Αθήνα: 22/02/2016

ΠΡΟΣ:
Πρωθυπουργό της χώρας,
Αλέξη Τσίπρα

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
- κ. Ν. Παρασκευόπουλο, Υπουργό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
- κ. Ν. Παππά, Υπουργό Επικρατείας
- κ. Αλ. Φλαμπουράρη, Υπουργό Επικρατείας
- κ. Κ. Παπαϊωάννου, Γενικό Γραμματέα Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

---

Πρόταση της Ε.Σ.Α.μεΑ. σχετικά με τον ορισμό των προβλεπόμενων μηχανισμών παρακολούθησης της εφαρμογής της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία

Αξιότιμε Κύριε Πρωθυπουργέ,

Σε συνέχεια της συνάντησης που είχαμε στις 3 Δεκεμβρίου 2015, Παγκόσμια και Εθνική Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, και της σχετικής ανακοίνωσης που εξέδωσε το γραφείο σας, σας καταθέτουμε επικαιροποιημένη την πρότασή μας σχετικά με τον ορισμό των προβλεπόμενων μηχανισμών παρακολούθησης της εφαρμογής της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (άρθρο 33 παρ. 1, 2, 3).

Η Σύμβαση θεωρείται ορόσημο στην παγκόσμια ιστορία της αναπηρίας, αλλά και χάρτης πορείας των κρατών για τη διαχείριση της αναπηρίας. Αποσαφηνίζει τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και τον τρόπο εφαρμογής τους. Καθορίζει τις υποχρεώσεις των κρατών μελών του ΟΗΕ και υποδεικνύει μέτρα για την ικανοποίηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία.

Η Ελλάδα κύρωσε τη Σύμβαση, μαζί με το Προαιρετικό Πρωτόκολλό της, με τον ν. 4074/2012. Συνεπώς, η Ελλάδα υπόκειται στον έλεγχο εφαρμογής της Σύμβασης που διενεργεί η Επιτροπή για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, την οποία συνέστησε το άρθρο 34 της Σύμβασης. Επίσης, η Ελλάδα αναγνωρίζει την αρμοδιότητα της προαναφερθείσας Επιτροπής να λαμβάνει και να εξετάζει αναφορές από ή εκ μέρους ατόμων ή ομάδων ατόμων που υπόκεινται στη δικαιοδοσία του ελληνικού κράτους και που ισχυρίζονται ότι είναι θύματα παραβίασης των διατάξεων της Σύμβασης (άρθρο 1 Πρωτοκόλλου). Ωστόσο, αυτή τη στιγμή παρατηρείται μία ελλιπής συμμόρφωση, από νομοθετική άποψη, προς τις υποχρεώσεις που επιβάλλει η Σύμβαση.

Σύμφωνα με το άρθρο 33 παρ. 1, 2, 3 της Σύμβασης, τα συμβαλλόμενα κράτη έχουν τις ακόλουθες υποχρεώσεις για την παρακολούθηση της εφαρμογής της στο εθνικό επίπεδο:
«1. Να καθορίσουν ένα ή περισσότερα σημεία αναφοράς (focal points) μέσα στην κυβέρνηση για θέματα σχετιζόμενα με την εφαρμογή της Σύμβασης και να δίδουν τη δέουσα προσοχή στην ίδρυση ή τον καθορισμό ενός συντονιστικού μηχανισμού μέσα στην κυβέρνηση, προκειμένου να διευκολύνει τη σχετική δράση, σε διαφορετικούς τομείς και διαφορετικά επίπεδα.
2. Να διατηρούν, ενισχύουν, ορίζουν ή συστήνουν, μέσα στο συμβαλλόμενο κράτος, ένα πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένων ενός ή περισσότερων ανεξάρτητων μηχανισμών, και προκειμένου να προάγουν, προστατεύουν και παρακολουθούν την εφαρμογή της Σύμβασης. Κατά τον ορισμό ή τη σύσταση ενός τέτοιου μηχανισμού, τα συμβαλλόμενα κράτη λαμβάνουν υπόψη τις αρχές σχετικά με το καθεστώς και τη λειτουργία των εθνικών θεσμών για την προστασία και την προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
3. Η κοινωνία των πολιτών, και ιδιαίτερα τα άτομα με αναπηρίες και οι αντιπροσωπευτικές οργανώσεις τους, θα εμπλέκονται και θα μετέχουν πλήρως στη διαδικασία παρακολούθησης.»

Σύμφωνα με το Άρθρο Τρίτο του κυρωτικού νόμου της Σύμβασης (ν. 4074/2012): «Με απόφαση του Πρωθυπουργού ορίζεται στην κυβέρνηση, σύμφωνα με το άρθρο 33 παρ. 1 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες, σημείο αναφοράς για την παρακολούθηση της εφαρμογής της Σύμβασης και συντονιστικός μηχανισμός για τη διευκόλυνση των σχετικών με αυτή δράσεων».

Βάσει της εξουσιοδοτικής αυτής διάταξης, εκδόθηκε η υπ' αριθ. Υ 426/20.02.2014 (ΦΕΚ Β' 523/28/02/2014) απόφαση του Πρωθυπουργού κ. Α. Σαμαρά, η οποία ορίζει ως σημείο αναφοράς για την παρακολούθηση της εφαρμογής της Σύμβασης και ως συντονιστικό μηχανισμό για τη διευκόλυνση των σχετικών με αυτή δράσεων το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας και ειδικότερα τη Διεύθυνση Διεθνών Σχέσεων της Γενικής Διεύθυνσης Διοικητικής Υποστήριξης αυτού του υπουργείου.

Η Ε.Σ.Α.μεΑ. κρίνει αναγκαίο να καταθέσει την πρότασή της σχετικά με τον ορισμό των προβλεπόμενων μηχανισμών παρακολούθησης της εφαρμογής της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες:

1. Καταρχάς, θεωρούμε ότι η Διεύθυνση Διεθνών Σχέσεων της Γενικής Διεύθυνσης Διοικητικής Υποστήριξης του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, η οποία ορίστηκε ως σημείο αναφοράς με την παραπάνω Απόφαση (υπ' αριθ. Υ 426/20.02.2014), είναι τυπικά και ουσιαστικά αναρμόδια για να επιτελέσει αυτόν τον σημαντικό ρόλο. Η Ε.Σ.Α.μεΑ. προτείνει να υπάρξει τροποποίηση της σχετικής Απόφασης. Η νέα απόφαση προτείνουμε να ορίζει ως σημείο αναφοράς μέσα στην κυβέρνηση, βάσει της παρ. 1 του άρθρου 33, τη Γενική Γραμματεία Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, προκειμένου να διευκολυνθούν σχετικές ενέργειες σε διαφορετικούς τομείς και σε διαφορετικά επίπεδα. Η συγκεκριμένη Γενική Γραμματεία για να είναι σε θέση να επιτελέσει το έργο της θα πρέπει να στελεχωθεί αρμοδίως, να δημιουργηθεί ειδική Διεύθυνση και να ενισχυθεί ο προϋπολογισμός της.

2. Επιπρόσθετα, βάσει της παρ. 1 του άρθρου 33, η Ε.Σ.Α.μεΑ. προτείνει την ίδρυση συντονιστικού μηχανισμού μέσα στην κυβέρνηση υπό τον Γενικό Γραμματέα Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με τη συμμετοχή Γενικών Γραμματέων των συναρμόδιων Υπουργείων (όπως το Υπουργείο Εσωτερικών, το Υπουργείο Οικονομίας, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, το Υπουργείο Υγείας, το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων κ.ά.) και με τη συμμετοχή της Ε.Σ.Α.μεΑ.

3. Επίσης, η εξουσιοδοτική διάταξη του κυρωτικού νόμου αποτελεί ελλιπή συμμόρφωση προς τις υποχρεώσεις που ανέλαβε το ελληνικό κράτος με την κύρωση της Σύμβασης, αφού παρέχει εξουσιοδότηση για την εφαρμογή μόνο της παρ. 1 του άρθρου 33 της Σύμβασης και όχι και των λοιπών παραγράφων, δηλαδή των παρ. 2 και 3, του άρθρου αυτού. Ως εκ τούτου, δεν έχει συσταθεί ανεξάρτητος μηχανισμός που θα προάγει, θα προστατεύει και θα παρακολουθεί την εφαρμογή της Σύμβασης. Η Ε.Σ.Α.μεΑ. θεωρεί ότι χρειάζεται συμπληρωματική νομοθετική εξουσιοδότηση για την εφαρμογή της παρ. 2 του άρθρου 33 και προτείνει τη σύσταση ανεξάρτητου μηχανισμού στον οποίο να συμμετέχουν: ο Συνήγορος του Πολίτη, η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) και η Ε.Σ.Α.μεΑ. Η συμμετοχή της Ε.Σ.Α.μεΑ. στον παραπάνω μηχανισμό παρακολούθησης συνάδει με την παρ. 3 του άρθρου 33 που αναφέρεται στη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, και ιδιαίτερα των ατόμων με αναπηρία και των αντιπροσωπευτικών οργανώσεών τους, στην εθνική διαδικασία παρακολούθησης της εφαρμογής.
Αντίστοιχο μοντέλο έχει υιοθετήσει και η Ισπανία. Η Ισπανία έχει ορίσει ως ανεξάρτητο μηχανισμό παρακολούθησης της Σύμβασης την Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία της Ισπανίας (Comité Español de Representantes de Personas con Discapacidad - CERMI) η οποία συνεπικουρείται από τον Συνήγορο του Πολίτη της Ισπανίας. Το μοντέλο αυτό έχει κριθεί ως απολύτως συμβατό με τη Σύμβαση από την Επιτροπή του ΟΗΕ (CRPD Committee) κατά την εξέταση της Έκθεσης της Ισπανίας. Επίσης, σε επίπεδο ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία (European Disability Forum – EDF) ως αντιπροσωπευτικότερη οργάνωση των ευρωπαίων με αναπηρία συμμετέχει στον ευρωπαϊκό μηχανισμό παρακολούθησης της εφαρμογής της Σύμβασης.

4. Τέλος, δεδομένης της δικαιωματικής προσέγγισης της αναπηρίας είναι επιτακτική η ανάγκη διεύρυνσης της σημερινής σύνθεσης της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) με πρόσωπο ορισθέν από την Ε.Σ.Α.μεΑ., όπως άλλωστε συζητήθηκε και συμφωνήθηκε στη συνάντηση μαζί σας στις 3 Δεκεμβρίου 2015.

Αξιότιμε Κύριε Πρωθυπουργέ,

Το σημαντικό αυτό εγχείρημα αποτελεί αποκλειστικό εγγυητή για την προώθηση της ισότιμης συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία στο κοινωνικό γίγνεσθαι

Με εκτίμηση

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
Ι. ΒΑΡΔΑΚΑΣΤΑΝΗΣ

Ο ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΧΡ. ΝΑΣΤΑΣ