Αθήνα: 11/01/2018

ΠΡΟΣ:
Κ. Γαβρόγλου, Υπουργό Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
- Γραφείο Πρωθυπουργού της χώρας, κ. Αλ. Τσίπρα
- Γραφείο Υπουργού Επικρατείας, κ. Χρ. Βερναδάκη
- Γραφείο Αναπληρωτή Υπουργού Παιδείας, κ. Κ. Φωτάκη
- Γραφείο Υφυπουργού Παιδείας, κ. Δ. Μπαξεβάνη
- Γραφείο Γενικού Γραμματέα Υπουργείου Παιδείας, κ. Γ. Αγγελόπουλου
- Γραφείο Αναπληρωτή Γενικού Γραμματέα Υπουργείου Παιδείας, κ. Π. Κασσιανού
- Γραφείο Γ.Γ. Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κ. Μ. Γιαννακάκη
- Πρόεδρο και Μέλη Διαρκούς Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής
- Πρόεδρο και Μέλη της Υποεπιτροπής για τα θέματα των ατόμων με αναπηρία της
- Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Ισότητας, Νεολαίας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
- Φορείς - Μέλη Ε.Σ.Α.μεΑ.

---

Προτάσεις Ε.Σ.Α.μεΑ. για την εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις 2018

Κύριε Υπουργέ,
Η Ε.Σ.Α.μεΑ. ενόψει της συνάντησης που θα πραγματοποιηθεί μαζί σας σήμερα, καταθέτει με το παρόν το σύνολο των σημαντικότερων προτάσεων/αιτημάτων που αφορούν σε θέματα εκπαίδευσης των ατόμων με αναπηρία, με χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους.

Η Ε.Σ.Α.μεΑ. ενόψει της συνάντησης που θα πραγματοποιηθεί μαζί σας σήμερα, καταθέτει με το παρόν το σύνολο των σημαντικότερων προτάσεων/αιτημάτων που αφορούν σε θέματα εκπαίδευσης των ατόμων με αναπηρία, με χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους.
Η Συνομοσπονδία σε εθνικό επίπεδο, είναι αναγνωρισμένη ως η πλέον αντιπροσωπευτική οργάνωση του εθνικού αναπηρικού κινήματος και από τη θέση αυτή, συμμετέχει θεσμικά, πλέον, στα κέντρα λήψης αποφάσεων και εκπροσωπεί τα άτομα με αναπηρία, με χρόνιες παθήσεις και τις οικογένειές τους στον διάλογο με την Πολιτεία.
Επίσης, με την παρ.1, του άρθρου 72 «Πλαίσιο για την προαγωγή εφαρμογής της Σύμβασης», του ν.4488/2017 (ΦΕΚ 137 Α'/ 13.09.2017), η ΕΣΑμεΑ, ως τριτοβάθμια οργάνωση των ατόμων με αναπηρίες στη χώρα μας και ανεξάρτητος μηχανισμός της κοινωνίας των πολιτών, είναι εκείνος ο φορέας με τον οποίο, θεσμοθετημένα πλέον, συνεργάζεται το «Πλαίσιο Προαγωγής» της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία στη χώρα μας (που έχει ορισθεί ο Συνήγορος του Πολίτη ως συνταγματικά κατοχυρωμένη Ανεξάρτητη Αρχή), ενώ στον ίδιο νόμο, και συγκεκριμένα στο άρθρο 68, θεσμοθετήθηκε και ότι:
«Άρθρο 68 Νομοπαραγωγική διαδικασία, ανάλυση συνεπειών ρυθμίσεων και παραγωγή επίσημων στατιστικών για τα ΑμεΑ
[...] 3. Η Ελληνική Στατιστική Αρχή και οι υπηρεσίες και φορείς που περιλαμβάνονται στο Ελληνικό Στατιστικό Σύστημα αναπτύσσουν, παράγουν και διαδίδουν σύμφωνα με τις αρχές του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος και την κείμενη νομοθεσία επίσημες στατιστικές σχετικά με τα ΑμεΑ, καθώς και με τα εμπόδια που αυτά αντιμετωπίζουν κατά την άσκηση των δικαιωμάτων τους. Για τους σκοπούς του σχεδιασμού των ως άνω στατιστικών και της διάχυσης των παραγόμενων δεδομένων τελούν σε διαβούλευση με το Παρατηρητήριο για τα Θέματα Αναπηρίας της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.)».
Δυστυχώς, κατά τη διάρκεια της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, οι αδυναμίες και τα προβλήματα του συστήματος εκπαίδευσης για τα άτομα με αναπηρία οξύνθηκαν ακόμη περισσότερο, κυρίως εξαιτίας της μείωσης των ήδη χαμηλών κονδυλίων που διαχρονικά κατευθύνονται στην εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία.
Η διαρκής αυτή υποχρηματοδότηση, σε συνδυασμό με το ελλιπές θεσμικό πλαίσιο που διέπει το σύστημα εκπαίδευσης των ατόμων με αναπηρία και ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, απαιτεί από μέρους της ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας να προχωρήσει στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή ενός σχεδίου ουσιαστικής θεσμικής και διαδικαστικής ανασυγκρότησής του, όπως επιτάσσει το άρθρο 24 «Εκπαίδευση» της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, η οποία μαζί με το προαιρετικό της πρωτόκολλο κυρώθηκε από ελληνική Βουλή με τη ψήφιση του νόμου 4074/2012.
Κορωνίδα και προμετωπίδα των αιτημάτων μας θέτουμε την πρόσληψη μόνιμου προσωπικού, την αύξηση των πόρων για την Εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρίες και ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, σε συνάρτηση με τον εξυπηρετούμενο πληθυσμό και τις ειδικές απαιτήσεις των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, αλλά και την ορθολογική απορρόφηση των πόρων που κατευθύνονται κατ' έτος στην εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία.
1. Θεσμική εκπροσώπηση της Ε.Σ.Α.μεΑ.
Η συνεχής και ουσιαστική συμμετοχή των ατόμων με αναπηρίες, μέσω των αντιπροσωπευτικών τους οργανώσεων, στην ανάπτυξη και την εφαρμογή της νομοθεσίας και των πολιτικών που τα αφορούν συνιστά νομοθετική δέσμευση (Άρθρο 4, παρ. 3 της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία), ενώ η ενεργός συμμετοχή των άμεσα ενδιαφερόμενων αποτελεί βασική αρχή της χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευσης. Ως εκ τούτου κρίνεται απαραίτητη η λήψη των εξής μέτρων για την εκπροσώπηση της Ε.Σ.Α.μεΑ. (ως θεσμοθετημένου φορέα εκπροσώπησης των ατόμων με αναπηρία ή χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους) στα κέντρα λήψης πολιτικών και αποφάσεων που αφορούν στο σύστημα εκπαίδευσης των ατόμων με αναπηρία:
- Τη σύσταση Ειδικής Γραμματείας Εκπαίδευσης Ατόμων με Αναπηρία στο Υπουργείο Παιδείας
- Την αναβάθμιση της Διεύθυνσης Ειδικής Αγωγής σε Γενική Διεύθυνση Εκπαίδευσης Ατόμων με Αναπηρία, και τη διάρθρωσή της σε διευθύνσεις και τμήματα, ώστε να αποκτήσει η εκπαίδευση των ΑμεΑ ουσιαστική διοίκηση από την Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου.
- Τη συμμετοχή της Ε.Σ.Α.μεΑ. στο Δ.Σ. του ΕΟΠΠΕΠ.
- Τη συμμετοχή της Ε.Σ.Α.μεΑ. στο Συμβούλιο Δια Βίου Εκπαίδευσης, στο οποίο η Ε.Σ.Α.μεΑ. συμμετείχε στο παρελθόν, αλλά δεν συμμετέχει σήμερα.
- Τη σύσταση Τμήματος Εκπαίδευσης Ατόμων με Αναπηρία στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής.
- Τη σύσταση τμήματος ψηφιακής και ηλεκτρονικής προσβασιμότητας Εκπαίδευσης Ατόμων με Αναπηρία στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ».
- Τη σύσταση τμήματος Θεμάτων Εκπαίδευσης και Επαγγελματικής Κατάρτισης Ατόμων με Αναπηρία στον ΕΟΠΠΕΠ.
2. Μέτρα για την εύρυθμη λειτουργία των εκπαιδευτικών δομών που παρέχουν εκπαιδευτικές υπηρεσίες στα άτομα με αναπηρία
- Διασφάλιση της προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία στις κτιριακές εγκαταστάσεις, στο ηλεκτρονικό περιβάλλον, στις υπηρεσίες, τον εξοπλισμό και το εκπαιδευτικό υλικό, καθώς και στην παρεχόμενη πληροφόρηση, σε όλες τις δημόσιες και ιδιωτικές εκπαιδευτικές δομές της χώρας όλων των βαθμίδων, με αυστηρό έλεγχο από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου και των εποπτευόμενων φορέων (π.χ. Κτιριακές Υποδομές ΑΕ, ΕΟΠΠΕΠ, κ.λπ.)
- Αξιολόγηση της υφιστάμενης νομοθεσίας που διέπει την εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία, αξιολόγηση κι ενίσχυση θεσμών της εκπαίδευσης των μαθητών με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες όπως αυτός της Παράλληλης Στήριξης, διαρθρωτικές αλλαγές και βελτιώσεις του υφιστάμενου συστήματος εκπαίδευσης, αλλά και του συστήματος μεταφοράς των μαθητών, ώστε να καταστεί πιο λειτουργική και αποτελεσματική η Ειδική Εκπαίδευση για τα άτομα με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.
3. Μέτρα σχετικά με τη φοίτηση ατόμων με αναπηρία ή χρόνια πάθηση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση:
- Συμπερίληψη της κατηγορίας του αυτισμού υψηλής λειτουργικότητας (π.χ. σύνδρομο Asperger) και των ατόμων με σύνδρομο Down στις κατηγορίες των αποφοίτων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που εισάγονται χωρίς εξετάσεις σε Σχολές Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης καθ' υπέρβαση του αριθμού των εισακτέων.
- Διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου δικτύου υπηρεσιών παροχής υποστήριξης σε φοιτητές/τριες με αναπηρία/χρόνια πάθηση με τη συμμετοχή και συνεργασία του συνόλου των δομών παροχής υποστήριξης των φοιτητών/τριών (τόσο σε επίπεδο Σχολής όσο και σε επίπεδο Ιδρύματος).
4. Λήψη μέτρων για την επαγγελματική αποκατάσταση των εκπαιδευτικών με αναπηρία σε όλες τις βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος.
Είναι γεγονός ότι το Υπουργείο Παιδείας διαχρονικά δεν έχει αντιμετωπίσει με τη δέουσα προσοχή τα θέματα των εκπαιδευτικών με αναπηρία ή χρόνια πάθηση ούτε και των εκπαιδευτικών που είναι γονείς ατόμων με βαριές αναπηρίες, οι οποίοι ως εργαζόμενοι τα τελευταία χρόνια βιώνουν με τον πιο σκληρό τρόπο την ανεργία. H κατάργηση ευνοϊκών διατάξεων, όπως του Πίνακα Α που αφορούσε στην πρόσληψη αναπληρωτών εκπαιδευτικών ατόμων με αναπηρία σε ποσοστό 20% επί των προσλήψεων και το υφιστάμενο καθεστώς πρόσληψης εκπαιδευτικών με αναπηρία, οδηγεί την πλειοψηφία τους στον κοινωνικό αποκλεισμό.
Με αφορμή την πρόσφατη ψήφιση του ν.4440/2016 (ΦΕΚ 224 Α΄ 02-12-2016), όπου στο άρθρο 25 θεσπίστηκε η κάλυψη ποσοστού 15% των προσλήψεων στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα από άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις και μέλη των οικογενειών τους, κρίνουμε απαραίτητη την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου για την απασχόληση των εκπαιδευτικών με αναπηρία και χρόνια πάθηση και των γονέων παιδιών με αναπηρία στη γενική και ειδική εκπαίδευση.
Ως εκ τούτου στο πλαίσιο της ίσης μεταχείρισης στην απασχόληση των εκπαιδευτικών με αναπηρία, όπως το Σύνταγμα και η νομοθεσία της χώρας μας επιτάσσουν, ζητάμε την εφαρμογή των ρυθμίσεων του άρθρου 25 του ν.4440/2016 στη γενική και ειδική εκπαίδευση για την πρόσληψη μόνιμων ή αναπληρωτών εκπαιδευτικών με αναπηρία ή χρόνια πάθηση και των εκπαιδευτικών που έχουν υπό την προστασία τους άτομο με αναπηρία.
Πιο αναλυτικά ζητάμε να θεσπιστεί η κατά προτεραιότητα κάλυψη ποσοστού δέκα τοις εκατό (10%) των θέσεων μόνιμων ή αναπληρωτών εκπαιδευτικών γενικής και ειδικής εκπαίδευσης από άτομα με αναπηρία, με ποσοστό αναπηρίας 50% τουλάχιστον και ποσοστού πέντε τοις εκατό (5%) των θέσεων από όσους έχουν τέκνο, αδελφό ή σύζυγο, καθώς και από τέκνα ατόμων με αναπηρία με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω, όπως αυτό διαπιστώνεται από τις αρμόδιες υγειονομικές επιτροπές του ΚΕΠΑ. Κατ' εξαίρεση όταν πρόκειται για άτομα που πάσχουν από νοητική στέρηση ή αυτισμό, για την παροχή της προστασίας απαιτείται ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 50%. Με αυτό το μέτρο η ισχύουσα νομοθεσία θα εναρμονιστεί με τη νομοθεσία της χώρας, όπως με το ν.4074/2012, με τον οποίο επικυρώθηκε η Διεθνή Σύμβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, καθώς και με ευρωπαϊκές οδηγίες όπως η Οδηγία 2000/78/ΕΚ που αφορά στην ίση μεταχείριση στην απασχόληση και έχει ενσωματωθεί στο εθνικό μας δίκαιο με την ψήφιση του ν.3304/2005 που πρόσφατα τροποποιήθηκε με τον ν.4443/2016.
Επίσης ζητάμε την αναμόρφωση του αναχρονιστικού Π.Δ. 50/1996, το οποίο διέπει το σύστημα μεταθέσεων, αποσπάσεων εκπαιδευτικών με αναπηρίες και εκπαιδευτικών που είναι γονείς ατόμων με αναπηρία. Το Κ.Ε.Σ.Υ. στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού του εν λόγω προεδρικού διατάγματος, το οποίο χρονολογείται από το 1996, έχει ζητήσει από τις 18.08.2016 από το Υπουργείο Παιδείας την εφαρμογή της υπ' αριθ. 4 Απόφασης της 256ης/24.06.2016 Ολομέλειάς του για την τροποποίηση των διατάξεων που Π.Δ. 50/96 ώστε για λόγους ισονομίας και ισότητας, να συμπεριληφθούν και άλλες κατηγορίες αναπηρίας στην ευνοϊκή αυτή ρύθμιση, χωρίς ακόμα να έχει γίνει δεκτή. Ζητάμε την άμεση εφαρμογή της εν λόγω απόφασης του Κ.Ε.Σ.Υ.
5. Αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου που διέπει τις μετεγγραφές.
Ζητάμε τη διασφάλιση του δικαιώματος μετεγγραφής στον τόπο μόνιμης κατοικίας:
α) των φοιτητών/τριών με ποσοστό αναπηρίας άνω του 50%, ανεξαρτήτως του είδους της αναπηρίας/χρόνιας πάθησής τους και του χρόνου εμφάνισης αυτής (πριν ή μετά την εισαγωγή τους στη Σχολή),
β) των φοιτητών/τριών των οποίων ένας τουλάχιστον γονέας ή ο/η σύζυγός τους έχει ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω, ανεξαρτήτως του είδους της αναπηρίας του/της ή που στην οικογένειά τους υπάρχει προστατευόμενο μέλος με νοητική αναπηρία, αυτισμό, σύνδρομο Down, εγκεφαλική παράλυση, βαριές και πολλαπλές αναπηρίας και χρόνιες παθήσεις με ποσοστό αναπηρίας 67%, υπό την απαραίτητη προϋπόθεση ότι αυτό δε ζει σε ίδρυμα.
6. Ζητάμε την πραγματοποίηση σύσκεψης με τη σύνοδο των Πρυτάνεων των ΑΕΙ και με τη σύνοδο των Προέδρων στα ΤΕΙ, ώστε να εφαρμοστούν οι απαιτήσεις της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, όπως άλλωστε ορίζει και η παρ. 2 του άρθρου 66 του ν.4488/2017 (Αρ. ΦΕΚ 137 Α' /13.09.2017), στην οποία αναφέρεται: «2. Προς το σκοπό της εκπαίδευσης φοιτητών, σπουδαστών αλλά και της κατάρτισης δικαστικών λειτουργών και στελεχών του δημόσιου τομέα σε θέματα δικαιωμάτων και ίσης μεταχείρισης των ΑμεΑ, τα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ, το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης, η Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών και η Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας μεριμνούν για τη συμπερίληψη στα προγράμματα σπουδών και στα επιμορφωτικά τους σεμινάρια εκπαιδευτικών ενοτήτων που αφορούν στα δικαιώματα των ΑμεΑ, όπως αυτά απορρέουν από τη Σύμβαση. Με αποφάσεις των οικείων Υπουργών, σε συνεργασία με το Συντονιστικό Μηχανισμό του άρθρου 69 και το Κεντρικό Σημείο Αναφοράς του άρθρου 70, ρυθμίζονται οι επιμέρους θεματικές ενότητες, το περιεχόμενο των εκπαιδευτικών ενοτήτων, καθώς και κάθε άλλο θέμα τεχνικού ή λεπτομερειακού χαρακτήρα».
Κύριε Υπουργέ,
Η εκπαίδευση και η κατάρτιση συνιστούν επένδυση σε ανθρώπινο δυναμικό, μια επένδυση καθοριστική για την προαγωγή της οικονομικής ανάπτυξης και απασχόλησης αλλά και της προσωπικής ανάπτυξης, της κοινωνικής συνοχής και της ενεργού συμμετοχής στα κοινά· αυτό είναι ένα αξίωμα από το οποίο δεν εξαιρούνται τα άτομα με αναπηρία ή/και χρόνια πάθηση.
Στην παρούσα χρονική περίοδο, κατά την οποία η παρατεταμένη εφαρμογή των μέτρων λιτότητας πλήττει ιδιαίτερα τις ευάλωτες ομάδες, μεταξύ των οποίων και τα άτομα με αναπηρία, η ισότιμη πρόσβασή τους στην εκπαίδευση αποτελεί περισσότερο παρά ποτέ επιτακτική ανάγκη για την επίτευξη των προαναφερθέντων στόχων στη βάση της ικανοποίησης του δικαιώματος της ισότιμης κι ανεμπόδιστης πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία στην εκπαίδευση, είτε ως μαθητές είτε ως εργαζόμενοι σε αυτή.

Με εκτίμηση

Ο Πρόεδρος
Ι. Βαρδακαστάνης

Ο Γεν. Γραμματέας
Ι. Λυμβαίος