Ο Οδικός Χάρτης για την υλοποίηση της Σύμβασης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης

Δραματική κατάσταση: 7 στους 10 πολίτες με αναπηρία της Περιφέρειας βρίσκονται στο φάσμα της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, το 54% δεν ολοκλήρωσε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Πρόταση της ΕΣΑμεΑ για ένα περιφερειακό Σχέδιο Δράσης στην Αν. Μακεδονία και Θράκη.

Τον Οδικό Χάρτη Υλοποιώντας τη Σύμβαση των ΗΕ για τα  Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες στην Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας και Θράκης απέστειλαν στον κ. Χ. Μέτιο, Περιφερειάρχη Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, η ΕΣΑμεΑ και το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας της ΕΣΑμεΑ, επιθυμώντας να συνδράμουν την Πολιτεία στην ορθή και αποτελεσματική εφαρμογή της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία στη χώρα και σε περιφερειακό επίπεδο.

Ο Οδικός αυτός Χάρτης περιέχει συστάσεις, οδηγίες και κατευθύνσεις για την ορθή ενσωμάτωση και εφαρμογή των Τελικών Παρατηρήσεων της Επιτροπής και των απαιτήσεων της Σύμβασης, στο πεδίο των αρμοδιοτήτων της Περιφέρειας, μέσω της παροχής τεχνογνωσίας και πληροφόρησης για την ανάπτυξη Περιφερειακού Σχεδίου Δράσης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία κατά αντιστοιχία του Εθνικού Σχεδίου. Το παραδοτέο «Υλοποιώντας τη Σύμβαση των ΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης» υλοποιήθηκε στο πλαίσιο της δράσης του Παρατηρητηρίου «Παροχή υποστήριξης στα επιμέρους σημεία αναφοράς για την ορθή εφαρμογή των απαιτήσεων της Σύμβασης και των Τελικών Παρατηρήσεων της Επιτροπής σε Κεντρικό και Περιφερειακό Επίπεδο (Π.Ε.9, Υποέργο 1 της Πράξης)», λαμβάνοντας υπόψη τον κρίσιμο ρόλο της τομεακής και περιφερειακής διάστασης των πολιτικών υλοποίησης της Σύμβασης.

Υφιστάμενη κατάσταση των ατόμων με αναπηρία στην Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας και Θράκης

Στην περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, σύμφωνα με την 5^η ενότητα του Οδικού Χάρτη, καταγράφεται το υψηλότερο ποσοστό πολιτών που αντιμετωπίζουν κάποιου βαθμού περιορισμό δραστηριότητας (αναπηρία) ή δυσκολία λόγω προβλήματος υγείας (32%) στη χώρα. Εξ αυτών, 66.194 πολίτες αναφέρουν ότι αντιμετωπίζουν σοβαρό περιορισμό/αναπηρία, ενώ σε αυτήν την ομάδα πολιτικών καταγράφεται δραματικός κίνδυνος φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Πιο συγκεκριμένα:

• Βιοτικό επίπεδο: Επτά στους δέκα κατοίκους της Περιφέρειας με σοβαρή αναπηρία (ηλικίας 18-64), βρίσκονται στο φάσμα της φτώχειας ή του αποκλεισμού και παραπάνω από 4 στα 10 νοικοκυριά που έχουν μέλη με ανάγκες φροντίδας ή υποστήριξης (λόγω αναπηρίας, προβλήματος υγείας ή μεγάλης ηλικίας) αδυνατούν πλήρως να ανταπεξέλθουν στις εξειδικευμένες ανάγκες του/των ατόμου/ων, για παράδειγμα σε ανάγκες σε εξειδικευμένες υπηρεσίες φροντίδας, αποκατάστασης, εκπαίδευσης ή αγοράς τεχνικών βοηθημάτων.
• Απασχόληση: Μόλις τα 2 στα 10 άτομα με σοβαρή αναπηρία εργάζονται είτε ως μισθωτοί είτε ως ελεύθεροι επαγγελματίες. Από το σύνολο των απασχολούμενων με αναπηρία (ανεξαρτήτως βαθμού) στην περιφέρεια, οι 2 στους 10 δηλώνουν ότι απολαμβάνουν πλήρως ή μερικώς τις εύλογες προσαρμογές που χρειάζονται στην εργασία λόγω της αναπηρίας τους. Άλλωστε η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη κατατάχθηκε το 2019 στις Περιφέρειες της ΕΕ με τα υψηλότερα ποσοστά μακροχρόνιας ανεργίας,  ζήτημα το οποίο πλήττει περισσότερο τις ευάλωτες ομάδες όπως τα άτομα με αναπηρία.
• Εκπαίδευση: Το 54%, των ατόμων με σοβαρή αναπηρία δεν έχουν ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Άτομα ηλικίας 25 με 64 ετών με ανώτερο εκπαιδευτικό επίπεδο την κατώτερη δευτεροβάθμια (2). Ως προς την ένταξη των παιδιών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στην εκπαίδευση καταγράφεται στην περιφέρεια αυξημένη αναλογία μαθητών σε ειδικά σχολεία έναντι της συμπερίληψης στο γενικό εκπαιδευτικό σύστημα. 
• Υγεία και κοινωνική φροντίδα: Αδυναμίες εντοπίζονται σε υποδομές, δομές και υπηρεσίες κάλυψης υγείας των αναγκών ευάλωτων και μειονεκτούντων ομάδων. Ένας (1) στους τρεις (3) κατοίκους της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης με σοβαρή αναπηρία έχει ανικανοποίητες ανάγκες για υπηρεσίες υγείας. Παρά το γεγονός ότι η  χρήση κρατικών υπηρεσιών βοήθειας κατ’ οίκον, όπως το πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι» από τα νοικοκυριά με μέλη με ανάγκες φροντίδας αναφέρεται, κυρίως ως συμπληρωματικός τρόπος κάλυψης των αναγκών αυτών, σε ποσοστό υψηλότερο του εθνικού μ.ο. (Ανατολική Μακεδονία και Θράκη: 38%/ Ελλάδα:  26,7%), οι ανάγκες φροντίδας, στην συντριπτική πλειονότητα των νοικοκυριών της Περιφέρειας όπως και στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας, βαρύνουν τα ίδια τα μέλη των νοικοκυριών τα οποία παρέχουν προσωπικά την αναγκαία  βοήθεια/φροντίδα.
• Προσβασιμότητα στο φυσικό και στο ψηφιακό περιβάλλον: Τα σοβαρά προβλήματα προσβασιμότητας στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον, στις υπηρεσίες και τις μεταφορές,  καθώς και οι ψηφιακές ανισότητες που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία στην Περιφέρεια  δυσχεραίνουν σημαντικά την καθημερινή διαβίωση των πολιτών με αναπηρία στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη.
• Διακρίσεις: Το 49,8% των ατόμων με σοβαρή αναπηρία που διαμένουν στη Ανατολική Μακεδονία και Θράκη έχουν αισθανθεί ότι αντιμετώπισαν άδικη μεταχείριση ή ότι δεν έχουν, για παράδειγμα, ίσες ευκαιρίες με άλλα άτομα του περιβάλλοντός τους ή ότι βιώνουν κάποιας μορφής αποκλεισμό σε κάποιο τομέα της ζωής του, λόγω των περιορισμών ή των δυσκολιών της υγεία τους (κατά τη διάρκεια των τελευταίων 6 μηνών ή και περισσότερο).

Πρόταση ΕΣΑμεΑ για ένα Περιφερειακό Σχέδιο Δράσης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη

Στην 6^η ενότητα καταγράφεται η  στρατηγική πρόταση της ΕΣΑμεΑ που έχει σαν στόχο να χρησιμεύσει ως αναλυτικός οδηγός για την εκπόνηση ενός Περιφερειακού Σχεδίου Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία στην Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας και Θράκης.

Το Σχέδιο Δράσης για την αναπηρία σε επίπεδο Περιφέρειας πρέπει να στοχεύει:

• στη διασφάλιση ίσων ευκαιριών για όλους τους πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των πολιτών με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις,

• στην ισότιμη συμμετοχή τους στην τοπική κοινωνία και οικονομία,

• στην ανάδειξη της σημασίας της ενσωμάτωσης αυτών για την τοπική βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη,

• στην εξειδίκευση της δικαιωματικής προσέγγισης της αναπηρίας και της αρχής της προσβασιμότητας σε κάθε τομέα αρμοδιότητας της Περιφέρειας.

Μέσω της παραπάνω δράσης, ΕΣΑμεΑ και «Παρατηρητήριο» ευελπιστούν να συμβάλουν στο κρίσιμο έργο που καλείται να διαδραματίσει η Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας και Θράκης σχετικά με την προστασία και την προώθηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία στην περιοχή και να εδραιωθεί μια σταθερή συνεργασία μαζί για την ορθή υλοποίηση των δεσμεύσεων της χώρας στα ζητήματα της αναπηρίας.

Σ.σ.: Σκοπός του Παρατηρητηρίου είναι η παραγωγή έγκυρης πληροφόρησης, τεκμηρίωσης και επιστημονικής γνώσης για τα θέματα της αναπηρίας στην Ελλάδα, και η συμβολή στη διαμόρφωση πολιτικών που θα εξασφαλίσουν ίσα δικαιώματα και ευκαιρίες για τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και τις οικογένειές τους. Μέσω της επιστημονικής και ερευνητικής δραστηριότητας που αναπτύσσει το Παρατηρητήριο, συγκροτεί έναν επιστημονικό μηχανισμό για την παρακολούθηση και αξιολόγηση των πολιτικών για την αναπηρία υπό την οπτική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως αυτά κατοχυρώνονται  στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (CRPD)  και ταυτόχρονα αποτελεί μια κοιτίδα παραγωγής σύγχρονων θέσεων και  προτάσεων εφαρμοσμένης πολιτικής για την αναπηρία.