Αθήνα: 26/04/2021

ΠΡΟΣ:
Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού, κα Λίνα Μενδώνη

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
- Γραφείο Πρωθυπουργού, κ. Κ.Μητσοτάκη
- Υπουργό Επικρατείας, κ. Γ. Γεραπετρίτη
- Γενικό Γραμματέα Πολιτισμού, κ. Γ. Διδασκάλου
- Οργανώσεις - Μέλη Ε.Σ.Α.μεΑ.

---

Προτάσεις της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ) για τη βελτίωση της προσβασιμότητας του ιερού Βράχου της Ακρόπολης στα άτομα με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα - Συμπεράσματα επιτόπιας αυτοψίας

Κυρία Υπουργέ,
Σε συνέχεια της μεταξύ μας πρόσφατης αλληλογραφίας με στόχο τη θεμελίωση θεσμικής διαρκούς συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου και της ΕΣΑμεΑ για την προώθηση της προσβασιμότητας των αρχαιολογικών χώρων και πολιτιστικών δομών της χώρας, και ειδικότερα της με αρ.πρωτ. 171841/20.04.2021 επιστολής σας σχετικά με την από κοινού διενέργεια αυτοψίας στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης, η οποία υλοποιήθηκε στις 22.04.2021 με την παρουσία σας, την παρουσία του Γενικού Γραμματέα Πολιτισμού κ.Γ.Διδασκάλου, του καθηγητή κ.Μ.Κορρέ, στελεχών του Υπουργείου σας και αντιπροσωπείας της ΕΣΑμεΑ, θέτουμε υπόψη σας τα εξής:

1. Άτομα με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα-χαρακτηριστικά και ανάγκες
Όπως γνωρίζετε, τα άτομα με αναπηρία αποτελούν μια εξαιρετικά ανομοιογενή πληθυσμιακή ομάδα, που περιλαμβάνει α) τα άτομα με κινητική αναπηρία (χρήστες αναπηρικών αμαξιδίων, άτομα βαδίζοντα που χρησιμοποιούν βακτηρίες, μπαστούνια και λοιπά βοηθήματα, άτομα με τεχνητά μέλη, άτομα με αναπηρία των άνω άκρων κ.λπ.), β) άτομα με αισθητηριακή αναπηρία (άτομα τυφλά ή/και με μειωμένη όραση, κωφοί ή/και βαρήκοοι), γ) άτομα με νοητική/ γνωστική/ αναπτυξιακή αναπηρία (άτομα με σύνδρομο Down, άτομα στο φάσμα του αυτισμού κ.λπ.), δ) άτομα με ψυχική αναπηρία, ε) άτομα με πολλαπλές αναπηρίες κ.λπ.
Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, κάθε μία από τις παραπάνω υποομάδες διαθέτει διαφορετικά χαρακτηριστικά και ανάγκες, τα οποία ποικίλουν ακόμη και μεταξύ των μελών της ίδιας υποομάδας (π.χ. διαφορετικές ανάγκες έχουν οι χρήστες αναπηρικών αμαξιδίων από τα βαδίζοντα άτομα, τα τυφλά άτομα από τα άτομα με μειωμένη όραση κ.λπ.) ανάλογα με τη βαρύτητα της αναπηρίας και το βαθμό αυτονομίας τους, τα φυσικά χαρακτηριστικά τους, το φύλο κ.λπ.
Ανάγκες, δε, παρόμοιες με αυτές των ατόμων με αναπηρία χαρακτηρίζουν και μία ευρύτερη ομάδα: τα άτομα με μειωμένη κινητικότητα (εμποδιζόμενα άτομα), στα οποία περιλαμβάνονται άτομα γ' ηλικίας, άτομα με χρόνιες παθήσεις, γυναίκες σε κατάσταση εγκυμοσύνης, οικογένειες με μικρά παιδιά κ.λπ., δηλαδή περίπου 1 στους 2 πολίτες.
Κοινό σημείο όλων των προαναφερόμενων ομάδων: η ανάγκη για προσβάσιμες υποδομές, υπηρεσίες (συμβατικές και ψηφιακές), διαδικασίες, εξοπλισμούς και προϊόντα εν γένει, καθώς και για σωστά εκπαιδευμένο προσωπικό σε θέματα αναπηρίας και προσβασιμότητας.
Στο σημείο αυτό επισημαίνουμε ότι, για διευκόλυνση του σχεδιασμού παρεμβάσεων προσβασιμότητας, συνήθως ως μέτρο σχεδιασμού υποδομών και χώρων λαμβάνεται το άτομο σε αναπηρικό αμαξίδιο λόγω των αυξημένων αναγκών διαστασιολόγησης ενώ ως μέτρο σχεδιασμού συστημάτων επικοινωνίας και πληροφόρησης τα κωφά και τα τυφλά άτομα.
2. Θεσμικό πλαίσιο για την πρόσβαση ατόμων με αναπηρία στον πολιτισμό
Το νεότερο ευρωπαϊκό και εθνικό πλαίσιο περιλαμβάνει σειρά δεσμεύσεων και προδιαγραφών, που στόχο έχουν τη διασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία και με μειωμένη κινητικότητα σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, συμπεριλαμβανομένου του πολιτισμού.
Ειδικότερα, σε σχέση με την πρόσβαση ατόμων με αναπηρία στον πολιτιστικό τομέα (υποδομές, υπηρεσίες κ.λπ.), το βασικό θεσμικό πλαίσιο περιλαμβάνει ενδεικτικά
2i. το Σύνταγμα της χώρας, άρθρα 5Α, 6 και 21.6,
2ii. τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία (ν. 4074/2012), άρθρα 9 «Προσβασιμότητα» και 30 «Συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή, την αναψυχή, τον ελεύθερο χρόνο και τον αθλητισμό»,
2iii. τον ν.4488/2017, Μέρος Δ' «Κατευθυντήριες - Οργανωτικές διατάξεις υλοποίησης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες»,
2iv. την πολεοδομική νομοθεσία, κυρίως α) τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό (ν.4067/2012), άρθρο 26 και 27 όπως τροποποιήθηκαν από το ν.4782/2021, άρθρο 210 και 211 και ισχύουν σήμερα, β) την Υπ. Απόφαση Αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΕΣΕΔΠ/65826/699/ΦΕΚ 2998 Β'/20.07.2020 «Τεχνικές οδηγίες προσαρμογής υφιστάμενων κτιρίων και υποδομών για την προσβασιμότητα αυτών σε άτομα με αναπηρία και εμποδιζόμενα άτομα σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία», γ) τις Οδηγίες Σχεδιασμού του Υπουργείου Περιβάλλοντος «Σχεδιάζοντας για Όλους»,
2v. τον ν. 4727/2020, άρθρο 3 «Γενικές αρχές ψηφιακής διακυβέρνησης» και κεφάλαιο Η' «Ψηφιακή προσβασιμότητα (Ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/2102 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Οκτωβρίου 2016, για την προσβασιμότητα των ιστοτόπων και των εφαρμογών για φορητές συσκευές των οργανισμών του δημόσιου τομέα)»,
2vi.την Ευρωπαϊκή οδηγία (ΕΕ) 2019/882 σχετικά με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας προϊόντων και υπηρεσιών, που είναι σε διαδικασία ενσωμάτωσης στο εθνικό δίκαιο, κ.λπ.
3. Διαπιστώσεις αυτοψίας
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, παράλληλα με το δικαίωμα κάθε πολίτη με ή χωρίς αναπηρία στον Πολιτισμό, τη μοναδικότητα και ιστορική σημασία του Ιερού Βράχου της Ακρόπολης και τους περιορισμούς που θέτει το ίδιο το ανάγλυφο του Βράχου και του χώρου που τον περιβάλλει, καθώς και την επιτακτική ανάγκη εξεύρεσης της «χρυσής τομής» για το συγκερασμό των προαναφερόμενων υλοποιώντας τις αναγκαίες ελάχιστες παρεμβάσεις που όμως θα εξασφαλίσουν το μέγιστο βαθμό ασφάλειας, ικανοποίησης και απόλαυσης των επισκεπτών με αναπηρία και με μειωμένη κινητικότητα, η αντιπροσωπεία της ΕΣΑμεΑ διενήργησε την αυτοψία στις 22.04.2021 και διαπίστωσε τα εξής:
3i. Χώροι στάθμευσης - «Είσοδος ΑμεΑ»
Αν και τα αυτοκίνητα της αντιπροσωπείας στάθμευσαν σε χώρο πλησίον της «εισόδου ΑμεΑ», η διαδρομή ακόμη και από αυτό το χώρο στάθμευσης μέχρι την «είσοδο ΑμεΑ» είναι αρκετά επίπονη λόγω της υφιστάμενης πλακόστρωσης και των κλίσεων, που προϋποθέτει την ύπαρξη βοηθού. Το πρόβλημα είναι φυσικά εντονότατο έως απαγορευτικό για ορισμένες κατηγορίες επισκεπτών στην περίπτωση στάθμευσης των οχημάτων επισκεπτών με αναπηρία στο δημόσιο χώρο στάθμευσης επί της οδού Ροβέρτου Γκάλλι.
Η πιλοτική πρόβλεψη αρχικά 2 golf carts (ενός συμβατικού για μεταφορά ατόμων με μειωμένη κινητικότητα εν γένει και ενός προσβάσιμου σε άτομα σε αναπηρικό αμαξίδιο), στα οποία αναφερθήκατε κα Υπουργέ, προφανώς θα εξομαλύνει αυτό το πρόβλημα. Λόγω όμως των χαμηλών ταχυτήτων που αναπτύσσουν αυτά τα οχήματα, θεωρείται ότι θα απαιτηθούν περισσότερα των 2 golf carts, ιδίως σε διαστήματα αυξημένης τουριστικής κίνησης, κάτι το οποίο αναμένεται να επιβεβαιωθεί κατά την πιλοτική φάση λειτουργίας τους, ιδιαίτερα αν αυτά τελικώς έχουν ως σημείο εκκίνησης το δημόσιο χώρο στάθμευσης επί της οδού Ροβέρτου Γκάλλι.
Επισημαίνεται, δε, ότι ο δημόσιος χώρος στάθμευσης επί της οδού Ροβέρτου Γκάλλι δεν διαθέτει ειδικά σημασμένες θέσεις οχημάτων ατόμων με αναπηρία παρά τις προβλέψεις της ισχύουσας νομοθεσίας για ποσοστό 5% ειδικών θέσεων επί του συνόλου των υφιστάμενων θέσεων. Αντίστοιχα, παρόμοιες θέσεις στάθμευσης οχημάτων ατόμων με αναπηρία δεν προβλέπονται ούτε στο άλσος του Αρείου Πάγου πλησίον της «εισόδου ΑμεΑ».
Η απουσία επίσης καθοδηγητικής σήμανσης προς την «είσοδο ΑμεΑ» δυσχεραίνει τον εντοπισμό της από το δημόσιο χώρο στάθμευσης και την οδό Διονυσίου Αρεοπαγίτου.
Ιδιαίτερα εστιάζουμε στο γεγονός ότι το προσωπικό που θα χειρίζεται τα οχήματα golf carts θα πρέπει να εκπαιδευτεί σε θέματα εξυπηρέτησης και συναλλαγής με άτομα με αναπηρία. Η ΕΣΑμεΑ έχει ήδη υλοποιήσει παρόμοια προγράμματα σε προσωπικό του μεταφορικού τομέα και μπορεί να παράσχει την εκπαίδευση μέσω του Ινστιτούτου της (ΙΝΕΣΑμεΑ) και του Κέντρου Διά Βίου Μάθησης που διαθέτει.
Αντίθετα με τις θέσεις στάθμευσης και τη διαδρομή από αυτές, η «είσοδος ΑμεΑ» λειτουργεί χωρίς προβλήματα, δεδομένου ότι διαθέτει και ευρύτερου πλάτους κλάδο για την εξυπηρέτηση χρηστών αναπηρικών αμαξιδίων ή παιδικών αμαξιδίων.
Προτείνεται όμως η διασφάλιση περιορισμένου αριθμού χειροκίνητων αμαξιδίων στον χώρο της «εισόδου ΑμεΑ», προς διάθεση σε άτομα που ενδεχομένως τα χρειαστούν για την υλοποίηση μιας πιο άνετης επίσκεψης, όπως συμβαίνει και στο νέο Μουσείο Ακρόπολης.
3ii. Ιστορικός Περίπατος
Η επίστρωση του ιστορικού Περιπάτου, από την «είσοδο ΑμεΑ» μέχρι τον νέο ανελκυστήρα πλαγιάς, ως προς την υφή είναι κατάλληλη για την κίνηση όλων των κατηγοριών ατόμων με αναπηρία. Όμως, η κατά μήκος οριοθέτηση αυτής με κιγκλιδώματα, φέροντα χειρολισθήρες σε δύο ύψη (0,70 και 0,90μ από το δάπεδο) και οριζόντια ράβδο σε ύψος 0,10μ από το δάπεδο αντί περιζώματος, θα διευκόλυνε την αυτόνομη κίνηση, στήριξη και ασφάλεια ατόμων με προβλήματα όρασης, ατόμων με κινητικά προβλήματα, με χρόνιες παθήσεις, ηλικιωμένων ατόμων κ.λπ. Ιδιαίτερα στα σημεία όπου οι κλίσεις δεν είναι κατάλληλες για την αυτόνομη κίνηση ατόμων με κινητικά προβλήματα, δεδομένου ότι η επίστρωση ακολουθεί την φυσική κλίση του εδάφους προς αποφυγήν τραυματικών για το μνημείο μεγάλων παρεμβάσεων στον περιβάλλοντα χώρο. Στα σημεία αυτά θα απαιτηθεί η παρουσία είτε εκπαιδευμένου προσωπικού συνοδού -εφόσον διαθέτει τέτοιον το άτομο σε αμαξίδιο και είναι ικανός να ωθήσει αμαξίδιο σε απότομες κλίσεις- είτε εκπαιδευμένων στελεχών από το προσωπικό φύλαξης της Ακρόπολης για την ασφαλή εξυπηρέτηση αυτών των επισκεπτών. Εκτιμάται ως εξαιρετικά αναγκαία, η δημιουργία Υπηρεσίας Εξυπηρέτησης, στελεχωμένης από προσωπικό εκπαιδευμένο (όπως οι οδηγοί των golf carts) σε θέματα αναπηρίας κατά τα πρότυπα της ειδικής Υπηρεσίας Εξυπηρέτησης επιβατών με αναπηρία και με μειωμένη κινητικότητα που προβλέπουν οι Ευρωπαϊκοί Κανονισμοί για τα δικαιώματα επιβατών με αναπηρία (π.χ. Κανονισμός ΕΚ 1107/2006). H Υπηρεσία αυτή θα προσφέρει σημαντική υποστήριξη εν όψει μάλιστα της επικείμενης έναρξης της τουριστικής περιόδου, δεδομένου ότι οι λοιπές παρεμβάσεις απαιτούν χρόνο μέχρι να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες υλοποίησής τους.
Κατά μήκος του ιστορικού Περιπάτου εντοπίσθηκε πλήθος πληροφοριακών πινακίδων σχετικών με τα παρακείμενα ενδιαφέροντα σημεία. Οι πινακίδες αυτές θα πρέπει να προσαρμοστούν αφενός ως προς τη χωροθέτηση και το ύψος τοποθέτησής τους ώστε να είναι δυνατή η προσέγγιση και ανάγνωσή τους από άτομα σε αναπηρικό αμαξίδιο ή/και μικρότερου ύψους και αφετέρου ως προς τον τρόπο παροχής της πληροφορίας ώστε να περιλαμβάνονται και μορφές προσβάσιμες σε άτομα με προβλήματα όρασης (π.χ. έντονο κοντράστ γραμμάτων/φόντου, μεγαλύτεροι χαρακτήρες, γραφή Braille κ.λπ.). Η τοποθέτηση των κιγκλιδωμάτων, που περιγράφηκαν παραπάνω, προσφέρει τη δυνατότητα σημειακής παροχής συνοπτικής πληροφόρησης για το σημείο ενδιαφέροντος ή προειδοποίησης (π.χ. για μεγάλη κλίση ή επικείμενο εμπόδιο) με ένθεση υπόδειξης σε γραφή Braille επί του ανώτερου χειρολισθήρα ή ακόμη και συνδυασμού αυτής με νεώτερες τεχνολογίες π.χ. την παροχή ταυτόχρονης ηχογραφημένης αναλυτικότερης πληροφόρησης (βλ. σχήμα 1).

Σχήμα 1
ΠΗΓΗ: https://images.app.goo.gl/ncTSkTGGcNF5GJpm8
Η αξιοποίηση ψηφιακών τεχνολογιών και η δημιουργία κατάλληλων ψηφιακών εφαρμογών με χρήση της νοηματικής γλώσσας θα μπορούσε να ενισχύσει την ποιότητα της επίσκεψης κωφών ατόμων.
Η τοποθέτηση επίσης κατά μήκος της διαδρομής κάποιων καθισμάτων θα ανακούφιζε άτομα με ελαφρές κινητικές αναπηρίες, χρόνιες παθήσεις, ηλικιωμένους, εγκύους κ.λπ. που ενδεχομένως έχουν ανάγκη στάσης μέχρι να φτάσουν στον ανελκυστήρα.
3iii. Ανελκυστήρας
Ο νέος ανελκυστήρας πλαγιάς λειτουργεί απολύτως ικανοποιητικά, προσφέροντας ταυτόχρονα ασφαλή μεταφορά και απαράμιλλη θέα. Διαθέτει κατάλληλες διαστάσεις, ανάγλυφα κουμπιά χειρισμού και δύο ανακλινόμενα καθίσματα.
3iv. Διαδρομές επί του Βράχου
Επί του Βράχου οι διαδρομές που έχουν δημιουργηθεί διαθέτουν κατάλληλη αντιολισθητική και χωρίς αρμούς συνεχή επίστρωση. Αναγκαία είναι όμως η οριοθέτηση αυτών με τοποθέτηση συνεχών κατά μήκος κιγκλιδωμάτων, με χειρολισθήρες σε δύο ύψη (0,70 και 0,90μ από το δάπεδο) και με οριζόντια ράβδο σε ύψος 0,10μ από το δάπεδο αντί περιζώματος για την αποφυγή παρεκτροπής αμαξιδίων ή βοηθημάτων κινητικότητας, υποστήριξης του προσανατολισμού και της αυτόνομης κίνησης ατόμων με προβλήματα όρασης αλλά και στήριξης ατόμων με κινητικά προβλήματα ή/και γ' ηλικίας. Προφανώς και στην περίπτωση αυτή ο ανώτερος χειρολισθήρας μπορεί να αξιοποιηθεί για την παροχή συνοπτικής πληροφόρησης σε τυφλούς επισκέπτες (π.χ. αναφορά στο παρακείμενο μνημείο κ.λπ.) ή προειδοποίησης.
Σε διάφορα σημεία, όπου έχει επιλεγεί η δημιουργία «μαρτυριών» με διακοπή της επίστρωσης και αποκάλυψη σημείων του Βράχου ή υπόδειξη της θέσης προϋπαρχουσών κατασκευών, υπάρχει το ενδεχόμενο ατυχημάτων μεταξύ των επισκεπτών με ή και χωρίς αναπηρία, γεγονός που ωθεί στην ανάγκη επισήμανσης αυτών με κατάλληλο τρόπο (π.χ. διαμόρφωση διαφορετικής έντονης υφής στο υλικό επίστρωσης περιμετρικά των οπών κ.λπ.) ή ενδεχομένως ακόμη και κάλυψης αυτών με γυάλινες πλάκες ασφαλείας -όπου αυτό είναι εφικτό- ώστε να μην αποτελέσουν «παγίδες». Επισημαίνεται ότι η τοποθέτηση οιωνδήποτε πλακών-κατασκευών επί των σημείων αυτών θα πρέπει να μη δημιουργεί ούτε την ελάχιστη υψομετρική διαφορά (σκαλοπάτι) με την περιβάλλουσα επίστρωση. Δεδομένου δε, ότι η επίστρωση και επί του Βράχου ακολουθεί την φυσική κλίση του εδάφους προς αποφυγήν τραυματικών παρεμβάσεων επί του αναγλύφου, σε κάποια σημεία -ιδιαίτερα προς την άνω στάθμη των Προπυλαίων- οι διαμορφούμενες κλίσεις είναι απότομες και προϋποθέτουν την παρουσία έμπειρου και ικανής δύναμης συνοδού ή εξειδικευμένου προσωπικού εξυπηρέτησης. Εξαιρετικής σημασίας κρίνεται η τοποθέτηση στα σημεία αυτά σήμανσης με αναγραφή της κλίσης και υπόδειξη μέσω καταλλήλων πικτογραμμάτων της ανάγκης πρόβλεψης βοηθού.
Ο διπλός χειρολισθήρας κρίνεται αναγκαίος και στις κατασκευές των Προπυλαίων προς διευκόλυνση της στήριξης όσων βαδιζόντων τον έχουν ανάγκη συμπεριλαμβανομένων παιδιών, ατόμων μικρού ύψους κ.λπ.
Ως γνωστό, η εκ των προτέρων παρουσίαση των «αδύνατων» σημείων της περιήγησης, ιδιαίτερα στο δυνητικό επισκέπτη με αναπηρία, αποτελεί το «κλειδί» της σωστής οργάνωσης και προετοιμασίας της επίσκεψής του, τόσο στον Βράχο της Ακρόπολης όσο και σε κάθε αρχαιολογικό χώρο, και την ενίσχυση της αίσθησης ασφάλειας και ικανοποίησής του. Για το λόγο αυτό προτείνεται η δημιουργία προσβάσιμης ιστοσελίδας (σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα WCAG-W3C) με ανάρτηση σε αυτή όλων των αναγκαίων πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένων οδηγιών ασφαλείας, χαρτών και περιγραφών επισήμανσης των «αδύνατων» σημείων (π.χ. «μαρτυριών», σημείων απότομων κλίσεων κ.λπ.), δυνατότητας προγραμματισμού επισκέψεων με ραντεβού προς αποφυγή συνωστισμού και για την καλύτερη διαχείριση των δρομολογίων των golf carts, που θα επιτρέψουν την πρώτη γνωριμία των δυνητικών επισκεπτών με αναπηρία με τον αρχαιολογικό χώρο και την καλύτερη οργάνωση της επίσκεψής τους.
Εξαιρετικής σημασίας κρίνεται και η κατασκευή από κατάλληλο υλικό και τοποθέτηση σε κατάλληλο σημείο, εύκολα εντοπιζόμενο και προσβάσιμο από όλους, προπλάσματος (μακέτας) ή/και ανάγλυφων απλοποιημένων χαρτών του χώρου, επί βάθρου, σε κατάλληλο ύψος που θα επιτρέπουν την ψηλάφισή τους από τυφλά άτομα παρέχοντάς τους την συνολική εικόνα του χώρου (βλ. σχήμα 2).

Σχήμα 2
ΠΗΓΗ: http://ukpicture.com.au/uk/cambridgeshire/cambridge-map/cambridge_city_map.html
https://www.handicap-job.com/blog/2018/06/25/virtuoz-un-plan-tactile-et-interactif-imprime-en-3d/
https://www.easytactilegraphics.com/blind-people-can-visual-learners/
Ήδη σε κάποια σημεία εντοπίσθηκαν καθίσματα ανάπαυσης των επισκεπτών. Επισημαίνεται η ανάγκη επαναχωροθέτησής τους και αύξησης του αριθμού τους έτσι ώστε να είναι εύκολα προσεγγίσιμα από άτομα με προβλήματα κίνησης ή ομάδες ατόμων με κάποιο μέλος σε αναπηρικό αμαξίδιο.
Διαπιστώθηκε ότι οι ήδη υλοποιημένες δαπεδοστρώσεις και οι υπό εκτέλεση αντίστοιχες επιτρέπουν πλέον την πρόσβαση ατόμων με αναπηρία σε πολύ περισσότερα σημεία του Βράχου από παλαιότερα.
3v. Παλιό Μουσείο Ακρόπολης
Στο παλιό Μουσείο της Ακρόπολης δεν κατέστη δυνατόν να γίνει αυτοψία. Όμως επισημαίνεται γενικά η ανάγκη διασφάλισης των εξής βασικών ενεργειών:
• έλεγχος και τακτική συντήρηση του υφιστάμενου αναβατορίου ώστε να είναι δυνατή η ασφαλής χρήση του από χρήστες αμαξιδίων χειροκίνητων ή/και ηλεκτροκίνητων,
• διασφάλιση της ανεμπόδιστης κίνησης ατόμων με αναπηρία στον προαύλιο αλλά και τους εσωτερικούς χώρους του Μουσείου,
• διασφάλιση προσβάσιμων χώρων υγιεινής,
• τοποθέτηση προσβάσιμης οπτικής και ηχητικής σήμανσης όπου απαιτηθεί,
• ανάπτυξη διαδικασιών απομάκρυνσης από το κτίριο επισκεπτών με αναπηρία σε έκτακτες περιπτώσεις,
• διασφάλιση πρόσβασης στα εκθέματα ή/και τις εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν εντός αυτού.
Η ΕΣΑμεΑ διατίθεται να αξιολογήσει την υπάρχουσα μελέτη ανακαίνισης του χώρου και να συμβάλλει με παρατηρήσεις επί της προσβασιμότητας.
4. Σύνοψη προτάσεων βελτίωσης της προσβασιμότητας
Στη συνέχεια παρατίθεται σύνοψη των παρεμβάσεων για τη βελτίωση της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα του αρχαιολογικού χώρου της Ακρόπολης που προτείνει η ΕΣΑμεΑ και περιέγραψε αναλυτικά παραπάνω:
4i. Χώροι στάθμευσης
• Χωροθέτηση και επισήμανση θέσεων στάσης/στάθμευσης οχημάτων ατόμων με αναπηρία τόσο στο δημόσιο χώρο στάθμευσης επί της οδού Ροβέρτου Γκάλλι όσο και στο χώρο πλησίον της «εισόδου ΑμεΑ» στο άλσος Αρείου Πάγου
• Δημιουργία λωρίδας, πλάτους τουλάχιστον 0,90μ, επί ή παράλληλα με το πλακόστρωτο, σταθερής και συνεχούς χωρίς αρμούς επιφάνειας, για τη διασφάλιση της ομαλής και ανεμπόδιστης πορείας τόσο χρηστών αμαξιδίου όσο και χρηστών άλλων βοηθημάτων κινητικότητας (π.χ. βακτηρίες, μπαστούνια κ.λπ.) ή και ατόμων με μειωμένη κινητικότητα γενικά από τις θέσεις στάθμευσης στο άλσος Αρείου Πάγου μέχρι την «είσοδο ΑμεΑ»
• Καθοδηγητική σήμανση προς την «είσοδο ΑμεΑ»
4ii. Ιστορικός περίπατος - διαδρομές επί του Βράχου
• Τοποθέτηση κιγκλιδωμάτων διπλού χειρολισθήρα και οριζόντιας ράβδου εν είδει περιζώματος, αξιοποίηση του ανώτερου χειρολισθήρα για παροχή συνοπτικής πληροφόρησης ή προειδοποίησης
• Προσβάσιμες πληροφοριακές πινακίδες, μακέτα, απλοποιημένοι ανάγλυφοι χάρτες
• Επισήμανση κινδύνων («μαρτυρίες», απότομες κλίσεις-ανάγκη βοηθού), απομείωση αυτών
• Καθίσματα σε σημεία εύκολα εντοπίσιμα και προσβάσιμα από όλους
• Προσβασιμότητα Μουσείου
4iii. Πληροφόρηση
• Δημιουργία προσβάσιμης ιστοσελίδας με όλες τις αναγκαίες πληροφορίες για την προετοιμασία μιας ασφαλούς και ανεμπόδιστης επίσκεψης (ωράρια, τιμές, δυνατότητα βοήθειας, συμβουλές ασφαλείας, θέσεις στάθμευσης, χρήση golf carts, σημεία αυξημένης επικινδυνότητας, δυνατότητα προγραμματισμού επισκέψεων κ.λπ.)
• Αξιοποίηση ψηφιακών τεχνολογιών και δημιουργία προσβάσιμων εφαρμογών
4iv. Εκπαίδευση προσωπικού
• Εκπαίδευση οδηγών golf carts, φυλάκων και προσωπικού Υπηρεσίας εξυπηρέτησης επισκεπτών με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα σε θέματα εξυπηρέτησης ατόμων με αναπηρία (βασικές τεχνικές συνοδείας, τρόποι επικοινωνίας κ.λπ.) -υλοποίηση της εκπαίδευσης από το Ινστιτούτο της ΕΣΑμεΑ (ΙΝΕΣΑμεΑ)
• Διάθεση περιορισμένου αριθμού χειροκίνητων αμαξιδίων, στο χώρο της «εισόδου ΑμεΑ» για επισκέπτες βαδίζοντες που ενδεχομένως τα χρειαστούν.
4v. Υπηρεσία Εξυπηρέτησης επισκεπτών με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα στην Ακρόπολη και σε κάθε αρχαιολογικό χώρο και μεγάλο μουσείο της χώρας
• Δημιουργία ειδικής Υπηρεσίας Εξυπηρέτησης επισκεπτών με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα
Επισημαίνεται ότι η ΕΣΑμεΑ εστιάζει ιδιαίτερα στην άμεση -από την παρούσα ήδη τουριστική περίοδο- δημιουργία ειδικής Υπηρεσίας Εξυπηρέτησης, στελεχωμένης από προσωπικό εκπαιδευμένο σε θέματα αναπηρίας. Η Υπηρεσία αυτή προτείνεται να αναπτυχθεί κατά τα πρότυπα της ειδικής Υπηρεσίας Εξυπηρέτησης επιβατών με αναπηρία και με μειωμένη κινητικότητα, που προβλέπουν οι Ευρωπαϊκοί Κανονισμοί για τα δικαιώματα επιβατών με αναπηρία (π.χ. Κανονισμός ΕΚ 1107/2006), όχι μόνο στον χώρο της Ακρόπολης αλλά και σε όλους τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μεγάλα μουσεία της χώρας. Όπως αναφέρθηκε και στην ενότητα 3ii παραπάνω αναφορικά με την Ακρόπολη, η Υπηρεσία αυτή θα διασφαλίσει την ασφαλή πρόσβαση σε αυτή την μεγάλη κατηγορία επισκεπτών σε όλους τους αρχαιολογικούς χώρους, αφενός παρέχοντας τη δυνατότητα επίσκεψης ακόμη και σε μοναχικά άτομα μειωμένης κινητικότητας και αφετέρου δίνοντας την ευκαιρία απόλαυσης του ελληνικού πολιτισμού τόσο στα άτομα μειωμένης κινητικότητας όσο και στα άτομα της οικογενείας τους που συνήθως εκτελούν χρέη συνοδού χωρίς όμως συχνά να έχουν την κατάλληλη φυσική διάπλαση και δύναμη να αντιμετωπίσουν απότομες κλίσεις ή μεγαλύτερες διαδρομές. Θα συνδράμει επίσης στην προώθηση του Προσβάσιμου Τουρισμού, ο οποίος εκτιμάται βάσει μελετών σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ότι κατά το έτος 2012 δημιούργησε 786 δισεκατομμύρια ευρώ μεικτό κύκλο εργασιών και υποστήριξε 9 εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην Ευρώπη.
Κυρία Υπουργέ,
Η ΕΣΑμεΑ διαθέτει την απαιτούμενη εξειδικευμένη τεχνογνωσία και τις υποδομές που απαιτούνται για να υποστηρίξει τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των προαναφερόμενων προτάσεών της, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης προσωπικού σε θέματα αναπηρίας και προσβασιμότητας.
Θεωρούμε, δε, ότι η από κοινού εξέταση της μελέτης των τελικών παρεμβάσεων επί του Βράχου μόλις αυτή ολοκληρωθεί και πριν εγκριθεί, όπως ήδη δεσμευτήκατε, μόνο θετικό αποτέλεσμα θα έχει και θα προλάβει τυχόν αδυναμίες σε θέματα προσβασιμότητας.
Με την παρούσα επιστολή μας επιθυμούμε να σας διαβεβαιώσουμε για μία ακόμη φορά ότι θα μας βρείτε δίπλα σας να υποστηρίζουμε με όλες τις δυνάμεις της ΕΣΑμεΑ, του Ινστιτούτου της (ΙΝΕΣΑμεΑ) και του Κέντρου Δια Βίου Μάθησης, που διαθέτει, κάθε προσπάθεια διασφάλισης της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα στο μείζονος σημασίας αγαθό του Πολιτισμού.
Παρακαλούμε, δε, να ορίσετε ημερομηνία τηλε-συνάντησης μεταξύ μας ώστε να συζητήσουμε αναλυτικά τις δυνατότητες συνεργασίας και υποστήριξης των Υπηρεσιών του Υπουργείου σας στο έργο αυτό.