AADRTP

Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία το Δεκέμβριο του 2004, ξεκίνησε ένα διετές πρόγραμμα με τίτλο "Ακτιβιστές και Συνήγοροι: Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία".

Το πρόγραμμα αυτό έχει σκοπό να δώσει στα άτομα με αναπηρία της Ευρώπης τα εργαλεία για την άσκηση των δικαιωμάτων τους όχι μόνο δικαστικά αλλά και κατά τις διαπραγματεύσεις τους με εργοδότες και εργατικά συνδικάτα. Η ανάγκη συνηγορίας σε θέματα αναπηρίας είναι προφανής, αν σκεφτούμε το ότι ακόμη υπάρχει σημαντική και ευδιάκριτη έλλειψη νομολογίας για περιπτώσεις διάκρισης λόγω αναπηρίας. Για την κατάσταση αυτή απόδειξη αποτελεί ότι, σε σχέση με τις άλλες ομάδες πληθυσμού που υφίστανται διακρίσεις, τα άτομα με αναπηρία δεν είναι ενημερωμένα για τα δικαιώματά τους και σχετικά με το πώς μπορούν να τα προστατεύσουν και να αγωνιστούν για αυτά.

Το πρόγραμμα αυτό κατάρτισης μπορεί να αποτελέσει ένα πολύ δυνατό μηχανισμό επιρροής πολιτικών στη βάση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Νομοθεσία και διαπραγμάτευση με τις δημόσιες αρχές και άλλους εμπλεκόμενους φορείς σε όλα τα επίπεδα μπορεί να διασφαλίσει την πλήρη συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία στην ευρωπαϊκή κοινωνία.

Η διεκδίκηση, τα ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία να αντιμετωπίζονται σε ίση βάση με αυτά των ατόμων χωρίς αναπηρία, ξεκίνησε με την απαίτηση συμπερίληψης ειδικών άρθρων για την καταπολέμηση των διακρίσεων σε διεθνείς, ευρωπαϊκές και εθνικές συμβάσεις ή νομοθεσίες. Εδώ και μερικά χρόνια νομικά πλαίσια για την καταπολέμηση των διακρίσεων έχουν υιοθετηθεί από τα Ηνωμένα Έθνη, την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα Κράτη – Μέλη και τις υπό ένταξη χώρες.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία αγωνίστηκε για να πετύχει σαφή αναγνώριση των αναπηριών στις ευρωπαϊκές συνθήκες και στην ευρωπαϊκή νομοθεσία. Το αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, ήταν η ένταξη αναφοράς για την αναπηρία στο άρθρο 13 της Ευρωπαϊκής Συνθήκης και η Οδηγία που σχεδιάστηκε για την αντιμετώπιση των διακρίσεων λόγω αναπηρίας στην απασχόληση.

Όμως, ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία δεν πρέπει να θεωρηθεί ως δεδομένο. Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, νομικές συστάσεις για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία υπάρχουν στα Ηνωμένα Έθνη, στο Συμβούλιο της Ευρώπης, σε ευρωπαϊκές αρχές και σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες. Όμως, αναγκαία προϋπόθεση για τον αγώνα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, είναι η ενσωμάτωση αυτών των συστάσεων σε νομοθεσίες και συνθήκες.

Δυστυχώς από μόνη της μια τέτοια νομική αναγνώριση δεν είναι επαρκής. Το επόμενο βήμα στον αγώνα για μια Ευρώπη ελεύθερη από εμπόδια είναι η εφαρμογή της νομοθεσίας για την καταπολέμηση των διακρίσεων. Οι νομοθετικές διατάξεις διακηρύσσουν δικαιώματα αλλά δυστυχώς δεν τα διανέμουν αυτόματα. Η ισχύς ενός νομικού κειμένου εξαρτάται τόσο από την εφαρμογή του όσο και από τη δύναμη των διακηρύξεών του. Επιπλέον, η εφαρμογή εξαρτάται από την πολιτική πίεση που οι οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία είναι σε θέση να ασκήσουν.

Για τα ίδια τα άτομα με αναπηρία υπάρχει η ανάγκη να είναι ενημερωμένα για τα δικαιώματά τους στον τομέα της απασχόλησης, των κοινωνικών υποθέσεων, της πρόσβασης στα μέσα μεταφοράς, στον πολιτισμό. Η έλλειψη πρόσβασης σε αυτά τα δικαιώματα είναι ξεκάθαρο ότι αποτελεί παραβίαση των δικαιωμάτων τα ατόμων με αναπηρία. Έτσι, οι οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους πρέπει να κάνουν αυτές τις νομοθετικές διατάξεις πράξη στη ζωή.

Εταίροι

Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία μαζί με 10 εταίρους – τα Εθνικά Συμβούλια Ατόμων με Αναπηρία της Βουλγαρίας, της Κύπρου, της Δανίας, της Εσθονίας, της Φιλανδίας, της Γαλλίας, της Ουγγαρίας, της Ρουμανίας, της Σλοβακίας και της Σλοβενίας – έχουν λάβει την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να οργανώσουν σεμινάρια για τα δικαιώματα βάσει νομοθεσίας. Κεντρικό ρόλο στο πρόγραμμα έχει το Πανεπιστήμιο του Maastricht.

Ομάδα – στόχος

Η ομάδα στόχος του προγράμματος αυτού είναι ακτιβιστές και συνήγοροι από 29 χώρες που είναι οι ίδιοι άτομα με αναπηρία ή εκπροσωπούν άτομα με αναπηρία, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα αναπηριών και διατηρώντας ισορροπία ως προς το φύλο, την εθνικότητα, από τα 25 κράτη – μέλη, την Ισλανδία και τη Νορβηγία, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Η συμμετοχή ατόμων με αναπηρία που εκτίθενται σε πολλαπλές μορφές διάκρισης, συμπεριλαμβανομένων γυναικών με αναπηρία και ατόμων με βαριές αναπηρίες και πολλαπλές ανάγκες εξάρτησης, ήταν βασικός μας στόχος.

Σκοπός

Ο σκοπός αυτού του προγράμματος είναι οι ακτιβιστές και οι συνήγοροι με αναπηρία να είναι σε ικανή θέση, από τη μία πλευρά να ενημερώνουν τα άτομα με αναπηρία για τα δικαιώματά τους και να τα υποστηρίζουν να δράσουν νομικά και από την άλλη πλευρά να είναι σε θέση να παρακολουθούν την πραγματική εφαρμογή της νομοθεσίας και να αγωνίζονται για επιπλέον νομοθετικές πρωτοβουλίες.

Σεμινάρια σε Ευρωπαϊκό Επίπεδο

Το Μάρτιο και το Ιούνιο του 2005 έγιναν δύο ευρωπαϊκά σεμινάρια στο Πανεπιστήμιο του Maastricht, Πανεπιστήμιο στο οποίο έχει δημιουργηθεί η πρώτη έδρα Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας για την Αναπηρία. Συμμετείχαν 54 άτομα από 24 κράτη–μέλη, καθώς και από τη Βουλγαρία, την Ισλανδία, τη Νορβηγία και τη Ρουμανία και επίσης από ορισμένες ευρωπαϊκές ΜΚΟ (Autism Europe, Mental Health Europe, Ευρωπαϊκό Δίκτυο για την Αυτόνομη Διαβίωση, Ευρωπαϊκή Ένωση Κωφών).

Τα σεμινάρια δίνουν τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να αποκτήσουν συμπαγή γνώση για τους νομοθετικούς μηχανισμούς όσον αφορά στα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, να συζητήσουν περιπτώσεις διακρίσεων που έχουν βιώσει σε βάρος τους στις χώρες τους σε σχέση με τα υπάρχοντα διεθνή και ευρωπαϊκά εργαλεία καταπολέμησης διακρίσεων, να λάβουν ολοκληρωμένο υλικό σχετικά με όλα τα νομικά εργαλεία που υπάρχουν αυτή τη στιγμή και τις προτάσεις που συζητιούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στα Ηνωμένα Έθνη, να έχουν πρόσβαση σε νομολογίες και άλλες σχετικές πηγές, να συναντήσουν εμπειρογνώμονες και ειδικούς σε θέματα αναπηρίας, να ανταλλάξουν ιδέες με συμμετέχοντες από άλλα ευρωπαϊκά κράτη και υπό ένταξη χώρες.

Εθνικές Ομάδες Δράσης

Μετά το πρώτο Ευρωπαϊκό Σεμινάριο, επτά (7) ομάδες δράσης δημιουργήθηκαν στη Βουλγαρία, την Κύπρο, την Εσθονία, την Ουγγαρία, τη Ρουμανία, τη Σλοβακία και τη Σλοβενία, με σκοπό την ενδυνάμωση της νομικής ικανότητας των ακτιβιστών και των συνηγόρων και την παγίωση των νεοδημιουργηθέντων δικτύων εμπειρογνωμόνων.

Ο σκοπός των ομάδων δράσης είναι διπλός. Από τη μία πλευρά πρέπει να συλλέξουν περιπτώσεις και παραδείγματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ενώπιον του δικαστηρίων ή κατά τις συνεργασίες με τα εργατικά συνδικάτα, τους δικηγορικούς συλλόγους και τις οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Από την άλλη, θα συμμετέχουν στη διοργάνωση του εθνικού σεμιναρίου στη χώρα τους και θα παρακολουθούν την ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής Οδηγίας για την απασχόληση και την εργασία και θα εργαστούν πάνω στις αναγκαίες αλλαγές που πρέπει να γίνουν στην εθνική τους νομοθεσία για την καταπολέμηση των διακρίσεων.

Πώς θα φτάσουμε το στόχο; Οι ομάδες δράσης θα είναι σημείο αναφοράς για τα άτομα με αναπηρία που πέφτουν θύματα αρνητικής διακριτικής μεταχείρισης και θα οικοδομήσουν συμμαχίες με άλλες οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στο χώρο των διακρίσεων για να βελτιώσουν τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Επίσης, οι ομάδες δράσης θα είναι ενημερωμένες όσον αφορά στις ορθότερες πρακτικές από διεθνείς και ευρωπαϊκές νομοθεσίες καταπολέμησης των διακρίσεων.

Συλλέγοντας παραδείγματα – περιπτώσεις διακρίσεων

Οι ομάδες δράσης θα χρησιμοποιούνται από άτομα με αναπηρία στην περίπτωση που έχουν ανάγκη νομικής συμβουλής ή εκπαίδευσης ή όταν νομίζουν ότι έχουν πέσει θύμα αρνητικής διακριτικής μεταχείρισης. Έτσι, οι ομάδες δράσης θα είναι σε θέση να καταγράφουν αρνητικές διακριτικές συμπεριφορές. Κάνοντας αυτό, οι ομάδες πίεσης θα είναι γνώστες πραγματικών περιστατικών και συνεπώς θα είναι σε θέση να υπολογίσουν τα πραγματικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία, επαναπροσδιορίζοντας τη δράση τους όσον αφορά στην καταπολέμηση των διακρίσεων.

Το παράδειγμα του Λουξεμβούργου και συνεργασία με άλλες οργανώσεις

Για το σκοπό αυτό, η Συντονιστική Επιτροπή του προγράμματος επέλεξε το παράδειγμα του κέντρου νομικής υποστήριξης του Λουξεμβούργου, το οποίο μπορεί να φανεί χρήσιμο στη σύσταση των ομάδων δράσης (είναι οικονομικά βιώσιμο και ευέλικτο). Επίσης, έχουν συλλεχθεί, σε μία φόρμα καταγραφής, περιπτώσεις διάκρισης που έχουν καταγγελθεί στο κέντρο αυτό. Αυτές οι περιπτώσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως παραδείγματα στις συνεργασίες μας με δικηγόρους, εργατικά συνδικάτα, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, άλλες ΜΚΟ (που εργάζονται για ομάδες που βιώνουν διάκριση λόγω άλλων παραγόντων).

Αναζήτηση πληροφορίας πάνω στις νομοθετικές αλλαγές σε διεθνές επίπεδο

Οι ομάδες δράσης θα αναζητούν και θα λαμβάνουν επικαιροποιημένη πληροφόρηση σχετικά με τις αλλαγές σε διεθνές επίπεδο και σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με σκοπό να ελέγξουν το κατά πόσο αυτές οι βελτιώσεις μπορούν να υιοθετηθούν ή το κατά πόσο έχουν επίδραση στη χώρα τους (για παράδειγμα μέτρηση της επίδρασης της οργάνωσης Autism Europe της Γαλλίας).

Η πίεση για αλλαγές μπορεί να έρθει από δύο πλευρές: οι ευρωπαϊκές Οδηγίες πρέπει να χρησιμοποιηθούν προκειμένου να εξαναγκαστεί η κυβέρνηση να υιοθετήσει καλύτερη νομοθεσία (ενσωμάτωση Οδηγιών) καθώς και κάποια παραδείγματα ορθών πρακτικών από άλλες χώρες (για παράδειγμα η νομοθεσία για την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω αναπηρίας του 1999 της Μεγάλης Βρετανίας) μπορούν να ενσωματωθούν στην εθνική νομοθεσία. Επίσης, η συλλογή παραπόνων και περιπτώσεων διάκρισης από άτομα με αναπηρία μπορεί να λειτουργήσει ως πηγή για άσκηση πίεσης προς τις εθνικές αρχές προκειμένου να βελτιώσουν τη νομική προστασία των ατόμων με αναπηρία.

Συστήνοντας Νομική Συμβουλευτική Ομάδα

Για την υποστήριξη αυτού του δικτύου ακτιβιστών, δημιουργήθηκε μία Νομική Συμβουλευτική Ομάδα από διεθνείς νομικούς (Barry Fitzpatrick, Νομικός Σύμβουλος της Επιτροπής Ισότητας της Βόρειας Ιρλανδίας, Andrea Coomber από Interights, Evelyne Friedel, Νομικός Σύμβουλος της οργάνωσης Autism Europe στη Γαλλία, Lisa Waddington, Πρόεδρος του Τμήματος Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας του Πανεπιστημίου του Maastricht).
Η ομάδα συστάθηκε για να συμβουλεύει τα Εθνικά Συμβούλια όσο αφορά στο νομικό υποστηρικτικό πλαίσιο που υπάρχει για τα θύματα διακρίσεων. Με τον τρόπο αυτό θα είναι πιο ισχυρά όταν συνδιαλέγονται με τους εργοδότες ή τις εργοδοτικές οργανώσεις, ενόψει συμφιλιωτικής διαδικασίας ή δικαστικού αγώνα. Σε μια περίπτωση που συνέβη στη Γερμανία αυτό το καλοκαίρι αποδείχτηκε η χρησιμότητα και η αποτελεσματικότητα αυτής της Συμβουλευτικής Ομάδας. Από αυτή τη δράση ο καθένας μπορεί να έχει οφέλη: τα θύματα μπορούν να λάβουν αξιόλογη υποστήριξη και οι αναπηρικές οργανώσεις μπορούν να μάθουν πώς να αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες περιπτώσεις διάκρισης και πώς να τις αποκαθιστούν.

Το Μάιο δημιουργήθηκε ένα δίκτυο στο Internet, ενώνοντας τους συμμετέχοντες και των δύο ευρωπαϊκών σεμιναρίων καθώς και κάποιους από τους ομιλητές. Πρόκειται για ένα φόρουμ όπου τα μέλη θα συζητούν μεταξύ τους περιπτώσεις διάκρισης. Στο τέλος του Σεπτεμβρίου η ιστοσελίδα του προγράμματος θα είναι έτοιμη.

Σεμινάρια σε Εθνικό Επίπεδο

Με σκοπό τα αποτελέσματα των ευρωπαϊκών σεμιναρίων να φτάσουν σε μία ευρύτερη ομάδα – στόχο, το 2006 θα διοργανωθούν έντεκα (11) εθνικά σεμινάρια στις χώρες που είναι εταίροι του προγράμματος συγκεντρώνοντας πενήντα (50) ακτιβιστές και συνηγόρους για εκπαίδευση διάρκειας δύο ημερών. Τα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα των σεμιναρίων θα είναι σημαντικά για τις αναπηρικές οργανώσεις που έχουν εκατοντάδες ή χιλιάδες μέλη. Το πρόγραμμα θα δώσει σε αυτές την απαραίτητη πληροφόρηση προκειμένου να είναι σε θέση να υποστηρίζουν τα άτομα με αναπηρία στον αγώνα τους για τα δικαιώματά τους.
Εθνικά εκπαιδευτικά σεμινάρια για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία θα γίνουν στις ακόλουθες 10 χώρες: Βουλγαρία, Κύπρος, Δανία, Εσθονία, Φιλανδία, Γαλλία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Σλοβακία και Σλοβενία.
Τα εθνικά σεμινάρια θα φιλοξενήσουν μεγαλύτερο κοινό σε σχέση με το κοινό που συμμετείχε στα ευρωπαϊκά σεμινάρια. Επίσης, προσδοκούμε ότι οι συμμετέχοντες στα ευρωπαϊκά σεμινάρια, χρησιμοποιώντας τη γνώση που πήραν σε αυτά, θα παίξουν σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια των εθνικών σεμιναρίων.