Συμπεράσματα από την Ημερίδα στη Θεσσαλονίκη για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία στην ΕΕ

Η Ε.Σ.Α.μεΑ. δημοσιεύει τα συμπεράσματα της Ημερίδας που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη την Πέμπτη 10 Σεπτεμβρίου, με τίτλο «Η υλοποίηση της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία από την Ε.Ε.: Η αξιολόγηση της επίδρασης των καταληκτικών παρατηρήσεων της Επιτροπής της Σύμβασης και η μελλοντική πορεία», από την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ- European Economic and Social Committee).

Η Ημερίδα ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή εκδήλωση στην οποία παρουσιάστηκαν και έγινε μια πρώτη ανάλυση των συμπερασματικών παρατηρήσεων που συνέταξε η Επιτροπή για τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, μετά την εξέταση της Ε.Ε. για το πόσο έχει προχωρήσει στις υποχρεώσεις της αναφορικά με όσα αναφέρονται στη Σύμβαση.

Συμπεράσματα

1. Το συνέδριο με θέμα «Η υλοποίηση της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία από την Ε.Ε.: Η αξιολόγηση της επίδρασης των καταληκτικών παρατηρήσεων της Επιτροπής της Σύμβασης και η μελλοντική πορεία», που διοργανώθηκε από την ad-hoc ομάδα της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΕΟΚΕ) για την αναπηρία στη Θεσσαλονίκη στις 10 Σεπτεμβρίου 2015, επικεντρώθηκε στις επιπτώσεις της αξιολόγησης από την Επιτροπή του ΟΗΕ για την υλοποίηση της Σύμβασης από την ΕΕ. Το συνέδριο συγκέντρωσε εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Επιτροπής των Περιφερειών και του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία, καθώς και εκπροσώπους των ευρωπαϊκών, εθνικών, περιφερειακών και τοπικών οργανώσεων ατόμων με αναπηρία.

2. Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (UN CRPD), είναι η πρώτη συνθήκη ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχει καταστεί συμβαλλόμενο μέρος. Αυτό αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό βήμα προόδου όσον αφορά την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην ΕΕ.

3. Η Σύμβαση του ΟΗΕ απαιτεί βαθιές αλλαγές στον τρόπο που η ΕΕ ασχολείται με τις πολιτικές για την αναπηρία. Η Αναπηρία θα πρέπει επίσης να λαμβάνεται υπόψη σε όλα τα επίπεδα χάραξης πολιτικής.

4. Οι καταληκτικές παρατηρήσεις που εκδίδονται από την Επιτροπή της Σύμβασης είναι προσανατολισμένες στο μέλλον και προκαλούν την ΕΕ να προχωρήσει περαιτέρω και να διασφαλίσει ότι οι προσπάθειες που κάνει δεν περιορίζονται σε συζητήσεις που διεξάγονται στις Βρυξέλλες, αλλά επηρεάζουν ουσιαστικά τις ζωές των ατόμων με αναπηρία.

5. Οι συμμετέχοντες σημείωσαν ότι η κρίση είχε δυσανάλογα μεγάλο αντίκτυπο στα ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και ότι η κατάσταση σήμερα είναι χειρότερη από την ημέρα επικύρωσης της Σύμβασης από την ΕΕ.

6. Η απουσία στοχευμένων δράσεων για τα άτομα με αναπηρία στη στρατηγική για την Ευρώπη 2020, σημαίνει ότι δεν υπάρχει ειδική στήριξη για την αντιστάθμιση των επιπτώσεων της κρίσης στα ποσοστά απασχόλησης, στη φτώχεια και στην εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία. Οι συμμετέχοντες τόνισαν το λυπηρό γεγονός ότι τα μέτρα λιτότητας είναι μεταξύ άλλων η μείωση των προϋπολογισμών για την εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς, της απασχόλησης, των κεφαλαίων, των συνταξιοδοτικών συστημάτων και των διαδικασιών αποασυλοποίησης. Η ένταξη μιας εμβληματικής πρωτοβουλίας με επίκεντρο την αναπηρία στο πλαίσιο της αναθεώρησης της στρατηγικής Ευρώπη 2020 θα μπορούσε να είναι ένα πρώτο βήμα προς την εφαρμογή των κανόνων της Σύμβασης.

7. Οι καταληκτικές παρατηρήσεις έδειξαν ότι η ΕΕ μπορεί να δώσει προστιθέμενη αξία μέσω των υφιστάμενων οργάνων της πολιτικής της και μπορεί να δρα σε όλους τους τομείς πολιτικής που καλύπτονται από διάφορα άρθρα της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών. Μπορεί να συμπεριλάβει επίσης αυτούς τους τομείς πολιτικής που δεν είναι αποκλειστική αρμοδιότητα της ΕΕ, όπου η ΕΕ πρέπει να ενεργεί πάντοτε εντός του πεδίου των αρμοδιοτήτων της, όπως ορίζεται από τη Συνθήκη, και να τηρούν τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας.

8. Οι καταληκτικές παρατηρήσεις απαιτούν από την ΕΕ να αναπτύξει μια σαφή και ολοκληρωμένη ατζέντα για τα ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Οι συμμετέχοντες χαιρέτισαν πολύ θερμά τη σύσταση της Επιτροπής της Σύμβαση στην ΕΕ να υιοθετήσει «μια στρατηγική για την εφαρμογή της σύμβασης με προϋπολογισμό, χρονοδιάγραμμα, καθώς και μηχανισμό παρακολούθησης». Οι συμμετέχοντες σημείωσαν ότι η στρατηγική είναι απαραίτητο να συμπεριλάβει όλα τα θεσμικά και συμβουλευτικά όργανα. Επισημαίνεται ότι στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα χρειαστεί μια αναθεωρημένη ευρωπαϊκή στρατηγική για την αναπηρία 2010-2020, που θα είναι μέρος ενός παγκόσμιου πλαισίου στο οποίο όλα τα θεσμικά και συμβουλευτικά όργανα θα πρέπει να αναπτύξουν τις δικές τους στρατηγικές.

9. Η ΕΟΚΕ, ως κύριος εκπρόσωπος των συμφερόντων των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών, θα προτείνει ένα πρακτικό σχέδιο δράσης για την εφαρμογή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών, τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΟΚΕ. Αυτό θα περιλαμβάνει επίσης προτάσεις για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις. Η ΕΟΚΕ μπορεί επίσης να παρέχει συμβουλές σχετικά με την ερμηνεία των συμπερασματικών παρατηρήσεων, λειτουργώντας ως μεσολαβητής μεταξύ των διαφόρων ενδιαφερομένων.

10. Οι συμμετέχοντες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η υιοθέτηση ενός παγκόσμιου σχεδίου δράσης θα απαιτούσε συγκεκριμένες και στοχευμένες δράσεις σε σχέση με κάθε άρθρο της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών. Οι δράσεις αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνουν: α. Τη θέσπιση νομοθετικών μέτρων για να τροποποιήσουν τη νομοθεσία που δεν είναι συμβατή προς τη Σύμβαση και να εγκρίνουν νομοθεσία για να καλυφθούν τυχόν κενά που έχουν εντοπιστεί, β. Την εισαγωγή μέτρων πολιτικής για να εξασφαλιστεί η αναθεώρηση των τρεχουσών στρατηγικών (π.χ. στρατηγική για το φύλο και στρατηγική για τα δικαιώματα του παιδιού) της ΕΕ προκειμένου να καταστούν σύμφωνα με τη Σύμβαση, γ. Τη θέσπιση χρηματοδοτικών μέσων για την εφαρμογή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών. Αυτά θα πρέπει να περιλαμβάνουν τρόπους για την ενσωμάτωση των μέτρων που προβλέπονται από την Σύμβαση μέσω των σημερινών χρηματοδοτικών μέσων, όπως τα διαρθρωτικά ταμεία, τα μέσα εξωτερικής δράσης και τα ερευνητικά κονδύλια.

11. Η Σύμβαση του ΟΗΕ απαιτεί πολιτική δέσμευση. Οι συμμετέχοντες θεώρησαν ότι μια συνάντηση σε ανώτατο επίπεδο μεταξύ των ηγετών των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και των συμβουλευτικών οργάνων πρέπει να πραγματοποιηθεί, ώστε να καταρτίσει μια πολιτική ατζέντα που θα εντάσσει την υλοποίηση των καταληκτικών παρατηρήσεων.

Όσον αφορά τα νομοθετικά και πολιτικά μέτρα:

i. Η ΕΕ πρέπει να δώσει το παράδειγμα, όταν πρόκειται για τα πρότυπα ποιότητας στο νομοθετικό πλαίσιο. Ως εκ τούτου, η ΕΕ πρέπει να μειώσει τη νομική αβεβαιότητα που δημιουργήθηκε από νομοθεσία η οποία είναι ασυμβίβαστη με τη Σύμβαση. Οι συμμετέχοντες χαιρέτισαν την καταληκτική παρατήρηση της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τη Σύμβαση η οποία ζήτησε την επανεξέταση της συμμόρφωσης της νομοθεσίας και των πολιτικών της ΕΕ προς τη Σύμβαση και τόνισε τη σημασία της αυτής της συμμόρφωσης σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους και την κοινωνία των πολιτών.
ii. Οι συμμετέχοντες υποστήριξαν πλήρως το συμπέρασμα (της Επιτροπής) που ζητά την ταχεία έγκριση της νομοθεσίας στον τομέα της μη-διάκρισης και της προσβασιμότητας των αγαθών και των υπηρεσιών. Οι συμμετέχοντες ζήτησαν από την Επιτροπή να ζητήσει ενημέρωση για τα θέματα αυτά μέσα σε ένα χρόνο, μαζί με την ενημέρωση για τις αρμοδιότητες.
iii. Οι συμμετέχοντες χαιρέτισαν το γεγονός ότι η Επιτροπή του ΟΗΕ διεξήγαγε μια καλή επισκόπηση των δράσεων που θα μπορούσε να αναλάβει η ΕΕ σε τομείς που επηρεάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, συμπεριλαμβανομένης της δράσης για τη νομική ικανότητα, τη μεταναστευτική πολιτική, την υγεία και τη συμμετοχή στις εκλογές.
iv. Οι συμμετέχοντες υπογράμμισαν τη σύσταση της Επιτροπής για την ανάπτυξη ενός «minimum κοινωνικής προστασίας» για τα άτομα με αναπηρία, για την προστασία τους από τις επιπτώσεις της κρίσης. Οι συμμετέχοντες σημείωσαν ότι αυτό θα αποτελούσε ένα ουσιαστικό βήμα για την εξασφάλιση της προστασίας των ελάχιστων προτύπων διαβίωσης για τα άτομα με αναπηρία στην ΕΕ.
v. Οι συμμετέχοντες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η ΕΕ πρέπει να αναλάβει δράση σε όλους τους τομείς της πολιτικής της με στόχο τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εις βάρος των γυναικών με αναπηρία, των ηλικιωμένων, των παιδιών, των ατόμων με ψυχοκοινωνική αναπηρία και των ατόμων που έχουν ανάγκη από υψηλά επίπεδα στήριξης, δεδομένου ότι αυτά υποφέρουν από τις πιο ακραίες περιπτώσεις διάκρισης.
vi. Πιο συγκεκριμένα, οι συμμετέχοντες εξέφρασαν την ανησυχία τους για τον μεγάλο αριθμό των ατόμων με αναπηρία στην Ευρώπη, οι οποίοι έχουν χάσει τη δικαιοπρακτική τους ικανότητα, με ένα μεγάλο αριθμό αυτών να ζουν σε ιδρύματα. Οι συμμετέχοντες επέμειναν στην ανάγκη για ταχεία δράση της ΕΕ ώστε να εξασφαλιστεί ότι όλα τα άτομα με αναπηρία κρατούν τα πολιτικά τους δικαιώματα όπως κατοχυρώνονται στις Συνθήκες και τη νομοθεσία της ΕΕ, όπως κατέληξε η Επιτροπή.
vii. Οι συμμετέχοντες σημείωσαν ότι η ένταξη των ατόμων με αναπηρία στην εσωτερική αγορά της ΕΕ ως τους πολίτες, εργαζόμενοι, φοιτητές, καταναλωτές και παραγωγοί ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για την πλήρη ένταξη στις κοινωνίες της ΕΕ.
viii. Οι συμμετέχοντες ζήτησαν από την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να υπογράψουν και να επικυρώσουν τη Συνθήκη του Μαρακές. Ζήτησαν επίσης οι ευρωπαίοι πολίτες να έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν τη νοηματική γλώσσα, το «εύκολο στην ανάγνωση» και την γραφή Braille στην επικοινωνία τους με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ.

Διαρθρωμένη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών στην εφαρμογή των συμπερασματικών παρατηρήσεων:

i. Οι συμμετέχοντες σημείωσαν τη σημασία συγκεκριμένων μέτρων για τη δημιουργία ενός δομημένου διαλόγου μεταξύ των θεσμικών οργάνων και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, ιδίως των οργανώσεων που εκπροσωπούν τα άτομα με αναπηρία, όπως συνιστάται από την Επιτροπή.
ii. Οι συμμετέχοντες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι υπάρχει ανάγκη συμμετοχής των περιφερειακών κυβερνήσεων και κάλεσε την Επιτροπή των Περιφερειών (ΕτΠ) να πιέσει για την πλήρη εφαρμογή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών. Θα χρειαστεί μια παρόμοια δομή με την «ad hoc» ομάδα της ΕΟΚΕ στην ΕτΠ.

Η σημασία της αναθεώρησης των πολιτικών της ΕΕ για να εξασφαλιστεί η συμμόρφωση προς τη Σύμβαση:

i. Οι συμμετέχοντες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο μόνος τρόπος για να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών είναι ο εκσυγχρονισμός των υφιστάμενων μηχανισμών για την εφαρμογή της πολιτικής για την αναπηρία. Αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο οι συμμετέχοντες συζήτησαν την πρόταση της Επιτροπής να αναθεωρηθούν οι κατευθυντήριες γραμμές αξιολόγησης των επιπτώσεων, να δημιουργηθεί ένας διαρθρωμένος διάλογος με την κοινωνία των πολιτών, να δημιουργηθούν Γραφεία για τη Σύμβαση σε όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός συντονισμού του πλαισίου παρακολούθησης της ΕΕ.
ii. Οι συμμετέχοντες καλωσόρισαν τα σημαντικά βήματα που έγιναν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, που έχουν δημιουργήσει, αντίστοιχα, μια ομάδα εργασίας για την Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών και μια μόνιμη ομάδας μελέτης. Οι συμμετέχοντες τόνισαν την ανάγκη να εξασφαλιστεί ότι οι νέοι αυτοί μηχανισμοί θα συμμορφωθούν προς τη Σύμβαση, συμπεριλαμβανομένων εκπροσώπων των ατόμων με αναπηρία σε μόνιμη βάση.

Η ανάγκη να διαδοθεί η Σύμβαση για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και η συγκέντρωση περισσότερων πληροφοριών

i. Οι συμμετέχοντες τόνισαν την ανάγκη για μια ολοκληρωμένη εκστρατεία για την διάδοση της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών σε επίπεδο ΕΕ και σε επίπεδο κρατών μελών, μαζί με σχετική κατάρτιση των υπαλλήλων σε εθνικό και σε ΕΕ επίπεδο, όπως προτείνεται από την Επιτροπή.
ii. Οι συμμετέχοντες τόνισαν ότι η ΕΕ πρέπει να ενισχύσει την ικανότητά της να αξιολογεί την κατάσταση των ατόμων με αναπηρία στην ΕΕ και χαιρέτισε την έκκληση της Επιτροπής που ζητά από την ΕΕ να συμπεριλαμβάνει τα άτομα με αναπηρία στους δείκτες αξιολόγησης.

Οι συμμετέχοντες ζήτησαν από την ΕΟΚΕ να διαδώσει τις καταληκτικές παρατηρήσεις, ως ένα πρώτο βήμα προς τη βαθιά και λεπτομερή ανάλυση της πολιτικής που όλα τα θεσμικά όργανα, συμβουλευτικά όργανα και τα άλλα ενδιαφερόμενα μέρη πρέπει να αναλάβουν στο εγγύς μέλλον, προκειμένου να εκπληρώσουν τις απαιτήσεις της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών και να υλοποιηθούν οι παρατηρήσεις που διατυπώθηκαν από την Επιτροπή.

Το πρωτότυπο κείμενο των συμπερασμάτων στα αγγλικά στον ιστότοπο της ΕΟΚΕ http://is.gd/tGKW06