Η διαμόρφωση του ενωσιακού θεματολογίου της περιόδου 2020-2030 για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ

Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή

Η συμβολή της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής στη διαμόρφωση του ενωσιακού θεματολογίου της περιόδου 2020-2030 για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία  (γνωμοδότηση πρωτοβουλίας)

Εισηγητής: Ιωάννης Βαρδακαστάνης

Απόφαση της συνόδου ολομέλειας 23/01/2019
Νομική βάση Άρθρο 32 παράγραφος 2 του Εσωτερικού Κανονισμού
Γνωμοδότηση πρωτοβουλίας

Αρμόδιο τμήμα «Απασχόληση, κοινωνικές υποθέσεις, δικαιώματα του πολίτη»
Υιοθέτηση από το τμήμα 15/11/2019
Υιοθέτηση από την Ολομέλεια 11/12/2019
Σύνοδος ολομέλειας αριθ. 548
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας

(υπέρ/κατά/αποχές) 178/2/2

1. Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1 Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει σοβαρά υπόψη τις εισηγήσεις και τα συμπεράσματα που ακολουθούν κατά την εκπόνηση του «Θεματολογίου 2020-2030 για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία» (εφεξής το «θεματολόγιο»), να εφαρμόσει στο ακέραιο τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία (CRPD/ΣΔΑμεΑ) και να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της βάσει του θεματολογίου του 2030 και των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ, όπου η αναπηρία αναφέρεται έντεκα φορές. Η ΕΟΚΕ συνιστά ειδικότερα τα εξής:

1.2 αφ' ενός, την παρουσία σημείων επαφής για την αναπηρία σε όλες τις γενικές διευθύνσεις και τις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς και σε όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, με την τοποθέτηση του κεντρικού σημείου επαφής στη Γενική Γραμματεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, λόγω του πολυσχιδούς χαρακτήρα του ζητημάτων των ατόμων με αναπηρία (ΑμεΑ) και, αφ' ετέρου, την επίβλεψη της εφαρμογής του θεματολογίου από μια επιτροπή για τα δικαιώματα των ΑμεΑ, απαρτιζόμενη από αυτά τα σημεία επαφής. Καθότι θα υπάρχει πλέον Ευρωπαίος επίτροπος αρμόδιος για την ισότητα, είναι επίσης ζητούμενο υψίστης σημασίας να υπάρχει σημείο επαφής εντός της ΓΔ Δικαιοσύνης·

1.3 τη θέσπιση διοργανικού μηχανισμού μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου , με τους προέδρους τους να συνεδριάζουν κατά την έναρξη κάθε θητείας. Η ΕΟΚΕ ζητεί επίσης να συσταθεί εντός του Συμβουλίου ομάδα εργασίας για την αναπηρία με αποστολή τη διευκόλυνση του μηχανισμού αυτού·

1.4 την εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ παροχή όλων των απαραίτητων μέσων, ανθρώπινων πόρων και χρηματοδοτικής στήριξης στο πλαίσιο παρακολούθησης της ΕΕ της ΣΔΑμεΑ για να διασφαλίσει ότι είναι σε θέση να εκτελεί τα καθήκοντά της σύμφωνα με το άρθρο 33 παρ. 2 της ΣΔΑμεΑ·

1.5 τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού συμβουλίου πρόσβασης για την εποπτεία της εφαρμογής της σχετικής νομοθεσίας της ΕΕ.

1.6 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επανεξέταση των κοινών αρμοδιοτήτων της με τα κράτη μέλη που απορρέουν από τη ΣΔΑμεΑ και το Δίκαιο της ΕΕ, έτσι ώστε να καθοριστούν οι τομείς στους οποίους η ΕΕ μπορεί να συνεργαστεί με τα κράτη μέλη για την εφαρμογή της. Αυτό θα πρέπει να γίνει με τη σύνταξη μιας δήλωσης αρμοδιοτήτων για την αναθεώρηση της δήλωσης αποκλειστικών αρμοδιοτήτων της ΕΕ και με τη σύναψη του προαιρετικού πρωτοκόλλου της ΣΔΑμεΑ·

1.7 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ενσωμάτωση των αρχών του κοινωνικού πυλώνα στο θεματολόγιο, με συγκεκριμένες προτάσεις για την εφαρμογή της αρχής 17 με θέμα την ένταξη των ΑμεΑ·

1.8 την ανάληψη απτών δράσεων για την εφαρμογή του θεματολογίου. Οι πλέον επείγουσες δράσεις προς ανάληψη θα πρέπει να είναι οι ακόλουθες: η θέσπιση νομοθεσίας για την καταπολέμηση όλων των μορφών διακρίσεων λόγω αναπηρίας , η εκπόνηση οδηγίας για την εναρμόνιση του βαθμού της αναπηρίας σε ολόκληρη την ΕΕ με σκοπό τη διευκόλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας των ΑμεΑ, η λήψη μέτρων που θα εγγυώνται τα δικαιώματα των ΑμεΑ να συμμετέχουν στο πολιτικό γίγνεσθαι σε ενωσιακό επίπεδο και η παροχή καθοδήγησης στα κράτη μέλη για να διασφαλιστεί το ίδιο και σε εθνικό επίπεδο, η θέσπιση δεσμευτικής νομοθεσίας για την εναρμόνιση των προτύπων προσβασιμότητας στο δομημένο περιβάλλον, η λήψη μέτρων εύλογης προσαρμογής στον χώρο εργασίας και η θέσπιση κατευθυντήριων γραμμών σχετικών με τις ελάχιστες προϋποθέσεις για τα επίπεδα των επιδομάτων αναπηρίας και την παροχή υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης για ανεξάρτητη διαβίωση και, όπου αυτό είναι δυνατό, της παροχής προσωπικής βοήθειας στα κράτη μέλη·

1.9 την ενσωμάτωση των ζητημάτων της ισότητας των ΑμεΑ σε όλες τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές πολιτικές της ΕΕ, ειδικότερα δε στη Στρατηγική για την ισότητα των φύλων, τις Εγγυήσεις για τη νεολαία, την Πράσινη νέα συμφωνία, την Εγγύηση για τα παιδιά, καθώς και στην επικείμενη Πράσινη βίβλο για τη δημογραφική γήρανση·

1.10 την επίτευξη συμφωνίας μεταξύ των θεσμικών οργάνων και των κρατών μελών της ΕΕ σχετικά με μια Εγγύηση για τα δικαιώματα των ΑμεΑ, παρόμοια με τις Εγγυήσεις για τη νεολαία, με στόχο να εξασφαλιστεί η πρόσβαση των ΑμεΑ στην απασχόληση, την πρακτική άσκηση, την επιμόρφωση, καθώς και με στόχο την εξεύρεση εργασίας για λογαριασμό τους·

1.11 την καλύτερη στήριξη των ΑμεΑ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ μέσω της πραγματοποίησης επενδύσεων στην έρευνα για την ανάπτυξη νέας υποστηρικτικής τεχνολογίας, της διάθεσης κονδυλίων για τη διευκόλυνση της πρόσβασής τους στα προγράμματα Erasmus + με σκοπό την αύξηση της συμμετοχής των ΑμεΑ σε αυτά, της χρηματοδότησης της μετάβασης από την ιδρυματοποίηση τόσο στην παροχή φροντίδα σε επίπεδο οικογένειας και τοπικής κοινότητας όσο και στην ανεξάρτητη διαβίωση, σε συνδυασμό με ισχυρούς μηχανισμούς εποπτείας και αξιολόγησης σε επίπεδο κρατών μελών, καθώς και μέσω της στρατηγικής επένδυσης ενωσιακών κονδυλίων για την εφαρμογή της ΣΔΑμεΑ στα κράτη μέλη, ιδίως σε τομείς στους οποίους η ΕΕ δεν διαθέτει πλήρη αρμοδιότητα·

1.12 την εξασφάλιση ότι το θεματολόγιο συντείνει στην προαγωγή των δικαιωμάτων των ΑμεΑ μέσω της εξωτερικής δράσης της ΕΕ·

1.13 την αναγωγή της βελτίωσης της συλλογής δεδομένων και των δημοσιεύσεων για τα ΑμεΑ στις μελέτες της Eurostat σε κύρια επιδίωξη του θεματολογίου·

1.14 τη συμπερίληψη σαφών και συγκεκριμένων κριτηρίων στο θεματολόγιο, καθώς και μετρήσιμων δεικτών, ιδίως για τις γυναίκες και τα κορίτσια με αναπηρία, τους νέους και τους ηλικιωμένους με αναπηρία, καθώς και τους πρόσφυγες, τους μετανάστες και τα άτομα ΛΟΑΔΜ με αναπηρία·

1.15 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής άσκηση πίεσης στα κράτη μέλη, μέσω του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, ώστε να αναπτύξουν τις δικές τους εθνικές στρατηγικές για την προώθηση της ενσωμάτωσης των ζητημάτων της ισότητας των ΑμεΑ και να μεριμνήσουν για την εφαρμογή της ΣΔΑμεΑ στα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων·

1.16 την ενσωμάτωση της ενημέρωσης ως προς τα δικαιώματα των ΑμεΑ, δυνάμει της ΣΔΑμεΑ, στο θεματολόγιο·

1.17 τη σοβαρή συνεκτίμηση των δικαιωμάτων των ΑμεΑ και της εφαρμογής της ΣΔΑμεΑ τόσο κατά τη διεξαγωγή κοινωνικού διαλόγου σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο όσο και κατά τη διαπραγμάτευση συλλογικών συμβάσεων από τους κοινωνικούς εταίρους, με πλήρη διαβούλευση και συμμετοχή των οργανώσεων των ΑμεΑ·

1.18 την πλήρη και ενεργό συμμετοχή των οργανώσεων τόσο των ΑμεΑ όσο και της κοινωνίας των πολιτών στην κατάρτιση, την εφαρμογή και τη διαχείριση του θεματολογίου.

2. Εισαγωγή

2.1 Ως μια στρατηγική που θα καταρτιστεί και θα εφαρμοστεί σε ένα πλαίσιο στο οποίο η ΕΕ και όλα τα κράτη μέλη έχουν υπογράψει και κυρώσει τη ΣΔΑμεΑ, η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι το θεματολόγιο θα πρέπει να χρησιμεύσει ως μέσο εξέτασης του συνολικού πεδίου εφαρμογής της εν λόγω σύμβασης.

2.2 Σε αντίθεση με την τρέχουσα στρατηγική για την αναπηρία, στο θεματολόγιο της περιόδου 2020-2030 θα πρέπει επίσης να λαμβάνεται υπόψη η άρρηκτη σχέση των υποχρεώσεων βάσει της ΣΔΑμεΑ με τη δέσμευσή υπέρ των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης και του πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Ως εκ τούτου, η πρόταση της ΕΟΚΕ είναι να ονομαστεί το θεματολόγιο «Ευρωπαϊκό θεματολόγιο 2020-2030 για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία».

2.3 Αναφορικά με την εξέταση της εφαρμογής της ΣΔΑμεΑ στην ΕΕ, την οποία πραγματοποίησε η ομώνυμη επιτροπή το 2015, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι το θεματολόγιο πρέπει επίσης να βασιστεί στις καταληκτικές παρατηρήσεις και τις συστάσεις της.

2.4 Το νέο θεματολόγιο θα πρέπει να βασίζεται σε μια διαθεματική και διεξοδική αναθεώρηση όλης της νομοθεσίας και της πολιτικής της ΕΕ και να συνάδει με άλλες πρωτοβουλίες και στρατηγικές της ΕΕ για τη διασφάλιση της πλήρους εναρμόνισης με τη ΣΔΑμεΑ. Πρέπει επίσης να προσεγγίζει την αναπηρία με γνώμονα τα ανθρώπινα δικαιώματα και να συνεκτιμά τις πιο πρόσφατες εξελίξεις στα των κοινωνικών και ψηφιακών δικαιωμάτων.

2.5 Λαμβανομένου υπόψη του ευάλωτου χαρακτήρα ορισμένων ομάδων ΑμεΑ, σε όλα τα πεδία του νέου θεματολογίου θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στις γυναίκες, τα παιδιά, τους νέους και τους ηλικιωμένους με αναπηρία, τους πρόσφυγες, τους μετανάστες, τα άτομα ΛΟΑΔΜ, καθώς και στους αστέγους με αναπηρία.

3. Οι αρχές του Ευρωπαϊκού θεματολογίου για τα δικαιώματα των ΑμεΑ

3.1 Σύμφωνα με τις γενικές αρχές που περιγράφονται στο άρθρο 3 της ΣΔΑμεΑ, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι στο θεματολόγιο θα πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα για τη συνεκτίμηση της αναπηρίας σε όλες τις πολιτικές και τη νομοθεσία της ΕΕ που επηρεάζουν τη ζωή των ΑμεΑ. Στο θεματολόγιο πρέπει να κατοχυρώνονται οι αρχές της απαγόρευσης των διακρίσεων, της προσβασιμότητας, της συμμετοχής και της ένταξης, της ισότητας ευκαιριών, της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών, του σεβασμού της έμφυτης αξιοπρέπειας και της ατομικής αυτονομίας, της αποδοχής των ΑμεΑ στο όνομα της ετερότητας και της ανθρωπιάς, καθώς και της αναγνώρισης των εξελισσόμενων δυνατοτήτων των ΑμεΑ και του δικαιώματός τους να διατηρούν την ταυτότητά τους.

4. Το εύρος του Ευρωπαϊκού θεματολογίου για τα δικαιώματα των ΑμεΑ

4.1 Η καταπολέμηση των διακρίσεων και των ανισοτήτων

4.1.1 Οι μισοί Ευρωπαίοι θεωρούν ότι οι διακρίσεις λόγω αναπηρίας είναι ευρέως διαδεδομένες στην ΕΕ και το ποσοστό τους αυξάνεται . Η ΕΟΚΕ συνιστά ως εκ τούτου τα εξής:

4.1.2 την ανάληψη δράσης από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ για την έγκριση μιας διαθεματικής οδηγίας κατά των διακρίσεων εις βάρος των ΑμεΑ σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής. Σε αυτήν πρέπει να αναγνωριστεί η άρνηση εύλογων διευκολύνσεων σε οποιαδήποτε έκφανση της ζωής ως μορφή διακριτικής μεταχείρισης λόγω αναπηρίας, καθώς και η ύπαρξη άλλων μορφών διακρίσεων, όπως οι διακρίσεις λόγω σχέσεων και οι πολλαπλές και διατομεακές διακρίσεις·

4.1.3 την εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ επιτάχυνση της έγκρισης της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης), παράλληλα με τη θέσπιση συγκεκριμένων μέτρων για την πρόληψη, την καταπολέμηση και την τιμωρία της έμφυλης βίας·

4.1.3.1 την εκ μέρους όλων των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, υπό την ιδιότητά τους ως εργοδοτών του δημόσιου τομέα, διασφάλιση της προσβασιμότητας, για παράδειγμα εξασφαλίζοντας εύκολα προσπελάσιμους εσωτερικούς και εξωτερικούς ιστοτόπους, πολιτικές και διαδικασίες για το προσωπικό με σκοπό την αύξηση της παρουσίας εργαζομένων με αναπηρία και της συμμετοχής ΑμεΑ στα ευρωπαϊκά σχολεία·

4.1.3.2 την εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ εξασφάλιση των αναγκαίων μέτρων για τη διόρθωση της έλλειψης ίσων ευκαιριών για τα ΑμεΑ μέσω της χρήσης ενωσιακών κονδυλίων. Θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή σε εκείνους που βιώνουν πολλαπλές ή διατομεακές διακρίσεις λόγω εθνικότητας, ηλικίας, φυλής ή εθνότητας, φύλου, θρησκείας ή φρονημάτων, ταυτότητας φύλου και γενετήσιου προσανατολισμού·

4.1.3.3 τη συμπερίληψη στον προτεινόμενο νέο κανονισμό περί κοινών διατάξεων για τα διαρθρωτικά ταμεία της περιόδου 2021-2027 του άρθρου 7 του ισχύοντος κανονισμού (2014-2020), βάσει των προηγούμενων συστάσεων της ΕΟΚΕ, και την άμεση ενσωμάτωση της αρχής αυτής στο κυρίως κείμενο του προτεινόμενου κανονισμού για το ΕΤΠΑ. Η προσβασιμότητα των ΑμεΑ θα πρέπει επίσης να συμπεριληφθεί ως προϋπόθεση χρηματοδότησης ενός προγράμματος από τα κονδύλια της ΕΕ·

4.1.3.4 την εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ ενσωμάτωση των ζητημάτων της ισότητας των ΑμεΑ σε όλες τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές πολιτικές της ΕΕ, ειδικότερα δε στη Στρατηγική για την ισότητα των φύλων, τις Εγγυήσεις για τη νεολαία, την Πράσινη νέα συμφωνία, την Εγγύηση για τα παιδιά, καθώς και στην επικείμενη Πράσινη Βίβλο για τη δημογραφική γήρανση·

4.1.3.5 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προώθηση της συμμόρφωσης της νομοθεσίας των κρατών μελών περί νομικής ικανότητας με τη ΣΔΑμεΑ , καθώς και τη διευκόλυνση της ανταλλαγής εμπειρογνωσίας μεταξύ των κρατών μελών

4.2 Η εξασφάλιση πλήρους συμμετοχής και ελεύθερης κυκλοφορίας

4.2.1 Τα ΑμεΑ εξακολουθούν να δυσκολεύονται να ασκούν το δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας στην ΕΕ εξαιτίας της μη εναρμονισμένης αξιολόγησης του βαθμού αναπηρίας και της αδυναμίας μεταφοράς των παροχών υπό τη μορφή υποστηρικτικών υπηρεσιών και επιδομάτων κατά τη μετακίνησή τους σε άλλο κράτος μέλος. Η συνεχιζόμενη ιδρυματοποίηση, η έλλειψη επενδύσεων σε υπηρεσίες σε επίπεδο τοπικής κοινότητας και η γενική αδυναμία πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες εμποδίζουν επίσης τη συμμετοχή των ΑμεΑ στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Η ΕΟΚΕ συνιστά ως εκ τούτου τα εξής:

4.2.2 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υποβολή πρότασης οδηγίας με την οποία θα εναρμονίζεται η αναγνώριση του βαθμού της αναπηρίας όσων μετακινούνται μεταξύ των κρατών μελών. Με την οδηγία αυτή, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ πρέπει να κατοχυρώσουν το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας των ΑμεΑ με την εξασφάλιση της δυνατότητας μεταφοράς των επιδομάτων κοινωνικής ασφάλισης, μέσω είτε της συνέχισης της παροχής τους από το κράτος μέλος καταγωγής τους είτε της παροχής του από το νέο κράτος μέλος διαμονής τους ή μέσω της σταδιακής μετάβασης από τη μία περίπτωση στην άλλη. Πρέπει επίσης να κατοχυρωθούν ισοδύναμα δικαιώματα, καθώς και η ιδιότητα του δικαιούχου υπηρεσιών, σε περίπτωση μετεγκατάστασης ενός ΑμεΑ σε άλλο κράτος μέλος. Αυτό θα πρέπει να γίνει με συντονισμένο τρόπο που να διευκολύνει την ομαλή και ταχεία δυνατότητα μεταφοράς αυτών των δικαιωμάτων , συμπεριλαμβανομένης της προσωπικής βοήθειας·

4.2.2.1 την εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ διασφάλιση του γεγονότος ότι τα κονδύλια της ΕΕ δεν χρησιμοποιούνται ποτέ για την περαιτέρω ιδρυματοποίηση των ΑμεΑ και ότι επενδύονται ενεργά σε υπηρεσίες παρεχόμενες σε επίπεδο τοπικής κοινότητας ή οικογένειας. Είναι καίριας σημασίας, οι νέοι που συμμετέχουν στο Σώμα Αλληλεγγύης της ΕΕ να μην τοποθετούνται σε δομές ιδρυματικής φροντίδας που διαιωνίζουν τον διαχωρισμό. Οι επενδύσεις θα πρέπει επίσης να προορίζονται στην κατάρτιση των εργαζομένων που απασχολούνται επί του παρόντος σε ιδρύματα για την παροχή φροντίδας σε επίπεδο τοπικής κοινότητας, συμβατής με τις διατάξεις της ΣΔΑμεΑ, καθοριζόμενης από κοινού με τα ΑμεΑ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει επίσης να μεριμνήσει για την ευρύτερη ενημέρωση σχετικά με τις βλάβες που προκαλούν τα ιδρύματα παροχής φροντίδας στα ΑμεΑ, με στόχο την παροχή κινήτρων στα κράτη μέλη να φροντίσουν για τη μετάβαση σε εναλλακτικές λύσεις σε επίπεδο τοπικής κοινότητας·

4.2.2.2 την εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ αναγωγή σε προτεραιότητα την πρόσβαση στον πολιτισμό και την ψυχαγωγία με τη χρήση κονδυλίων της ΕΕ, δηλαδή με τη διάδοση και την επισημοποίηση της χρήσης της ευρωπαϊκής κάρτας αναπηρίας σε όλα τα κράτη μέλη, με την οικονομική υποστήριξη της ΕΕ·

4.2.2.3 την εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ εξασφάλιση της χρήσης της νοηματικής γλώσσας, του συστήματος Μπράιγ και του ευανάγνωστου κειμένου, κατόπιν σχετικού αιτήματος, στο πλαίσιο των διαλόγων τους με τους πολίτες·

4.2.2.4 την εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ ανάληψη πρωτοβουλιών πολιτικής για την άρση όλων των εμποδίων που παρακωλύουν τη συμμετοχή των ΑμεΑ στο πολιτικό γίγνεσθαι και τους στερούν το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι, ιδίως όσον αφορά τα άτομα με διανοητικές αναπηρίες και προβλήματα ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες διακρίσεις. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει επίσης να εξασφαλίσει πλήρη δυνατότητα συμμετοχής στην εκλογική διαδικασία. Για τον σκοπό αυτό, πρέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μεριμνήσει έτσι ώστε σε όλα τα κράτη μέλη να κατοχυρώνεται η συμμετοχή των πολιτών τους με αναπηρία στις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές εκλογικές διαδικασίες·

4.2.2.5 την εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ θέσπιση κατάλληλων μέτρων για να διασφαλίσουν τη δυνατότητα όλων των ΑμεΑ να ασκούν όλα τα δικαιώματα που κατοχυρώνονται στις Συνθήκες και τη νομοθεσία της ΕΕ, να ενθαρρύνουν τη λήψη μη αναγκαστικών μέτρων και την υποστηριζόμενη λήψη αποφάσεων για τα ΑμεΑ, καθώς και για να εξασφαλίσουν την ελευθερία και την ασφάλεια όλων των ΑμεΑ·

4.2.2.6 την εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ προώθηση της δομικής συμμετοχής των ΑμεΑ και των οργανώσεών τους ―συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ασχολούνται με παιδιά με αναπηρία― σε όλες τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, τόσο σε εθνικό όσο και σε ενωσιακό επίπεδο, και την παροχή χρηματοδότησης για την ανάπτυξη ικανοτήτων των εν λόγω οργανώσεων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και άλλα όργανα της ΕΕ πρέπει επίσης να φροντίσουν έτσι ώστε να μπορούν τα ΑμεΑ να συμμετέχουν εύκολα σε δημόσιες διαβουλεύσεις.

4.3 Η επίτευξη πρόσβασης σε όλα τα περιβάλλοντα

4.3.1 Οι απρόσιτοι δημόσιοι χώροι, τα κτήρια, οι συγκοινωνίες και η τεχνολογία εξακολουθούν να αποτρέπουν υπερβολικά μεγάλο αριθμό ΑμεΑ από το να μπορούν να συμμετέχουν ενεργά στην κοινωνία και θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλειά τους. Η ΕΟΚΕ συνιστά ως εκ τούτου τα εξής:

4.3.1.1 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής λήψη συγκεκριμένων μέτρων για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού συμβουλίου πρόσβασης, παρόμοιου με το Συμβούλιο Πρόσβασης των ΗΠΑ (US Access Board), με αποστολή την εποπτεία της εφαρμογής της νομοθεσίας της ΕΕ για την προσβασιμότητα, και τη διευκόλυνση της ανάπτυξης σχετικών προτύπων και κατευθυντήριων γραμμών, την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και την ουσιαστική συμμετοχή εκπροσώπου των οργανώσεων των ΑμεΑ σε ζητήματα προσβασιμότητας·
4.3.2 την εκ μέρους των ίδιων των θεσμικών οργάνων της ΕΕ επιδίωξη των υψηλότερων δυνατών προτύπων προσβασιμότητας των ΑμεΑ στις υλικές υποδομές και τις υπηρεσίες (και στην ψηφιακή τους μορφή) και την εξασφάλιση της πλήρους πρόσβασής τους σε όλους τους ιστοτόπους και τα έντυπα επικοινωνίας της διοίκησης της ΕΕ.

4.3.2.1 την εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ χρησιμοποίηση νομοθετικών και άλλων μέσων, όπως η τυποποίηση, για να καλύψουν τα κενά που αφήνει η ευρωπαϊκή πράξη για την προσβασιμότητα, για την εναρμόνιση των ελάχιστων προτύπων προσβασιμότητας σε όλες τις πτυχές του δομημένου περιβάλλοντος , τόσο στις αστικές όσο και στις αγροτικές περιοχές, χωρίς να παραμελήσουν τη θέσπιση διατάξεων για τα άτομα με διανοητική και/ή ψυχοκοινωνική αναπηρία.

4.3.2.2 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναθεώρηση, επέκταση και ενίσχυση των δικαιωμάτων των ΑμεΑ, εκδίδοντας, για παράδειγμα, νέα νομοθετική πρόταση με θέμα τις πολυτροπικές μεταφορές, και αναθεωρώντας τον ισχύοντα κανονισμό για τα δικαιώματα των επιβατών με αναπηρία αεροπορικών μεταφορών, προβαίνοντας στην εξάλειψη, την εναρμόνιση και τον λεπτομερή καθορισμό των περιπτώσεων «άρνησης επιβίβασης», καθώς και στη βελτίωση άλλων υφιστάμενων κανονισμών·

4.3.2.3 την εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ λήψη αυστηρών μέτρων για την κατάργηση των απαιτούμενων προθεσμιών εκ των προτέρων υποβολής αιτήματος για τη χορήγηση βοήθειας στους σιδηροδρόμους στον νέο κανονισμό της ΕΕ για τα δικαιώματα των επιβατών στις σιδηροδρομικές μεταφορές·

4.3.2.4 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περαιτέρω βελτίωση της δυνατότητας πρόσβασης των ΑμεΑ στις σιδηροδρομικές μεταφορές μεριμνώντας έτσι ώστε τα κράτη μέλη να εξασφαλίζουν την προσβασιμότητα σε όλες τις σιδηροδρομικές πλατφόρμες και να διευκολύνουν την πρόσβαση στα βαγόνια των συρμών, όχι μόνο όσον αφορά τις νέες κατασκευές, αλλά όσον αφορά και την προσαρμογή των υφιστάμενων υποδομών·

4.3.2.5 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παροχή καθοδήγησης στα κράτη μέλη σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής των Οδηγιών της ΕΕ με θέμα τα κοινά ελάχιστα πρότυπα για τα δικονομικά δικαιώματα των θυμάτων εγκληματικών πράξεων ή προσώπων που είναι ύποπτα ή κατηγορούνται για εγκλήματα, όσον αφορά την αναπηρία , συμπεριλαμβανομένης της επιμόρφωσης, σχετικά με τα δικαιώματα των ΑμεΑ, των υπαλλήλων με αρμοδιότητα στην προσφυγή στη δικαιοσύνη. Οι οργανώσεις των ΑμεΑ θα πρέπει να θεωρούνται συνεργαζόμενες οντότητες και να διαθέτουν ειδικό καθεστώς που να τις νομιμοποιεί να παρίστανται ενώπιον των δικαστικών αρχών·

4.3.2.6 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μέριμνας ώστε η προσβασιμότητα να αποτελεί κριτήριο χρηματοδότησης με κονδύλια της ΕΕ ·

4.3.2.7 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επένδυση στην έρευνα για την ανάπτυξη νέων υποστηρικτικών τεχνολογιών και συσκευών στην υπηρεσία των ΑμεΑ·

4.3.2.8 την εξέταση της προσβασιμότητας υπό το πρίσμα της βιωσιμότητας, π.χ. στον τομέα των κατασκευών και των μεταφορών, και ως προαπαιτούμενο για την επίτευξη μιας πιο οικολογικής Ευρώπης για όλους·

4.3.2.9 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παροχή υποστήριξης στα κράτη μέλη στη διευκόλυνση της προσβασιμότητας στο νέο και στο ήδη υπάρχον δομημένο περιβάλλον —ιδίως όσον αφορά τις κατοικίες—, καθώς και στην εκπαίδευση του προσωπικού στην υποβοήθηση της προσβασιμότητας σε όλα τα δίκτυα συγκοινωνιών·

4.3.2.10 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υποστήριξη των κρατών μελών έτσι ώστε τα ΑμεΑ να έχουν —και οικονομική— δυνατότητα χρήσης βοηθητικών συσκευών, τεχνολογίας και υπηρεσιών, ανεξαρτήτως του κράτους μέλους της ΕΕ στο οποία προσφέρονται·

4.3.2.11 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παροχή βοήθειας στα κράτη μέλη έτσι ώστε αυτά να μεριμνούν για την πρόσβαση των ΑμεΑ —ως πολιτών, δικαιούχων και δημοσίων υπαλλήλων— στις δημόσιες συμβάσεις·

4.3.2.12 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παροχή της αναγκαίας υποστήριξης στα κράτη μέλη για τη σωστή και έγκαιρη μεταφορά της Οδηγίας για την προσβασιμότητα στο Διαδίκτυο.

4.4 Η προαγωγή της ποιοτικής απασχόλησης και της επαγγελματικής κατάρτισης

4.4.1 Το ποσοστό απασχόλησης των ΑμεΑ παραμένει δυσανάλογα χαμηλό σε σύγκριση με το ποσοστό απασχόλησης των υπολοίπων πολιτών, ήτοι 48,1 % έναντι 73,9 %. Το δε ποσοστό απασχόλησης των γυναικών με αναπηρία είναι σημαντικά χαμηλότερο . Η ΕΟΚΕ συνιστά ως εκ τούτου τα εξής:

4.4.2 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θέσπιση μέτρων για την εναρμόνιση των απαιτήσεων σε ολόκληρη την ΕΕ ως προς τα όσα οι εργοδότες υποχρεούνται να προσφέρουν στους εργαζομένους με αναπηρία και, με τη σειρά τους, οι κυβερνήσεις στους εργοδότες, έτσι ώστε οι τελευταίοι να παρέχουν εύλογες διευκολύνσεις στους εν λόγω εργαζόμενους ·

4.4.3 τη μετατροπή των θεσμικών οργάνων της ΕΕ σε πρότυπο για την απασχόληση ΑμεΑ με την αύξηση του ποσοστού των εργαζομένων με αναπηρία στο εσωτερικό τους και στις διοικητικές υπηρεσίες εν γένει της ΕΕ·

4.4.3.1 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μελέτη της αποτελεσματικότητας των συστημάτων ποσόστωσης που χρησιμοποιούν πολλά κράτη μέλη για την ενίσχυση της απασχόλησης ΑμεΑ, με σκοπό την προώθηση των βέλτιστων πρακτικών και την ενδεχόμενη θέσπιση ενός τέτοιου συστήματος και στις διοικητικές υπηρεσίες της ΕΕ·

4.4.3.2 την εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ ανάληψη δράσης για την επένδυση ενωσιακών κονδυλίων σε πρωτοβουλίες υπέρ της επιμόρφωσης, της απασχόλησης και της επαγγελματικής κινητικότητας των ΑμεΑ, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και των επιχειρήσεων της κοινωνικής οικονομίας, με την προώθηση όλων των ειδών απασχόλησης χωρίς αποκλεισμούς σύμφωνα με τη Σύμβαση και με ιδιαίτερη έμφαση στους νέους, τις γυναίκες, τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, καθώς και στους μεγαλύτερης ηλικίας εργαζόμενους με αναπηρία . Επιπροσθέτως, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην αρωγή των ΑμεΑ έτσι ώστε να μπορούν να κάνουν τις επαγγελματικές επιλογές τους. Επίσης, θα πρέπει να πραγματοποιηθούν επενδύσεις σε πολιτικές επαγγελματικής αποκατάστασης, διατήρησης θέσεων εργασίας, εξέλιξης της σταδιοδρομίας και επιστροφής στην εργασία, με έμφαση στην ανάπτυξη δεξιοτήτων για αναδυόμενα επαγγέλματα·

4.4.3.3 την επίτευξη συμφωνίας μεταξύ των θεσμικών οργάνων και των κρατών μελών της ΕΕ σχετικά με μια Εγγύηση για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, παρόμοια με τις Εγγυήσεις για τη νεολαία, με στόχο να εξασφαλιστεί η πρόσβαση των ΑμεΑ στην απασχόληση, την πρακτική άσκηση, την εξεύρεση εργασίας και την επιμόρφωση. Μια πρωτοβουλία για την απασχόληση των ΑμεΑ θα πρέπει να εξασφαλίζει τους απαιτούμενους οικονομικούς πόρους για την υποστήριξη αυτού του στόχου·

4.4.3.4 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παροχή της αναγκαίας υποστήριξης στα κράτη μέλη με σκοπό να διασφαλιστεί η πλήρης εφαρμογή της οδηγίας (ΕΕ) 2019/1158 σχετικά με την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής για γονείς και φροντιστές. Έτσι, οι μεν γονείς ΑμεΑ θα δικαιούνται να λαμβάνουν κατάλληλες άδειες απουσίας από την εργασία και να υπάγονται σε ελαστικές εργασιακές ρυθμίσεις, τα ίδια δε τα ΑμεΑ —με παρότρυνση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής— θα δικαιούνται ανάλογη ελαστικότητα·

4.4.3.5 τη χρησιμοποίηση του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και της νομοθεσίας ως μέσων με τα οποία να διασφαλίζεται ότι οι εργαζόμενοι με αναπηρία θα αμείβονται με τον κατάλληλο/συμφωνημένο μισθό στο ίδιο επίπεδο με τους εργαζόμενους χωρίς αναπηρία, και ποτέ κάτω από τον κατώτατο μισθό. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να χρησιμοποιήσει κονδύλια της ΕΕ προκειμένου να εξετάσει τις ορθές πρακτικές και την εργατική νομοθεσία σχετικά με την επανένταξη και την επαναπροσαρμογή των εργαζομένων μετά από αναρρωτικές άδειες μακράς διαρκείας, οι οποίοι ενδέχεται να πάσχουν πλέον από κάποια αναπηρία·

4.4.3.6 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στήριξη των κρατών μελών στη μείωση του κινδύνου που συνεπάγεται η μετάβαση προς την αγορά εργασίας, προσφέροντας πιο ευέλικτα συστήματα επιδομάτων και λοιπών παροχών αναπηρίας, έτσι ώστε να αποφευχθεί η απώλεια δικλείδων ασφαλείας κατά της φτώχειας και να δοθούν κίνητρα υπέρ της απασχόλησης·

4.4.3.7 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παρακίνηση των κρατών μελών να επικουρούν καλύτερα τους εργοδότες στην εξεύρεση πληροφοριών και χρηματοδότησης για την υποστηρικτική τεχνολογία, στη βελτίωση της προσβασιμότητας στους χώρους εργασίας και στον καθορισμό πιο ελαστικού ωραρίου σε σχέση με τις ανάγκες του εκάστοτε εργαζομένου. Ειδικότερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να υποστηρίξει την έρευνα με σκοπό να τεκμηριωθεί η οικονομική σκοπιμότητα διαμόρφωσης ευπρόσιτων χώρων εργασίας στα ΑμεΑ·

4.4.3.8 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παροχή της αναγκαίας υποστήριξης στα κράτη μέλη έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η εφαρμογή στο ακέραιο της οδηγίας 2000/78/ΕΚ για την απαγόρευση των διακρίσεων στην εργασία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να προχωρήσουν στην έγκριση του σχεδίου οριζόντιας οδηγίας κατά των διακρίσεων όσον αφορά την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες, δεδομένου ότι οι διακρίσεις σε αυτόν τον τομέα μπορούν να δημιουργήσουν διακρίσεις στην αγορά εργασίας·

4.4.3.9 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στήριξη των κρατών μελών στην ενσωμάτωση πολιτικών υπέρ της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και της αναπηρίας, με σκοπό να ενσωματωθεί η αναπηρία στις πολιτικές απασχόλησης των επιχειρήσεων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει επίσης να υποστηρίξει τα κράτη μέλη στα ζητήματα αναπηρίας και προσβασιμότητας στις μη οικονομικές πληροφορίες που παρέχουν οι εταιρείες·

4.4.3.10 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υποστήριξη των δικαιωμάτων των ΑμεΑ σε όλη την ΕΕ έτσι ώστε να είναι σε θέση να ασκούν τα εργασιακά και συνδικαλιστικά δικαιώματά τους επί ίσοις όροις με τους υπόλοιπους εργαζομένους. Αυτό θα πρέπει να υλοποιηθεί σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους. Ειδικότερα, η ευρωπαϊκή διαδικασία ως προς τους χάρτες ποικιλομορφίας θα πρέπει να επικεντρωθεί περισσότερο στην προώθηση εργατικού δυναμικού με ποικίλους βαθμούς σωματικής και διανοητικής ικανότητας·

4.4.3.11 την εκ μέρους των κοινωνικών εταίρων συνεκτίμηση, κατά την έναρξη του κοινωνικού διαλόγου σε επίπεδο ΕΕ και κατά τη σύναψη συλλογικών συμβάσεων, της εφαρμογής της ΣΔΑμεΑ και των δικαιωμάτων των υπαλλήλων και λοιπών εργαζομένων με αναπηρία, σε διαβούλευση με τις ενωσιακού επιπέδου οργανώσεις ΑμεΑ.

4.5 Η παροχή ποιοτικής και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευσης και διά βίου μάθησης

4.5.1 Η συμμετοχή των ΑμεΑ στην κανονική εκπαίδευση εξακολουθεί να είναι δυσχερής, με αποτέλεσμα να προκύπτουν συχνά διαχωρισμένα πλαίσια εκπαίδευσης. Στην ΕΕ, τα ΑμεΑ είναι κατά 13% πιθανότερο να εγκαταλείψουν πρόωρα το σχολείο απ' ό,τι οι συνομήλικοί τους χωρίς αναπηρία και κατά 14% λιγότερο πιθανό να φθάσουν μέχρι την τριτοβάθμια εκπαίδευση . Η ΕΟΚΕ συνιστά ως εκ τούτου τα εξής:

4.5.2 την εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ επένδυση ενωσιακών κονδυλίων σε περιβάλλοντα μάθησης χωρίς αποκλεισμούς, παρεμβάσεις στην πρώιμη παιδική ηλικία, προγράμματα διά βίου μάθησης και εκπαιδευτικά προγράμματα για τη διευκόλυνση της μετάβασης των ΑμεΑ από την εκπαίδευση στην εργασία· Θα πρέπει επίσης να διευκολυνθεί η κινητικότητα των ΑμεΑ στη σταδιοδρομία τους.

4.5.2.1 την εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ λήψη ειδικών μέτρων για τη διασφάλιση της συμμετοχής των παιδιών και των νέων με αναπηρία στο δικό της σύστημα ευρωπαϊκών σχολείων για τα παιδιά του προσωπικού της ΕΕ·

4.5.2.2 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής λήψη συγκεκριμένων μέτρων για την αύξηση της συμμετοχής των ΑμεΑ στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μέσω της παροχής βοήθειας για την κάλυψη των αναγκών και των εξόδων τους κατά τη διάρκεια των σπουδών ή της επιμόρφωσής τους·

4.5.2.3 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής λήψη μέτρων για τη διευκόλυνση της συμμετοχής στα προγράμματα Erasmus + και την αύξηση της συμμετοχής σε αυτά των ΑμεΑ μέσω της αρωγής για την κάλυψη των αναγκών και των δαπανών τους κατά τη διάρκεια των σπουδών ή της επιμόρφωσής τους στο εξωτερικό·

4.5.2.4 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παροχή στα κράτη μέλη της αναγκαίας υποστήριξης στην επιμόρφωση του προσωπικού των γενικών σχολείων και των ειδικευμένων στην αναπηρία βοηθών στις τάξεις, με στόχο να επεκταθεί η φοίτηση των παιδιών με αναπηρία στα γενικά σχολεία. Η επιμόρφωση θα πρέπει επίσης να εστιάζει στον τρόπο με τον οποίο η υποστηρικτική τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη βελτίωση της ένταξης των μαθητών με αναπηρία. Προσοχή θα πρέπει επίσης να δοθεί στη δημιουργία καλών συνθηκών παρακολούθησης στην τάξη και στη μείωση του μεγέθους των τάξεων.

4.6 Η καταπολέμηση της επισφάλειας, της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού

4.6.1 Τα ΑμεΑ στην ΕΕ είναι κατά μέσο όρο 9% πιθανότερο να βρεθούν αντιμέτωπα με τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό σε σχέση με τα άτομα χωρίς αναπηρίες . Η ΕΟΚΕ συνιστά ως εκ τούτου τα εξής:

4.6.1.1 αφ' ενός μεν την εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ μέριμνα έτσι ώστε το νέο θεματολόγιο να περιλαμβάνει ειδικά μέτρα για την καθιέρωση ενός συστήματος κοινωνικής προστασίας χωρίς αποκλεισμούς, αφ' ετέρου δε την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής χάραξη κατευθυντήριων γραμμών προς τα κράτη μέλη έτσι ώστε αυτά να τηρούν ένα κατώτατο όριο κοινωνικής προστασίας των ΑμεΑ και των φροντιστών που θα τους εγγυάται επαρκές βιοτικό επίπεδο . Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι τα ΑμεΑ, ιδίως δε τα άτομα που απέκτησαν αναπηρία κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής σταδιοδρομίας τους και τα οποία έχουν βραχύτερες περιόδους καταβολής εισφορών το συνταξιοδοτικό σύστημα, καλύπτονται από κατάλληλους μηχανισμούς κοινωνικής προστασίας πριν και μετά την ηλικία συνταξιοδότησης·

4.6.1.2 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παροχή καθοδήγησης σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις που αφορούν την κατανομή επιδομάτων για την κάλυψη του επιπλέον κόστους των μηχανημάτων που συνδέονται με την αναπηρία, τις υποστηρικτικές τεχνολογίες, τη στέγαση, τις μεταφορές κ.λπ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να ωθήσει τα κράτη μέλη να επιδείξουν μεγαλύτερη ευελιξία, επιτρέποντας στα ΑμεΑ να συνεχίσουν να εισπράττουν επιδόματα όταν εισέρχονται στην αγορά εργασίας, να αντισταθμίζουν δυσανάλογες δαπάνες, να μειώσουν τον κίνδυνο της φτώχειας των εργαζομένων και να παράσχουν κίνητρα για απασχόληση των ΑμεΑ·

4.6.1.3 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παροχή καθοδήγησης στα κράτη μέλη σχετικά με τις διαδικασίες προσδιορισμού του ποσοστού αναπηρίας έτσι ώστε να μην παραβλέπονται οι σπάνιες παθήσεις ή οι πολλαπλές αναπηρίες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει επίσης να αποτρέψει σθεναρά τα κράτη μέλη, μέσω του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, από το να προβούν στη μείωση των επιδομάτων αναπηρίας που καταβάλλουν στους πολίτες τους και, άρα, στην αύξηση του κινδύνου της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να ζητήσει από τα κράτη μέλη να επανεξετάζουν κατά πόσο είναι δίκαια τα επιδόματα αναπηρίας που καταβάλλουν καθ' όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής, έτσι ώστε να διασφαλίζεται ότι τα ΑμεΑ που φθάνουν σε μεγαλύτερη ηλικία και τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας που αποκτούν κάποια αναπηρία δεν θα στερούνται αυτά που δικαιούνται·

4.6.1.4 την προσαρμογή του κοινωνικού πίνακα αποτελεσμάτων έτσι ώστε να περιλαμβάνει τις μετρήσεις που αφορούν ειδικά τα ΑμεΑ, προς συμπλήρωση των διαρκώς στενότερων δεσμών μεταξύ του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και του πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων·

4.6.1.5 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παροχή στα κράτη μέλη της απαραίτητης συνδρομής για την ορθή εφαρμογή της σύστασης του Συμβουλίου σχετικά με το καθεστώς κοινωνικής ασφάλισης στις συμβάσεις άτυπης εργασίας. Συν τοις άλλοις, της ζητεί να φροντίσει για τον σεβασμό του δικαιώματός όλων των ΑμεΑ —εργαζομένων και μη— σε επαρκή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και άλλων συναφών δικαιωμάτων·

4.6.1.6 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υποστήριξη των κρατών μελών για τη διευκόλυνση της πρόσβασης των ΑμεΑ στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε ισότιμη βάση με τους άλλους πολίτες .

4.6.2 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μέριμνα έτσι ώστε οι πρώην, οι σημερινοί και οι μελλοντικοί εργαζόμενοι με αναπηρία στις διοικητικές υπηρεσίες των οργάνων της ΕΕ ή τα εξαρτώμενα μέλη της οικογένειάς τους που επηρεάζονται από την αναπηρία να δικαιούνται πλήρη ασφάλιση υγείας, η οποία θα τους προσφέρει την καλύτερη δυνατή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και ποιότητα ζωής.

4.7 Η ανάδειξη της ΕΕ σε πρωτοπόρο παγκοσμίως στο να μην μένει κανείς πίσω, ακόμη και πέραν των συνόρων της

4.7.1 Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος δωρητής αναπτυξιακής βοήθειας στον κόσμο. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη οφείλουν, ως συμβαλλόμενα μέρη της ΣΔΑμεΑ, να προάγουν τα δικαιώματα των ΑμεΑ στην εξωτερική πολιτική τους. Η ΕΟΚΕ συνιστά ως εκ τούτου τα εξής:

4.7.2 την εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ λήψη μέτρων για τη διασφάλιση ότι όλες οι δράσεις που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ σε τρίτες χώρες δεν θα αντιβαίνουν στις γενικές αρχές της ΣΔΑμεΑ που παρατίθενται στο σημείο 3.1·

4.7.2.1 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ανάληψη δράσης έτσι ώστε τα υποψήφια και δυνάμει υποψήφια μέλη προς προσχώρηση στην ΕΕ να παρέχουν εχέγγυα για την προστασία των δικαιωμάτων των ΑμεΑ στο ίδιο επίπεδο με τα κράτη μέλη της ΕΕ. Επίσης, θα πρέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να φροντίσει έτσι ώστε τα χρηματοδοτικά μέσα προενταξιακής βοήθειας να χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση της κατάστασής των ΑμεΑ·

4.7.2.2 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ενημέρωση των αντιπροσωπειών της ΕΕ τόσο για την ύπαρξη της ΣΔΑμεΑ και τις ανάγκες των ΑμεΑ —συμπεριλαμβανομένης της προσβασιμότητας— στον τομέα της επείγουσας και ανθρωπιστικής βοήθειας, όσο και για τα θέματα αναπηρίας·

4.7.2.3 την εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ εξασφάλιση σαφούς συνέχειας στην ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανάπτυξη και υποστήριξη της συμπερίληψης των δεικτών αναπηρίας της Επιτροπής Αναπτυξιακής Βοήθειας του ΟΟΣΑ στα προγράμματα συνεργασίας, τα έργα και τις δραστηριότητες της ΕΕ σε ολόκληρο τον κόσμο·

4.7.2.4 την εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ κατοχύρωση του σεβασμού των δικαιωμάτων και της επαρκούς και κατάλληλης αρωγής όσων ΑμεΑ φθάνουν στην ΕΕ ως αιτούντες άσυλο ή πρόσφυγες, ή της συνδρομής όσων ατόμων έχουν καταστεί ανάπηρα επιχειρώντας να διαφύγουν από τη χώρα τους·

4.7.2.5 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υποστήριξη των κρατών μελών στην αντιμετώπιση των θεμάτων αναπηρίας στο πλαίσιο των διαλόγων με τρίτες χώρες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει επίσης να εργαστεί για την προαγωγή της συναίνεσης και της δέσμευσης σε θέματα αναπηρίας στα διεθνή φόρουμ (ΟΗΕ, Συμβούλιο της Ευρώπης, ΟΟΣΑ).

4.7.2.6 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υποστήριξη των κρατών μελών, δεδομένης της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, έτσι ώστε οι πολίτες των υπόλοιπων κρατών μελών που διαμένουν επί του παρόντος στο Ηνωμένο Βασίλειο, και αντιστρόφως, να συνεχίσουν να λαμβάνουν βοήθεια από τη χώρα καταγωγής τους.

5. Διαχείριση, εφαρμογή και παρακολούθηση

5.1 Δεδομένων των καταληκτικών παρατηρήσεων της επιτροπής ΣΔΑμεΑ προς την ΕΕ, η ΕΟΚΕ συνιστά θερμά να οριστούν σημεία επαφής για την αναπηρία σε όλα τα θεσμικά όργανα, οργανισμούς και υπηρεσίες της ΕΕ, δηλαδή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, την Επιτροπή των Περιφερειών κ.λπ., καθώς και σε οργανισμούς όπως ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων. Επιπλέον, θα πρέπει επίσης να τοποθετηθούν σημεία επαφής σε όλες τις γενικές διευθύνσεις της ίδιας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Λόγω του διαθεματικού χαρακτήρα των θεμάτων αναπηρίας, το κεντρικό σημείο επαφής θα πρέπει να υπάγεται στον Γενικό Γραμματέα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτό θα είναι απαραίτητο για την παρακολούθηση της εφαρμογής της ΣΔΑμεΑ και του θεματολογίου από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Η ΕΟΚΕ, δίνοντας το παράδειγμα, διαθέτει το δικό της σημείο επαφής για την αναπηρία, καθώς και την ομάδα μελέτης «Δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία», την οποία υποστηρίζει η γραμματεία του τμήματος SOC. Η ΕΟΚΕ συνιστά επίσης τα εξής:

5.2 την καθιέρωση σημείου επαφής εντός της ΓΔ Δικαιοσύνης για να την επικουρεί κατά την εκτέλεση των καθηκόντων της —καθότι θα υπάρχει πλέον Ευρωπαίος επίτροπος αρμόδιος για την ισότητα— ως ζήτημα υψίστης σημασίας·

5.3 την αντικατάσταση του ισχύοντος συστήματος μιας ομάδας υψηλού επιπέδου για τα ΑμεΑ από μια επιτροπή για τα δικαιώματα των ΑμεΑ, η οποία θα αποτελεί το βήμα τακτικών συναντήσεων όλων των σημείων επαφής σε θέματα αναπηρίας από τις διάφορες διευθύνσεις, όργανα και υπηρεσίες, καθώς και από τα κράτη μέλη. Η επιτροπή αυτή θα πρέπει να έχει το δικαίωμα να παρακολουθεί την εφαρμογή του θεματολογίου σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών, καθώς και να διατυπώνει εισηγήσεις προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις εθνικές κυβερνήσεις·

5.4 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επανεξέταση των κοινών αρμοδιοτήτων της με τα κράτη μέλη που απορρέουν από τη ΣΔΑμεΑ και το Δίκαιο της ΕΕ, έτσι ώστε να καθοριστούν οι τομείς στους οποίους η ΕΕ μπορεί να συνεργάζεται με τα κράτη μέλη για την εφαρμογή της. Αυτό θα πρέπει να γίνει με την υποβολή μιας δήλωσης αρμοδιοτήτων·

5.5 τη θέσπιση διοργανικού μηχανισμού μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου . Οι πρόεδροι των τριών αυτών θεσμικών οργάνων θα πρέπει να συνεδριάζουν κατά την έναρξη κάθε θητείας για να επιδεικνύουν την προσήλωσή τους στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων των ΑμεΑ. Πρέπει επίσης να συσταθεί εντός του Συμβουλίου ομάδα εργασίας για την αναπηρία με αποστολή τη διευκόλυνση της λειτουργίας ενός τέτοιου μηχανισμού·

5.6 την εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ συμπερίληψη σαφών, απτών και συγκεκριμένων κριτηρίων και μετρήσιμων δεικτών στο θεματολόγιο για την παρακολούθηση των κενών στην εφαρμογή του και την αποτελεσματική μέτρηση της συντελεσθείσας προόδου·

5.7 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής διασφάλιση του σχεδιασμού αποτελεσματικών εποπτικών μηχανισμών κατά την εκπόνηση των νομοθετικών προτάσεων και πρωτοβουλιών, καθώς και της διάθεσης επαρκών μέσων και προϋπολογισμών στο πλαίσιο αυτό. Το θεματολόγιο πρέπει να περιλαμβάνει σαφή δέσμευση για χρηματοδότηση με ένδειξη των ποσών που θα πρέπει να διατίθενται για τους εποπτικούς μηχανισμούς·

5.8 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής διάθεση επαρκών μέσων στο ενωσιακό πλαίσιο εποπτείας της ΣΔΑμεΑ, ώστε να εξασφαλιστεί η ανεξάρτητη και κατάλληλη λειτουργία του·

5.9 την εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ προώθηση της πλήρους και ενεργού συμμετοχής των οργανώσεων τόσο των ΑμεΑ όσο και της κοινωνίας των πολιτών στην κατάρτιση, την εφαρμογή και τη διαχείριση του θεματολογίου . Θα πρέπει επίσης να ζητείται συνεχώς η γνώμη των οργανώσεων των ΑμεΑ και να συμμετέχουν οι εν λόγω οργανώσεις στον σχεδιασμό, την έγκριση, την εφαρμογή και την παρακολούθηση των νόμων, των πολιτικών και των προγραμμάτων που προκύπτουν από το παρόν θεματολόγιο. Επιπλέον, θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε πόρους που θα στηρίζουν την ουσιαστική συμμετοχή τους σε αυτά. Επιπροσθέτως, οι διαδικασίες διαβούλευσης θα πρέπει να είναι κατανοητές και πλήρως ανοικτές για τα ΑμεΑ·

5.10 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής λήψη των κατάλληλων μέτρων έτσι ώστε η Eurostat, σε συνεργασία με τις εθνικές στατιστικές αρχές και εκπροσώπους των οργανώσεων των ΑμεΑ, να αναπτύξουν ένα σύστημα δεικτών με γνώμονα τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς και ένα συγκρίσιμο ολοκληρωμένο σύστημα συλλογής δεδομένων σε θέματα ισότητας των ατόμων με αναπηρία για την κατάσταση των ΑμεΑ στην ΕΕ, καθώς και την εκ μέρους της δημοσίευση πιο σημαντικών και ενδελεχών αναλύσεων σε θέματα αναπηρίας. Αυτό θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τον πολυδιάστατο χαρακτήρα ζητημάτων και εμπειριών των ΑμεΑ, όπως εκείνα που άπτονται του φύλου, της ηλικίας, των καθεστώτος του πρόσφυγα ή αιτούντος άσυλο, των μεταναστών ή της εθνικής μειονότητας, καθώς και τις διάφορες μορφές αναπηρίας και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν την ευημερία και τα αποτελέσματα . Πρέπει επίσης να συλλέγονται στοιχεία σχετικά με τον αριθμό των ΑμεΑ που ζουν σε ιδρύματα και των παιδιών με αναπηρία που ζουν εκτός της οικογενειακής εστίας·

5.11 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής άσκηση πίεσης στα κράτη μέλη, μέσω του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, ώστε να αναπτύξουν τις δικές τους εθνικές στρατηγικές για τα ΑμεΑ και να μεριμνήσουν για την εφαρμογή της ΣΔΑμεΑ στα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων·

5.12 την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παροχή όλων των απαραίτητων μέσων, των ανθρώπινων πόρων και της χρηματοδοτικής στήριξης στο πλαίσιο παρακολούθησης της ΕΕ της ΣΔΑμεΑ για να διασφαλίσει ότι είναι σε θέση να εκτελεί τα καθήκοντά της σύμφωνα με το άρθρο 33 παρ. 2 της ΣΔΑμεΑ.

6. Επικοινωνία και διάδοση

6.1 Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ θα πρέπει να καταβάλουν προσπάθεια για την αύξηση της ευαισθητοποίησης των πολιτών ως προς τα εμπόδια που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τα ΑμεΑ, για την εξάλειψη των στερεότυπων και τη συνεργασία με τις εθνικές και τις περιφερειακές αρχές έτσι ώστε οι πληροφορίες αυτές να φθάνουν στους υπευθύνους λήψης αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να στηρίξει το έργο των οργανώσεων των ΑμεΑ σε επίπεδο ΕΕ και των ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στο πεδίο αυτό.

6.2 Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να οργανώσει εκστρατείες και μαθήματα επιμόρφωσης με σκοπό την ευαισθητοποίηση σχετικά με τα δικαιώματα των ΑμεΑ που θα απευθύνονται στο ευρύ κοινό, στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και λήψης αποφάσεων, στο προσωπικό των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, στα ΑμεΑ και στις οικογένειές τους κλπ. Η δε Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να εφαρμόζουν παρόμοιες εκστρατείες.

6.3 Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στην ανάδειξη των πολλαπλών και διατομεακών διακρίσεων που αντιμετωπίζουν ορισμένες ομάδες ΑμεΑ, ιδίως οι γυναίκες και τα κορίτσια, τα άτομα ΛΟΑΔΜ και οι εθνικές μειονότητες.

Βρυξέλλες, 11 Δεκεμβρίου 2019

Luca JAHIER
Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Λοιπά σχετικά αρχεία: