το ποσοστό αναπηρίας πολλαπλασιάζεται με το συντελεστή 7, να εφαρμοστεί στα άτομα με αναπηρία και στα μέλη των οικογενειών τους, που κάνουν αιτήσεις και για τις μόνιμες θέσεις ή αορίστου χρόνου, διότι όσοι έχουν μεγαλύτερο ποσοστό αναπηρίας έχουν μεγαλύτερη ανάγκη για προστασία από το νόμο. Επιπρόσθετα ζητάμε, ο αριθμός των μορίων που προκύπτει από την εφαρμογή της προηγούμενης παραγράφου να προσαυξάνεται κατά 20% σε περίπτωση που υπάρχει και δεύτερο άτομο με αναπηρία στην ίδια οικογένεια. 

Στις θέσεις αορίστου χρόνου ή στις μόνιμες θέσεις, ποσοστό 10% καλύπτεται από τα ίδια τα άτομα με αναπηρία και ποσοστό 5% από τα συγγενικά πρόσωπα των ατόμων που προστατεύουν. Σε περίπτωση που δεν καλύπτεται όλο το ποσοστό των θέσεων από την κάθε μία κατηγορία ξεχωριστά, και προκειμένου να μην χάνονται οι θέσεις, προτείνουμε οι θέσεις που δεν καλύπτονται από τη μία κατηγορία, να μεταφέρονται, ώστε να καλύπτονται από την άλλη κατηγορία.

Θεωρούμε πολύ σημαντική τη σύσταση ενός μηχανισμού παρακολούθησης της συνολικής υλοποίησης του ν.4440/2016στο Υπουργείο Εσωτερικών, με τη συμμετοχή εκπροσώπου της Ε.Σ.Α.μεΑ. για τη σωστή εφαρμογή του νόμου σε όλες τις κατηγορίες και την εξέταση παραλείψεων ή προβλημάτων που διαπιστώνονται.

Ε. Ως προς την υλοποίηση του ν. 2643/1998.

Είναι γενικά παραδεκτό ότι οι διαδικασίες για την υλοποίηση κι εφαρμογή του ν.2643/1998 από τις υπηρεσίες του ΟΑΕΔ είναι εξαιρετικά χρονοβόρες. Οι θέσεις τόσο του άρθρου 3 (δημόσιος τομέας Ν.Π.Δ.Δ. και Ο.Τ.Α.) όσο και του άρθρου 2 (ιδιωτικός και ευρύτερος δημόσιος τομέας) δεν προκηρύσσονται ετησίως όπως ορίζει ο νόμος, αλλά έχουν τεράστιες καθυστερήσεις. Αξίζει να επισημανθεί ότι, η τελευταία προκήρυξη των θέσεων του δημόσιου τομέα εκδόθηκε το έτος 2014 μετά από πολλές πιέσεις της Ε.Σ.Α.μεΑ. Οι θέσεις που έχουν συγκεντρωθεί για τον ν. 2643/98 από τις προκηρύξεις που βγαίνουν μέσω ΑΣΕΠ, την παρούσα περίοδο, δεν προκηρύσσονται, παρά μένουν στα συρτάρια των γραφείων, γεγονός που θεωρείται τεράστια αδικία για τους άνεργους με αναπηρία και τα άνεργα μέλη των οικογενειών τους.

Ως εκ τούτου κρίνουμε επιτακτική την ανάγκη άμεσης προκήρυξη των προαναφερόμενων θέσεων του δημοσίου και ευρύτερου τομέα που εκκρεμούν, καθώς και των θέσεων για τους τυφλούς τηλεφωνητές και τους τυφλούς δικηγόρους, από το ΑΣΕΠ, αν αδυνατούν να προκηρυχθούν από τις υπηρεσίες του ΟΑΕΔ.

ΣΤ. Ως προς τις κοινωνικές συνεργασίες Ο.Τ.Α.

Κατά τις επανειλημμένες τροποποιήσεις του νόμου Κλεισθένη, οι οποίες αφορούσαν στη λειτουργία των ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού προσπαθήσαμε να πείσουμε την ηγεσία του Υπουργείου Εσωτερικών της προηγούμενης κυβέρνησης να καταθέσει την τροπολογία την οποία παραθέτουμε πιο κάτω και με την οποία θα δινόταν λύση σε μια σειρά σοβαρών θεμάτων χρηματοδότησης των οργανώσεων ατόμων με αναπηρία, από τις Περιφέρειες και τους Δήμους σύμφωνα με τη δυνατότητα καθενός.

«Οι ΟΤΑ α΄ και β΄ βαθμού δύνανται να συνάπτουν προγραμματικές διμερείς συμβάσεις συνεργασίας, για την προστασία και τη στήριξη ατόμων με αναπηρία με την Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) καθώς και με οργανώσεις ατόμων με αναπηρία και γονέων και κηδεμόνων ατόμων με αναπηρία που αποτελούν μέλη της Ε.Σ.Α.μεΑ. Οι συμβάσεις συνεργασίας αφορούν την εκτέλεση έργων ή την παροχή υπηρεσιών ή προμηθειών για τον σκοπό της προστασίας και της στήριξης ατόμων με αναπηρία και άλλων ευπαθών ομάδων του πληθυσμού και για την εξυπηρέτηση σκοπών σχετικά με τη λειτουργία των ανωτέρω οργανώσεων».

Ζ. Η προηγούμενη κυβέρνηση είχε αποδεχθεί πρόταση για τη συγκρότηση ομάδας εργασίας με τη συμμετοχή της Ε.Σ.Α.μεΑ. και της ΑΔΕΔΥ και φυσικά στελεχών του Υπουργείου Εσωτερικών, προκειμένου να εξετάζονται όλα τα θέματα εργασιακών σχέσεων και καταστάσεων που αφορούν σε άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις και μέλη των οικογενειών τους που εργάζονται στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα. Ως εκ τούτου ζητάμε να υιοθετήσετε και εσείς την εν λόγω πρόταση και να την υλοποιήσετε.

Κύριε Υπουργέ,

Η Ε.Σ.Α.μεΑ. διαθέτει σήμερα ισχυρή τεχνογνωσία σε θέματα αναπηρίας και προσβασιμότητας, η οποία έχει αναγνωριστεί από όλες τις Υπηρεσίες με τις οποίες συνεργάζεται στενά και την θέτει στη διάθεσή σας προκειμένου να διευκολύνει το έργο των Υπηρεσιών σας στην υλοποίηση των παραπάνω προτάσεών της, τις οποίες ελπίζει να υποστηρίξετε, θέτοντας έτσι τα  θεμέλια για μια ουσιαστική στροφή του Κράτους, σε όλα του τα επίπεδα, στην κατεύθυνση της δημιουργίας μιας κοινωνίας που σέβεται εξίσου τα δικαιώματα όλων των μελών της.

Σας ευχαριστούμε θερμά εκ των προτέρων.