Αθήνα: 05/08/2019

ΠΡΟΣ:
κ. Σπυρίδωνα - Άδωνι Γεωργιάδη, Υπουργό Ανάπτυξης & Επενδύσεων

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
-Γραφείο Πρωθυπουργού της χώρας, κ. Κ. Μητσοτάκη
-κ. Γ. Γεραπετρίτη, Υπουργό Επικρατείας
-κ. Χρήστο - Γεώργιο Σκέρτσο, Υφυπουργό στον Πρωθυπουργό για τον συντονισμό του κυβερνητικού έργου
-κ. Ν .Παπαθανάση, Υφυπουργό αρμόδιο για τη βιομηχανία και το εμπόριο
-Οργανώσεις- Μέλη Ε.Σ.Α.μεΑ.

---

Κατάθεση θεμάτων που αφορούν στα άτομα με αναπηρία ως γενικούς και ειδικούς καταναλωτές

Κύριε Υπουργέ,
Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) – που, όπως γνωρίζετε, αποτελεί τον τριτοβάθμιο κοινωνικό και συνδικαλιστικό φορέα των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους στη χώρα, επίσημα αναγνωρισμένο Κοινωνικό Εταίρο της ελληνικής Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας και ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία (European Disability Forum) - με την παρούσα επιστολή της επιθυμεί να σας συγχαρεί για την ανάληψη των καθηκόντων σας και να σας υποβάλλει τα βασικά θέματα που απασχολούν τα άτομα με αναπηρία και άπτονται των αρμοδιοτήτων του Υπουργείου σας.

Όπως γνωρίζετε, τόσο το εθνικό όσο και το ευρωπαϊκό πλαίσιο για την αναπηρία διαμορφώνονται πλέον στη βάση:
 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ) για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, που κυρώθηκε από τη χώρα με τον ν. 4074/2012,

 του ν.4488/2017, που περιλαμβάνει τις κατευθυντήριες και οργανωτικές διατάξεις υλοποίησης της Σύμβασης και ιδιαιτέρως του άρθρου 62, που ορίζει ότι «Τα διοικητικά όργανα και οι αρχές εντάσσουν τη διάσταση της αναπηρίας σε κάθε δημόσια πολιτική, διοικητική διαδικασία, δράση, μέτρο και πρόγραμμα της αρμοδιότητάς τους με στόχο την εξάλειψη, αποκατάσταση και αποτροπή ανισοτήτων μεταξύ ατόμων με και χωρίς αναπηρίες» και του άρθρου 63, που ορίζει ότι «Τα διοικητικά όργανα και οι αρχές, σε συνεργασία με τα Επιμέρους Σημεία Αναφοράς του άρθρου 71, υποχρεούνται να τηρούν τις αρχές του καθολικού σχεδιασμού του άρθρου 2 της Σύμβασης, όπως εξειδικεύονται και επικαιροποιούνται κάθε φορά, κατά το σχεδιασμό δημοσίων πολιτικών, διοικητικών υπηρεσιών και προϊόντων, διαδικασιών, περιβαλλόντων και οργανωτικών δομών, που θα μπορούν να χρησιμοποιούνται από όλους στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, χωρίς να απαιτούνται ειδικές προσαρμογές ή εξειδικευμένος σχεδιασμός. Για την επικαιροποίηση προδιαγραφών και οδηγιών εφαρμογής των αρχών του καθολικού σχεδιασμού οι υπόχρεοι τελούν σε διαβούλευση με αναγνωρισμένες αντιπροσωπευτικές οργανώσεις του αναπηρικού κινήματος, με άτομα και με ομάδες ατόμων που έχουν εύλογο ενδιαφέρον για τα δικαιώματα των ΑμεΑ.»,

 της Agenda 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, η οποία υποστηρίζοντας τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, περιέχει 11 ευθείες αναφορές στα άτομα με αναπηρία. Έτσι στο στόχο 11 για συνεκτικές και βιώσιμες πόλεις (βλ. 11.2 και 11.7) προτρέπονται τα κράτη να διασφαλίσουν την καθολική προσβασιμότητα στα άτομα με αναπηρία παράλληλα με την διασφάλιση της βιώσιμης αστικής κινητικότητας και αστικοποίησης, στο στόχο 8 να ενισχύσουν την ικανότητα των εγχώριων χρηματοπιστωτικών θεσμών προκειμένου να ενθαρρυνθεί και να διευρυνθεί η πρόσβαση σε τραπεζικές, ασφαλιστικές και χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες για όλους, στο στόχο 10 να ενδυναμώσουν και προάγουν την κοινωνική, οικονομική και πολιτική ένταξη όλων, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, αναπηρίας, φυλής, εθνικότητας, καταγωγής, θρησκείας ή οικονομικής ή άλλης κατάστασης και να διασφαλίσουν ισότιμες ευκαιρίες και μείωση των αποτελεσμάτων των ανισοτήτων, μέσω, μεταξύ άλλων, της εξάλειψης νόμων, πολιτικών και πρακτικών που επιτρέπουν διακρίσεις, και της προαγωγής των κατάλληλων νομοθεσιών, πολιτικών και δράσεων σε σχέση με αυτό το θέμα (βλ. υποστόχους 10.2 και 10.3) κ.λπ.,

 του Γενικού Κανονισμού και των επιμέρους Κανονισμών των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι αφενός για την προγραμματική περίοδο 2014 – 2020, επιβάλλουν πλέον την προσβασιμότητα ως υποχρεωτική σε όλα τα στάδια της προετοιμασίας και της εφαρμογής των προγραμμάτων, ενώ έχουν εισάγει και την Γενική Αιρεσιμότητα 3- «Αναπηρία» επιβάλλοντας μεταξύ άλλων «[...] α) διαβούλευση και συμμετοχή των φορέων που είναι αρμόδιοι για την προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία και των αντιπροσωπευτικών οργανώσεων των ατόμων με αναπηρία καθ' όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας και υλοποίησης των Προγραμμάτων, [...] και γ) εξασφάλιση της παρακολούθησης της εφαρμογής του άρθρου 9 «Προσβασιμότητα» της Σύμβασης καθ' όλη την προετοιμασία και την υλοποίηση των Προγραμμάτων, αφετέρου περιλαμβάνουν αντίστοιχες υποχρεώσεις και στα προσχέδια των Κανονισμών των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων της επόμενης προγραμματικής περιόδου 2021-2027,

 της Οδηγίας (EE) 2019/882 σχετικά με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας προϊόντων και υπηρεσιών, που σκοπό έχει να συμβάλει στην ορθή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς μέσω της προσέγγισης των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών όσον αφορά τις απαιτήσεις προσβασιμότητας για ορισμένα προϊόντα, και αναφέρει ότι «(50) Η προσβασιμότητα θα πρέπει να επιτυγχάνεται με τη συστηματική εξάλειψη και πρόληψη των εμποδίων, κατά προτίμηση μέσω ενός καθολικού σχεδιασμού ή μιας προσέγγισης «σχεδιασμός για όλους», η οποία συμβάλλει για τα άτομα με αναπηρίες στη διασφάλιση πρόσβασης επί ίσοις όροις με τους υπολοίπους [...]»,

 του εθνικού θεσμικού πλαισίου για την προσβασιμότητα του φυσικού, δομημένου και ηλεκτρονικού περιβάλλοντος (π.χ. ν. 4488/2017, ν. 4067/2012, ν. 4412/2016, ν.4591/2019, Υπ. Απόφαση με αριθ. ΥΑΠ/Φ.40.4/1/989/2012 «Κύρωση Πλαισίου Παροχής Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης» κ.λπ.),

 του «Εθνικού Προγράμματος για την εφαρμογή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες με στόχο την ένταξη και την κοινωνική προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, με χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους και την άρση όλων των μορφών διάκρισης σε βάρος τους», που η Ε.Σ.Α.μεΑ. υπέβαλε στον Πρωθυπουργό της χώρας και το Υπουργικό Συμβούλιο στις 16.07.2019 .

Κύριε Υπουργέ,
Τα άτομα με αναπηρία αποτελούν όχι μόνο ειδικούς αλλά και γενικούς καταναλωτές δεδομένου ότι, πέραν των ειδικών προϊόντων και υπηρεσιών που απευθύνονται κυρίως σε αυτά, χρησιμοποιούν το σύνολο των προϊόντων και υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων και των ηλεκτρονικών, που καταναλώνει ο γενικός πληθυσμός.
Η πρόσφατη Οδηγία (ΕΕ) 2019/882 σχετικά με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας προϊόντων και υπηρεσιών στοχεύει σε αυξημένη διαθεσιμότητα προσβάσιμων προϊόντων και υπηρεσιών στην εσωτερική αγορά και στη βελτίωση της προσβασιμότητας των σχετικών πληροφοριών, εκτιμώντας ότι ένα περιβάλλον όπου τα προϊόντα και οι υπηρεσίες είναι περισσότερο προσβάσιμα καθιστά δυνατή μια κοινωνία με λιγότερους αποκλεισμούς και διευκολύνει την αυτόνομη διαβίωση των ατόμων με αναπηρίες, τονίζοντας επίσης ότι η ζήτηση για προσβάσιμα προϊόντα και υπηρεσίες είναι μεγάλη και ο αριθμός των ατόμων με αναπηρίες προβλέπεται ότι θα αυξηθεί σημαντικά.
Για την επίτευξη όμως των στόχων της παραπάνω Οδηγίας απαιτούνται:
• Συμπερίληψη της διάστασης της αναπηρίας σε κάθε πολιτική, διαδικασία, δράση, μέτρο και πρόγραμμα που αφορά στους καταναλωτές, με στόχο την ικανοποίηση των απαιτήσεων της Σύμβασης (άρθρο 30) καθώς και της αυξανόμενης ζήτησης για προσβάσιμα προϊόντα και υπηρεσίες.

• Άμεση ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της Οδηγίας (E.E.) 2019/882 σχετικά με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας προϊόντων και υπηρεσιών, με επέκταση του πεδίου εφαρμογής της σε όλους τους τομείς ώστε να συνάδει με την ισχύουσα εθνική νομοθεσία για την προσβασιμότητα (π.χ. Νέος Οικοδομικός Κανονισμός, νομοθεσία μεταφορών κ.λπ.).

• Ενδυνάμωση των ατόμων με αναπηρία ως καταναλωτών μέσω στοχευμένων δράσεων – Ενημέρωση των οργανώσεων καταναλωτών για τις ανάγκες των ατόμων με αναπηρία.

• Λήψη μέτρων για την ενημέρωση των κατασκευαστών/ αντιπροσώπων/ εισαγωγέων/ διανομέων και λοιπών οικονομικών φορέων που διαχειρίζονται προϊόντα, καθώς και των παρόχων υπηρεσιών για τις ανάγκες των ατόμων με αναπηρία και τη συμμόρφωση αυτών με την Οδηγία 2019/882.

• Τακτικοί έλεγχοι της αγοράς βοηθημάτων κινητικότητας, βοηθητικού εξοπλισμού, συσκευών και τεχνολογιών ποιότητας από τα αρμόδια όργανα (Υπουργείο Εμπορίου, Επιτροπή Ανταγωνισμού κ.λπ.), με στόχο τη συγκράτηση του κόστους αυτών, το οποίο λόγω του χαμηλού ανταγωνισμού είναι συνήθως ιδιαίτερα υψηλό.

• Συμμόρφωση του ιστοτόπου του Υπουργείου με τον ν. 4591/2019 για την προσβασιμότητα των ιστότοπων και των εφαρμογών για φορητές συσκευές των οργανισμών του δημόσιου τομέα και την Υπουργική Απόφαση Φ.40.4/1/989 (Αρ. ΦΕΚ 1301Β'/12.04.2012) για την «Κύρωση Πλαισίου Παροχής Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης», και αξιοποίησή του για την προώθηση προς μεν τους επιχειρηματίες πληροφόρησης σχετικά με την εξειδίκευση της διάστασης της αναπηρίας και της προσβασιμότητας στις επιχειρήσεις/προϊόντα και υπηρεσίες τους, προς δε τα άτομα με αναπηρία πληροφόρησης σχετικά με τα δικαιώματά τους ως καταναλωτές σε προσβάσιμες μορφές.

• Ανάπτυξη Εθνικού Συστήματος Πιστοποίησης της προσβασιμότητας και καθιέρωση Εθνικού Σήματος Προσβασιμότητας, με αξιοποίηση του προτύπου ΕΛΟΤ 1439:2013 «Οργανισμός φιλικός σε πολίτες με αναπηρία – Απαιτήσεις και συστάσεις» και της Τ.Π. ΕΛΟΤ 1449 «Αξιολόγηση της συμμόρφωσης Απαιτήσεις για την αξιολόγηση της συμμόρφωσης, την απονομή και τη χρήση του Σήματος Προσβασιμότητας σε οργανισμούς φιλικούς σε άτομα με αναπηρία», με συμμετοχή του αναπηρικού κινήματος και της αντιπροσωπευτικότερης οργάνωσης αυτού, της Ε.Σ.Α.μεΑ., στη διαδικασία αξιολόγησης της προσβασιμότητας και απονομής του Σήματος με στόχο τη διασφάλιση διαφάνειας και αξιοπιστίας του συστήματος.
Κύριε Υπουργέ,

Στο σημείο αυτό επιτρέψτε μας μια σύντομη αναδρομή στην μακρόχρονη προσπάθεια καθιέρωσης του Εθνικού Σήματος Προσβασιμότητας, η οποία αν και διαρκώς είχε τη σύμφωνη γνώμη των πολιτικών ηγεσιών, εν τούτοις ακόμη δεν έχει υλοποιηθεί.

Με πρωτοβουλία της Ε.Σ.Α.μεΑ. και σε στενή συνεργασία με τον ΕΛΟΤ ολοκληρώθηκε το 2013 το εθνικό πρότυπο ΕΛΟΤ 1439 και η σχετική τεχνική προδιαγραφή ΕΛΟΤ 1449. Το παραπάνω μάλιστα πρότυπο αποτελεί καινοτομία σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, καλύπτει δε τομείς πέραν των κτιριακών υποδομών όπως οι υπηρεσίες, διαδικασίες κ.λπ.
Σκοπός, τόσο του προτύπου όσο και της προδιαγραφής, είναι η ανάπτυξη συστήματος αξιολόγησης και πιστοποίησης της προσβασιμότητας επιχειρήσεων/ οργανισμών, κάθε είδους και μεγέθους, ώστε αφενός να διασφαλιστεί η άσκηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία ως καταναλωτών και αφετέρου να καλλιεργηθεί νέα επιχειρησιακή κουλτούρα, στη βάση των πρόσφατων νόμων 4074/2012 και 4488/2017 (επικύρωση της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες και κατευθυντήριες /οργανωτικές διατάξεις υλοποίησης αυτής αντίστοιχα), που θα επιτρέψει στις εγχώριες επιχειρήσεις να διεκδικήσουν μερίδιο στην ευρωπαϊκή αγορά των ατόμων με αναπηρία, ηλικιωμένων και λοιπών ομάδων με παρόμοιες ανάγκες. Επισημαίνουμε ότι η αγορά αυτή, διεθνώς, έχει αναγνωριστεί ως μία από τις πλέον δυναμικά αναπτυσσόμενες αγορές, με τεράστιες δυνατότητες συμβολής στην ανάπτυξη του εμπορίου και της καινοτόμου επιχειρηματικότητας. Παράλληλα, η ανάπτυξη τέτοιου συστήματος θα υποστηρίξει τις Ειδικές Υπηρεσίες Διαχείρισης του ΕΣΠΑ για την πιστοποίηση της διασφάλισης της προσβασιμότητας στα συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση έργα και θα διευκολύνει και τις δημόσιες Υπηρεσίες κατά τον έλεγχο της προσβασιμότητας των δημοσίων προμηθειών έργων και υπηρεσιών.
Τελικός μάλιστα στόχος ήταν η θέσπιση Σήματος Προσβασιμότητας –και δη εθνικού Σήματος- που θα χορηγείται στις επιχειρήσεις/οργανισμούς, που θα συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις του Προτύπου, ώστε να καταστούν εύκολα αναγνωρίσιμες από τους δυνητικούς πελάτες.
Με δεδομένο, δε, ότι μέχρι σήμερα έχουν αναπτυχθεί ιδιωτικά σήματα προσβασιμότητας, τα οποία στην πορεία του χρόνου αποδείχθηκαν αναξιόπιστα, κυρίως λόγω της ανάπτυξής τους χωρίς τη συμμετοχή των ίδιων των ατόμων με αναπηρία, από την αρχή επιλέχθηκε ως η καλύτερη λύση να συμμετάσχει η ίδια η Ε.Σ.Α.μεΑ. και τα άτομα με αναπηρία στη διαδικασία πιστοποίησης και απονομής Εθνικού Σήματος Προσβασιμότητας. Για τον λόγο αυτό -εν συντομία- προβλέφθηκε:

• κατά την πιστοποίηση μεταξύ των επιθεωρητών να συμμετέχουν και «βιωματικοί επιθεωρητές»-άτομα με αναπηρία, κατάλληλα εκπαιδευμένα,
• η Ε.Σ.Α.μεΑ. να τηρεί Μητρώο τόσο των εταιρειών πιστοποίησης και των επιθεωρητών, που θα δραστηριοποιηθούν στο σχετικό τομέα, όσο και των προσβάσιμων επιχειρήσεων/ οργανισμών, αλλά και των καταγγελιών/ παραπόνων και της ικανοποίησης ή μη αυτών,
• η Ε.Σ.Α.μεΑ., με την τεχνογνωσία, που αποδεδειγμένα έχει πλέον αναπτύξει και διαθέτει σε θέματα αναπηρίας και προσβασιμότητας, να εκπαιδεύει τους επιθεωρητές των εταιρειών πιστοποίησης στα θέματα που διαπραγματεύεται το πρότυπο και
• ο ΕΛΟΤ να έχει την ιδιοκτησία του Σήματος.

Για την επεξεργασία και παρακολούθηση της υλοποίησης των παραπάνω προτείνουμε τη στενή συνεργασία του Επιμέρους Σημείου Αναφοράς του Υπουργείου σας για την Παρακολούθηση Εφαρμογής της Σύμβασης (βλ. παρ. 1, άρθρο 71 του ν.4488/2017) με την Ε.Σ.Α.μεΑ. Επισημαίνουμε ότι η Ε.Σ.Α.μεΑ., εκτός από αναγνωρισμένο κοινωνικό εταίρο για θέματα αναπηρίας, αποτελεί και εταίρο του Πλαισίου για την προαγωγή της εφαρμογής της Σύμβασης (άρθρο 72 του ν.4488/2017).
Κύριε Υπουργέ,
Τα παραπάνω αποτελούν μια συνοπτική έκθεση των θεμάτων που άπτονται των αρμοδιοτήτων σας και αφορούν στα άτομα με αναπηρία, τα οποία η Ε.Σ.Α.μεΑ. επιθυμεί να συζητήσει αναλυτικά μαζί σας σε συνάντηση με αντιπροσωπεία της σε ημερομηνία που θα ορίσετε. Η ισχυρή τεχνογνωσία που σήμερα διαθέτει η Ε.Σ.Α.μεΑ., η οποία έχει αναγνωριστεί από όλες τις Υπηρεσίες με τις οποίες συνεργάζεται στενά, είμαστε βέβαιοι ότι θα διευκολύνει το έργο των Υπηρεσιών σας, θέτοντας θεμέλια για μια ουσιαστική στροφή προς μία πραγματικά βιώσιμη κοινωνία.
Σας ευχαριστούμε θερμά εκ των προτέρων.