Αθήνα: 01/08/2019

ΠΡΟΣ:
κα Δόμνα Μιχαηλίδου, Υφυπουργό Πρόνοιας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
- Γραφείο Πρωθυπουργού της χώρας
- Γραφείο Υπουργού Επικρατείας, κ. Γ. Γεραπετρίτη
- Γραφείο Υφυπουργού παρά τω Πρωθυπουργώ, κ. Άκη Σκέρτσου
- Γραφείο Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, κ. Γ. Βρούτση
- Γραφείο Γ.Γ. Υπουργείου Εργασίας, κ. Α. Στρατινάκη
- Γραφείο Γ.Γ. Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας,
κ. Γ. Σταμάτη
- Πρόεδρο και Μέλη Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών υποθέσεων της Βουλής
- Οργανώσεις Μέλη Ε.Σ.Α.μεΑ.

---

Κατάθεση αιτημάτων Ε.Σ.Α.μεΑ. για τη διασφάλιση του δικαιώματος των ατόμων με αναπηρία σε αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο και στην ανεξάρτητη διαβίωση στην κοινότητα

Κυρία Υφυπουργέ,
Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) -που αποτελεί τον τριτοβάθμιο κοινωνικό και συνδικαλιστικό φορέα των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους στη χώρα, επίσημα αναγνωρισμένο Κοινωνικό Εταίρο της ελληνικής Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας και ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία, του μεγαλύτερου φορέα εκπροσώπησης των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο- με το παρόν έγγραφό της αφενός σας εύχεται καλή επιτυχία στο ιδιαίτερα σημαντικό έργο που αναλάβατε να φέρετε εις πέρας, αφετέρου σας αποστέλλει τα αιτήματά της, τα οποία επιθυμεί να συζητήσει μαζί σας περισσότερο διεξοδικά κατά τη διάρκεια της προγραμματισμένης αυριανής συνάντησής σας με αντιπροσωπεία της.

Όπως γνωρίζετε, την τελευταία δεκαετία, δυστυχώς, τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και οι οικογένειές τους βίωσαν με τον πιο σκληρό τρόπο την οικονομική κρίση. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία της δειγματοληπτικής Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης έτους 2016 (με περίοδο αναφοράς εισοδήματος το 2015) της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, τα οποία επεξεργάστηκε το «Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας» της Ε.Σ.Α.μεΑ., στο φάσμα της φτώχειας και του αποκλεισμού στις ηλικίες από 16 έως 64 ετών βρίσκονται οι 6 στους 10 πολίτες με σοβαρή αναπηρία, και οι 5 στους 10 με μέτριο περιορισμό δραστηριότητας. Επιπρόσθετα, το ποσοστό των ατόμων άνω των 16 ετών με σοβαρό περιορισμό δραστηριότητας που διαβιεί σε νοικοκυριά με υλική στέρηση είναι 25,7%, ενώ στις παραγωγικές ηλικίες 16-64 ετών το ποσοστό εκτοξεύεται στο 36,9%. Σχεδόν δηλαδή 4 στους 10 πολίτες με σοβαρή αναπηρία μεταξύ 16 και 64 ετών βιώνουν σοβαρές υλικές στερήσεις.

Λαμβάνοντας υπόψη: α) την παρ. 6 του άρθρου 21 του Συντάγματος της χώρας, σύμφωνα με την οποία «Τα άτομα με αναπηρίες έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν μέτρων που εξασφαλίζουν την αυτονομία, την επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας» και β) τα άρθρα 28 και 19 της Σύμβασης των ΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, την οποία η χώρα μας κύρωσε με τον ν.4074/2012 και ως εκ τούτου οφείλει να εφαρμόσει σε εθνικό επίπεδο, σύμφωνα με τα οποία τα Συμβαλλόμενα Κράτη πρέπει να λαμβάνουν αποτελεσματικά μέτρα προκειμένου να προστατεύουν και να προάγουν:

1. το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία σε αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο,
2. το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία στην ανεξάρτητη διαβίωση και στην ένταξη στην κοινότητα,

η Ε.Σ.Α.μεΑ. προτείνει τα ακόλουθα:

1. Για τη διασφάλιση αξιοπρεπούς βιοτικού επιπέδου για τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και τις οικογένειές τους, η Ε.Σ.Α.μεΑ. προτείνει τη λήψη των παρακάτω μέτρων:
• Αξιολόγηση και διοικητική/επιστημονική επικαιροποίηση του συστήματος πιστοποίησης της αναπηρίας των ΚΕΠΑ, με έμφαση στο άτομο με αναπηρία και χρόνια πάθηση.
• Προστασία των προγραμμάτων οικονομικής ενίσχυσης και των πάσης φύσεως επιδομάτων αναπηρίας (προνοιακά επιδόματα, εξωιδρυματικό επίδομα, επίδομα κίνησης, διατροφικό επίδομα νεφροπαθών και μεταμοσχευμένων συμπαγών οργάνων κ.λπ.) που έχουν σχεδιαστεί αποκλειστικά για την κάλυψη των αναγκών που πηγάζουν από την κάθε αναπηρία, όπως άλλωστε έχουν πράξει μέχρι σήμερα όλες οι κυβερνήσεις στα χρόνια της κρίσης, αύξηση των επιδομάτων αναπηρίας (λαμβάνοντας υπόψη ότι αυξήσεις έχουν να δοθούν από την αρχή της κρίσης) και επέκταση της παροχής τους και στα κωφά και βαρήκοα άτομα ηλικίας 18 έως 65 ετών που αδίκως δεν τα λαμβάνουν.
• Ενίσχυση της χρηματοδότησης του Προγράμματος Διερμηνείας στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα που υλοποιεί η Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδος για τις επικοινωνιακές ανάγκες των κωφών-βαρήκοων. Η συνεχής μείωση των επιχορηγήσεων στην ΟΜ.Κ.Ε, δεν καλύπτει τις ανάγκες διερμηνείας των κωφών και βαρήκοων με αποτέλεσμα να «εμποδίζεται» η κοινωνική τους ένταξη.
• Κάλυψη της προμήθειας βοηθημάτων κινητικότητας, βοηθητικού εξοπλισμού, συσκευών και τεχνολογιών ποιότητας από τον ΕΟΠΠΥ με χρηματοδότηση από τον ΟΠΕΚΑ για τους ανασφάλιστους με αναπηρία.

2. Για τη διασφάλιση της ανεξάρτητης διαβίωσης των ατόμων με αναπηρία στην κοινότητα, η Ε.Σ.Α.μεΑ. προτείνει την εκπόνηση και εφαρμογή, σε στενή συνεργασία με τη Συνομοσπονδία και τους φορείς-μέλη αυτής, ενός Εθνικού Προγράμματος Αποϊδρυματοποίησης, του οποίου κύριος στόχος θα είναι η δημιουργία ενός σύγχρονου και δωρεάν δικτύου παροχής υπηρεσιών υψηλής ποιότητας στην κοινότητα. Το Εθνικό Πρόγραμμα πρέπει να εξειδικεύεται ανά Περιφέρεια και Δήμο, δεδομένου ότι βάσει του άρθρου 71, παρ.3, του ν.4488/2017, οι φορείς αυτοί αποτελούν τα επιμέρους Σημεία Αναφοράς για την παρακολούθηση της εφαρμογής της Σύμβασης σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο αντίστοιχα. Το δίκτυο πρέπει να βασίζεται στις εξής αρχές: α) στον σεβασμό της εγγενούς αξιοπρέπειας των ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις, β) στον σεβασμό του θεμελιώδους ανθρώπινου δικαιώματος της επιλογής τόσο των ίδιων των ατόμων με αναπηρία όσο και των οικογενειών τους και γ) στη στήριξη των οικογενειών που έχουν μέλη με αναπηρία, συμβάλλοντας έτσι αφενός στην ενίσχυση του εισοδήματός τους, αφετέρου στη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους και στην ισορροπία μεταξύ της επαγγελματικής και προσωπικής ζωής των γονέων, κηδεμόνων και λοιπών ατόμων με ευθύνες παροχής φροντίδας στα άτομα με αναπηρία. Στο πλαίσιο εφαρμογής του Εθνικού Προγράμματος πρέπει σε κάθε μονάδα κλειστού τύπου να καταρτιστεί και να εφαρμοστεί σχέδιο δράσης ομαλούς μετάβασης από την ιδρυματική φροντίδα στη φροντίδα στην κοινότητα, με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Σε καθένα από αυτά τα σχέδια πρέπει να περιλαμβάνονται δράσεις όπως: εκπαίδευση και προετοιμασία των φιλοξενούμενων για τη διαβίωσή τους στις νέες ανοιχτές δομές, εκπαίδευση του προσωπικού των νέων δομών, εκπαίδευση και προετοιμασία της οικογένειας, ευαισθητοποίηση της κοινότητας κ.λπ. Σε αυτή τη διαδικασία προτεραιότητα πρέπει να αποτελέσει η διαμονή του ατόμου με αναπηρία σε δομή πλησίον του τόπου διαμονής της οικογένειάς του, εάν και εφόσον αυτό είναι προς το συμφέρον του ίδιου του ατόμου.

Το Εθνικό Πρόγραμμα Αποϊδρυματοποίησης πρέπει να περιλαμβάνει τα παρακάτω μέτρα:
• Θέσπιση των θεσμών της Ανεξάρτητης Διαβίωσης και της Υποστηριζόμενης Ανεξάρτητης Διαβίωσης.
• Θέσπιση του θεσμού του προσωπικού βοηθού για τα άτομα με βαριά κινητική ή άλλη αναπηρία.
• Ολοκλήρωση και εφαρμογή της πρωτοβουλίας που ανέλαβε η προηγούμενη κυβέρνηση για το Πρόγραμμα Αποϊδρυματοποίησης με έκδοση σχετικής ΚΥΑ για τα Κέντρα Κοινωνικής Πρόνοιας Δυτικής Ελλάδας και Αττικής και επέκταση της εφαρμογής του Προγράμματος σε όλη την επικράτεια.
• Μεταφορά των Κέντρων Κοινωνικής Πρόνοιας στις Περιφέρειες, με ταυτόχρονο εκσυγχρονισμό και μετατροπή τους σε περιφερειακούς θεσμούς οργάνωσης της κοινωνικής προστασίας σε επίπεδο Περιφέρειας και θεσμική τους θωράκισή τους μέσω της θέσπισης σύγχρονων Οργανισμών για τη λειτουργία τους.
• Μεταφορά των Κ.Ε.Κ.Υ.Κ.Α.μεΑ. στα Κέντρα Κοινωνικής Πρόνοιας των Περιφερειών της χώρας ή στους Δήμους που εδρεύουν, ώστε να λειτουργήσουν σύμφωνα με τους αρχικούς σκοπούς τους, δηλαδή την κοινωνική ένταξη και αποκατάσταση των ατόμων με αναπηρία. Πρόκειται για θεσμό ο οποίος απαξιώθηκε με τη συγχώνευσή τους στα κατά τόπους νοσοκομεία.
• Συνεργασία Υπουργείων Υγείας και Εργασίας για την κάλυψη των ειδικών θεραπειών (ειδική αγωγή) και το ειδικό νοσήλιο-τροφείο Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης (ΣΥΔ) για άτομα με βαριές αναπηρίες που είναι ανασφάλιστα ή άπορα, όπως οι θεραπείες αυτές και τα νοσήλια ΣΥΔ προβλέπονται από την κείμενη νομοθεσία και τον ΕΚΠΥ, με τις ίδιες διαδικασίες από τον ΕΟΠΥΥ, με μεταφορά σχετικών κονδυλίων από το Υπουργείο Εργασίας (Πρόνοια) στον ΕΟΠΥΥ μέσω ΟΠΕΚΑ.
• Επικαιροποίηση των προδιαγραφών αδειοδότησης και λειτουργίας των ΚΔΑΠ-ΜΕΑ, ΚΔ-ΗΦ ΑμεΑ, Οικοτροφείων καθώς και των κανονισμών λειτουργίας τους.
• Ενίσχυση και στήριξη της λειτουργίας των Κέντρων Κοινότητας.
• Ενίσχυση του προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι».
• Δημιουργία, σε κάθε Δήμο, Κέντρων Συμβουλευτικής και Στήριξης Γονέων Ατόμων με Αναπηρία για την παροχή συμβουλευτικής και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης.
• Ενίσχυση και επέκταση του θεσμού των Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης (ΣΥΔ) ιδίως, αν όχι αποκλειστικά, από τους Δήμους, με τη δημιουργία και λειτουργία ολιγομελών ΣΥΔ, χωροθετημένων εντός του οικιστικού ιστού, προστασία και διασφάλιση των δικαιωμάτων των διαμενόντων σε αυτές, διασφάλιση της ομαλής χρηματοδότησής τους και διασύνδεσή τους με προγράμματα απασχόλησης, τα Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης Ατόμων με Αναπηρία (ΚΔΑΠ-ΜΕΑ), με ΚΟΙΝΣΕΠ Ένταξης κ.λπ.
• Άμεσος διορισμός επιστημονικού, ιατρικού, παραϊατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού για την κάλυψη των κενών θέσεων σε όλες τις μονάδες του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας που παρέχουν υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας σε εκατοντάδες άτομα με βαριές αναπηρίες και λειτουργούν κάτω από άθλιες συνθήκες.
• Αύξηση των κονδυλίων στις δημόσιες δομές και στους μη πιστοποιημένους κερδοσκοπικούς Φορείς/Κέντρα παροχής υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας στα άτομα με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες για τη διασφάλιση της απρόσκοπτης και εύρυθμης λειτουργίας τους.
• Λήψη μέτρων για την αποφυγή της ιδρυματοποίησης στις νέες δομές κοινωνικής φροντίδας στην κοινότητα.
• Εφαρμογή προγράμματος επιδότησης παρεμβάσεων προσβασιμότητας στις κατοικίες ατόμων με αναπηρία (ανάπτυξη προγράμματος «Διαβιώ κατ' οίκον» στα πρότυπα του προγράμματος «Εξοικονομώ κατ' οίκον»).

Μέσω του Εθνικού Προγράμματος Αποιδρυματοποίησης πρέπει οι Δήμοι της χώρας να αναδειχτούν σε βασικούς φορείς στήριξης των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους. Αυτό σημαίνει ότι εντός των ορίων κάθε Δήμου της χώρας πρέπει να λειτουργούν οι παρακάτω δομές/προγράμματα: «Βοήθεια στο Σπίτι», Κέντρα Κοινότητας, Κέντρα Ανεξάρτητης Διαβίωσης, Κέντρα Ανεξάρτητης Υποστηριζόμενης Διαβίωσης, Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης (ΣΥΔ), ΚΔΑΠ-ΜΕΑ, Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων (Κ.Η.Φ.Η.), Κέντρα Διημέρευσης-Ημερήσιας Φροντίδας Ατόμων με Αναπηρία (ΚΔ-ΗΦ ΑμεΑ.), Βρεφονηπιακοί Σταθμοί Ολοκληρωμένης Φροντίδας, Παιδικοί Σταθμοί που να είναι προσβάσιμοι σε παιδιά και γονείς με αναπηρία, Δομές προσωρινής φιλοξενίας, Κέντρα Συμβουλευτικής και Στήριξης Γονέων Ατόμων με Αναπηρία, προκείμενου να καλύπτεται το σύνολο των αναγκών των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους.

Κυρία Υφυπουργέ,
Προσβλέποντας σε έναν ουσιαστικό και γόνιμο διάλογο μαζί σας.