Εισηγητής προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την οικοδόμηση μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας ο Ι. Βαρδακαστάνης

Τη γνωμοδότηση για μια Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας παρουσίασε ως ο εισηγητής της ο πρόεδρος της ΕΣΑμεΑ Ιωάννης Βαρδακαστάνης, με την ιδιότητά του ως αντιπρόεδρος της Ομάδας 3 της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΕΟΚΕ), την Τρίτη 27 Απριλίου, η οποία ψηφίστηκε με συντριπτική πλειοψηφία και αποτελεί το συμβουλευτικό έγγραφο της Κοινωνίας των Πολιτών προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.

Η γνωμοδότηση, που παρουσιάζει τη θέση της ΕΟΚΕ σχετικά με τις τέσσερις προτάσεις του πακέτου «Για μια Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας», που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Νοέμβριο του 2020, υποστηρίζει και χαιρετίζει αυτές τις πρωτοβουλίες, αλλά εφιστά την προσοχή σε ορισμένα στοιχεία.
Η ΕΕ και τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίσουν ότι όλοι έχουν ίση πρόσβαση σε ποιοτικές, καλά στελεχωμένες, καλά εξοπλισμένες υπηρεσίες υγείας και κοινωνικές υπηρεσίες. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19 που έχει εντείνει τις υπάρχουσες ανισότητες.
Ιδιαίτερη προσοχή στις μελλοντικές πολιτικές της ΕΕ πρέπει να δοθεί στους εργαζομένους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και στην ανάγκη βελτίωσης των συνθηκών εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των αμοιβών, των προσλήψεων και της διατήρησης, καθώς και της υγείας και της ασφάλειάς τους.
Το νέο πακέτο υγείας της ΕΕ θα πρέπει να συνδυαστεί με την ανάπτυξη του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων (EPSR), ιδίως τις αρχές του 12, 16, 17 και 18 και το σχέδιο δράσης του. Πρέπει επίσης να αποτελεί μέρος της επίτευξης του στόχου αειφόρου ανάπτυξης (SDG) 3.
Βασικά συμπεράσματα της γνωμοδότησης:
• Τα άτομα που ζουν στην Ευρώπη παρατήρησαν και αντιλήφθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας πόσο ελλιπής ήταν η προετοιμασία της ΕΕ για τη διατήρηση της ασφάλειάς τους, λόγω τόσο του κατακερματισμού της αρχιτεκτονικής και της στρατηγικής πρόληψης στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης όσο και δεκαετίας λιτότητας και υποεπενδύσεων στις υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής πρόνοιας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα θανάτους, αύξηση των ανισοτήτων και των ποσοστών φτώχειας. Αποκάλυψε επίσης ότι πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να μην απολαμβάνουν προστασία από διακρίσεις στην ΕΕ ή δεν έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τη δημόσια υγεία ή την υγειονομική περίθαλψη.
• Η πανδημία COVID-19 κατέδειξε πόσο ζωτικής σημασίας είναι οι υπηρεσίες υγείας και περίθαλψης, καθώς και ότι η υγεία αποτελεί δημόσιο αγαθό. Ως εκ τούτου, η ΕΕ και τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν την ισότιμη πρόσβαση όλων σε ποιοτικές, επαρκώς στελεχωμένες και δεόντως εξοπλισμένες υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής πρόνοιας.
• Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας, οι κοινωνικοί λειτουργοί, οι διαμεσολαβητές υγείας, οι φορείς της κοινωνίας των πολιτών και οι πάροχοι βασικών υπηρεσιών (τρόφιμα, μεταφορές) βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή και επέδειξαν απαράμιλλη αλληλεγγύη κατά τις πιο δύσκολες στιγμές. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να επιδειχθεί στους εργαζόμενους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και στην ανάγκη βελτίωσης των συνθηκών εργασίας τους, συμπεριλαμβανομένων των αμοιβών, της πρόσληψης και της διατήρησης των θέσεων εργασίας τους, καθώς και της υγείας και της ασφάλειάς τους.
• Αν και η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) συγχαίρει την ΕΕ για την αλληλεγγύη που επέδειξε στο πεδίο της στρατηγικής για τον εμβολιασμό, διαπιστώνονται σοβαρές καθυστερήσεις όσον αφορά την πρόσβαση των πολιτών στα εμβόλια. Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διασφαλίσει ότι η πρόσβαση στον εμβολιασμό θα παραμείνει, όπως είχε αρχικά δηλώσει η Επιτροπή, δημόσιο αγαθό, το οποίο θα παρέχεται δωρεάν σε όλους.
• Μια άλλη επίδραση της πανδημίας ήταν ο αντίκτυπος σε άτομα με χρόνιες παθήσεις, των οποίων η πρόσβαση σε θεραπευτική αγωγή επηρεάστηκε αρνητικά από την πανδημία. Ως εκ τούτου, ο μηχανισμός αντιμετώπισης κρίσεων και η Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας θα πρέπει επίσης να εστιάσουν στις μη μεταδοτικές νόσους και να δώσουν επιπλέον ιδιαίτερη έμφαση στην κρίση ψυχικής υγείας, η οποία υπήρχε μεν ήδη πριν από την πανδημία, αλλά σημειώνει αναμφισβήτητα «έκρηξη» λόγω της πίεσης που υφίστανται πολλοί άνθρωποι επί του παρόντος.
• Όσον αφορά τον κανονισμό της ΕΕ σχετικά με σοβαρές διασυνοριακές απειλές κατά της υγείας, η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη για δημιουργία αποθέματος και ανάπτυξη φαρμάκων που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από ολόκληρο τον πληθυσμό και θα είναι οικονομικά προσιτά, για άμεση ετοιμότητα ενόψει της προστασίας των ομάδων υψηλού κινδύνου, ιδίως εκείνων που ζουν σε κλειστές δομές και ιδρύματα, για καλύτερη ανάλυση των δεδομένων που συλλέγονται προκειμένου να γίνει σαφώς κατανοητό ποιοι άνθρωποι κινδυνεύουν περισσότερο και για προσβάσιμες από όλους ιατρικές καινοτομίες και απαντήσεις, ανεξαρτήτως εισοδήματος, κράτους μέλους ή περιφέρειας διαμονής.
• Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει τη σημασία της επικέντρωσης του έργου του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων στη μείωση των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας στην ΕΕ, συμπεριλαμβάνοντας επίσης τις μη μεταδοτικές ασθένειες, την πλήρη ικανότητα του Κέντρου για τη συλλογή απολύτως αναλυτικών και ανωνυμοποιημένων δεδομένων και τη διατύπωση συστάσεων σχετικά με τις κοινωνικές και τις εμπορικές παραμέτρους της υγείας.
• Σχετικά με τον ενισχυμένο ρόλο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (EMA), η ΕΟΚΕ ζητεί να συμπεριλάβει η ομάδα καθοδήγησης για τα φάρμακα και η ομάδα καθοδήγησης για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα την κοινωνία των πολιτών και τους κοινωνικούς εταίρους και να προβεί σε ουσιαστική διαβούλευση μαζί τους.
• Η νέα δέσμη μέτρων της ΕΕ για την υγεία θα πρέπει να συνδυαστεί με την ανάπτυξη του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, ιδίως τις αρχές του αριθ. 12, 16, 17 και 18, και με το σχέδιο δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων στο οποίο προτείνεται, μεταξύ άλλων, η δημιουργία ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων υγείας. Θα πρέπει επίσης να ενταχθεί στην επίτευξη του Στόχου Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) 3.
• Η επικάλυψη μεταξύ των στόχων των διαφόρων κανονισμών πρέπει να αντιμετωπιστεί και οι εντολές των διαφόρων οργανισμών να διευκρινιστούν, προκειμένου να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα και να αποφευχθεί η σύγχυση σχετικά με το ποιος είναι αρμόδιος για τις διάφορες δράσεις. Επιπλέον, θα πρέπει να δοθεί συνέχεια στις επίσημες παρατηρήσεις που εξέδωσε πρόσφατα ο Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων σχετικά με την προτεινόμενη δέσμη μέτρων για την Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας.
• Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, ορισμένα στοιχεία αυτής της δέσμης κανονισμών προκύπτουν ίσως πολύ νωρίς, δεδομένου ότι βρισκόμαστε ακόμα εν μέσω της πανδημίας COVID-19 και συνεχίζουμε να μαθαίνουμε σχετικά με τις επιπτώσεις της. Ταυτόχρονα, εκτιμούμε ότι απαιτείται επείγουσα δράση σε ορισμένους συνιστώσες του ενωσιακού συντονισμού στον τομέα της υγείας. Καλούμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει έκθεση ως τον Ιούνιο του 2021 σχετικά με τα διδάγματα που έχουν αντληθεί μέχρι στιγμής από την πανδημία.