Αθήνα: 12/03/2012

ΠΡΟΣ:
Πρόεδρο και Μέλη Διαρκούς Επιτροπής Παραγωγής & Εμπορίου της Βουλής των Ελλήνων

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ

---

Νέος Οικοδομικός Κανονισμός»: Προτάσεις της Ε.Σ.Α.μεΑ. για συμπλήρωση του προς ψήφιση Σχεδίου Νόμου

Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) - που αποτελεί τον τριτοβάθμιο κοινωνικό και συνδικαλιστικό φορέα των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους, επίσημα αναγνωρισμένο Κοινωνικό Εταίρο της ελληνικής Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας, ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία, πιστοποιημένο φορέα παροχής Προγραμμάτων «Δια Βίου Μάθησης» και κάτοχο διαχειριστικής επάρκειας Β΄ και Γ΄ τύπου για την υλοποίηση συγχρηματοδοτούμενων πράξεων στο πλαίσιο εφαρμογής του ΕΣΠΑ 2007 - 2013 - με αφορμή την κατάθεση για ψήφιση από τη Βουλή του Σχεδίου Νόμου για το Νέο Οικοδομικό Κανονισμό, και σε συνέχεια της σχετικής διαβούλευσης στην οποία συμμετείχε αφενός αναρτώντας στις 06.03.2012 στο διαδικτυακό τόπο ανοιχτής διακυβέρνησης (www.opengov.gr) τις παρατηρήσεις της επί του τελικού σχεδίου του Κανονισμού, αφετέρου αποστέλλοντας στον Αναπληρωτή Υπουργό Περιβάλλοντος Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής κ. Ν. Σηφουνάκη την υπ’ αριθ. πρωτ. 909/06.03.2012 επιστολή της, επιθυμεί με το παρόν να καταθέσει τις προτάσεις της επί του τελικού Σχεδίου Νόμου, με στόχο τη συμπλήρωση αυτού στη λογική που επιτάσσει η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία αλλά και η νεώτερη Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Αναπηρία 2010-2020.
Η Συνομοσπονδία οφείλει στο σημείο αυτό να αναγνωρίσει την αποτελεσματική συνεργασία που αναπτύχθηκε μεταξύ αυτής και του ΥΠΕΚΑ κατά την περίοδο προετοιμασίας του Σχεδίου του νέου Οικοδομικού Κανονισμού για τη δημιουργία ενός νέου τεχνικού θεσμικού πλαισίου που θα προωθεί τα θέματα που αφορούν στα άτομα με αναπηρία και με μειωμένη κινητικότητα εν γένει και το δικαίωμα αυτών στην απρόσκοπτη και ισότιμη πρόσβαση στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον.
Είναι πλέον ευρωπαϊκή και διεθνής διαπίστωση η ανάγκη διασφάλισης της προσβασιμότητας υποδομών, υπηρεσιών και αγαθών στους πολίτες με αναπηρία και όλες τις ομάδες του πληθυσμού με ανάγκες παρόμοιες με αυτά. Ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο της νέας Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Αναπηρία 2010-2020, που επικεντρώνεται στην εξάλειψη των εμποδίων προτάσσοντας την προσβασιμότητα ως πρώτη προτεραιότητα μεταξύ των οκτώ βασικών τομέων δράσης γύρω από τους οποίους αναπτύσσεται, επεξεργάζεται τη νέα Ευρωπαϊκή Πράξη για την Προσβασιμότητα (European Accessibility Act) και θεωρούμε ότι ο νέος Οικοδομικός Κανονισμός κινείται ήδη στη λογική αυτή.
Εν μέσω της πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης που βιώνει η χώρα μας και ιδίως τα ασθενέστερα οικονομικά στρώματα, μεταξύ των οποίων αδιαμφισβήτητα συγκαταλέγονται οι πολίτες με αναπηρία και οι οικογένειές τους, η τροποποίηση του Οικοδομικού Κανονισμού μπορεί και πρέπει να λειτουργήσει ως εργαλείο έξυπνης, βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης και δημιουργίας ενός νέου περιβάλλοντος ίσων ευκαιριών για την κοινωνική ένταξη όλων των πολιτών.
Έχοντας συμμετάσχει στη διαδικασία διαμόρφωσης του κατατεθέντος Σχεδίου Νόμου, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε το νέο πνεύμα που τον διακατέχει: για πρώτη φορά σε θεσμικό κείμενο της Ελληνικής Πολιτείας γίνεται αναφορά στον «Καθολικό Σχεδιασμό/Σχεδιασμό για Όλους» (βλ. άρθρο 2, εδάφιο 80) σε μια προσπάθεια εισαγωγής και θεμελίωσης ενός νέου τρόπου σκέψης του ελληνικού τεχνικού κόσμου στην κατεύθυνση της αναγνώρισης της διαδικασίας εξέλιξης/γήρανσης των γενεών και της ανάγκης λήψης μέτρων κατά το σχεδιασμό πόλεων και δομημένου περιβάλλοντος με βάση τις πραγματικές ανάγκες των πραγματικών ανθρώπων, που επιζητούν την αυτονομία και ασφάλεια σε όλα τα στάδια της ζωής τους, και όχι του ιδεατού και ανύπαρκτου αιωνίως υγιούς και δυνατού «μέσου όρου» ανθρώπου, που χρησίμευσε ως μέτρο για τον τεχνικό κόσμο επί σειράς δεκαετιών. Η λογική αυτή υπάρχει διάχυτη σε πολλά άρθρα του νέου Οικοδομικού Κανονισμού, με επιστέγαση το άρθρο 26, στο οποίο ουσιαστικά συμπληρώνεται και επεκτείνεται το παλαιότερο άρθρο 28 του ν.2831/2000, αίροντας τα κενά και τις αδυναμίες που η παλαιότερη ατολμία του πολιτικού συστήματος δεν είχε θίξει. Εισάγεται πλέον - μεταξύ άλλων - η «μετατρεψιμότητα» της κατοικίας, έννοια πρωτοποριακή αλλά και απολύτως ταυτισμένη με τον ανθρώπινο κύκλο ζωής, στη διάρκεια του οποίου είναι μαθηματικά βέβαιο ότι ο κάθε πολίτης θα αξιοποιήσει -μόνιμα ή προσωρινά- τα οφέλη του «Καθολικού Σχεδιασμού» και της προσβασιμότητας των υποδομών για την συνέχιση μιας αξιοπρεπούς, ασφαλούς και κατά το δυνατόν αυτόνομης ζωής. Επιχειρείται παράλληλα με πνεύμα ορθολογιστικό η επίλυση σειράς προβλημάτων εφαρμογής, που από το 1985 (οπότε εισήχθησαν οι πρώτες διατάξεις περί προσβασιμότητας) χρόνιζαν, καθιστώντας αναποτελεσματική την όποια θεσμική πρόνοια.
Όμως, παρά τα θετικά βήματα που έχουν διανυθεί θεωρούμε, βασιζόμενοι στην εμπειρία που αποκομίσαμε από τις προσπάθειες που τόσα χρόνια κατέβαλε το εθνικό αναπηρικό κίνημα για την περιφρούρηση και εφαρμογή του όποιου θεσμικού πλαισίου για την προσβασιμότητα διέθετε μέχρι σήμερα η Πολιτεία, ότι οι παρακάτω βελτιώσεις/ συμπληρώσεις είναι απόλυτα αναγκαίες για να αποφευχθεί πάλι η προώθηση ενός καλύτερου από τα προηγούμενα μεν,  αλλά συνεχιζόμενα ελλειμματικού δε τεχνικού θεσμικού πλαισίου.
Στην παραπάνω λογική λοιπόν, προτείνουμε κατ’ ελάχιστον τη συμπερίληψη των παρακάτω διορθώσεων/συμπληρώσεων με έντονους χαρακτήρες που απαιτούνται για την ολοκλήρωση των παρεμβάσεων και την βέλτιστη ικανοποίηση των αναγκών των ατόμων με αναπηρία και με μειωμένη κινητικότητα εν γένει:
1. Η παρ. 6 του Άρθρου 4 - «Άδειες Δόμησης» να συμπληρωθεί ως ακολούθως:
«6. Σε περίπτωση αυθαίρετης κατασκευής, που δεν παραβιάζει τις ισχύουσες πολεοδομικές διατάξεις ή αυτές που ίσχυαν κατά το χρόνο κατασκευής της, αυτή είναι δυνατόν να νομιμοποιηθεί ύστερα από έκδοση ή αναθεώρηση της άδειας δόμησης…...Πρόστιμο δεν επιβάλλεται σε περίπτωση αναθεώρησης άδειας δόμησης, που βρίσκεται σε ισχύ, εφόσον τηρείται το περίγραμμα της οικοδομής, ο συντελεστής δόμησης και ο συντελεστής όγκου. Πρόστιμο αυθαίρετης κατασκευής επιβάλλεται στις περιπτώσεις του άρθρου 5, παρ.4 και του άρθρου 26, παρ.4.»
2. Η παράγραφος 4 του Άρθρου 20 «Κατασκευές σε δημόσιους κοινόχρηστους χώρους» να διαμορφωθεί/ συμπληρωθεί ως ακολούθως: «4. Η κατασκευή σκαλοπατιών για την εξυπηρέτηση των κτιρίων έξω από τη ρυμοτομική γραμμή απαγορεύεται σε κάθε περίπτωση....Εκτός της ρυμοτομικής γραμμής απαγορεύεται οποιασδήποτε μορφής κατασκευή, μόνιμη ή κινητή για την εξυπηρέτηση του κτιρίου, όπως σκαλοπάτια, ζαρντινιέρες κ.λπ. Κατ’ εξαίρεση - στο πλαίσιο των εύλογων προσαρμογών - είναι δυνατή η κατασκευή μόνιμων ή κινητών ραμπών ή/και η τοποθέτηση ανυψωτικών μηχανισμών (αναβατορίων) για την εξυπηρέτηση ατόμων με αναπηρία σε υφιστάμενα προ της ισχύος του παρόντος νόμου κτίρια ύστερα από άδεια του Δημοτικού ή Κοινοτικού Συμβουλίου, με την προϋπόθεση η κατασκευή αυτή να εξασφαλίζει την ασφάλεια της κυκλοφορίας.».
Προτείνεται δηλαδή η αφαίρεση της λέξης «ράμπες» από το περιεχόμενο στο Σχέδιο Νόμου προαναφερόμενο εδάφιο «….Εκτός της ρυμοτομικής γραμμής απαγορεύεται οποιασδήποτε μορφής κατασκευή, μόνιμη ή κινητή για την εξυπηρέτηση του κτιρίου, όπως ράμπες σκαλοπάτια, ζαρντινιέρες κλπ….» και η προσθήκη του επόμενου από αυτό εδαφίου ως παραπάνω.
3. Η παράγραφος  1 του Άρθρου 26 «Ειδικές ρυθμίσεις για την εξυπηρέτηση ατόμων αναπηρία ή/και εμποδιζόμενων ατόμων» να συμπληρωθεί ως ακολούθως: «1. ……Ειδικά για τα κτίρια με χρήση κατοικίας επιβάλλεται να εξασφαλίζεται η οριζόντια και κατακόρυφη προσπέλαση από άτομα με αναπηρία ή/και εμποδιζόμενα άτομα σε όλους τους εξωτερικούς και εσωτερικούς κοινόχρηστους χώρους των κτιρίων κατοικίας, καθώς επίσης και η διασφάλιση συνθηκών εύκολης μετατρεψιμότητας των κατοικιών σε κατοικίες μελλοντικών χρηστών με αναπηρία/εμποδιζόμενων ατόμων. Για το λόγο αυτό επιβάλλεται:
α. η πρόβλεψη θυρών προς τους εξωτερικούς και εσωτερικούς κοινόχρηστους χώρους των κτιρίων κατοικιών ελάχιστου αποδεκτού καθαρού πλάτους 0,90 μ
β. η πρόβλεψη εσωτερικών θυρών ελάχιστου αποδεκτού καθαρού πλάτους 0,85 μ
γ. η πρόβλεψη διαδρόμων ελάχιστου αποδεκτού καθαρού πλάτους 0,90 μ
δ. η πρόβλεψη σε ένα τουλάχιστον από  τους κύριους χώρους υγιεινής κάθε κατοικίας ελεύθερου χώρου, πλάτους 0,90 μ, στα δεξιά ή αριστερά της λεκάνης για δυνητική προσέγγιση αμαξιδίου, με δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης σε αυτόν από την θύρα του χώρου υγιεινής.»
Στο σημείο αυτό επισημαίνουμε ότι η παραπάνω προσθήκη θεωρείται υψίστης κρισιμότητας,  δεδομένου ότι η απουσία αυτού του χώρου καθιστά ουσιαστικά αδύνατη τη δυνατότητα προσέγγισης και χρήσης της λεκάνης από άτομο σε αμαξίδιο άρα και την από αυτό χρήση του χώρου υγιεινής και κατ’ επέκταση και της κατοικίας, η όποια δε παρέμβαση εκ των υστέρων σε περίπτωση ανάγκης μετατροπής της κατοικίας σε προσβάσιμη για εξοικονόμηση του απαραίτητου χώρου εκ των ήδη μικρών διαστάσεων που συνήθως διασφαλίζονται κατά το σχεδιασμό σύγχρονων κατοικιών είναι σχεδόν πάντοτε αδύνατη και ιδιαίτερα κοστοβόρα.
Αντίθετα η απαρχής διασφάλισή του μπορεί να εξυπηρετήσει τις ανάγκες τοποθέτησης εξοπλισμού (ηλεκτρικού ή μη) μιας οικογένειες καθόλη τη διάρκεια του βίου της μέχρις ότου και εφόσον επιβληθεί λόγω ατυχήματος, γήρατος, ασθένειας κ.λπ. η αλλαγή χρήσης του.
Με την υιοθέτηση των παραπάνω προτάσεών μας θεωρούμε ότι ο νέος Οικοδομικός Κανονισμός σε συνδυασμό με την πρόβλεψη του Ν.4030/2011 «Νέος τρόπος έκδοσης αδειών δόμησης, ελέγχου κατασκευών και λοιπές διατάξεις» για την εφεξής υποχρέωση σύνταξης μελέτης προσβασιμότητας και το επικείμενο Προεδρικό Διάταγμα περί του καθορισμού των προδιαγραφών αυτής της μελέτης προσβασιμότητας, που θα πρέπει να εκδοθεί το συντομότερο δυνατόν κατ’ εξουσιοδότηση του παραπάνω Ν.4030/2011 ο οποίος ετέθη σε ισχύ από 01.03.2012, θα αποτελέσει ένα πλήρες πλαίσιο ορθολογικό, πρακτικό και απόλυτα συμβατό με τις επιταγές της νεότερης διεθνούς και ευρωπαϊκής πολιτικής για την αναπηρία και την αντιμετώπιση της γήρανσης του πληθυσμού με στόχο την αειφόρο και χωρίς διακρίσεις ανάπτυξη.
Όντας βέβαιοι για την εξασφάλιση της εκ μέρους σας υποστήριξης και προώθησης των αιτημάτων μας, παραμένουμε στη διάθεσή σας για κάθε διευκρίνιση.
Με εκτίμηση,
Ο Πρόεδρος
Ι. Βαρδακαστάνης                    
Ο Γεν. Γραμματέας
Χρ. Νάστας

[ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ]

• κ. Γ. Παπακωνσταντίνου, Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής
• κ. Ν. Σηφουνάκη, Αναπληρωτή Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής
• κ. Ι. Μανιάτη, Υφυπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής
• κ. Κ. Μαθιουδάκη, Γενικό Γραμματέα Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής
• κα Μ. Καλτσά, Γενική Γραμματέα Χωροταξίας & Αστικού Περιβάλλοντος
• κα Μ. Καραβασίλη, Ειδική Γραμματέα Επιθεώρησης Περιβάλλοντος & Ενέργειας