Αθήνα: 20/10/2022

ΠΡΟΣ:
κ. Κ. Χατζηδάκη, Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
- Γραφείο Πρωθυπουργού της χώρας
- Γραφείο Υπουργού Επικρατείας, κ. Γ. Γεραπετρίτη
- Γραφείο Υφυπουργού παρά τω Πρωθυπουργώ, κ. Άκη Σκέρτσου
- Γραφείο Υφυπουργού Κοινωνικών Ασφαλίσεων, κ. Π. Τσακλόγλου
- Γραφείο Υφυπουργού Πρόνοιας και Κοινωνικών Υποθέσεων, κ. Δ. Μιχαηλίδου
- Γραφείο Γ.Γ. Κοιν. Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας, κ. Γ. Σταμάτη
- Γραφείο Γ.Γ. Εργασίας, κ. Α. Στρατινάκη
- Γραφείο Γ.Γ. Κοινωνικών Ασφαλίσεων, κ. Π. Καρασιώτου
- Οργανώσεις Μέλη Ε.Σ.Α.μεΑ.

---

Η Ε.Σ.Α.μεΑ. καταθέτει τις προτάσεις - παρατηρήσεις της στο σχέδιο νόμου: «Εξορθολογισμός ασφαλιστικής και συνταξιοδοτικής νομοθεσίας, ενίσχυση ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και άλλες διατάξεις

Κύριε Υπουργέ,
Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) όπως γνωρίζετε, αποτελεί τον τριτοβάθμιο κοινωνικό και συνδικαλιστικό φορέα των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους στη χώρα, επίσημα αναγνωρισμένο Κοινωνικό Εταίρο της ελληνικής Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας.

Με το παρόν έγγραφό μας και με αφορμή το σχέδιο νόμου «Εξορθολογισμός ασφαλιστικής και συνταξιοδοτικής νομοθεσίας, ενίσχυση ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και άλλες διατάξεις» που έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, σας καταθέτουμε τις προτάσεις μας, οι οποίες υποβλήθηκαν και ηλεκτρονικά στις 20.10.2022 στον διαδικτυακό τόπο www.opegov.gr και ζητάμε τον ορισμό συνάντησης μαζί σας, προκειμένου να συζητήσουμε πιο διεξοδικά τις προτάσεις μας.
Συνολικά, επί του προτεινόμενου σχεδίου νόμου που έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, εκφράζουμε την ικανοποίησή μας για κάποιες θετικές ρυθμίσεις που αφορούν σε άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις όπως:
α) η νομοθετική διευθέτηση της έκτακτης προσαύξησης 250€ σε όσους λαμβάνουν αναπηρική σύνταξη και σε όσους λαμβάνουν αναπηρικά επιδόματα από τον ΟΠΕΚΑ,
β) η αξιοποίηση του ασφαλιστικού χρόνου από «ψυχικώς ασθενείς», δηλαδή από άτομα με ψυχική αναπηρία,
γ) ρυθμίσεις που αφορούν στην αντιμετώπιση των αχρεωστήτως καταβληθέντων παροχών σε χρήμα από τον ΟΠΕΚΑ,
δ) ρυθμίσεις για τις παρένθετες και για τις θετές μητέρες με την επέκταση των παροχών προστασίας μητρότητας και την άδεια μητρότητας,
ε) ρυθμίσεις που αφορούν στη δυνατότητα συμπερίληψης στους υπό χρηματοδότηση/επιχορήγηση όσων φορέων-ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα έχουν καταθέσει έγκαιρα και εμπρόθεσμα τα δικαιολογητικά για πιστοποίηση, αλλά χωρίς δική τους υπαιτιότητα δεν έχουν λάβει την απόφαση πιστοποίησης από το ΕΚΚΑ, κ.α.
Στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο όμως, δεν συμπεριλαμβάνονται ρυθμίσεις που είχατε εξαγγείλει στις 30 Αυγούστου 2022, σχετικά με:
α) τη θέσπιση διαδικασίας ενιαιοποίησης των κανόνων για τις συντάξεις αναπηρίας, δηλαδή μείωση του ποσοστού αναπηρίας (από 67% σε 50%) για συγκεκριμένες ομάδες ασφαλισμένων, ως προϋπόθεση λήψης παροχών αναπηρίας, ώστε να υπάρξει εναρμόνιση με όσα ισχύουν για τους ασφαλισμένους των υπόλοιπων πρώην Ταμείων και
β)τη θέσπιση ενιαίας ημερομηνίας καταβολής σύνταξης αναπηρίας, από την πρώτη ημέρα υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης λόγω αναπηρίας.
Επιπρόσθετα δεν συμπεριλαμβάνεται στο εν λόγω σχέδιο νόμου, μία σειρά πολύ σημαντικών διατάξεων που αφορούν σε ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά θέματα ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις, οι οποίες έχουν συζητηθεί από την ομάδα εργασίας που έχει συσταθεί στο Υπουργείο Εργασίας, όπως:
1. Επαναφορά ευνοϊκών ρυθμίσεων οι οποίες αφορούν στη συνταξιοδότηση των γονέων/ συζύγων/ αδελφών που έχουν στη φροντίδα τους άτομα με βαριά αναπηρία και επέκτασή τους στα στελέχη των ενόπλων δυνάμεων και του πολιτικού προσωπικού, οι οποίοι έχουν στην οικογένειά τους άτομο με αναπηρία ή χρόνια πάθηση.
2. Επέκταση της εξαίρεσης από την περικοπή σύνταξης λόγω απασχόλησης συνταξιούχων με αναπηρία που έχουν συνταξιοδοτηθεί με τις διατάξεις του ν. 612/1977 σε όλους τους συνταξιούχους αναπηρίας, λαμβάνοντας υπόψη τις μειωμένες συντάξεις που παίρνουν, καθώς και ότι έχουν εξαιρεθεί από τις διατάξεις του άρθρου 27 του ν. 4670/2020, σύμφωνα με τις οποίες καταβάλλονται μειωμένες οι συντάξεις σε ποσοστό 30% των συνταξιούχων που αναλαμβάνουν εργασί.
3. Κατάργηση του χαρακτηρισμού «ανίκανος προς κάθε βιοποριστική εργασία» που αναφέρεται στα πιστοποιητικά αναπηρίας των ΚΕΠΑ, ο οποίος εκτός του ότι εμπεριέχει καταφανή ρατσιστικά χαρακτηριστικά, λειτουργεί και ως ανυπέρβλητο εμπόδιο για την ένταξη των ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις, καθώς τα άτομα με αναπηρία που στο πιστοποιητικό αναπηρίας τους περιλαμβάνεται αυτός ο χαρακτηρισμός δεν μπορούν να ενταχθούν στο μητρώο ανέργων της Δ.ΥΠ.Α. και ως εκ τούτου να συμμετέχουν στα προγράμματα απασχόλησης και κατάρτισης ή να κάνουν χρήση άλλων ευεργετικών διατάξεων, κ.α.
Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψη:
• την παρ. 6 του Άρθρου 21 του Συντάγματος της χώρας, σύμφωνα με την οποία «τα άτομα με αναπηρίες έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν μέτρων που εξασφαλίζουν την αυτονομία, την επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας», συνταγματικές επιταγές και απαιτήσεις της εθνικής μας νομοθεσίας, όπως :
• τον ν.4488/2017, ο οποίος αναφέρει στο άρθρο 68 «Νομοπαραγωγική διαδικασία, ανάλυση συνεπειών ρυθμίσεων και παραγωγή επίσημων στατιστικών για τα ΑμεΑ» τα εξής: «1. Κατά το στάδιο της νομοπαραγωγικής διαδικασίας τα αρμόδια όργανα συνεκτιμούν τα δικαιώματα των ΑμεΑ, όπως αυτά περιγράφονται στη Σύμβαση και κατά τη διάρκεια της κατάρτισης σχεδίων νόμου, συνεργάζονται με το Συντονιστικό Μηχανισμό του άρθρου 69 και με το Κεντρικό Σημείο Αναφοράς του άρθρου 70 και τελούν σε διαβούλευση με αναγνωρισμένες αντιπροσωπευτικές οργανώσεις του αναπηρικού κινήματος, με άτομα και με ομάδες ατόμων που έχουν εύλογο ενδιαφέρον για τα δικαιώματα των ΑμεΑ [...]»
• τον ν.4074/2012 (ΦΕΚ 88 Α΄/11.04.2012), με τον οποίο η χώρα μας κύρωσε τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία μαζί με το προαιρετικό πρωτόκολλο που τη συνοδεύει, γεγονός που συνεπάγεται την εφαρμογή της σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο,
η Ε.Σ.Α.μεΑ. προτείνει και αιτείται ανά άρθρο του παρόντος σχεδίου νόμου τις ακόλουθες τροποποιήσεις, συμπληρώσεις και προσθήκες:
Άρθρο 15 Αξιοποίηση ασφαλιστικού χρόνου από ψυχικώς ασθενείς
Στον τίτλο του άρθρου αυτού κρίνεται απαραίτητη η διόρθωση του όρου «ψυχικώς ασθενείς» με τον όρο «άτομα με ψυχική ή νοητική αναπηρία»
Επιπρόσθετα, κρίνεται απαραίτητη η επέκταση του άρθρου 23 του ν. 4488/2017 (ΦΕΚ Α΄137) -σύμφωνα με το οποίο δεν διακόπτεται για 3 έτη το επίδομα ή η σύνταξη σε δικαιούχους με ψυχική ή νοητική αναπηρία που αναλαμβάνουν εργασία- σε όλα τα άτομα με αναπηρία ή χρόνια πάθηση με ποσοστό 50% και άνω που αναλαμβάνουν εργασία, χωρίς μάλιστα τον περιορισμό των 3 ετών.
Άρθρο 36 Επέκταση ειδικής παροχής προστασίας μητρότητας – Τροποποίηση άρθρου 142 ν. 3655/2008
Κρίνουμε επιβεβλημένο τον διπλασιασμό της χρονικής διάρκειας της ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας σε περίπτωση μητέρας με αναπηρία, λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχουν αυξημένες ανάγκες λόγω αναπηρίας.
Επιπρόσθετα θεωρούμε ότι η πολιτεία οφείλει, ταυτόχρονα με τους γονείς που υιοθετούν, να καλύπτει ισότιμα και τις ανάγκες των γονέων που αναδέχονται τέκνο έως 8 ετών, και είναι εγγεγραμμένοι στο Εθνικό Μητρώο Υποψήφιων Αναδόχων Γονέων (πλην των όσων περιλαμβάνονται στο ειδικό μητρώο επαγγελματιών αναδόχων), από τη στιγμή της τοποθέτησής του με οποιονδήποτε τρόπο στο οικογενειακό περιβάλλον, προβαίνοντας σε περαιτέρω νομοτεχνική βελτίωση στο άρθρο 142 του ν.3655/2008 (με την προσθήκη της κατηγορίας αυτής).
Τέλος, προτείνονται τροποποιήσεις και ως προς την σχέση εργασίας που διατυπώνεται («[....] που είναι ασφαλισμένη του ΙΚΑ – ΕΤΑΜ, και εργάζεται με σχέση εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου»), με την προσθήκη «ή οποιαδήποτε άλλη σχέση εξαρτημένης εργασίας, συμπεριλαμβανομένης εκείνης που αμείβεται με εργόσημο», προς τον σκοπό της προστασίας της γονεϊκότητας και των εν γένει εργαζόμενων φυσικών, θετών ή αναδόχων μητέρων κ.α. που έχουν οικογενειακές υποχρεώσεις (και των πατέρων, εφόσον το δικαίωμα μεταβιβάζεται, με ανάλογη προσαρμογή της παραγράφου 2 του οικείου άρθρου) και παρέχουν εξαρτημένη εργασία με το εν θέματι ασφαλιστικό καθεστώς.
Άρθρο 40 Απαγόρευση διακρίσεων στην πρόσβαση στην εργασία εις βάρος οροθετικών στον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV)
Δεν μπορούμε να αντιληφθούμε τον λόγο ύπαρξης της εν λόγω διάταξης, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι προστατευτικές διατάξεις που περιλαμβάνονται σε αυτό καλύπτονται πλήρως από τις διατάξεις του ν.4443/2016- Μέρος Α΄, με τον οποίο ενσωματώθηκε εκ νέου στην εθνική μας νομοθεσία η Οδηγία 2000/78/ΕΚ του Συμβουλίου της 27ης Νοεμβρίου 2000 για την ίση μεταχείριση στην απασχόληση και την εργασία.
Πιο συγκεκριμένα, στην αιτιολογική έκθεση του ν.4443/2016 αναφέρεται ρητώς ότι η «οροθετικότητα» εντάσσεται στο προστατευτικό πλαίσιο του νόμου. Παραθέτουμε το σχετικό απόσπασμα από την αιτιολογική έκθεση: «Ειδικότερα, η έννοια «αναπηρία» ως λόγος µη διάκρισης συµπληρώνεται µε εκείνη της «χρόνιας ασθένειας» µε σκοπό τη διεύρυνση του επιχειρούµενο από το ν. 4074/2012 δικαιωµατικού µοντέλου προστασίας για την ισότιµη πρόσβαση και συµµετοχή στο κοινωνικό γίγνεσθαι των ατόµων µε αναπηρία. Μάλιστα, µε τον όρο «χρόνια ασθένεια» εννοούνται οι ασθένειες εκείνες που προκύπτουν είτε από παθήσεις είτε από ατύχηµα και παρουσιάζουν τουλάχιστον ένα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά: διάρκεια επ' άπειρον και µη υφιστάµενη αναγνωρισµένη θεραπεία, υποτροπή ή πιθανότητα υποτροπής, µονιµότητα, µακροχρόνια παρακολούθηση, ιατρικές επισκέψεις και διαγνωστικές εξετάσεις, ενώ ο ασθενής χρειάζεται επανένταξη ή ειδική εκπαίδευση για να µπορέσει να την αντιµετωπίσει. Υπό το πρίσµα αυτό, η «οροθετικότητα» εντάσσεται αναµφισβήτητα στο προστατευτικό πλέγµα της «αναπηρίας ή χρόνιας ασθένεια». Άλλωστε και σύμφωνα µε τη Διεθνή Σύσταση Εργασίας 200 (2010) για το HIV/AIDS και τον κόσµο της εργασίας αναγνωρίζεται ως γενική αρχή ότι δεν πρέπει να γίνεται διάκριση ή στιγµατισµός εργαζοµένων, αιτούντων εργασία, λόγω της πραγµατικής ή υποτιθέµενης οροθετικότητάς τους».
Επιπρόσθετα, οι προστατευτικές διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 40 του εν λόγω Σχεδίου Νόμου καλύπτονται πλήρως από τις προστατευτικές διατάξεις του ν.4443/2016 καθώς στο άρθρο 3 του τελευταίου αναφέρεται ότι «η αρχή της ίσης μεταχείρισης ανεξαρτήτως φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας ή χρόνιας πάθησης, ηλικίας, οικογενειακής ή κοινωνικής κατάστασης, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου στον τομέα της εργασίας και της απασχόλησης, εφαρμόζεται σε όλα τα πρόσωπα, στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, όσον αφορά: α) τους όρους πρόσβασης στην εργασία και την απασχόληση εν γένει, συμπεριλαμβανομένων των κριτηρίων επιλογής και των όρων πρόσληψης, ανεξάρτητα από τον κλάδο δραστηριότητας και σε όλα τα επίπεδα της επαγγελματικής ιεραρχίας, καθώς και τους όρους υπηρεσιακής και επαγγελματικής εξέλιξης, β) την πρόσβαση σε όλα τα είδη και επίπεδα επαγγελματικού προσανατολισμού, μαθητείας, επαγγελματικής κατάρτισης, επιμόρφωσης και επαγγελματικού αναπροσανατολισμού, συμπεριλαμβανομένης της απόκτησης πρακτικής επαγγελματικής εμπειρίας, γ) τους όρους και τις συνθήκες εργασίας και απασχόλησης, ιδίως όσον αφορά τις αποδοχές, την απόλυση, την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία και σε περίπτωση ανεργίας την επανένταξη και την εκ νέου απασχόληση, δ) την ιδιότητα του μέλους και τη συμμετοχή σε συνδικαλιστική οργάνωση εργαζομένων ή εργοδοτών ή σε οποιαδήποτε επαγγελματική οργάνωση, συμπεριλαμβανομένων των πλεονεκτημάτων και υποχρεώσεων που απορρέουν από τη συμμετοχή σε αυτές, και ιδίως του δικαιώματος εκλέγειν και εκλέγεσθαι».
Μάλιστα σε σχέση με τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 40 του εν λόγω Σχεδίου Νόμου, οι διατάξεις του ν.4443/2016 παρέχουν προστασία αφενός σε περισσότερες ομάδες, αφετέρου όχι μόνο από τις άμεσες και έμμεσες διακρίσεις αλλά και από τη «διάκριση λόγω σχέσης», «διάκριση λόγω νομιζόμενων χαρακτηριστικών», «πολλαπλή διάκριση», την άρνηση «εύλογων προσαρμογών» κ.λπ. (βλ. άρθρο 3).
Σε περίπτωση που κάποια πτυχή του άρθρου 40 του εν λόγω Σχεδίου Νόμου δεν καλύπτεται από το ν.4443/2016 τότε θα μπορούσε να υπάρξει συμπλήρωση κάποιου άρθρου του ν.4443/2016 προκειμένου από τις νέες ευνοϊκές διατάξεις να ωφεληθούν και οι λοιπές ομάδες που προστατεύονται από τον νόμο.
Επιπρόσθετα, σε περίπτωση που πρέπει να παραμείνει το άρθρο 40, κρίνεται επιβεβλημένο να συμπεριληφθούν σε αυτό όλα τα άτομα με ποσοστό αναπηρίας 50% και άνω, διασφαλίζοντας τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα και το ιατρικό απόρρητο.

Άρθρο 41 Μη αναζήτηση αχρεωστήτως καταβληθεισών παροχών
Κρίνουμε θετικές τις διατάξεις του άρθρου αυτού, αλλά κρίνουμε επιβεβλημένη και τη συμπερίληψη των ακόλουθων διατάξεων σε αυτό:
α) την πλήρη αποσύνδεση της αναπηρικής σύνταξης από το επίδομα του ΟΠΕΚΑ. Να μην γίνεται διακοπή του επιδόματος στα ανασφάλιστα ή έμμεσα ασφαλισμένα τέκνα, στα οποία χορηγείται επίδομα αναπηρίας, όταν σε περίπτωση θανάτου των γονέων τους, τους χορηγηθεί σύνταξη μεγαλύτερη από το ποσό του προνοιακού επιδόματος. Η διακοπή του εν λόγω επιδόματος, το οποίο αξίζει να αναφέρουμε ότι δίνεται για την κάλυψη του πρόσθετου κόστους των αναγκών που προκύπτουν από την αναπηρία, δημιουργεί πολύ σοβαρά προβλήματα στην αξιοπρεπή διαβίωση των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους, εάν λάβουμε υπόψη την έλλειψη κρατικών υποστηρικτικών δομών και
β) την επαναφορά του επιστημονικού επιδόματος, το οποίο χορηγείτο κατά πάγια πρακτική επί 47 συναπτά έτη στους τυφλούς επιστήμονες που ασκούν αποδεδειγμένα επάγγελμα σύμφωνα με την ειδικότητα και το πτυχίο τους, οι οποίοι παράλληλα τυγχάνουν συνταξιούχοι, το οποίο διεκόπη αδικαιολόγητα και αυθαίρετα με πράξη του ΟΠΕΚΑ, η οποία ήταν στερούμενη νομικών ερεισμάτων, και απόδοση των ποσών που είχαν περικοπεί, αναδρομικά. Άλλωστε, καταλυτική είναι και η θέση του Συνηγόρου του Πολίτη που συνηγορεί υπέρ του αιτήματος.

Ευελπιστώντας ότι θα ανταποκριθείτε θετικά στις προτάσεις μας
Σας ευχαριστούμε θερμά εκ των προτέρων.