Για την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων: Να γίνουν ορατοί οι πρόσφυγες με αναπηρία

«Όσο δύσκολο και αν είναι να εφαρμοστεί το σύνθημά μας "Τίποτα για εμάς χωρίς εμάς" για τους πρόσφυγες και μετανάστες με αναπηρία, επιβάλλεται να βρούμε τρόπο να το εφαρμόσουμε. Οι πρόσφυγες με αναπηρία πρέπει να βγουν στο φως, δεν πρέπει να χαθούν και αυτό είναι το μήνυμα που σας φέρνω από την Ελλάδα και τη Λέσβο». Με αυτό τον τρόπο κατέληξε η ομιλία του προέδρου της ΕΣΑμεΑ Ιωάννη Βαρδακαστάνη, την Τρίτη 13 Ιουνίου στην παράλληλη εκδήλωση για δικαιώματα των προσφύγων με αναπηρία: «Persons with disabilities on the move- the rights of refugees and migrants with disabilities», κατά τη διάρκεια της 10ης Διάσκεψη των κρατών μερών της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία (Conference of States Parties to the CRPD' - COSP) στα γραφεία του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη.

Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων η ΕΣΑμεΑ τονίζει το φετινό αρνητικό ρεκόρ: Με υπολογισμένα από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ 65.000.000 άτομα που έχουν εκτοπιστεί με βίαιο τρόπο από τις εστίες τους σε όλο τον κόσμο, οι πρόσφυγες υπολογίζονται σε 22,5 εκατομμύρια, ο υψηλότερος αριθμός που έχει σημειωθεί ποτέ. Η Ύπατη Αρμοστεία σημειώνει: τα 65,6 εκατομμύρια σημαίνει ότι 1 στους 113 ανθρώπους σε όλο τον κόσμο βρίσκεται σήμερα εκτοπισμένος.
Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα υψώθηκε κύμα αλληλεγγύης για να βοηθήσει τις καραβιές των προσφύγων και των μεταναστών που συνεχίζουν να φτάνουν, παρά τον εγκλωβισμό τους και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν μπροστά σε μια Ευρώπη που έχει κλείσει προ πολλού τα σύνορά της. Μεταξύ των χιλιάδων προσφύγων που πέρασαν, παραμένουν ή συνεχίζουν να έρχονται, συμπεριλαμβάνονται οι πλέον ευάλωτοι: Οι πρόσφυγες και μετανάστες με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις, πολύ συχνά δεν καταγράφονται ως τέτοιοι στα ελληνικά κέντρα υποδοχής και έτσι δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες ειδικές για αυτούς, αλλά το κυριότερο είναι το ότι δεν λαμβάνονται υπόψη κατά των σχεδιασμό των υπηρεσιών και των δομών!
Αυτό είναι ένα από τα βασικότερα συμπεράσματα της έκθεσης της Human Rights Watch (Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) για την Ελλάδα στις αρχές του 2017, που υποστηρίζει τις διαπιστώσεις της ΕΣΑμεΑ από την έναρξη της προσφυγικής κρίσης.
Κυριότερο όλων, δεν ταυτοποιούνται ως άτομα με αναπηρία σε συντριπτικό ποσοστό: Οι εργαζόμενοι που καταγράφουν τους πρόσφυγες δεν έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση και εργάζονται υπό μεγάλη χρονική πίεση, πρέπει οι ίδιοι οι πρόσφυγες να τονίσουν την αναπηρία τους ή τη χρόνια πάθησή τους, η οποία ειδικά εάν δεν είναι «ορατή», δεν καταγράφεται. Παράλληλα υπάρχουν ανυπέρβλητες δυσκολίες πρόσβασης σε υπηρεσίες όπως η στέγαση, οι εγκαταστάσεις υγιεινής, η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και η ψυχολογική υποστήριξη. Η ζωή στις σκηνές και στα κοντέινερ δεν βοηθά στην επούλωση του προσφυγικού τραύματος και εντείνει κινδύνους, όπως είναι η φυσική και σεξουαλική βία, αλλά και για την υγεία προσφύγων και μεταναστών.
Η ΕΣΑμεΑ από την έναρξη της προσφυγικής κρίσης με αλλεπάλληλες επιστολές προς την Κυβέρνηση αλλά και τον Επίτροπο Μετανάστευσης της ΕΕ και στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και εκκλήσεις στις οργανώσεις και τους διεθνείς οργανισμούς, τονίζει ότι «τα άτομα αυτά αντιμετωπίζουν πολλαπλές διακρίσεις και γίνονται ακόμη ευκολότερα θύματα και έρμαια της φτώχειας, του κοινωνικού αποκλεισμού και των κυκλωμάτων που λυμαίνονται τους πρόσφυγες. Είτε ως ανάπηροι πολέμου, είτε με προγενέστερη ή μεταγενέστερη αναπηρία, τα δικαιώματά τους βάλλονται πολλαπλώς, καθώς βιώνουν τη διπλή διάκριση στη βάση της προσφυγιάς και της αναπηρίας τους. Στην πλειοψηφία τους βρίσκονται συνεχώς σε οριακό σημείο επιβίωσης».
Από τον Σεπτέμβρη του 2015 η ΕΣΑμεΑ ζητά «ιδιαίτερη μέριμνα για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες με αναπηρία, με εξειδικευμένο προσωπικό στο Συντονιστικό Κέντρο Διαχείρισης Προσφυγικών Ροών, στις δομές υποδοχής και περίθαλψης καθώς και τάχιστη εκπαίδευση των λιμενικών και αστυνομικών αρχών που έχουν την πρώτη επαφή με τους πρόσφυγες».
Με επισκέψεις σε προσφυγικές δομές σε Αθήνα και Μυτιλήνη μαζί με την ΕΟΚΕ, η ΕΣΑμεΑ μέσω του προέδρου της και αντιπροέδρου της Ομάδας 3 της ΕΟΚΕ Ιωάννη Βαρδακαστάνη συνεχίζει να πιέζει για εξειδικευμένη μέριμνα για τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις και για τις οικογένειές τους. Μαζί με το European Disability Forum απευθύνει επιστολές διαμαρτυρίας και ζητά το σεβασμό και την προστασία των δικαιωμάτων των προσφύγων και μεταναστών με αναπηρία.
Την περασμένη μόλις εβδομάδα στη Νέα Υόρκη ο κ. Βαρδακαστάνης περιέγραψε το πλαίσιο για την προάσπιση των προσφύγων με αναπηρία.
«Ανθρώπινα δικαιώματα: Όλες οι παρεμβάσεις θα πρέπει να βασίζονται στις γενικές αρχές και υποχρεώσεις που ορίζονται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία (άρθρα 3 και 4 της CRPD). Το προσωπικό θα πρέπει να εκπαιδεύεται στην προσέγγιση των αναπηριών με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα και θα πρέπει να ληφθούν όλα τα μέτρα ώστε η αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης των προσφύγων να μην διαιωνίζει τον αποκλεισμό και τον διαχωρισμό των ατόμων με αναπηρία.
Δεδομένα: Όλα τα δεδομένα θα πρέπει να αναλύονται τουλάχιστον ανά ηλικία, φύλο και αναπηρία, κάτι που θα εξασφαλίσει την έγκαιρη αναγνώριση των γυναικών, των ανδρών, των παιδιών και των ηλικιωμένων με αναπηρία και θα προετοιμάσει το έδαφος για έναν πιο κατάλληλο σχεδιασμό υπηρεσιών και κατάλληλης παροχής υπηρεσιών προσβασιμότητας χωρίς αποκλεισμούς.
Διαβούλευση:. Οι οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία είναι σε θέση να παράσχουν γνώση σχετικά με το τοπικό πλαίσιο, τις διαθέσιμες υπηρεσίες και τα εμπόδια και τον τρόπο αντιμετώπισής τους. Πρέπει να υποστηριχθούν για να διαδραματίσουν αυτόν τον ρόλο. Είναι οι ίδιοι οι πρόσφυγες και μετανάστες με αναπηρία γνωρίζουν καλύτερα τις ανάγκες τους και πρέπει να βρίσκονται στο κέντρο της λήψης αποφάσεων.
Πρόσβαση στις βασικές υπηρεσίες: Πρέπει να ληφθούν μέτρα για να εξασφαλιστεί ότι τα άτομα με αναπηρία θα έχουν πρόσβαση στις κύριες υπηρεσίες και υποστήριξη στην κοινότητα υποδοχής. Πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στις υπηρεσίες στέγασης και στέγασης, διανομής τροφίμων, μείωσης της φτώχειας και δημιουργίας εισοδήματος, γενικής εκπαίδευσης, προστασίας από διακρίσεις και να δέχονται νομικές συμβουλές Η προσβασιμότητα των μέσων υποδομής, των μεταφορών, των πληροφοριών και των επικοινωνιών είναι απαραίτητη.
Υποστήριξη της Αναπηρίας: Τα άτομα με αναπηρία μπορούν να απαιτούν πρόσθετη υποστήριξη για να ξεπεραστούν τα εμπόδια στο περιβάλλον τους. Αυτό πρέπει να προσδιορίζεται για κάθε άτομο σε συνεννόηση με το ίδιο. Μπορεί να χρειάζονται βοηθητική τεχνολογία ή συσκευές κινητικότητας, πρόσβαση σε διερμηνεία νοηματικής γλώσσας ή προσωπική βοήθεια.
Πολλαπλές και διατομεακές διακρίσεις: Εξασφάλιση ιδιαίτερης προσοχής στα πλέον περιθωριοποιημένα άτομα με αναπηρία. Οι γυναίκες με παιδιά, τα άτομα με νοητική αναπηρία, τα άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας ή ψυχοκοινωνικές αναπηρίες και σύνθετες αναπηρίες είναι πιο πιθανό να εκτίθενται σε βία και διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
Προτεραιότητα: Βεβαιωθείτε ότι τα άτομα με αναπηρίες έχουν προτεραιότητα για την υποδοχή και την εγγραφή στις υπηρεσίες υποστήριξης, την επανεγκατάσταση και την οικογενειακή επανένωση.
Επένδυση στην τοπική κοινότητα: Επενδύστε σε τοπικά συστήματα, τοπικές υπηρεσίες, τοπική αυτοδιοίκηση και σε τοπικές οργανώσεις ατόμων με αναπηρία, ώστε να εξασφαλίζεται η πρόσβαση στα άτομα με αναπηρία και σε ολόκληρη την κοινότητα».
Η σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων ζητά την αλληλεγγύη της ανθρωπότητας και καλεί την ΕΕ και τα εθνικά κράτη να αντιμετωπίσουν την προσφυγική κρίση με μια προσέγγιση ανθρωπίνων δικαιωμάτων που προστατεύει τα άτομα με αναπηρία από το να απομονωθούν ακόμη περισσότερο.
https://www.youtube.com/watch?v=37THwnkgBy0&feature=youtu.be Βίντεο από το Εθνικό Συμβούλιο κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας για την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων. Η ΕΣΑμεΑ είναι μέλος.