Αθήνα/Athens: 18/10/2010

ΠΡΟΣ:
κ. Χ. Καστανίδη, Υπουργό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
- Γραφείο Πρωθυπουργού κ. Γ. Παπανδρέου
- κ. Θ. Πάγκαλο, Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης
- κ. Γ. Δημήτραινα, Γενικό Γραμματέα Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
- κ. Μ. Σκανδάμη, Ειδικό Γραμματέα Σώματος Επιθεώρησης και Ελέγχου Καταστημάτων Κράτησης
- Καθηγητή κ. Γ. Πανούση, Πρόεδρο Ειδικής νομοπαρασκευαστικής επιτροπής για την αναμόρφωση του Σωφρονιστικού Κώδικα και μέλη αυτής
- κ. Δημ. Παξινό, Πρόεδρο Ολομέλειας Προέδρων Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας & Πρόεδρο Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών
- Φορείς-Μέλη Ε.Σ.Α.μεΑ.

---

Θέσεις/Προτάσεις της Ε.Σ.ΑμεΑ. για το νομοσχέδιο που επεξεργάζεται το Υπουργείο Δικαιοσύνης και αφορά στον εκσυγχρονισμό του συστήματος των ποινών και για τον εκσυγχρονισμό και την ποιοτική αναβάθμιση των συνθηκών κράτησης των ΑμεΑ

Κύριε Υπουργέ,

Η Ε.Σ.ΑμεΑ. έχει θέσει, επανειλημμένως, σε όλες τις προηγούμενες ηγεσίες του Υπουργείου Δικαιοσύνης την αναγκαιότητα του σχεδιασμού και της εφαρμογής ειδικών μέτρων για την αντιμετώπιση των οξύτατων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία, τα οποία κρατούνται στις φυλακές της χώρας. Κατά καιρούς, έρχονται στο φως της δημοσιότητας στοιχεία για τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης των κρατουμένων στο σύνολο των σωφρονιστικών καταστημάτων της χώρας. Οι άθλιες αυτές συνθήκες είναι βέβαιο ότι αφορούν και τους κρατούμενους που είναι άτομα με αναπηρία και είναι εντονότερες, εάν λάβουμε υπόψη ότι οι τελευταίοι αντιμετωπίζουν πρόσθετα προβλήματα που πηγάζουν από την ίδια την αναπηρία τους.

Οι ανωτέρω διαπιστώσεις είναι βάσιμες και αληθινές, εάν λάβετε υπόψη σας τα παρακάτω στοιχεία:

• έλλειψη προσβασιμότητας σε όλους τους χώρους των σωφρονιστικών καταστημάτων, μη εξαιρουμένων και των προσωρινών χώρων κράτησης σε αστυνομικά τμήματα κλπ.
• δραματική αύξηση των κρατουμένων με αποτέλεσμα την πλήρη εξαθλίωση των συνθηκών ζωής τους
• έλλειψη νοσοκομείων και ψυχιατρείων δικαιοδοσίας του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Σχόλιο: Το ένα και μοναδικό νοσοκομείο και ψυχιατρείο δικαιοδοσίας του Υπουργείου Δικαιοσύνης παρακολουθεί χιλιάδες περιστατικά κρατουμένων
• έλλειψη ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού που χαρακτηρίζεται από την έλλειψη βασικών ιατρικών ειδικοτήτων ακόμα και για τη στοιχειώδη παρακολούθηση απλών περιστατικών
• έλλειψη στοιχειώδους φαρμακευτικής περίθαλψης των κρατουμένων

Μετά την ανάγνωση του ενημερωτικού σημειώματος που κατέθεσε το Υπουργείο σας στη Βουλή για το υπό κατάθεση νομοσχέδιο για τον εκσυγχρονισμό των ποινών διαπιστώνουμε ότι θα ληφθούν σειρά μέτρων, με στόχο να ενισχυθεί και να απλουστευθεί η εφαρμογή της νομοθεσίας περί εναλλακτικών μέτρων και ποινών, ώστε η φυλάκιση να παραμείνει, ως ποινή, μόνο για τα σοβαρά αδικήματα και για τους υπότροπους εγκληματίες.

Στο νομοσχέδιο αυτό προσδοκούμε ότι θα συμπεριληφθούν ειδικά μέτρα και ρυθμίσεις για εκείνους τους κρατούμενους που ανήκουν στην ευπαθή κοινωνικά ομάδα των ατόμων με αναπηρία και δεν έχουν διαπράξει σοβαρά αδικήματα.
Οι παρακάτω προτάσεις μας θα θέλαμε να εξεταστούν με προσοχή και να ισχύσουν για τα άτομα με αναπηρία είτε έχουν την ελληνική υπηκοότητα, είτε είναι νόμιμοι μετανάστες, καθώς και για τους γονείς/κηδεμόνες και εν’ γένει όσους βάσει δικαστικής απόφασης φροντίζουν άτομα με βαριά αναπηρία και έχουν α΄ βαθμό συγγένειας με τους τελευταίους.
Σε ότι αφορά το μέτρο της απαγόρευσης κράτησης για δικαστικά έξοδα επισημαίνουμε ότι αυτό θα ανακουφίσει ιδιαιτέρως όσους κρατούνται και είναι άτομα με αναπηρία.
Με το ισχύον καθεστώς, οι ποινές φυλάκισης μέχρι 1 έτος μετατρέπονται σε χρηματική ποινή. Το ίδιο συμβαίνει κατά κανόνα με τις ποινές φυλάκισης από 1 ως 2 έτη. Με τις νέες ρυθμίσεις καθιερώνεται η μετατροπή της ποινής φυλάκισης από 2 έως 3 έτη σε χρηματική, ενώ για τις περιπτώσεις των ήδη καταδικασθέντων σε τέτοια ποινή φυλάκισης, προβλέπεται επανεξέταση της δυνατότητας μετατροπής της σε χρηματική. Σε αυτό το σημείο θα θέλαμε να ληφθούν ιδιαιτέρως ευνοϊκά μέτρα για εκείνα τα άτομα που εμφανίζουν αναπηρία και χρόνια πάθηση. Σε περιπτώσεις δε που υπάρχουν καταδικασθέντες σε ποινή φυλάκισης που είναι άτομα με αναπηρία ή χρόνια πάθηση και δεν έχουν διαπράξει σοβαρά αδικήματα ζητούμε να απολυθούν αυτομάτως. Ειδικά για τα άτομα με αναπηρία (ελλήνων, νομίμων μεταναστών γονέων κ.λπ) ζητούμε να αναφερθεί με ρητή διάταξη ότι ως ποσό της μετατροπής της ποινής τους ορίζεται το εκάστοτε μικρότερο όριο αυτής. Όσοι επίσης αποδεδειγμένα δεν έχουν οικονομική δυνατότητα να καταβάλλουν το ποσό της ποινής τους ακόμη και τμηματικά εφ’ όσον είναι άτομα με αναπηρία απολύονται αυτομάτως.
Ο θεσμός της απόλυσης υπό όρους ορίζει ότι όσοι έχουν καταδικαστεί σε ποινή 3 έως 5 ετών και έχουν διανύσει το 1/5 της ποινής τους δύναται να απολυθούν. Με το νέο νομοσχέδιο προβλέπεται ότι ακόμα και αυτό το 1/5 μπορεί να μετατραπεί σε χρηματική ποινή, ή αν αποδεδειγμένα δεν έχει οικονομική δυνατότητα το άτομο με αναπηρία να μετατραπεί σε παροχή κοινωφελούς εργασίας. Ειδικά για τα άτομα με αναπηρία ζητούμε σε τέτοιου είδους περιπτώσεις το 1/5 της ποινής να μετατρέπεται σε χρηματική ποινή και το ποσό της ποινής να καθορίζεται στο ελάχιστο δυνατό εφόσον αποδεδειγμένα το άτομο με αναπηρία δεν έχει οικονομική δυνατότητα.
Ως προς το μέτρο της κατ’ οίκον έκτισης της ποινής, ζητούμε να επεκταθεί -εκτός από τους κρατούμενους με ποινή φυλάκισης που είναι άνω των 75 ετών- και σε όλους ανεξαιρέτως τους κρατούμενους με ποινή φυλάκισης που είναι άτομα με αναπηρία ή χρόνια πάθηση.
Σε ότι αφορά τους κρατούμενους, οι οποίοι είναι άτομα με αναπηρία (έλληνες, νόμιμοι μετανάστες)και έχουν διαπράξει σοβαρά αδικήματα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι ο περιορισμός της προσωπικής τους ελευθερίας για οποιοδήποτε λόγο δεν τους αφαιρεί ούτε την αναπηρία ούτε τις πρόσθετες ανάγκες που πηγάζουν από αυτήν.

Για αυτούς τους φυλακισμένους η Ε.Σ.Α.μεΑ. ζητάει την ενεργοποίηση της διάταξης της παρ. 2 του άρθρου 3 του Ν. 2776/1999, η οποία ορίζει ρητά «ειδική μεταχείριση των κρατουμένων όταν δικαιολογείται από τη νομική ή πραγματική κατάσταση του, όπως υποδίκων και καταδίκων, έγγαμων και αγάμων, ανηλίκων, γυναικών, ανδρών, ατόμων με ειδικές ανάγκες ή για τις θρησκευτικές ή άλλες πεποιθήσεις εφόσον γίνεται υπέρ του κρατούμενου και προς εξυπηρέτηση των ειδικών αναγκών που απορρέουν από την κατάσταση στην οποία ευρίσκεται.»

Για να καταστεί ενεργή η ανωτέρω διάταξη απαιτείται η άμεση λήψη των ακόλουθων θεσμικών μέτρων:

1. Προσβασιμότητα όλων των κτιριακών υποδομών των σωφρονιστικών καταστημάτων και των χώρων προσωρινής κράτησης.
2. Άμεση στελέχωση του νοσοκομείου και του ψυχιατρείου των φυλακών Κορυδαλλού με ιατρικό, νοσηλευτικό και παραϊατρικό προσωπικό για την παροχή ιατρικής και θεραπευτικής φροντίδας σε κρατούμενους με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις.
3. Διασύνδεση του νοσοκομείου των φυλακών Κορυδαλλού και όλων ανεξαιρέτως των σωφρονιστικών καταστημάτων με τα Γενικά Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία της χώρας και τα Κέντρα Αποκατάστασης των Ατόμων με Αναπηρία.
4. Δωρεάν παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, συμπεριλαμβανομένων των τεχνικών βοηθημάτων των θεραπευτικών μέσων και των αναλωσίμων υλικών τους στους κρατούμενους με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις .
5. Εξατομικευμένη θεραπεία για τους ψυχικά πάσχοντες κρατούμενους στα σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας, καθώς και τους ακαταλόγιστους εγκληματίες του άρθρου 69 του Ποινικού Κώδικα.

Κύριε Υπουργέ,

Προσδοκούμε ότι το ανωτέρω πλαίσιο των προτάσεων-αιτημάτων μας θα αποτελέσει τη βάση για ένα γόνιμο διάλογο σε μία άμεση συνάντηση μας, που προσδοκούμε ότι θα οριστεί με δική σας πρωτοβουλία.

Με εκτίμηση

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

Ι. ΒΑΡΔΑΚΑΣΤΑΝΗΣ ΧΡ. ΝΑΣΤΑΣ