Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία : Η νομοθεσία για τις ψηφιακές υπηρεσίες αποτυγχάνει να διασφαλίσει την προσβασιμότητα στα άτομα με αναπηρία

Το ευρωπαϊκό αναπηρικό κίνημα καλεί την Ευρωπαϊκή Ένωση να διορθώσει αυτήν την πολιτική συμφωνία

Το Ευρωπαϊκό Φόρουμ για τα Άτομα με Αναπηρία (European Disability Forum – EDF) εξέδωσε την παρακάτω ανακοίνωση στην αγγλική γλώσσα μέσω της οποίας καλεί το αναπηρικό κίνημα στο σύνολό του να κινητοποιηθεί και δράσει ανάλογα προκειμένου να «διορθωθεί» η ευρωπαϊκή νομοθεσία για την προσβασιμότητα στις ψηφιακές υπηρεσίες.Πιο αναλυτικά :

Εκ μέρους εκατό εκατομμυρίων ατόμων με αναπηρία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία (European Disability Forum - EDF), η οργάνωση-ομπρέλα του Ευρωπαϊκού αναπηρικού κινήματος, εκφράζει τη μεγάλη του απογοήτευση για την αποτυχία των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης να διασφαλίσουν στη νομοθεσία για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (Digital Services Act) προβλέψεις για την ανεμπόδιστη πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία σε αυτές. Αντί η προσβασιμότητα να αποτελεί υποχρεωτικό όρο, όπως άλλωστε η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (CRPD) επιτάσσει, οι συν-νομοθέτες συμφώνησαν να αντιμετωπίσουν την προσβασιμότητα ως προαιρετική καλή πρακτική. Το Φόρουμ καλεί τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να επανεξετάσουν την εν λόγω συμφωνία προτού προχωρήσουν στη θέσπιση νόμου.

Στις 23 Απριλίου, δύο χρόνια αφότου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τη νομοθεσία για τις ψηφιακές υπηρεσίες, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο (που αποτελείται από τα Κράτη-Μέλη) συμφώνησαν επί του τελικού κειμένου του νέου Κανονισμού. Η συμφωνία χαιρετίστηκε ως επίτευγμα-ορόσημο για τη ρύθμιση θεμάτων που σχετίζονται με τις μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες, την προστασία των χρηστών στο διαδίκτυο, τη διασφάλιση ελευθερίας έκφρασης και ευκαιριών για τις επιχειρήσεις. Ωστόσο, αυτός ο νέος Κανονισμός δεν προστατεύει τα άτομα με αναπηρία, καθώς αυτά ενδέχεται να μην έχουν εξαρχής δυνατότητα πρόσβασης στις ψηφιακές υπηρεσίες.

Αντί για τη συμπερίληψη υποχρεωτικών όρων για την προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρία στις ψηφιακές υπηρεσίες, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αποφάσισαν να συμπεριλάβουν σχετικές πρόνοιες στους εκούσιους κώδικες δεοντολογίας των παρόχων. Αντί δηλαδή να τηρήσουν τις δεσμεύσεις που απορρέουν από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, υιοθετώντας τη δικαιωματική προσέγγιση της αναπηρίας, επέλεξαν να ακολουθήσουν μια φιλανθρωπική προσέγγιση, επαφίοντας το ζήτημα της προσβασιμότητας στην καλή θέληση των παρόχων ψηφιακών υπηρεσιών.

Πρόκειται για μια ιδιαίτερα λυπηρή εξέλιξη, δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη στη διάθεσή της μια σταθερή νομική και τεχνική βάση για να διασφαλίσει την προσβασιμότητα στα άτομα με αναπηρία. Αντί να βασιστεί στα επιτεύγματα της Ευρωπαϊκής Πράξης Προσβασιμότητας, η τρέχουσα συμφωνία πηγαίνει την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προσβασιμότητα πίσω. Ως εκ τούτου, αντί να δίνει τη δυνατότητα σε οποιονδήποτε να χρησιμοποιήσει τις καινοτόμες ψηφιακές τεχνολογίες, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, με τις «ευχές» του νόμου, επιτρέπουν τη διεύρυνση του ψηφιακού χάσματος ανάμεσα σε εκείνους που έχουν πρόσβαση και επωφελούνται από τις νέες τεχνολογίες και σε εκείνους που κινδυνεύουν κατά τη ψηφιακή μετάβαση να «μείνουν πίσω».

Μετά από αρκετές διαβεβαιώσεις του Συμβουλίου, των Κρατών Μελών, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία ότι θα επιτευχθεί ένας ικανοποιητικός συμβιβασμός στο θέμα της διασφάλισης της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία, το Φόρουμ είναι βαθιά απογοητευμένο με το νομικό κενό που θα επιτρέψει σε ορισμένους παρόχους ψηφιακών υπηρεσιών, που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Πράξης Προσβασιμότητας, να παραβλέπουν το ζήτημα της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία.

Η νομοθεσία για τις ψηφιακές υπηρεσίες υπόσχεται:
-την ενδυνάμωση των καταναλωτών και της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητάς τους να αμφισβητούν τις αποφάσεις των πλατφορμών για τον περιορισμό του περιεχομένου και να προσφεύγουν είτε μέσω ενός εξωδικαστικού μηχανισμού επίλυσης διαφορών είτε μέσω της δικαστικής οδού,
-την παροχή πρόσβασης σε πιστοποιημένους ερευνητές στα βασικά δεδομένα των μεγαλύτερων πλατφορμών καθώς σε μη κυβερνητικές οργανώσεις στα δεδομένα του δημόσιου τομέα προκειμένου να γίνεται περισσότερο αντιληπτή η εξέλιξη των διαδικτυακών κινδύνων,
-τη λήψη μέτρων διαφάνειας για ψηφιακές πλατφόρμες σε διάφορα ζητήματα, συμπεριλαμβανομένων των αλγορίθμων που χρησιμοποιούνται προκειμένου να προτείνουν στους χρήστες περιεχόμενο ή προϊόντα.
Επίσης απαιτεί από τις μεγάλες πλατφόρμες να αναπτύξουν πρωτόκολλα κρίσεων για τη γρήγορη και αποτελεσματική ενημέρωση των πολίτων σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

Όλα αυτά τα επιτεύγματα είναι πολύ σημαντικά και απαραίτητα για τους καταναλωτές ψηφιακών υπηρεσιών. Ωστόσο, εάν η προσβασιμότητα θεωρείται αποκλειστικά και μόνο καλή πρακτική που πρέπει να περιλαμβάνεται στους κώδικες δεοντολογίας, τότε εκατομμύρια άτομα με αναπηρία ενδέχεται να μην μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, να αποκτήσουν πρόσβαση στις ειδήσεις, να δημιουργήσουν το δικό τους περιεχόμενο στις πλατφόρμες, να βρουν πληροφορίες μέσω των μηχανών αναζήτησης ή να ξεκινήσουν τις δικές τους διαδικτυακές επιχειρήσεις.

Εξίσου σημαντικό και λυπηρό είναι το γεγονός ότι οι πολίτες με αναπηρία θα προστατεύονται λιγότερο από ότι οι πολίτες χωρίς αναπηρία, καθώς η προσβασιμότητα των μηχανισμών εντοπισμού της ρητορικής μίσους ή των μη νόμιμων αγαθών επαφίεται στην καλή θέληση των παρόχων ψηφιακών υπηρεσιών. Επίσης θα είναι στη διακριτική ευχέρεια των παρόχων των ψηφιακών υπηρεσιών να διασφαλίσουν ότι τα άτομα με αναπηρία έχουν τόσο τον έλεγχο των προσωπικών τους δεδομένων όσο και του περιεχομένου ή των προϊόντων που προτείνονται από τους αλγόριθμους. Εάν οι πάροχοι αποφασίσουν να διασφαλίσουν την προσβασιμότητα στα άτομα με αναπηρία, τότε οι ερευνητές με αναπηρία και οι οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία θα μπορούν να παρακολουθούν και να μελετούν μόνο κατά πόσο οι διαδικτυακές πλατφόρμες ενέχουν κινδύνους για τα άτομα με αναπηρία. Τέλος, όσον αφορά στη δημόσια υγεία ή σε άλλες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, τα άτομα με αναπηρία ενδέχεται να μην μπορούν να λάβουν ζωτικής σημασίας πληροφορίες, με επιζήμιες συνέπειες για τη ζωή και την ευημερία τους.

Ουσιαστικά η πολιτική συμφωνία για τη νομοθεσία για τις ψηφιακές υπηρεσίες δεν προστατεύει τα άτομα με αναπηρία σε ίση βάση με τους άλλους πολίτες, διότι θεωρεί την προσβασιμότητα -η οποία αποτελεί ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, το οποίο είναι νομικά κατοχυρωμένο στην Ευρωπαϊκή Ένωση- ως μια εκούσια παροχή που επαφίεται στην καλή θέληση των παρόχων ψηφιακών υπηρεσιών.

Ως εκ τούτου, το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία προτρέπει τους συν-νομοθέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να διορθώσουν αυτήν την πολιτική συμφωνία προτού προχωρήσουν στην υιοθέτηση του τελικού κειμένου.

Μπορείτε να διαβάσετε την ανακοίνωση στα αγγλικά όπως δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία/σύνδεσμος  :
https://www.edf-feph.org/digital-services-act-fails-to-ensure-accessibility-for-persons-with-disabilities-edf-calls-the-eu-to-rectify-this-political-agreement/