Έκθεση HRW για τους πρόσφυγες με αναπηρία στην Ελλάδα

«Δεν καταγράφονται, δεν υπάρχουν»

Οι πρόσφυγες και μετανάστες με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις δεν καταγράφονται ως τέτοιοι στα ελληνικά κέντρα υποδοχής και έτσι δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες ειδικές για αυτούς: αυτό είναι ένα από τα βασικότερα συμπεράσματα της έκθεσης της Human Rights Watch (Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) για την Ελλάδα, που υποστηρίζει τις διαπιστώσεις της ΕΣΑμεΑ από την έναρξη της προσφυγικής κρίσης.

Δεν ταυτοποιούνται ως άτομα με αναπηρία σε συντριπτικό ποσοστό: Οι εργαζόμενοι που καταγράφουν τους πρόσφυγες δεν έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση και εργάζονται υπό μεγάλη χρονική πίεση, πρέπει οι ίδιοι οι πρόσφυγες να τονίσουν την αναπηρία τους ή τη χρόνια πάθησή τους, η οποία ειδικά εάν δεν είναι «ορατή», δεν καταγράφεται. Παράλληλα υπάρχουν ανυπέρβλητες δυσκολίες πρόσβασης σε υπηρεσίες όπως η στέγαση, οι εγκαταστάσεις υγιεινής, η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και η ψυχολογική υποστήριξη. Η ζωή στις σκηνές δεν βοηθά στην επούλωση του προσφυγικού τραύματος και εντείνει κινδύνους, όπως είναι η φυσική και σεξουαλική βία, αλλά και για την υγεία προσφύγων και μεταναστών. Στην έκθεση σημειώνεται ακόμη ότι τα άτομα με αναπηρία παραμένουν απροστάτευτα στις χειμωνιάτικες θερμοκρασίες που επικρατούν αυτή την εποχή στην Ελλάδα.
Η HRW προσθέτει ότι χωρίς γνώση του αριθμού των προσφύγων με αναπηρία και των αναγκών τους, οι ανθρωπιστικές οργανώσεις δεν μπορούν να ανταποκριθούν αποτελεσματικά, ούτε δίνεται προτεραιότητα στα άτομα με αναπηρία / χρόνια πάθηση να φύγουν από τις σκηνές. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ και άλλες μεγάλες οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στις δομές φιλοξενίας στην Ελλάδα, όλες είπαν ότι έχουν ελάχιστα ή καθόλου στοχευμένα προγράμματα για να ανταποκριθούν στα δικαιώματα και τις ανάγκες των ανθρώπων με αναπηρία.
Η έκθεση καταλήγει ότι η ΕΕ έχει διαθέσει σημαντική οικονομική βοήθεια στην ελληνική κυβέρνηση, στον ΟΗΕ και σε ΜΚΟ για την εύρυθμη λειτουργία των κέντρων υποδοχής. Ζητείται από την ΕΕ και τα κράτη μέλη να εντείνουν τις προσπάθειές τους, να παράσχουν πρόσθετους πόρους στην Ελλάδα και να διασφαλίσουν ότι η βοήθεια κατανέμεται δίκαια. Επίσης, ζητάει από τις ελληνικές αρχές, την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ και τις ΜΚΟ να διασφαλίσουν άμεσα ότι οι άνθρωποι με αναπηρία έχουν ισότιμη πρόσβαση σε βοήθεια, όπως νερό και συνθήκες υγιεινής, φαγητό, διαμονή, ιατρική περίθαλψη, υπηρεσίες ψυχικής υγείας και ψυχοκοινωνική υποστήριξη. Το προσωπικό στις δομές επιβάλλεται να εκπαιδευτεί ώστε να είναι ικανό να εντοπίζει και να καταγράφει άτομα με αναπηρίες, ακόμα και αυτών που δεν είναι άμεσα αναγνωρίσιμες, όπως η νοητική αναπηρία. Υπενθυμίζει δε ότι η αποτυχία στην παροχή των υπηρεσιών αυτών, συνιστά διάκριση και παραβιάζει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία και το δίκαιο της ΕΕ.
Η έκθεση αποτελεί κόλαφο για την Ευρώπη
Η ΕΣΑμεΑ από την έναρξη της προσφυγικής κρίσης με αλλεπάλληλες επιστολές προς την Κυβέρνηση αλλά και τον Επίτροπο Μετανάστευσης της ΕΕ και στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και εκκλήσεις στις οργανώσεις και τους διεθνείς οργανισμούς, τονίζει ότι «τα άτομα αυτά αντιμετωπίζουν πολλαπλές διακρίσεις και γίνονται ακόμη ευκολότερα θύματα και έρμαια της φτώχειας, του κοινωνικού αποκλεισμού και των κυκλωμάτων που λυμαίνονται τους πρόσφυγες. Είτε ως ανάπηροι πολέμου, είτε με προγενέστερη ή μεταγενέστερη αναπηρία, τα δικαιώματά τους βάλλονται πολλαπλώς, καθώς βιώνουν τη διπλή διάκριση στη βάση της προσφυγιάς και της αναπηρίας τους. Στην πλειοψηφία τους βρίσκονται συνεχώς σε οριακό σημείο επιβίωσης» https://is.gd/3DAqMQ Από τον Σεπτέμβρη του 2015 η ΕΣΑμεΑ ζητούσε «ιδιαίτερη μέριμνα για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες με αναπηρία, με εξειδικευμένο προσωπικό στο Συντονιστικό Κέντρο Διαχείρισης Προσφυγικών Ροών, στις δομές υποδοχής και περίθαλψης καθώς και τάχιστη εκπαίδευση των λιμενικών και αστυνομικών αρχών που έχουν την πρώτη επαφή με τους πρόσφυγες».
Συγκεκριμένες προτάσεις για την ανακούφιση των προσφύγων και μεταναστών με αναπηρία https://is.gd/0GTn8O
Μετά την επίσκεψη κλιμακίου της ΕΟΚΕ και του προέδρου της ΕΣΑμεΑ Ιωάννη Βαρδακαστάνη σε προσφυγικές δομές https://is.gd/gaE48H 
Τον Δεκέμβριο του 2016 ο κ. Βαρδακαστάνης μίλησε στη Γενεύη σε συνέδριο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες με αναπηρία: «Οι πρόσφυγες με αναπηρία αποτελούν μια υποομάδα των ανθρώπων που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις χώρες τους σε ιδιαίτερα μειονεκτική κατάσταση- είναι αόρατοι. Ως εκ τούτου, έχουν ανάγκη ιδιαίτερης προστασίας και υποστήριξης, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, λόγω της συνεχιζόμενης δραματικής ανθρωπιστικής κρίσης(...). Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία του αριθμού των προσφύγων με αναπηρία (...).Υπάρχουν εμφανή προβλήματα στη διαδικασία ταυτοποίησης των ατόμων με αναπηρία. Οι "ορατές" αναπηρίες συνήθως εντοπίζονται, ενώ οι λιγότερο εμφανείς παραμένουν συχνά απαρατήρητες. Η αναγνώριση ενός ατόμου με αναπηρία ως τέτοιο είναι πολλές φορές ζωτικής σημασίας για την πρόσβαση σε εξειδικευμένη προστασία, για την εξασφάλιση της υποστήριξης και για την παροχή εύλογων προσαρμογών κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ασύλου». https://is.gd/JiGcyC 
Βίντεο για την κατάσταση των προσφύγων με αναπηρία στην Ελλάδα από την HRW
https://www.youtube.com/watch?v=O7fF0eFHn7o 
Η έκθεση (στα αγγλικά)
https://www.hrw.org/news/2017/01/18/greece-refugees-disabilities-overlooked-underserved