Αθήνα: 01/06/2020

ΠΡΟΣ:
Πρόεδρο και Μέλη Διαρκούς Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
- Γραφείο Πρωθυπουργού της χώρας
- Γραφείο Υπουργού Επικρατείας, κ. Γ. Γεραπετρίτη
- Γραφείο Υφυπουργού παρά τω Πρωθυπουργώ, κ. Άκη Σκέρτσου
- Γραφεί Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, κ. Ν. Κεραμέως
- Γραφείο Υφυπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, κ. Σ. Ζαχαράκη
- Γραφείο Υφυπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, κ. Β. Διγαλάκη
- Γραφείο Γ.Γ. Πρωτοβάθμιας, Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής,
κ. Α. Γκίκα
- Γραφείο Γ.Γ. Ανώτατης Εκπαίδευσης, κ. Απ. Δημητρόπουλου
- Οργανώσεις Μέλη ΕΣΑμεΑ

---

Η Ε.Σ.Α.μεΑ. καταθέτει στη Βουλή τις προτάσεις - παρατηρήσεις της στο σχέδιο νόμου με θέμα: «Αναβάθμιση του σχολείου και άλλες διατάξεις

Κύριε Πρόεδρε, Αγαπητά Μέλη,
Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) –που αποτελεί τον τριτοβάθμιο κοινωνικό και συνδικαλιστικό φορέα των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους στη χώρα, επίσημα αναγνωρισμένο Κοινωνικό Εταίρο της ελληνικής Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας- με το παρόν έγγραφό της και με αφορμή το σχέδιο νόμου που έχει κατατεθεί στη Βουλή για ψήφιση με θέμα: «Αναβάθμιση του Σχολείου και άλλες διατάξεις» σας αποστέλλει τις προτάσεις της και ζητάει να κληθεί εκπρόσωπος της Ε.Σ.Α.μεΑ. κατά τη συζήτησή του στην Επιτροπή.

Κύρια αποστολή της Ε.Σ.Α.μεΑ. είναι η καταπολέμηση των διακρίσεων σε βάρος των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους και η προώθηση, προστασία και απόλαυση των ανθρωπίνων και συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων τους.
Ιδίως όσον αφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, αυτά κατοχυρώνονται με τη Σύμβαση του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών-OHE για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, που η χώρα μας μαζί με το Προαιρετικό της Πρωτόκολλο επικύρωσε με τον ν. 4074/2012.
Κατά την προ μηνών συνάντηση αντιπροσωπείας της Ε.Σ.Α.μεΑ. με την Υπουργό Παιδείας, είχε συμφωνηθεί να ξεκινήσει η συστηματική συνεργασία με την Ε.Σ.Α.μεΑ. για την προσαρμογή και συμμόρφωση της νομοθεσίας που αφορά στην εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία, όλων των βαθμίδων, καθώς και σε ότι αφορά τους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες με αναπηρία στο χώρο της εκπαίδευσης.
Στο εν λόγω σχέδιο νόμου, με έκπληξη διαπιστώνουμε πως, παρά και τις σαφείς Τελικές Παρατηρήσεις και Συστάσεις της Επιτροπής του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, είναι ένα σχέδιο νόμου του Υπουργείου Παιδείας που δεν κάνει καμία αναφορά στους μαθητές με αναπηρία, λες και είναι «αόρατοι» μαθητές. Το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου, διατηρεί ένα εκπαιδευτικό σύστημα μακριά από κάθε έννοια συμπεριληπτικής εκπαίδευσης, με δομές και προγράμματα που δεν διασφαλίζουν την υποχρεωτική προσβασιμότητα, θεσμοθετώντας ένα σχολείο που απέχει πολύ από το «σχολείο για όλους» και από τις σύγχρονες παιδαγωγικές προσεγγίσεις της εξατομικευμένης υποστήριξης κάθε μαθητή/μαθήτριας και της διαφοροποιημένης διδασκαλίας με στόχο την ενίσχυση των ιδιαίτερων δεξιοτήτων και την κάλυψη των εξατομικευμένων αναγκών όλων των μαθητών.

Αξίζει να επισημάνουμε, στο σημείο αυτό, δύο σημαντικά στοιχεία:
Α) Οι μαθητές με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες αποτελούν ένα σημαντικό ποσοστό του μαθητικού πληθυσμού. Σύμφωνα με στοιχεία του πληροφοριακού συστήματος my school που επεξεργάστηκε το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας της ΕΣΑμεΑ, ο μαθητικός πληθυσμός με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (με επίσημη γνωμάτευση), ανήλθε το σχολικό έτος 2017-2018 σε 90.743 μαθητές, αποτελώντας το 6.3% του συνολικού μαθητικού πληθυσμού της χώρας και
Β) το Σεπτέμβριο του 2019, πραγματοποιήθηκε η αξιολόγηση της χώρας μας από την Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, σχετικά με την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στην Ελλάδα ως προς την εφαρμογή της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες. Στις Τελικές Παρατηρήσεις και Συστάσεις που απηύθυνε η Επιτροπή του ΟΗΕ προς τη χώρα μας, διατύπωσε και την ανησυχία της για το γεγονός ότι δεν υπάρχει στην Ελλάδα ολοκληρωμένη και σαφής νομοθεσία, στρατηγική και διάθεση πόρων για τη συμπεριληπτική εκπαίδευση, και συνέστησε, μεταξύ άλλων, στη χώρα μας «Να υιοθετήσει και να εφαρμόσει μια συνεκτική στρατηγική για τη συμπεριληπτική εκπαίδευση στο γενικό εκπαιδευτικό σύστημα, διασφαλίζοντας την προσβασιμότητα, προωθώντας τον Καθολικό Σχεδιασμό, τη εξατομικευμένη στήριξη, τα συμπεριληπτικά προγράμματα σπουδών, τις συμπεριληπτικές τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας για μαθητές και φοιτητές με αναπηρία, την ψηφιακή εκπαίδευση, και να διαθέσει αποτελεσματικούς και επαρκείς οικονομικούς και υλικούς πόρους και κατάλληλα και τακτικά εκπαιδευμένο προσωπικό, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία, ώστε να εγγυηθεί τη συμπεριληπτική εκπαίδευση με αποτελεσματικό τρόπο.»
Εν τούτοις, και παρά την επί της αρχής πλήρη αντίθεσή μας επί του σχεδίου νόμου, σας καταθέτουμε τις παρατηρήσεις και τα σχόλια της Ε.Σ.Α.μεΑ. και επί των επιμέρους άρθρων του, προς επίρρωση των ανωτέρω γενικών παρατηρήσεών μας, τα οποία κατ' άρθρο έχουν ως εξής:
Άρθρο 1 «Εργαστήρια Δεξιοτήτων»
Τα «Εργαστήρια Δεξιοτήτων», είναι εξαιρετικά σημαντική δράση για το σύνολο των μαθητών και ιδιαίτερα ότι πιο σημαντικό για τους μαθητές με αναπηρία ή/και Ε.Ε.Α., γιατί εκπαιδεύουν τους μαθητές από πολύ μικρή ηλικία να αναπτύξουν βασικές δεξιότητες που είναι πολύ χρήσιμες τόσο για την κοινωνικοποίησή τους, για την επικοινωνία τους (λ.χ. εργαστήρια πρώτης γνωριμίας με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, μουσικο-κινητικά εργαστήρια κ.ο.κ.), ενώ μπορούν να συμβάλλουν στην ευαισθητοποίηση του συνόλου των μαθητών σε θέματα προσβασιμότητας και στις ανάγκες των μαθητών με αναπηρία. Ωστόσο, δεν γίνεται καμία αναφορά ούτε για τον τρόπο διδασκαλίας/λειτουργίας των εργαστηρίων για τους μαθητές με αναπηρία ή/και Ε.Ε.Α., ούτε όμως και για τα εργαστήρια αυτά στις Σ.Μ.Ε.Α.Ε.
Δεδομένων των υποχρεώσεων που απορρέουν από το άρθρο 24 της Σύμβασης, είναι αναγκαία η θεσμοθέτηση εργαστηρίων που θα ωφελήσουν τους μαθητές με αναπηρία, ως προς την ανάπτυξη δεξιοτήτων κινητικότητας, προσανατολισμού και καθημερινής διαβίωσης, αλλά συγχρόνως επωφελή και για τους μαθητές χωρίς αναπηρία.
Επιπλέον, στο θεματικό κύκλο «Ενδιαφέρομαι και ενεργώ», σκοπός είναι η κοινωνική ενσυναίσθηση και ευθύνη, ωστόσο εγείρονται κάποιοι προβληματισμοί, όπως λ.χ. για το πως θα ενσωματωθεί η έννοια της αναπηρίας σε αυτό το πλαίσιο, με ποιο τρόπο, πως θα γίνει ο συσχετισμός μεταξύ αναπηρίας-ανθρωπίνων δικαιωμάτων κ.λπ.
Αντίστοιχα, από τις επιμέρους θεματικές της ενότητας «Ζω καλύτερα» απουσιάζει παντελώς θεματική σχετική με την «Οδική ασφάλεια και κυκλοφοριακή αγωγή» παρά τη γενική αναγνώριση της εξαιρετικής σημασίας και κρισιμότητας του θέματος. Ιδιαίτερα σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, για την οποία τα στοιχεία των θανατηφόρων τροχαίων και των τροχαίων που οδηγούν σε λιγότερο ή περισσότερο σοβαρές αναπηρίες εξακολουθούν να είναι σημαντικά υψηλότερα από τον αντίστοιχο μέσο όρο των χωρών της ΕΕ, η προσθήκη αυτής της επιμέρους θεματικής θεωρείται απόλυτη προτεραιότητα για τους μαθητές με ή χωρίς αναπηρία όλων των βαθμίδων, με στόχο την δημιουργία μιας νέας γενιάς με ουσιαστική κουλτούρα κοινωνικής υπευθυνότητας και συμπεριληπτικότητας.
Άρθρο 3 «Κατανομή χρόνου ανά διδακτικό αντικείμενο στα Δημοτικά Σχολεία»
Διαχρονικά σημαντικό δομικό πρόβλημα είναι η μη ύπαρξη αναλυτικών προγραμμάτων εκπαίδευσης, βάσει εξατομίκευσης των αναγκών των μαθητών.
Αυτό το πρόβλημα, δεν επιλύεται ούτε με αυτή τη διάταξη του σχεδίου νόμου.
Επιπλέον, παρόλο που η «Ενισχυτική Διδασκαλία» είναι ιδιαίτερα σημαντική ειδικά στους μαθητές με αναπηρία ή/και με Ε.Ε.Α., στο πλαίσιο του Ολοήμερου Σχολείου, δεν αναφέρεται πουθενά στο συγκεκριμένο άρθρο, αλλά και συνολικά στο σχέδιο νόμου.
Άρθρο 4 «Διδασκόμενα μαθήματα και αξιολόγηση μαθητών Γυμνασίου»
Ενώ το άρθρο αυτό αναφέρεται και περιγράφει την αξιολόγηση, την προαγωγή και την απόλυση των μαθητών (και των αλλοδαπών μαθητών), δεν κάνει καμία αναφορά για την αξιολόγηση, προαγωγή και απόλυση των μαθητών με αναπηρία ή/και με Ε.Ε.Α. (...ούτε, βέβαια, και για την αξιολόγηση, προαγωγή και απόλυση των μαθητών με Παράλληλη Στήριξη-Π.Σ.)

Άρθρο 5 «Αναγραφή χαρακτηρισμού διαγωγής στους τίτλους σπουδών»
Οι διατάξεις του άρθρου 5, αλλά και της παρ.1 του άρθρου 55, είναι αναχρονιστικές και χωρίς επιστημονικό υπόβαθρο που να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες εκπαιδευτικές ανάγκες και σύγχρονες μεθόδους εκπαίδευσης και που εύκολα μπορούν να αναχαιτίσουν την προσωπική, κοινωνική κι επαγγελματική εξέλιξη του/της μαθητή/ μαθήτριας, μέσω του στίγματος που θα επιφέρουν στα άτομα που αφορούν και των οποίων, λόγω της ηλικίας τους, η προσωπικότητά τους τελεί ακόμα υπό διαμόρφωση.
Χαρακτηρισμός διαγωγής, σημαίνει ετικετοποίηση, στοχοποίηση, στιγματισμό, εντείνει τον ανταγωνισμό και τον αποκλεισμό, ενισχύει τις αρνητικές στάσεις και αντιλήψεις των μαθητών για το σχολείο, κι εν τέλει, σημαίνει περιθωριοποίηση για τον/την μαθητή/μαθήτρια.
Ένα σχολείο που δεν εμβαθύνει στα αίτια της συμπεριφοράς, στην ψυχο-κοινωνική στήριξη και βοήθεια του μαθητή και του περιβάλλοντός του, αλλά αρκείται μόνο στο να βάζει μία ταμπέλα στο μαθητή, όχι μόνο δεν τον βοηθάει, αλλά εντείνει τις αρνητικές συμπεριφορές στο σχολικό περιβάλλον.
Αντίθετα με τη λογική του άρθρου 5, σε ένα σύγχρονο δημόσιο σχολείο, είναι αναγκαία η στελέχωση των σχολικών μονάδων ειδικής και γενικής εκπαίδευσης με ψυχολόγους, εργοθεραπευτές, κοινωνικούς λειτουργούς, σχολικούς νοσηλευτές κ.α. και ειδικό βοηθητικό προσωπικό για την υποστήριξη μαθητών με αναπηρία, ειδικότητες οι οποίες μπορούν να συμβάλλουν τα μέγιστα σε προγράμματα πρόληψης, πρώιμης παρέμβασης και τέλος αντιμετώπισης της σχολικής βίας και του εκφοβισμού.
Άρθρο 6 «Προφορική βαθμολογία τετράμηνων στο Λύκειο»
Για να είναι αποδοτική και ουσιαστική η μέθοδος της «ερευνητικής εργασίας», αφενός θα πρέπει να προσδιοριστεί ο όρος «ερευνητική εργασία», να εκσυγχρονιστούν και να είναι απόλυτα προσβάσιμα και σε άτομα με αναπηρία όλα τα μέσα και οι υλικοτεχνικές υποδομές με τις οποίες υποστηρίζονται αυτά τα μαθήματα ώστε να μπορούν οι εργασίες αυτές να είναι και ομαδικές, αφετέρου θα πρέπει οι μαθητές/μαθήτριες να μαθαίνουν μία γλώσσα προγραμματισμού και όχι ψευδογλώσσα, αλλά και να έχουν τη δυνατότητα με τον τίτλο προαγωγής από τη Β' στη Γ' Λυκείου, να μπορούν να εξετάζονται και να αποκτούν πιστοποιητικό επάρκειας γνώσης και χειρισμού τουλάχιστον των τριών κύριων εφαρμογών word, excel, explorer.
Βέβαια, τη δυνατότητα αυτή θα πρέπει να την έχουν και οι μαθητές/μαθήτριες στα Ε.Ν.Ε.Ε.ΓΥ.Λ. και στα Ειδικά Λύκεια.
Άρθρο 7 «Διάρθρωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων Γενικού Λυκείου και εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αποφοίτων Γενικού Λυκείου»
Οι προβλέψεις του άρθρου 7 στο μεγαλύτερο μέρος τους αφορούν σε άνευ ουσίας επιφανειακές αλλαγές στη διάρθρωση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων, ωστόσο, ξεχωρίζουν για τη σημασία τους η κατάργηση της προσμέτρησης του βαθμού του απολυτηρίου της Γ' τάξης του Γενικού Λυκείου (ΓΕ.Λ.) για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και η αντικατάσταση του μαθήματος της κοινωνιολογίας με τα λατινικά ως εξεταζόμενο μάθημα στις πανελλήνιες εξετάσεις για την εισαγωγή στο πεδίο των ανθρωπιστικών επιστημών.
Είναι έντονα αντιφατικό, από τη μια να υπογραμμίζεται η σημασία της ανάπτυξης δεξιοτήτων κριτικής σκέψης, κοινωνικής ενσυναίσθησης, ανάπτυξης του σεβασμού στα δικαιώματα και τη διαφορετικότητα, της άρσης στερεοτύπων και προκαταλήψεων, κ.α. και παράλληλα να υποβαθμίζεται το μάθημα της κοινωνιολογίας που εξ ορισμού στοχεύει στη διαμόρφωση αυτών των ποιοτικών στοιχείων στο χαρακτήρα και στην προσωπικότητα των μαθητών, στην θετική κοινωνικοποίηση και την καλλιέργεια σχολικού κλίματος αποδοχής, φιλίας και σεβασμού στην ποικιλομορφία, προκειμένου να υποστηριχθεί ουσιαστικά η φιλοσοφία της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης στις σχολικές κοινότητες, αυτό δηλαδή που απαιτείται να έχει ένα σύγχρονο σχολείο.
Επίσης, θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές της Β' Λυκείου (περιλαμβανομένων των ΕΝ.Ε.Ε.ΓΥ.Λ και Ειδικών Λυκείων) κατά τις προαγωγικές εξετάσεις για τη Γ' Λυκείου, να μπορούν να εξετάζονται και να λαμβάνουν και κρατικό πιστοποιητικό γλωσσομάθειας επιπέδου Β1 ή Β2 για την ξένη γλώσσα που έχουν διδαχθεί μέχρι και τη Β' Λυκείου.

Άρθρο 9 «Τράπεζα Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας»
Με τις διατάξεις του άρθρου αυτού, δίνεται έμφαση στην εκ των υστέρων τυποποιημένη αξιολόγηση της σχολικής απόδοσης και όχι στην αξιολόγηση ως συνεχή διαδικασία με σκοπό τη βελτίωση τόσο της διδασκαλίας όσο και της μάθησης.
Χωρίς καμία πρόβλεψη για τα Ειδικά Λύκεια και για τα ΕΝ.Ε.Ε.ΓΥ.Λ., επανέρχεται ο αποτυχημένος, κατά γενική ομολογία, θεσμός της Τράπεζας Θεμάτων στο Γενικό Λύκειο, μετατρέποντας τις ενδοσχολικές εξετάσεις σε μίνι πανελλήνιες σε όλες τις τάξεις του Λυκείου, θεσμός που η εφαρμογή του το 2014, οδήγησε στον εξαπλασιασμό των μεταξεταστέων μαθητών και στην ενίσχυση της περαιτέρω παραπαιδείας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β' «Πρότυπα & Πειραματικά Σχολεία» (Άρθρα 10-23)
Τρία «οριζόντια» βασικά ζητήματα εγείρονται από το σύνολο των άρθρων και τη στόχευσή τους:
Α) Η υποχρεωτική προσβασιμότητα των κτιριακών υποδομών για άτομα με αναπηρία στα Πρότυπα και στα Πειραματικά Σχολεία (και των δύο βαθμίδων εκπαίδευσης) που πρέπει υποχρεωτικά να διασφαλίζονται και ρητά να αναφέρονται στις διατάξεις των άρθρων του Κεφαλαίου Β', για την οποία δεν γίνεται ουδεμία αναφορά,
Β) Εγείρονται ζητήματα για το κατά πόσο καθηγητές με αναπηρία θα μπορούν να διδάξουν στα Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία και
Γ) Διαβάζοντας τόσο την αιτιολογική έκθεση όσο και το σχέδιο νόμου, το Κεφάλαιο Β' εμφατικά περιγράφει ότι η δημόσια εκπαίδευση στη χώρα είναι «εκπαίδευση κατακερματισμένη και πολλών ταχυτήτων», δηλαδή έχουμε την «Πρότυπη Εκπαίδευση», την «Πειραματική Εκπαίδευση», τη «Γενική Εκπαίδευση» και την «Ειδική Εκπαίδευση».
Το Κεφάλαιο Β' στο σύνολό του, αφενός δεν εναρμονίζεται με τη Διεθνή Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες κι αντίκειται με το Άρθρο 24 «Εκπαίδευση» της Σύμβασης, και με την έννοια της «ενιαίας εκπαίδευσης για όλους» και με την έννοια του «Σχολείου για ΟΛΟΥΣ», κι εν γένει δεν γίνεται καμία απολύτως αναφορά στους μαθητές με αναπηρία ή/και Ε.Ε.Α. και αγνοούνται παντελώς οι συστάσεις της Επιτροπής του ΟΗΕ και η έννοια της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης δεν προκύπτει από πουθενά.
Τέλος, εγείρονται ερωτήματα για το κατά πόσο οι μαθητές με αναπηρία ή/και Ε.Ε.Α. θα έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν στη διαδικασία επιλογής στα Πρότυπα Σχολεία, κι εάν θα μπορούν να λάβουν μέρος στην κλήρωση για την επιλογή τους στα Πειραματικά Σχολεία.
Άρθρο 34 «Προσθήκη άρθρου 47Α στον ν.4547/2018»
Αυτοαξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου των σχολικών μονάδων και
Άρθρο 35 «Προσθήκη άρθρου 47Β στον ν.4547/2018»
Εξωτερική αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου των σχολικών μονάδων

Αδήριτη ανάγκη, για να μπορέσει να είναι αποτελεσματικό ένα σύγχρονο σχολείο, ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα, είναι η διασφάλιση της ποιότητας στην παρεχόμενη εκπαίδευση, μέσω της αξιολόγησης στη βάση καθορισμένων κριτηρίων, ποιοτικών και ποσοτικών δεικτών.
Αυτά τα κριτήρια, ο σκοπός της αξιολόγησης και η φιλοσοφία που διέπει το χαρακτήρα της αξιολόγησης, δεν αποσαφηνίζονται με τις διατάξεις των άρθρων 34 και 35 του σχεδίου νόμου.
Επισημαίνουμε ότι η ΕΣΑμεΑ θεωρεί αναγκαία τη διαμόρφωση ενός συστήματος παρακολούθησης και αξιολόγησης της εκπαίδευσης, με βασικό σκοπό τη διασφάλιση της ανεμπόδιστης άσκησης του δικαιώματος της εκπαίδευσης από όλους τους μαθητές, σε ισότιμη, ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς βάση.
Πρωταρχικός στόχος πρέπει να είναι η αξιολόγηση των συνθηκών, αλλά και η αξιολόγηση των πλαισίων της εκπαιδευτικής διαδικασίας, της προσβασιμότητας των εκπαιδευτικών υποδομών και του εκπαιδευτικού υλικού, της ευελιξίας και της προσαρμοστικότητας των αναλυτικών προγραμμάτων και των μεθόδων διδασκαλίας προκειμένου να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του κάθε μαθητή, της συνάφειας του περιεχόμενου της παρεχόμενης εκπαίδευσης με τα ενδιαφέροντα των μαθητών και τις ανάγκες της κοινωνίας, της αποτελεσματικότητας διαφορετικών μορφών υποστήριξης που παρέχονται στους μαθητές με αναπηρία ή/και Ε.Ε.Α., της αποτελεσματικότητας της εκπαίδευσης ως προς την κοινωνική ένταξη κ.ο.κ.
Τέλος, να επισημάνουμε ότι, το ζήτημα της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου απαιτεί τη διεξαγωγή κοινωνικού διαλόγου και διαβούλευσης και προϋποθέτει την επίτευξη ευρείας συναίνεσης μεταξύ των εμπλεκόμενων ώστε να μπορέσει να εφαρμοστεί αποτελεσματικά στην πράξη.
Άρθρο 38 «Σύμβουλος Σχολικής Ζωής»
Οι διατάξεις του άρθρου, γενούν ερωτηματικά για το ρόλο και την αποτελεσματικότητα του θεσμού του «Σύμβουλου Σχολικής Ζωής», στο σύνολο των μαθητών, κυρίως όμως για τους μαθητές και τις μαθήτριες με αναπηρία ή/και Ε.Ε.Α., δεδομένου ότι δεν είναι σαφές το εύρος, το πεδίο και το επίπεδο της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών που θα κληθούν να αναλάβουν το ρόλο αυτό, ποια τα κριτήρια και τα γνωσιακά και άλλα χαρακτηριστικά με βάση τα οποία θα επιλέγονται και θα ορίζονται οι «Σύμβουλοι Σχολικής Ζωής» σε κάθε σχολική μονάδα, ποια θα είναι η σχέση του Σύμβουλου Σχολικής Ζωής με τον εκπαιδευτικό/προσωπικό Π.Σ. των μαθητών με αναπηρία και Ε.Ε.Α. με τους οποίους οι μαθητές είναι ιδιαίτερα δεμένοι.
Επίσης, στην παράγραφο 4, αναφέρεται ότι ο Σύμβουλος Σχολικής Ζωής, θα καθοδηγεί και θα ενημερώνει μαθητές και γονείς για διάφορα θέματα παιδαγωγικής αντιμετώπισης ζητημάτων σε διάφορους τομείς, μεταξύ των οποίων δεν αναφέρονται θέματα αναπηρίας ή θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων ατόμων με αναπηρία.
Άρθρο 44 «Θέματα διορισμού εκπαιδευτικών και μελών Ε.Ε.Π. και Ε.Β.Π.» και
Άρθρο 45 «Θέματα πρόσληψης αναπληρωτών εκπαιδευτικών και μελών Ε.Ε.Π. και Ε.Β.Π»
Είναι σκληρή τιμωρία για έναν/μία αναπληρωτή/αναπληρώτρια εκπαιδευτικό ή μέλος Ε.Ε.Π. ή μέλος Ε.Β.Π. που είναι άτομο με αναπηρία ή σοβαρή χρόνια πάθηση ή είναι γονέας ή σύζυγος ατόμου με αναπηρία ή σοβαρή χρόνια πάθηση, να τοποθετείται σε μία σχολική μονάδα, όπου η περιοχή της έδρας της μονάδας να μην καλύπτει βασικές προϋποθέσεις για την υγεία ή την αποκατάσταση-αποθεραπεία του/της ιδίου/ιδίας ή του αναπήρου μέλους της οικογένειας που έχει στην φροντίδα του, να αναγκάζεται να παραιτηθεί από τη θέση του αναπληρωτή και να φύγει από την περιοχή αυτή και για μία διετία έως και τριετία να μην μπορεί να ξανασυμμετάσχει στη διαδικασία προσλήψεων αναπληρωτών.
Άρθρο 48 «Θέματα Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (Ε.Α.Ε.)»
Το άρθρο 48 (η μοναδική πρόβλεψη του νομοσχεδίου για τους μαθητές με αναπηρία ή/και Ε.Ε.Α.), είναι εκ διαμέτρου αντίθετο με την επίσημη εκπαιδευτική πολιτική συμπερίληψης και πλήττει ευθέως το δικαίωμα των μαθητών/μαθητριών με αναπηρία ή/και Ε.Ε.Α. να φοιτήσουν στο σχολείο της γειτονιάς τους.
Με βάση στοιχεία του my school που επεξεργάστηκε το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας της ΕΣΑμεΑ, σήμερα το 88% των μαθητών/μαθητριών με αναπηρία ή/και Ε.Ε.Α. φοιτούν σε Σχολεία της Α/Βάθμιας και της Β/Βάθμιας Γενικής Εκπαίδευσης και το 57,3% αυτών των μαθητών/μαθητριών δεν λαμβάνουν καμία ειδική υποστήριξη εντός του σχολείου, αλλά υποστηρίζονται από τον εκπαιδευτικό της γενικής τάξης.
Επίσης, τα Τμήματα Ένταξης (Τ.Ε.), αντιμετωπίζουν ήδη πολλά προβλήματα επαρκούς στελέχωσης, αλλά και με μεγάλο αριθμό μαθητών (το 2016, ο μέσος όρος μαθητών στα Τ.Ε της Β'βάθμιας εκπαίδευσης ήταν 14,6 άτομα/τάξη ενώ ο μέγιστος αριθμός που προβλέπεται από τον νόμο είναι 12 άτομα/τάξη!).
Θέση της ΕΣΑμεΑ είναι πως ο θεσμός των Τ.Ε., δυστυχώς, σήμερα δεν αποτελεί θεσμό που διευκολύνει την «ένταξη» των μαθητών με αναπηρίες ή/και με Ε.Ε.Α. και κάθε άλλο παρά προς όφελος των μαθητών με αναπηρία στα Γενικά Σχολεία, αλλά και στα Ειδικά Σχολεία, λειτουργεί. Ο θεσμός των Τ.Ε. χρειάζεται αξιολόγηση, αναθεώρηση, ακόμα και κατάργηση, εφόσον στόχος και επιταγή της Σύμβασης είναι η «συμπεριληπτική εκπαίδευση».
Σε ότι αφορά την Παράλληλη Στήριξη (Π.Σ.), μόνο το 7% των μαθητών με αναπηρία ή/και Ε.Ε.Α. έλαβε Π.Σ. κατά το σχολικό έτος 2017-2018 εξαιτίας της έλλειψης οικονομικών πόρων, ενώ η πλειονότητα των μαθητών που τελικά λαμβάνει στήριξη είναι μόνο σε μερική βάση.
Όσον αφορά στη στήριξη που παρέχεται στα Σχολεία Γενικής Εκπαίδευσης από το Ειδικό Εκπαιδευτικό Προσωπικό-ΕΕΠ (ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, εργοθεραπευτές κ.λπ.), αν και έχει σημειωθεί πρόοδος τα τελευταία χρόνια, αυτή εξακολουθεί να είναι περιορισμένη, με συνέπεια πολλά παιδιά με ανάγκες φροντίδας και περίθαλψης να αντιμετωπίζουν παραβίαση του δικαιώματός τους για ένταξη στην Γενική Εκπαίδευση εξαιτίας της έλλειψης σχολικών νοσηλευτών και λοιπού Ειδικού Βοηθητικού Προσωπικού-ΕΒΠ.
Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την απουσία των ελάχιστων προδιαγραφών φυσικής προσβασιμότητας στη πλειονότητα των δομών των σχολικών μονάδων καθώς και την περιορισμένη προσβασιμότητα στο εκπαιδευτικό υλικό, τις υπηρεσίες, τον εξοπλισμό, το ηλεκτρονικό περιβάλλον, καθιστούν προσχηματική την ένταξη των μαθητών με αναπηρία στα Σχολεία Γενικής Εκπαίδευσης, συνθήκη που επιβεβαιώνεται με τις διατάξεις του παρόντος άρθρου.
Η πρόβλεψη του συγκεκριμένου άρθρου ώστε οι τοποθετήσεις των εκπαιδευτικών σε θέσεις των Τ.Ε. να πραγματοποιούνται μετά την κάλυψη όλων των κενών στις Σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (Σ.Μ.Ε.Α.Ε.) της οικείας περιοχής μετάθεσης, δεν διασφαλίζουν ένα σύγχρονο συμπεριληπτικό σχολείο, αλλά αντίθετα «διασφαλίζουν» την περαιτέρω υποβάθμιση των ήδη προβληματικών δομών ενταξιακής εκπαίδευσης.
Άρθρο 50 Ρυθμίσεις για τη λειτουργία των σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
Η αύξηση αυτή των μαθητών ανά τάξη, υποβαθμίζει και καθιστά περισσότερο δυσχερή έως και αδύνατη την εφαρμογή της διαφοροποιημένης διδασκαλίας από τους εκπαιδευτικούς της τάξης, η οποία και απαιτείται προκειμένου να καλύπτονται οι εκπαιδευτικές ανάγκες όλων των μαθητών και οι ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών με αναπηρία.
Άρθρο 75 «Μετεγγραφή βάσει οικονομικών και κοινωνικών κριτηρίων»
Τέλος, σε ότι αφορά στις μετεγγραφές των φοιτητών λόγω οικονομικών και κοινωνικών κριτηρίων, η μοριοδότηση που λαμβάνει ένας φοιτητής/μία φοιτήτρια για κάθε μέλος της οικογένειας του/της που έχει αναπηρία από 67% και άνω, είναι ένα (1) μόριο
Η ανάγκη των φοιτητών που είναι αδέλφια ή τέκνα ή σύζυγοι ατόμων με αναπηρία, από 67% και άνω, δηλαδή ατόμων με βαριές αναπηρίες ή/και χρόνια πάθηση, ανεξάρτητα από την οικονομική κατάσταση των φοιτητών και των οικογενειών τους, έχει να κάνει με το γεγονός ότι αποτελούν, κατά κύριο λόγο, και πρόσωπα αναφοράς για τα άτομα με αναπηρία που έχουν στην οικογένειά τους, συνεπώς και η ανάγκη να βρίσκονται κοντά τους, είναι πολύ μεγάλη.
Συνεπώς, θεωρούμε ότι θα πρέπει να αυξηθεί η μοριοδότηση αυτού του κοινωνικού κριτηρίου και να εξισωθεί με τη μοριοδότηση της ιδιότητας του μέλους τρίτεκνης ή πολύτεκνης οικογένειας (δηλαδή, 1,5 μόρια ή 2 μόρια, αντίστοιχα, αντί για 1 μόριο που προβλέπεται στο άρθρο 69 του παρόντος σχεδίου νόμου).

Κρίνοντας το προτεινόμενο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Παιδείας και προσπαθώντας να αποδώσουμε με μαθηματικούς όρους το αποτύπωμά του, ούτε προσθέτει, ούτε πολλαπλασιάζει, αλλά δυστυχώς, αφαιρεί και διαιρεί.
Το εν λόγω σχέδιο νόμου, αγνοώντας πλήρως τις νομικές δεσμεύσεις της χώρας μας που απορρέουν από τη Διεθνή Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, την οποία η Ελλάδα κύρωσε, μαζί με το προαιρετικό Πρωτόκολλο αυτής, με το ν.4074/2012 και ειδικότερα με το άρθρο 24 «Εκπαίδευση», μακριά από κάθε σύγχρονη παιδαγωγική προσέγγιση, αλλά και από το σκοπό και τους στόχους της εκπαιδευτικής διαδικασίας σε ένα σύγχρονο και δημοκρατικό σχολείο, προωθεί αλλαγές μέσα από τις οποίες όχι μόνο δεν συντελείται η οικοδόμηση ενός «Σχολείου για Όλους» με βάση τη φιλοσοφία της συμπερίληψης, αλλά εντείνονται οι εκπαιδευτικές ανισότητες, η περιθωριοποίηση και ο αποκλεισμός πολλών χιλιάδων μαθητών και ιδιαίτερα των περισσότερο ευάλωτων, που είναι οι μαθητές και οι μαθήτριες με αναπηρία ή/και Ε.Ε.Α.