Αθήνα: 03/06/2020

ΠΡΟΣ:
Πρόεδρο και Μέλη Υποεπιτροπής για τα θέματα των ατόμων με αναπηρία της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Ισότητας, Νεολαίας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου της Βουλής

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
-Γραφείο Πρωθυπουργού της χώρας, κ. Κ. Μητσοτάκη
-κ. Γ. Γεραπετρίτη, Υπουργό Επικρατείας
-κ. Χρήστο - Γεώργιο Σκέρτσο, Υφυπουργό στον Πρωθυπουργό για τον συντονισμό του κυβερνητικού έργου
- κ.. Θ. Θεοχάρη, Υπουργό Τουρισμού
- κ. Εμ. Κόνσολα, Υφυπουργό Τουρισμού
- Οργανώσεις- Μέλη Ε.Σ.Α.μεΑ.

---

Κατάθεση θεμάτων που αφορούν στα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις και σχετίζονται με τους τομείς αρμοδιότητας του Υπουργού Τουρισμού

Κυρία Πρόεδρε,
Κυρίες και Κύριοι Μέλη,

Ενόψει της συνεδρίασης της Υποεπιτροπής για τα Θέματα των Ατόμων με Αναπηρία της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Ισότητας, Νεολαίας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου την 3η Ιουνίου 2020 με θέμα: «Τουρισμός και άτομα με αναπηρία: ένα στοίχημα με κοινωνικές και οικονομικές προεκτάσεις», η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) με το παρόν σας υποβάλλει τα αιτήματα που έχει ήδη καταθέσει στον Υπουργό Τουρισμού με τα υπ. αριθ. πρωτ. 1095/02.08.2019 και 1123/26.08.2119 έγγραφά της. Προτού όμως αναφερθούμε σε αυτά αναλυτικά, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι η πανδημία του νέου κορωνοϊού ανέδειξε την ανάγκη: α) Λήψης ειδικών μέτρων για την προστασία των τουριστών, εσωτερικού και εξωτερικού, με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις και β) Εφαρμογής προγράμματος κοινωνικού τουρισμού που να απευθύνεται σε όλους τους Έλληνες πολίτες με ποσοστό αναπηρίας 50% και άνω και στα μέλη των οικογενειών τους, ανεξαρτήτως εργασιακής κατάστασης (μισθωτοί, αυτο-απασχολούμενοι, συνταξιούχοι και άνεργοι), λόγω αφενός του παρατεταμένου εγκλεισμού τους στο πλαίσιο εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων για την αποφυγή της εξάπλωσης του COVID-19 και συνακόλουθα των αρνητικών επιπτώσεων στην ψυχική και σωματική υγεία τους, αφετέρου του πρόσθετου κόστους διαβίωσης που δημιουργείται από την αναπηρία.

Κυρία Πρόεδρε,
Κυρίες και Κύριοι Μέλη,

Σύμφωνα με το άρθρο 30 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, την οποία η Ελληνική Βουλή κύρωσε με τον ν.4074/2012, η χώρα οφείλει να διασφαλίσει την ισότιμη πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία στους τουριστικούς τόπους και υπηρεσίες. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τον ν.4488/2017 (Μέρος Δ΄), με τον οποίο θεσπίστηκαν οι κατευθυντήριες-οργανωτικές διατάξεις εφαρμογής της Σύμβασης: Ι) τα διοικητικά όργανα και οι αρχές υποχρεούνται να εντάσσουν τη διάσταση της αναπηρίας σε κάθε δημόσια πολιτική, διοικητική διαδικασία, δράση, μέτρο και πρόγραμμα της αρμοδιότητάς τους με στόχο την εξάλειψη, αποκατάσταση και αποτροπή ανισοτήτων μεταξύ ατόμων με και χωρίς αναπηρίες (άρθρο 62, παρ.1) και ΙΙ) κάθε φυσικό πρόσωπο ή νομικό πρόσωπο δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου υποχρεούται να: α) αφαιρεί υφιστάμενα εμπόδια κάθε είδους, β) τηρεί τις αρχές καθολικού σχεδιασμού σε κάθε τομέα της αρμοδιότητάς του ή της δραστηριοποίησής του, προκειμένου να διασφαλίζει για τα άτομα με αναπηρία την προσβασιμότητα των υποδομών, των υπηρεσιών ή των αγαθών που προσφέρει, γ) να παρέχει, όπου απαιτείται σε συγκεκριμένη περίπτωση, εύλογες προσαρμογές υπό τη μορφή εξατομικευμένων και κατάλληλων τροποποιήσεων, ρυθμίσεων και ενδεδειγμένων μέτρων, χωρίς την επιβολή δυσανάλογου ή αδικαιολόγητου βάρους, δ) να απέχει από πρακτικές, κριτήρια, συνήθειες και συμπεριφορές που συνεπάγονται διακρίσεις σε βάρος των ατόμων με αναπηρία, ε) να προάγει με θετικά μέτρα την ισότιμη συμμετοχή και άσκηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία στον τομέα της αρμοδιότητας ή δραστηριότητάς του (άρθρο 61, παρ.1).
Οι προαναφερθείσες απαιτήσεις μπορούν να ικανοποιηθούν μόνο μέσω της υιοθέτησης του μοντέλου του «Προσβάσιμου Τουρισμού» ή «Τουρισμού για Όλους», του οποίο βασικό πλεονέκτημα είναι ότι δίνει τη δυνατότητα σε όλους, δίχως διακρίσεις και αποκλεισμούς, να συμμετάσχουν, βιώσουν και απολαύσουν την τουριστική εμπειρία. Πρόκειται για τη συνέχεια προσπάθεια διασφάλισης της προσβασιμότητας των τουριστικών προορισμών, αγαθών και υπηρεσιών σε όλους τους πολίτες, ανεξαρτήτως σωματικών περιορισμών, αναπηρίας και ηλικίας. Ο «Τουρισμός για Όλους» δεν αποτελεί ειδική μορφή τουρισμού, αλλά βάση σχεδιασμού για κάθε είδος τουρισμού. Η διεθνής πρακτική μάλιστα έχει αποδείξει ότι η ενσωμάτωση αυτών των αρχών στο εθνικό τουριστικό αυξάνει την αγορά των δυνητικών πελατών, συμβάλλει στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου με αποτέλεσμα την αύξηση της ανταγωνιστικότητας, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, και συνακόλουθα την ενίσχυση της εθνικής οικονομίας. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση σήμερα ο αριθμός των ατόμων με αναπηρία και εν δυνάμει επισκεπτών της χώρας μας ανέρχεται σε 80.000.000 άτομα (στοιχεία του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία), τα οποία συνήθως ταξιδεύουν συνοδευόμενα, πολλαπλασιάζοντας τον αριθμό των δυνητικών τουριστών. Εάν δε σε αυτά συνυπολογισθεί και ο αριθμός των ηλικιωμένων ατόμων, τα οποία μέχρι το 2050 αναμένεται να φθάσουν το 40% του συνολικού πληθυσμού, και των οικογενειών με παιδιά σε καρότσι, οι οποίες τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να ταξιδεύουν ολοένα και συχνότερα (δύο κατηγορίες με παρόμοιες ανάγκες πρόσβασης με τα άτομα με αναπηρία), ο τελικός αριθμός αυξάνει σημαντικά.
Στην Ανακοίνωση της Επιτροπής «Η Ευρώπη, ο πρώτος τουριστικός προορισμός στον κόσμο – ένα νέο πλαίσιο πολιτικής για τον ευρωπαϊκό τουρισμό» αναφέρεται ότι «Ιδιαίτερα, ο αριθμός των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών προβλέπεται να φθάσει το 20% του πληθυσμού το 2020. Αυτή η κατηγορία του πληθυσμού, που αποτελείται από άτομα που έχουν συγχρόνως αγοραστική δύναμη και ελεύθερο χρόνο αντιπροσωπεύει ιδιαίτερα σημαντικό δυναμικό της αγοράς, αλλά απαιτεί επίσης την προσαρμογή του τουριστικού τομέα για να μπορέσει να ανταποκριθεί σ' αυτές τις ιδιαιτερότητες. Το ίδιο ισχύσει και για την υποδοχή του αυξανόμενου αριθμού τουριστών με μειωμένη κινητικότητα (οι τελευταίες εκτιμήσεις ανέρχονται σε 127 εκατομμύρια ατόμων) και ειδικές ανάγκες που πρέπει να ενταχθούν στην προσφορά των τουριστικών υπηρεσιών.»
Ενώ, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (UNWTO) αναφέρει χαρακτηριστικά σε κείμενο Συστάσεών του ότι «Καθώς η ζήτηση για προσβάσιμο τουρισμό για όλους αυξάνεται, (αυτός) θεωρείται τώρα ως μια ευκαιρία και όχι ως υποχρέωση. Εάν η τουριστική βιομηχανία επιθυμεί να διατηρήσει και να αναπτύξει την ποιότητα, τη βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητα, πρέπει να υποστηρίξει και να αναπτύξει τον τουρισμό που είναι προσβάσιμος για όλους, επειδή ο προσβάσιμος τουρισμός ωφελεί όλους». Στις Συστάσεις του, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (UNWTO) αναφέρεται αναλυτικά σε ολόκληρη την τουριστική αλυσίδα, στην οποία συμπεριλαμβάνει: α) την ανάπτυξη της στρατηγικής για προσβάσιμους τουριστικούς προορισμούς από τους αρμόδιους φορείς, β) την προώθηση τουριστικών πληροφοριών και τη σχετική διαφήμιση με τρόπους προσβάσιμους ώστε να διευκολυνθεί η ενημέρωση των δυνητικών επισκεπτών, η προετοιμασία τους και η ολοκλήρωση των κρατήσεων, γ) τα αστικά και αρχιτεκτονικά περιβάλλοντα, δ) τους τρόπους μεταφοράς, ε) τη διαμονή, υπηρεσίες εστίασης και συνεδριακές εγκαταστάσεις, στ) τις πολιτιστικές δραστηριότητες (αρχαιολογικοί χώροι, μουσεία, μνημεία, θέατρα, κινηματογράφοι κ.ά.), ζ) άλλες τουριστικές δραστηριότητες και εκδηλώσεις (εκδρομές στις γύρω περιοχές, αθλητισμός, πράσινοι χώροι και φυσικό περιβάλλον, παραλίες κ.ά.), καθώς και την σχετική εκπαίδευση του προσωπικού του τουριστικού τομέα.
Λαμβάνοντας υπόψη τα προαναφερθέντα, βασικό αίτημα της Ε.Σ.Α.μεΑ., το οποίο έχουμε καταθέσει στον Υπουργό Τουρισμού με το υπ. αριθ. πρωτ. 1095/02.08.2019 έγγραφό μας, είναι η εκπόνηση και εφαρμογή από το Υπουργείο Τουρισμού Επιχειρησιακού Σχεδίου για την προώθηση, εφαρμογή και συντονισμό των απαιτούμενων δημόσιων πολιτικών και δράσεων αρμοδιότητας του Υπουργείου, στο πνεύμα της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (ν. 4074/2012) και του ν.4488/2017 (Μέρος Δ'). Για την επεξεργασία και παρακολούθηση του Επιχειρησιακού Σχεδίου έχουμε προτείνει τη στενή συνεργασία του Επιμέρους Σημείου Αναφοράς του Υπουργείου Τουρισμού για την Παρακολούθηση Εφαρμογής της Σύμβασης (βλ. παρ. 1, άρθρο 71 του ν.4488/2017) με την Ε.Σ.Α.μεΑ., η οποία εκτός από αναγνωρισμένο κοινωνικό εταίρο για θέματα αναπηρίας , αποτελεί και εταίρο του Πλαισίου για την προαγωγή της εφαρμογής της Σύμβασης (άρθρο 72 του ν.4488/2017).
Στο πλαίσιο του προαναφερθέντος Επιχειρησιακού Σχεδίου, η Ε.Σ.Α.μεΑ. έχει προτείνει τα εξής:
 Σύσταση στο Υπουργείο Τουρισμού Ειδικής Επιτροπής για τον «Τουρισμό για Όλους», στην οποία να συμμετέχουν εκπρόσωποι του Υπουργείου, της Ε.Σ.Α.μεΑ. και όλων των εμπλεκόμενων φορέων.
 Συμμετοχή της Ε.Σ.Α.μεΑ. στο Εθνικό Συμβούλιο Τουρισμού και στο Δ.Σ. του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ).
 Συμπερίληψη της διάστασης της αναπηρίας σε κάθε τουριστική πολιτική, διαδικασία, δράση, μέτρο και πρόγραμμα, με στόχο την ικανοποίηση των απαιτήσεων της Σύμβασης (άρθρο 30) καθώς και της αυξανόμενης ζήτησης για πρόσβαση στον τουρισμό των ατόμων με αναπηρία και άλλων ομάδων με παρόμοιες ανάγκες, όπως επιτάσσει η Σύμβαση (ηλικιωμένοι, οικογένειες με μικρά παιδιά κ.λπ.),
 Θέσπιση ισχυρού νομοθετικού πλαισίου για την εφαρμογή των αρχών του «Τουρισμού για Όλους» ως βάσης για τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη κάθε είδους τουριστικής πολιτικής και δραστηριότητας.
 Προώθηση της διατομεακής συνεργασίας (τουρισμός, μεταφορές, πολιτισμός, εμπόριο κ.λπ.) για την ανάπτυξη συνεργιών σχετικών µε την διασφάλιση αλυσίδας καθολικής προσβασιµότητας των αντίστοιχων υποδομών και υπηρεσιών, συστημάτων πληροφόρησης, κρατήσεων και επικοινωνία.
 Συστηματική καταγραφή/διαρκή επικαιροποίηση και προβολή των προσφερόμενων προσβάσιµων υποδομών και υπηρεσιών τουριστικού ενδιαφέροντος σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, κατά τρόπο προσβάσιμο στα άτομα με αναπηρία.
 Συμπερίληψη στα προγράμματα σπουδών των Σχολών Τουριστικών Επαγγελμάτων, όλων των βαθμίδων, υποχρεωτικού μαθήματος για την εξυπηρέτηση/συναλλαγή με άτομα με αναπηρία.
 Διασφάλιση της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία της ιστοσελίδας του Υπουργείου, σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο και τις απαιτήσεις αυτού , και αξιοποίησή της για την ανάρτηση/προώθηση πληροφόρησης τουριστικού ενδιαφέροντος σε προσβάσιμες μορφές.
 Ανάπτυξη με το Υπουργείο Τουρισμού, σε συνεργασία με την Ε.Σ.Α.μεΑ., ενημερωτικού ή/και εκπαιδευτικού υλικού (συμβατικού ή/και τύπου e-learning) και εργαλείων σχετικά με την προσβασιμότητα για τα στελέχη των Υπηρεσιών του Υπουργείου, των εποπτευόμενων Φορέων και των στελεχών/επιχειρηματιών του τουριστικού τομέα.

Επιπρόσθετα, με το υπ. αριθ. πρωτ. 1123/26.08.2119 έγγραφό μας είχαμε προτείνει το Υπουργείο Τουρισμού να ηγηθεί μιας εμβληματικής πρωτοβουλίας με τίτλο «Ελλάδα προσβάσιμη σε όλους τους επισκέπτες της», με στόχο την διασφάλιση της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα σε όλη την τουριστική αλυσίδα, όπως αυτή περιγράφεται στις Συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (UNWTO). Όπως έχουμε επισημάνει, για την υλοποίηση αυτής της πρωτοβουλίας απαραίτητη είναι η συνεργασία του Υπουργείου Τουρισμού με την Ε.Σ.Α.μεΑ., καθώς και με: α) το Υπουργείο Πολιτισμού για την πρόσβαση σε αρχαιολογικούς χώρους/μουσεία/μνημεία κ.λπ., β) το Υπουργείο Περιβάλλοντος για τη διασφάλιση προσβάσιμων χώρων πρασίνου και φυσικού κάλλους, γ) τα Υπουργεία Υποδομών/Μεταφορών και Ναυτιλίας για τη διασφάλιση προσβάσιμων μεταφορικών μέσων στους προαναφερόμενους χώρους, δ) το Υπουργείο Ανάπτυξης για τη διασφάλιση προσβάσιμων εμπορικών χώρων, ε) το Υπουργείο Υγείας για τη διασφάλιση προσβάσιμων δωματίων και λοιπών κτιριακών εξυπηρετήσεων και υπηρεσιών σε κάθε κλινική στο πλαίσιο ανάπτυξης του ιατρικού τουρισμού καθώς και τη διασφάλιση προσβάσιμων καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, στ) το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης για τη διασφάλιση της ψηφιακής προσβασιμότητας στο πλαίσιο βελτίωσης της πληροφόρησης των ενδιαφερομένων με αναπηρία κ.λπ. Για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της προαναφερθείσας πρωτοβουλίας απαραίτητη είναι η σύναψη Κοινωνικής Εταιρικής Συμφωνίας μεταξύ του Υπουργείου Τουρισμού, της Ε.Σ.Α.μεΑ., όλων των συναρμόδιων Υπουργείων (Πολιτισμού και Αθλητισμού, Υποδομών και Μεταφορών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Υγείας, Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ.λπ.) και εμπλεκόμενων Φορέων (ΣΕΤΕ, Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο κ.λπ.).