Συνέντευξη Τύπου της Ε.Σ.Α.μεΑ. με θέμα "Κάρτα Αναπηρίας: Μεταρρύθμιση ή Παγίδα;"

Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία στις 11 Απριλίου 2006 έδωσε Συνέντευξη Τύπου στα γραφεία της (Μυλλέρου 1, Αθήνα) και παρουσίασε τη θέση της όσον αφορά στην απόφαση της ελληνικής Πολιτείας να καθιερώσει την Κάρτα Αναπηρίας και να εφαρμόσει στην Ελλάδα τη νέα Διεθνή Ταξινόμηση της Λειτουργικότητας, της Αναπηρίας και της Υγείας (ICF).

Η θέσπιση και η καθιέρωση της Κάρτας Αναπηρίας αποτελούσε και αποτελεί πάγιο αίτημα του εθνικού αναπηρικού κινήματος. Το 1991, η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία με απόφαση του Συνεδρίου της εισηγήθηκε τη θέσπιση της Κάρτας Αναπηρίας και το 1996 η Κάρτα Αναπηρίας θεσπίζεται με το Ν.2430/96 άρθρο 4, που είχε τη γνωστή σε όλους εξέλιξη.

Σήμερα, με απόφασή της η ελληνική Κυβέρνηση έρχεται να υιοθετήσει και να ενσωματώσει στην εθνική νομοθεσία το νέο Σύστημα Ταξινόμησης της Λειτουργικότητας, της Αναπηρίας και της Υγείας (ICF) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).

Tο νέο Σύστημα Ταξινόμησης της Λειτουργικότητας, της Αναπηρίας και της Υγείας (ICF) είναι το αποτέλεσμα μιας μακρόχρονης διαδικασίας διαλόγου (από το 1994 έως το 2001) της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας με ευρωπαϊκές και διεθνείς οργανώσεις ατόμων με αναπηρία. Το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία συμμετείχε ενεργά στη διαδικασία κατάρτισης του νέου αυτού συστήματος.

Το νέο σύστημα αποτελεί ένα μεγαλόπνοο σχέδιο ιδιαίτερης σημασίας, δεδομένου ότι η εφαρμογή του βασίζεται στον αναπροσανατολισμό του συστήματος υγείας και πρόνοιας από το παραδοσιακό ιατροκεντρικό μοντέλο «νόσος – θεραπεία – ίαση» προς το κοινωνικό μοντέλο αναδεικνύοντας τις πραγματικές ανάγκες των ατόμων με αναπηρία που δεν οφείλονται στους λειτουργικούς περιορισμούς του ίδιου του ατόμου αλλά βρίσκονται σε άμεση συνάρτηση με το περιβάλλον του.

Συνεπώς, η πρωτοβουλία της χώρας μας να υιοθετήσει και να ενσωματώσει το νέο Σύστημα είναι κατ’ αρχήν μια θετική προσπάθεια. Σε αυτό το εγχείρημα το αναπηρικό κίνημα είναι παρόν και συμμετέχει ενεργά στο διάλογο τόσο με το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης όσο και με το Ινστιτούτο Κοινωνικής Προστασίας και Αλληλεγγύης, προκειμένου να επιτευχθεί όσο το δυνατόν πιο ομαλή ενσωμάτωση αυτού του συστήματος στην ελληνική πραγματικότητα, δεδομένου ότι είναι ένα ζήτημα που αφορά εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες στη χώρα και απαιτείται συναίνεση και συνεννόηση.

Η μέχρι σήμερα παρουσίαση αυτής της πρωτοβουλίας, είτε ως Κάρτα Λειτουργικότητας είτε ως Κάρτα Αναπηρίας, έχει δημιουργήσει ένα κλίμα φοβίας και ανασφάλειας στα άτομα με αναπηρία και στις οικογένειές τους. Βασικός εχθρός κάθε μεγάλης αλλαγής είναι η έλλειψη βαθιάς κατανόησης της ίδιας της αλλαγής, η απουσία δηλ. γνώσης του αντικειμένου. Η εισαγωγή του συστήματος ICF είναι μια μεγάλη πρόκληση και μια μεγάλη πρόσκληση για την ελληνική Πολιτεία και την ελληνική κοινωνία στο σύνολό της αλλά κυρίως για τα άτομα με αναπηρία. Η απρόσκοπτη και ανεμπόδιστη εφαρμογή του νέου συστήματος πρέπει να στηριχθεί στο διάλογο και στην επίτευξη της μέγιστης δυνατής συναίνεσης και συνεννόησης μεταξύ της Κυβέρνησης και του οργανωμένου αναπηρικού κινήματος της χώρας καθώς επίσης και με όλα τα κόμματα που εκπροσωπούνται στην ελληνικής Βουλή.

Προκειμένου να φθάσουμε στην αποδοχή του νέου συστήματος, η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία θέτει δέκα βασικές προϋποθέσεις, οι οποίες εγγυώνται και την επιτυχία του εγχειρήματος:

1. Να γίνει Διεθνής Συνδιάσκεψη για την εφαρμογή του νέου Συστήματος Ταξινόμησης με τη συμμετοχή της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, εκπροσώπων από χώρες που ήδη εφαρμόζουν το σύστημα και του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία, προκειμένου να μεταφερθεί στη χώρα η διεθνής εμπειρία από τη μέχρι σήμερα εφαρμογή του ICF.

2. Να συνεδριάσει η Διαρκής Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων με θέμα την Κάρτα Αναπηρίας και το ICF, στην οποία η Κυβέρνηση, η Συνομοσπονδία και άλλοι φορείς να παρουσιάσουν τις θέσεις τους και να τις συζητήσουν με τους εκπροσώπους όλων των κομμάτων που εκπροσωπούνται στο Κοινοβούλιο.

3. Η Κάρτα Αναπηρίας να έχει χαρακτηριστικά ταυτότητας και να ρυθμίζει καθολικά, οριζόντια και κάθετα, τη σχέση του ατόμου με αναπηρία με όλες τις δημόσιες και ιδιωτικές αρχές.

4. Η Κάρτα Αναπηρίας να μην οδηγήσει σε περικοπές των ήδη πενιχρών παροχών και να αποδώσει στα άτομα με αναπηρία αυτό που πραγματικά - είτε μιλώντας για τους περιβαλλοντικούς παράγοντες είτε για άλλους – δικαιούνται, για να μπορούν να συμμετέχουν ισότιμα στην κοινωνία.

5. Να υπάρξει εύλογος χρόνος για την εξέταση των δικαιούχων της Κάρτας Αναπηρίας.

6. Να απλοποιηθεί η διαδικασία αξιολόγησης κυρίως για τις κατηγορίες αναπηριών που θεωρούνται μη αναστρέψιμες.

7. Να υπάρξει ρητή δέσμευση ότι κατά τη διαδικασία κατάρτισης των Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων (που προβλέπονται από το προσχέδιο νόμου που επεξεργάζεται το Υπουργείο) θα συμμετέχει και το εθνικό αναπηρικό κίνημα.

8. Να θεσπιστεί ένα σύστημα διαρκούς αξιολόγησης της εφαρμογής του νέου Συστήματος Ταξινόμησης με την παρουσία του αναπηρικού κινήματος σε εθνικό, περιφερειακό και νομαρχιακό επίπεδο.

9. Να υλοποιηθούν σεμινάρια επιμόρφωσης των αρμόδιων υπαλλήλων δημοσίων και άλλων φορέων που θα είναι αρμόδιοι για την παροχή πληροφοριών σχετικά με την Κάρτα Αναπηρίας.

10. Να υλοποιηθούν ειδικά σεμινάρια επιμόρφωσης των στελεχών του αναπηρικού κινήματος.

Αναμφίβολα, η θέσπιση της Κάρτας Αναπηρίας είναι μια μεγάλη μεταρρύθμιση. Όμως το αναπηρικό κίνημα πρέπει να διασφαλίσει ότι η μεταρρύθμιση αυτή δε θα μετατραπεί σε παγίδα για τα άτομα με αναπηρία και θέτει τα παραπάνω δέκα σημεία ως βασικές προϋποθέσεις για την ομαλή αποδοχή και απρόσκοπτη εφαρμογή του νέου Συστήματος. Μόνο με αυτόν τον τρόπο η Κάρτα Αναπηρίας θα έχει αξία και μόνο έτσι η Πολιτεία αξίζει να επενδύσει και να προχωρήσει στην οικοδόμηση αυτού του μηχανισμού εκτίμησης και αξιολόγησης της αναπηρίας.

Η εφαρμογή του ICF στην Ελλάδα και συνακόλουθα η αξιολόγηση της αναπηρίας και της λειτουργικότητας με βάση το νέο σύστημα ταξινόμησης οφείλουν και πρέπει να διέπονται από την αρχή: διαφάνεια παντού και πάντα, συναίνεση και συνεννόηση παντού και με όλους και εφαρμογή του νέου συστήματος χωρίς εκπτώσεις και περιορισμούς.