Αθήνα: 30/08/2010

ΠΡΟΣ:
Πρόεδρο και Μέλη Διαρκούς Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
- Υποεπιτροπή για τη μελέτη των θεμάτων αναπηρίας της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Ισότητας, Νεολαίας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
- κ. Α. Διαμαντοπούλου, Υπουργό Παιδείας, Δια Βίου Μάθηση και Θρησκευμάτων
- κ. Ε. Χριστοφιλοπούλου, Υφυπουργό Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων
- κ. Ευθ. Μπάκα, Γενικό Γραμματέα Δια Βίου Μάθησης
- Φορείς – μέλη Ε.Σ.Α.μεΑ.

---

Επιστολή για το νσ Δια Βίου Μάθησης Αύγουστος 2010

Αξιότιμε Κύριε Πρόεδρε,
Αξιότιμα Μέλη της Επιτροπής,

Στο πλαίσιο της διαβούλευσης του σχεδίου νόμου «Ανάπτυξη της δια βίου μάθησης και λοιπές διατάξεις», ως Ε.Σ.Α.μεΑ. σάς καταθέτουμε τις παρατηρήσεις / προτάσεις μας προκειμένου να διασφαλιστεί η διάχυση της διάστασης της αναπηρίας σε όλα τα προγράμματα δια βίου μάθησης που απευθύνονται στον γενικό πληθυσμό (mainstreaming), αλλά και η ειδική μέριμνα στη σχέση δια βίου μάθησης και αναπηρίας με την υλοποίηση στοχευμένων προγραμμάτων.

Με βάση μελέτες το εκπαιδευτικό επίπεδο των ατόμων με αναπηρία χαρακτηρίζεται από ένα συσσωρευμένο έλλειμμα το οποίο αναπαράγεται ακόμη και σήμερα, παρά τα θετικά βήματα που έχουν γίνει. Συνεπώς η Δια Βίου Μάθηση καλείται να συμβάλει στην αποκατάσταση όχι μόνο των τρεχόντων αλλά και των συσσωρευμένων προβλημάτων στο εκπαιδευτικό επίπεδο των ατόμων με αναπηρία όλων των ηλικιών.

Έρευνα που έγινε στη Μεγάλη Βρετανία για τη συμμετοχή διαφόρων ομάδων του πληθυσμού στη Δια Βίου Μάθηση την περίοδο 1998-2003 (Macleod 2007), έδειξε ότι τα άτομα με αναπηρία όχι μόνο έχουν αναλογικά πολύ μικρότερη συμμετοχή σε σχέση με το γενικό πληθυσμό, αλλά και ότι διαχρονικά η απόσταση αυτή παραμένει σταθερή. Περαιτέρω η ίδια έρευνα ανέδειξε και τη σχετικά δυσμενέστερη θέση των γυναικών με αναπηρία οι οποίες στο θέμα της Δια Βίου Μάθησης βιώνουν διπλή διάκριση, (βλ. επίσης και NIACE, 2008). Αυτό σημαίνει ότι η Δια Βίου Μάθηση είναι δυνατόν να αναπαράγει αρχικές και προϋπάρχουσες ανισότητες στην εκπαίδευση (βλ. OECD 2004, p.2, και Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση σελ. 30), στοιχείο που συνεπάγεται ότι τα άτομα με αναπηρία παρακολουθούν σε μικρότερο βαθμό προγράμματα Δια Βίου Μάθησης.

Για τη γεφύρωση του ανωτέρω χάσματος, ως στόχος του εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού για μια πολυεπίπεδη ανάπτυξη της Διά Βίου Μάθησης στην Ελλάδα, πρέπει να τίθεται όχι μόνο η αύξηση των ποσοστών συμμετοχής σε αυτή, αλλά και ειδικότερα η μείωση του χάσματος συμμετοχής που παρουσιάζετε μεταξύ ατόμων με και χωρίς αναπηρία.

Για το λόγους αυτούς, θεωρούμε επιτακτική την ανάγκη η Συνομοσπονδία μας να κληθεί την Τετάρτη 1 Σεπτεμβρίου 2010 στη διαδικασία ακρόασης εξωκοινοβουλευτικών εκπροσώπων.

Οι προτάσεις / παρατηρήσεις μας επί των άρθρων του σχεδίου νόμου έχουν ως ακολούθως:

Άρθρο 1 Σκοπός – πεδίο εφαρμογής

Καταρχάς, θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι θεωρούμε ιδιαίτερα σημαντική την αναφορά που γίνεται στον σκοπό στη «διασφάλιση της δυνατότητας πρόσβασης των ατόμων και ιδιαίτερα των κοινωνικά ευπαθών και ευάλωτων ομάδων σε όλες τις δραστηριότητες κατάρτισης και γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων». Δεδομένου όμως της εννοιολογικής διαφοροποίησης μεταξύ «πρόσβασης» και «προσβασιμότητας» , θεωρούμε ότι στο άρθρο 1 πρέπει να συμπεριληφθεί και:

1. Η διασφάλιση της προσβασιμότητας των δομών και υπηρεσιών δια βίου μάθησης προκειμένου τα άτομα με αναπηρία να μπορούν αυτόνομα να προσεγγίσουν και να χρησιμοποιήσουν τις προσφερόμενες δομές και υπηρεσίες.

Άρθρο 3 Φορείς και λειτουργίες του Εθνικού Δικτύου Δια Βίου Μάθησης

Σύμφωνα με το ΦΕΚ 1399/6.08.2007, η Ε.Σ.Α.μεΑ. έχει οριστεί ως φορέας παροχής δια βίου μάθησης κατά τον ν.3369/2005. Για τον λόγο αυτό, στην παρ.3 περ. ια του άρθρου 3 του παρόντος σχεδίου νόμου θα πρέπει να συμπεριληφθεί και η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία.

Επίσης, όσον αφορά στους φορείς παροχής υπηρεσιών δια βίου μάθησης, πέρα από την υλοποίηση στοχευμένων προγραμμάτων, πρέπει να διασφαλιστεί η συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία σε όλα τα προγράμματα δια βίου μάθησης που απευθύνονται στο γενικό πληθυσμό (mainstreaming) και για το λόγο αυτό απαιτείται η θέσπιση ισχυρού θεσμικού - νομοθετικού πλαισίου, το οποίο, μεταξύ άλλων, πρέπει να περιλαμβάνει:

2. Σύνδεση της αδειοδότησης των φορέων παροχής δια βίου μάθησης και επαγγελματικής κατάρτισης (π.χ. ΙΕΚ, ΚΕΚ, ΚΕΜΕ) με την τήρηση του κριτηρίου προσβασιμότητας.

3. Διασφάλιση, ανάπτυξη μηχανισμού ελέγχου και πιστοποίηση (βάσει εθνικού συστήματος πιστοποίησης, το οποίο πρέπει να θεσπιστεί) της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία, με όποια ιδιότητα και αν αυτά συμμετέχουν στη Δια Βίου Μάθηση (μαθητές, εκπαιδευτές, διοικητικοί υπάλληλοι, κ.λπ.): α) των κτιριακών υποδομών σύμφωνα με τις Οδηγίες Σχεδιασμού για τα Άτομα με Αναπηρία, β) των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας, σύμφωνα με τις διεθνώς αναγνωρισμένες οδηγίες προσβασιμότητας W3C και το διεθνές πρότυπο Web Content Accessibility Guidelines (WCAG), έκδοση 2.0, σε επίπεδο προσβασιμότητας «ΑΑΑ», γ) των εντύπων (έντυπα μεγάλων χαρακτήρων, εκτυπώσεις Braille, CD, έντυπα easy-to-read, DVD με υποτιτλισμό και διερμηνεία στη νοηματική κ.λπ.) και δ) καθιέρωση παροχής «ζωντανής» βοήθειας και ενδιαμέσων (συνοδών, αναγνωστών, επαγγελματιών διερμηνέων της νοηματικής γλώσσας κ.λπ.) προκειμένου να διευκολύνουν την πρόσβαση ατόμων με αναπηρία σε όλες τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες.

Άρθρο 10 Εθνικό Κέντρο Πιστοποίησης Δομών Δια Βίου Μάθησης

Ως Ε.Σ.Α.μεΑ. θεωρούμε σημαντική τη θεσμική εκπροσώπησή μας σε κάθε όργανο σχεδιασμού πολιτικών δια βίου μάθησης και επαγγελματικής κατάρτισης και στα Δ.Σ. Οργανισμών που σχετίζονται με αυτά τα θέματα και εποπτεύονται από το Υπουργείο Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων. Για τον λόγο αυτό:

4. Στο Δ.Σ. του ΕΚΕΠΙΣ πρέπει να συμμετέχει και ένας εκπρόσωπος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία, δεδομένου ότι πρόκειται: α) για τον εθνικό φορέα που έχει την ευθύνη πιστοποίησης των Κέντρων Επαγγελματικής Κατάρτισης βάσει κριτηρίων, ένα εκ των οποίων είναι και το κριτήριο της προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία και β) για τον εθνικό φορέα πιστοποίησης των επαγγελματικών περιγραμμάτων, στα οποία θα πρέπει να ανιχνευτεί η διάσταση της αναπηρίας και κατ’ επέκταση της εύλογης προσαρμογής τους προκειμένου τα άτομα με αναπηρία ως εργαζόμενοι να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά στις απαιτήσεις κάθε επαγγέλματος.

Άρθρο 11 Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων

5. Η παρ. 5 του άρθρου 11 πρέπει να συμπληρωθεί ως ακολούθως: «Στο Δ.Σ. του Εθνικού Οργανισμού Πιστοποίησης Προσόντων (Ε.Ο.Π.Π.) συμμετέχει και ένας εκπρόσωπος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία».

Άρθρο 18 Κίνητρα Δια Βίου Μάθησης

Η παροχή κινήτρων για την προσέλκυση του ενήλικου πληθυσμού με αναπηρία στα προγράμματα της δια βίου μάθησης αποτελεί βασική στρατηγική επιλογή του Επιχειρησιακού Προγράμματος Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση (βλ. Ε.Π. Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση σελ. 72). Στην ίδια λογική με το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, προτείνουμε:

6. Στα κίνητρα δια βίου μάθησης πρέπει να γίνει αναφορά στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων των νέων τεχνολογιών για σύγχρονη και ασύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση, δεδομένων των γεωγραφικών ιδιαιτεροτήτων αλλά και της ελλιπούς προσβασιμότητας της Ελλάδας, οι οποίες προκαλούν δυσκολίες πρόσβασης στα σημεία απόκτησης γνώσης.

7. Στα κίνητρα δια βίου μάθησης πρέπει να γίνει αναφορά σε μέτρα οικονομικής βοήθειας (π.χ. υποτροφίες, εκπαιδευτικά επιδόματα) για τις ευάλωτες κοινωνικά ομάδες, σε μια προσπάθεια μείωσης των εκπαιδευτικών ανισοτήτων και του αποκλεισμού.

8. Ως ΕΣΑμεΑ θέλουμε να εκφράσουμε την αντίθεσή μας με τη θέσπιση ατομικών εκπαιδευτικών λογαριασμών. Τα κουπόνια καλλιεργούν το μύθο της ελευθερίας επιλογής, την οποία υποτίθεται ότι δημιουργεί η οικονομία της αγοράς, και η οποία, τώρα επεκτείνεται και στην εκπαίδευση. Ένα τέτοιο σχέδιο στην πραγματικότητα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από το υπάρχον σύστημα, όχι μόνο για να περιθωριοποιήσει τις δημόσιες υπηρεσίες εκπαίδευσης σε ένα υποτιθέμενο «πλουραλιστικό» εκπαιδευτικό σύστημα αλλά επίσης για να αναπαράγει και να αυξήσει τις τεράστιες ανισότητες που δημιουργεί το κοινωνικό σύστημα.

Άρθρο 25: Μετεγγραφές Φοιτητών - Σπουδαστών

Με την παρ. 4 αυτού του άρθρου τροποποιείται το ισχύον σύστημα μετεγγραφών που αφορά στους φοιτητές στων οποίων τις οικογένειες υπάρχει ένα μέλος με αναπηρία. Σε καμία όμως περίπτωση η τροποποίηση αυτή δεν λύνει ουσιαστικά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν αυτές οι οικογένειες. Καταρχάς, με τον τρόπο που τροποποιείται η περ. β του άρθρου 5 του Ν. 3282/04 προστατεύονται και πάλι συγκεκριμένες κατηγορίες αναπηρίας, επομένως δεν τηρείται η συνταγματική αρχή της αναλογικής ισότητας (παρ. 1, άρθρο 4 του Συντάγματος). Δεύτερον, σε αυτή την ευνοϊκή ρύθμιση συμπεριλαμβάνονται τα αδέλφια ή οι σύζυγοι των φοιτητών, ορισμένων όμως κατηγοριών αναπηρίας. Σε ότι αφορά τα αδέλφια των φοιτητών με αναπηρία δεν συμπεριλαμβάνονται βαριές περιπτώσεις αναπηρίας όπως: νοητική αναπηρία, σύνδρομο down, αυτισμός, εγκεφαλική παράλυση, βαριές και πολλαπλές αναπηρίες. Τρίτον, με την τροποποίηση αυτή εξακολουθεί να ισχύει ο ποσοτικός περιορισμός του αριθμού των μετεγγραφών των φοιτητών που έχουν γονέα ή αδελφό με αναπηρία.

Για να καταστεί το σύστημα μετεγγραφών δίκαιο, ειδικά στην παρούσα δυσμενή οικονομική περίοδο ζητούμε:

9. Η παρ. 4 του υπό συζήτηση άρθρου 25 να διατυπωθεί ως εξής: «Η πρώτη παράγραφος της περ. β αντικαθίσταται ως εξής: Μετεγγράφονται ανεξαρτήτως ποσοστού του αριθμού των εισακτέων:
α) φοιτητές ή σπουδαστές οι οποίοι είναι γονείς, ή τέκνα, ή αδελφοί ή σύζυγοι ατόμου με αναπηρία με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω (ανεξαρτήτου κατηγορίας αναπηρίας) σε αντίστοιχο τμήμα των ΑΕΙ και ΤΕΙ που βρίσκεται πλησιέστερα στον τόπο διανομής των οικογενειών τους,
β) οι φοιτητές που σπουδάζουν στο εξωτερικό δικαιούνται τη μετεγγραφή τους σε αντίστοιχα πανεπιστημιακά τμήματα της χώρας σε περίπτωση που κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους στο εξωτερικό καθίστανται άτομα με αναπηρία εξαιτίας ατυχημάτων ή οργανικών βλαβών,
γ) φοιτητές με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω - πιστοποιημένο από τις Α΄ Βάθμιες Β/Βάθμιες Υγειονομικές Επιτροπές που ισχύουν βάσει της κείμενης νομοθεσίας - που εισάγονται στα Πανεπιστήμια και στα ΤΕΙ της χώρας με τη διαδικασία των Γενικών Εξετάσεων, οι οποίοι δεν έχουν κάνει χρήση του δικαιώματος της εγγραφής τους άνευ εξετάσεων στις σχολές των ΑΕΙ και ΤΕΙ σε ποσοστό 5%».

Επισημαίνουμε ότι σύμφωνα με το ισχύον καθεστώς μετεγγραφών δίδεται δικαίωμα μετεγγραφής στους φοιτητές που έχουν γονείς οι οποίοι ανήκουν σε μερικές κατηγορίες αναπηρίας (π.χ. τυφλοί, κινητικά ανάπηροι, νεφροπαθείς κ.λπ.). Στην εν’ λόγω διάταξη δεν εμπίπτουν σημαντικές αναπηρίες και χρόνιες παθήσεις όπως: άτομα με συγγενή αιμορραγική διάθεση-αιμορροφιλία, κακοήθη νεοπλασματική νόσο (καρκίνο), άτομα με ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη, μεταμοσχευθέντες από συμπαγή όργανα κ.λπ. Για την ένταξη όλων των ανωτέρω κατηγοριών η συγκεκριμένη διάταξη θα πρέπει να αναγραφεί όπως αναφέρουμε παραπάνω.

Σε ότι αφορά την περ. γ επισημαίνουμε ότι υπάρχουν μόνιμες αναπηρίες, οι οποίες εκδηλώνονται κατά τη διάρκεια της φοιτητικής ζωής, όπως είναι οι ψυχικές αναπηρίες. Οι κατηγορίες αυτές δεν ανήκουν στις κατηγορίες αναπηρίας που δικαιούνται την εγγραφή τους άνευ εξετάσεων με το σύστημα ποσόστωσης 5%. Η μετεγγραφή τους όμως κατά την εμφάνιση της αναπηρίας τους στον πλησιέστερο τόπο διαμονής της οικογενείας τους θεωρείται καθ’ όλα δίκαιη.

Άρθρο 26 Λοιπές Διατάξεις

Στο άρθρο Λοιπές Διατάξεις, ζητούμε τη συμπερίληψη διατάξεων με τις οποίες θα ρυθμιστούν επείγοντα ζητήματα που θα απασχολήσουν τους μαθητές με αναπηρία κα τις οικογένειές τους τη νέα σχολική χρονιά 2010-2011. Συγκεκριμένα ζητούμε τη συμπερίληψη των ακόλουθων διατάξεων:

10. Διάταξη που αφορά στην εύρυθμη μετακίνηση των μαθητών ΣΜΕΑΕ: «Η μεταφορά των μαθητών των ΣΜΕΑΕ διενεργείται βάσει των διατάξεων του άρθρου 37 του ν. 3794/2009 του οποίου η δεύτερη παράγραφος αντικαθίσταται ως εξής: Ειδικά για το σχολικό έτος από 1-9-2010 έως 31-6-2011 η μεταφορά των μαθητών των ΣΜΕΑΕ που δεν διαθέτουν ιδιόκτητα σχολικά λεωφορεία θα πραγματοποιείται από τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις με την ανανέωση των ήδη υπαρχουσών συμβάσεων. Με την ανάδειξη των νέων μειοδοτών λύονται αυτομάτως και αζημίως οι υπάρχουσες συμβάσεις. Για τις ΣΜΕΑΕ που θα λειτουργήσουν για πρώτη φορά κατά το σχολικό έτος 2010-2011 ισχύουν οι διατάξεις του άρθρου 37 του ν. 3794/2010».

11. Απάλειψη αναχρονιστικής διάταξης που αφορά στην εγγραφή των ατόμων με αναπηρία σε σχολές των Α.ΕΙ. και Τ.Ε.Ι. «Η παρ. 2 του άρθρου 35 του ν. 3794/2009 από δω και στο εξής καταργείται».

Επισημαίνουμε ότι αυτή η παράγραφος ορίζει περιοριστικούς όρους για τη φοίτηση των ατόμων με αναπηρία και σοβαρές χρόνιες παθήσεις σε σχολές των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων. Συγκεκριμένα σε αυτήν αναφέρεται ότι «οι πάσχοντες από τις αναφερόμενες παθήσεις (εννοεί τις παθήσεις της παρ. 1) δεν εισάγονται σε τμήματα, τα οποία λόγω της φύσης της επιστήμης είναι δυσχερής η παρακολούθηση σύμφωνα με αιτιολογημένη απόφαση του τμήματος………». Τέτοιου είδους περιοριστικοί όροι παραπέμπουν σε εποχές στιγματισμού και προκατάληψης για την αναπηρία και δεν έχουν καμία σχέση με τη σύγχρονη προσέγγιση που ισχύει πλέον στις ανεπτυγμένες κοινωνίες. Δεν θα ήταν υπερβολή να αναφέρουμε ότι βάσει αυτής της διάταξης η ανθρωπότητα θα έχανε έναν από τους κορυφαίους επιστήμονες της όπως ο Stephen Hawkins.

12. Συμπερίληψη διάταξης για τη θεσμική εκπροσώπηση της Ε.Σ.ΑμεΑ. στο Εθνικό Κέντρο Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Ε.Κ.Ε.Π.), ως εξής: «Στο Δ.Σ. του Ε.Κ.Ε.Π. συμμετέχει ένας εκπρόσωπος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία»

Αξιότιμε Κύριε Πρόεδρε,
Αξιότιμα Μέλη της Επιτροπής,

Αναμφίβολα η προσπάθεια που γίνεται από το Υπουργείο Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων για μία νέα, εμπειρικά και ερευνητικά θεμελιωμένη, εθνική στρατηγική για τη Δια Βίου Μάθηση, είναι ιδιαίτερα σημαντική και δεν πρέπει να πάει χαμένη. Η Δια Βίου Μάθηση είναι δυνατόν να συνδράμει στην πραγματική αξιοποίηση νέων ευκαιριών που δημιουργούνται για ανθρώπους με αναπηρία που ενδεχομένως να είχαν παραιτηθεί από σειρά δραστηριοτήτων και πλευρών της προσωπικής και κοινωνικής ζωής, αποτρέποντας την περιθωριοποίηση ή / και συμβάλλοντας στην επανένταξή τους.

Με εκτίμηση

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

Γ. ΒΑΡΔΑΚΑΣΤΑΝΗΣ

 Ο ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

ΧΡ. ΝΑΣΤΑΣ