Αθήνα: 25/01/2010

ΠΡΟΣ:
κ. Φ. Γεννηματά, Υφυπουργό Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
- Γραφείο Υπουργού Οικονομίας Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας κ. Λ. Κατσέλη
- Γραφείο Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης κ. Μ. Ξενογιαννακοπούλου
- Γραφείο Υφυπουργού Οικονομίας Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας κ. Αρναουτακη
- κ. Ν. Πολύζο, Γενικό Γραμματέα Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης
- κ. Φ. Δαλαβέρη, Προϊσταμένη Ειδικής Υπηρεσίας Τομέα Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης

---

Προτάσεις ΕΣΑμεΑ στο πλαίσιο της επικείμενης αναθεώρησης των Αξόνων Προτεραιότητας 4 και 5, που αφορούν τους τομείς της πρόνοιας και της υγείας, του Ε.Π “Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού”

Κυρία Υφυπουργέ,

Με το παρόν έγγραφό της, η Ε.Σ.Α.μεΑ. με την ιδιότητα του Κοινωνικού Εταίρου της ελληνικής Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας και μέλους με δικαίωμα ψήφου στις Επιτροπές Παρακολούθησης των Ε.Π. του ΕΣΠΑ 2007-2013, σας καταθέτει την πρότασή της σχετικά με την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των Αξόνων Προτεραιότητας 4 και 5, που αφορούν τους τομείς της πρόνοιας και της υγείας, του Ε.Π «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» 2007 – 2013.

Δεδομένης της επικείμενης αναθεώρησης του ΕΣΠΑ, δίνεται μια μοναδική ευκαιρία προκειμένου το Ε.Π. «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» της νέας προγραμματικής περιόδου και ειδικότερα οι Άξονες Προτεραιότητας 4 και 5, που ανήκουν στην αρμοδιότητά σας:
α) να συνάδουν απόλυτα με τους Κανονισμούς των Ταμείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
β) να συμβάλλουν στην εφαρμογή των Κυβερνητικών Δεσμεύσεων όσον αφορά τους τομείς της πρόνοιας και της υγείας,

Ο Πρωθυπουργός, στην ομιλία του στο Υπουργικό Συμβούλιο στις 03.12.2009, δεσμεύτηκε για την καταπολέμηση κάθε ανισότητας, για την άρση όλων των εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι πολίτες με αναπηρία και για την πλήρη υποστήριξη στην προσπάθειά τους να ζουν αυτόνομα και αξιοπρεπώς. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά: «Η πολιτική μας θα έχει συνέργειες με όλα τα Υπουργεία. Από την εργασία, την απασχόληση, μέχρι την αναβάθμιση των παρεχομένων υπηρεσιών υγείας. Απ' την εκπαίδευση μέχρι την εξασφάλιση πρόσβασης στα μέσα μεταφοράς, στην πληροφορία, στις υπηρεσίες. Και βέβαια, ως πρώτη, ως άμεση προτεραιότητά μας, έχουμε θέσει τη δημιουργία Υπηρεσιών Ημερήσιας Φροντίδας και την αναβάθμιση των Κέντρων Κοινωνικής Υποστήριξης και Κατάρτισης των ατόμων με αναπηρία.»

Επιπρόσθετα, στο Κυβερνητικό Πρόγραμμα (βλ. Πλαίσιο Κυβερνητικού Προγράμματος ΠΑΣΟΚ, Κεφάλαιο 3 «Ισχυρό και αποτελεσματικό Κοινωνικό Κράτος» σελ. 41 - 51), συμπεριλαμβάνονται αρκετές δεσμεύσεις για τα άτομα με αναπηρία, μεταξύ των οποίων, είναι:
- η εφαρμογή Εθνικού Σχεδίου Απο-ιδρυματοποίησης,
- η προώθηση προγραμμάτων πρώιμης διάγνωσης - έγκαιρης παρέμβασης,
- η αναβάθμιση των υπηρεσιών υγείας προς τα άτομα με χρόνιες παθήσεις,
- η ανάπτυξη συμπράξεων μεταξύ των φορέων τοπικής αυτοδιοίκησης και των αναπηρικών οργανώσεων για τη δημιουργία υπηρεσιών μικρής κλίμακας (κέντρα ημερήσιας φροντίδας, συμβουλευτικοί σταθμοί), η δημιουργία δικτύων κοινωνικής προστασίας,
- η επέκταση της υπηρεσίας «Βοήθεια στο Σπίτι»,
- η δημιουργία ξενώνων για άτομα με αναπηρία,
- η δημιουργία δικτύου μονάδων αποκατάστασης,
- η δημιουργία εθνικού δικτύου παρακολούθησης χρονίων νοσημάτων,
- η καταπολέμηση του στίγματος, των διακρίσεων και του κοινωνικού αποκλεισμού που βιώνουν τα άτομα με ψυχική αναπηρία,
- η προστασία των παιδιών με αναπηρία,

με στόχο τη δημιουργία ενός κοινωνικού κράτους «..που διασφαλίζει τα κοινωνικά δικαιώματα, ίσες ευκαιρίες για όλους, ποιοτικές υπηρεσίες και δομές αλληλεγγύης…», ένα κοινωνικό κράτος «…με καθολικό χαρακτήρα, αποτελεσματικό και αποκεντρωνόμενο που καλύπτει με επάρκεια τις ανάγκες των πολιτών και δημιουργεί κλίμα ασφάλειας και σταθερότητας».

Ως εθνικό αναπηρικό κίνημα προτείνουμε, στο πλαίσιο της επικείμενης αναθεώρησης του ΕΣΠΑ και ειδικότερα του Ε.Π «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού», να γίνουν μία σειρά αλλαγών – οι οποίες θα πρέπει να υποστηριχθούν πολιτικά από εσάς προσωπικά και επιχειρησιακά από την Ειδική Υπηρεσία του Τομέα της Υγείας και της Κοινωνικής Αλληλεγγύης – προκειμένου:
α) να αντιμετωπιστούν διαρθρωτικά προβλήματα που υπάρχουν και
β) οι άξονες προτεραιότητας 4 και 5 να εμπλουτιστούν με νέες στοχευμένες δράσεις για τα άτομα με αναπηρία.

Συγκεκριμένα:

ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 4: ΠΛΗΡΗΣ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΣΕ ΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΙΣΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ

Κατηγορία Παρέμβασης 4.1 Πρόληψη και αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού ευπαθών ομάδων του πληθυσμού (Στόχος 1)

Όσον αφορά στην πρόληψη του ιδρυματισμού και του στιγματισμού ΑμεΑ (οργάνωση και λειτουργία Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης – ΣΥΔ), αξίζει να επισημάνουμε ένα σημαντικό πρόβλημα όσον αφορά την έλλειψη ενός μηχανισμού συντονισμού μεταξύ της Ειδικής Υπηρεσίας του Τομέα Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και των ΠΕΠ. Δεδομένου ότι η χρηματοδότηση των υποδομών αυτών (δηλ. των Στεγών) γίνεται μέσω των ΠΕΠ και η χρηματοδότηση της λειτουργίας τους μέσω της δικής σας Ειδικής Υπηρεσίας, εάν δεν υπάρξει συντονισμός, τότε - ελλείψει και της ύπαρξης «κλειδωμένων προϋπολογισμών» στο Ε.Π. - είναι βέβαιη η κατασκευή και λειτουργία περιορισμένου αριθμού Στεγών τέτοιου τύπου μη καλύπτοντας το σύνολο των αναγκών πανελλαδικά.

Για το λόγο αυτό, προτείνουμε:

• Το διπλασιασμό του αριθμού των ΣΥΔ που η κατασκευή τους θα χρηματοδοτηθεί μέσω των ΠΕΠ – σχετική πρόταση κατέθεσε η ΕΣΑμεΑ στην Υπουργό Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, κ. Κατσέλη (βλ. συνημμένο) - με αντίστοιχη αύξηση του προϋπολογισμού.
• Το διπλασιασμό του αριθμού των ΣΥΔ που η λειτουργία τους θα χρηματοδοτηθεί μέσω του Άξονα Προτεραιότητας 4 του Ε.Π. «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» με αντίστοιχη αύξηση του προϋπολογισμού.
• Την αύξηση της περιόδου κάλυψης από το Ε.Π. των λειτουργικών εξόδων αυτών των Στεγών, πέραν των 24 μηνών, δεδομένης της οικονομικής κρίσης που διανύουμε.
• Τη χρηματοδότηση της λειτουργίας υπαρχόντων Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης.

Επίσης, όσον αφορά στην πρόληψη του ιδρυματισμού και του στιγματισμού ΑμεΑ (οργάνωση και λειτουργία Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης – ΣΥΔ), αξίζει να επισημάνουμε ότι η μετάβαση από την ιδρυματική φροντίδα σε ένα νέο σύστημα υποστηρικτικών δομών και υπηρεσιών, δεν μπορεί να στηρίζεται μόνο στην οργάνωση και λειτουργία ΣΥΔ, δεδομένης και της ανομοιογένειας (κατηγορία και βαρύτητα αναπηρίας) που παρουσιάζουν τα άτομα με αναπηρία ως ομάδα πληθυσμού.

Ένα εθνικό σχέδιο αποϊδρυματοποίησης πρέπει να στηρίζεται σε τρεις βασικούς πυλώνες:
1) στην αναδιοργάνωση των δομών κλειστής περίθαλψης που υπάρχουν,
2) στην ανάπτυξη υποστηρικτικού πλαισίου για τα άτομα με αναπηρία που θα διασφαλίζει την παραμονή τους στην κοινότητα και
3) στην ανάπτυξη δομών υποστηριζόμενης διαβίωσης για τα άτομα που αδυνατούν να ζήσουν αυτόνομα.

Για το λόγο αυτό, προτείνουμε τη συμπερίληψη δράσεων όπως:

• Άμεση ανασυγκρότηση των ιδρυμάτων κλειστής περίθαλψης, του δημόσιου ή του μη κερδοσκοπικού τομέα, προκειμένου να διασφαλιστούν ποιοτικότεροι όροι διαβίωσης των ατόμων με αναπηρία, μέχρι να ολοκληρωθεί το σχέδιο αποϊδρυματοποίησης. Μεταξύ άλλων, μπορεί να περιλαμβάνεται η εφαρμογή ενός συστήματος διαφάνειας, λογοδοσίας, ελέγχου και ανάδειξης των δικαιωμάτων των ατόμων που διαβιούν σε αυτά, η εφαρμογή προγραμμάτων για την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων, την αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου, τη δια βίου μάθηση κ.λπ.
• Εκπόνηση και εφαρμογή ενός σχεδίου ανεξάρτητης διαβίωσης των ατόμων με αναπηρία, με βασικό πυλώνα την εφαρμογή του θεσμού του προσωπικού βοηθού.
• Ανάπτυξη ενός Δικτύου Κοινωνικής Προστασίας των Ατόμων με Αναπηρία και των Οικογενειών τους, που να επιτρέπει στα άτομα με αναπηρία να αξιοποιούν τις ικανότητές του και ταυτόχρονα να σταθμίζουν τους λειτουργικούς περιορισμούς τους, εξασφαλίζοντας πραγματική ισότητα ευκαιριών. Ένα τέτοιο σύστημα μπορεί να περιλαμβάνει δράσεις όπως τις στέγες αυτόνομης, ημιαυτόνομης και προστατευμένης διαβίωσης, ξενώνες βραχείας φιλοξενίας, πρόγραμμα Βοήθεια στο Σπίτι, θεσμό του προσωπικού βοηθού, νοσηλεία κατ’ οίκον.
• Δημιουργία θεσμικού πλαισίου για την ανάπτυξη συμπράξεων, μεταξύ των φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης και των αναπηρικών οργανώσεων για τη δημιουργία υπηρεσιών μικρής κλίμακας (Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας, Συμβουλευτικοί Σταθμοί).
• Η ΕΣΑμεΑ κατέθεσε πρόταση στην Υπουργό Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας κ. Κατσέλη για την ένταξη πράξεων στα ΠΕΠ για την αποκατάσταση της προσβασιμότητας σε ιδρύματα, κέντρα, οργανισμούς υγείας, πρόνοιας και κοινωνικής φροντίδας (βλ. συνημμένο).

ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 5: ΕΔΡΑΙΩΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΑΣΠΙΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

Κατηγορία Παρέμβασης 5.2 Ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας

Όσον αφορά στην ανάπτυξη της πρωτοβάθμιας υγείας, αξίζει να επισημάνουμε ότι ο τομέας αυτός έχει ιδιαίτερη σημασία για τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις, εάν λάβουμε υπόψη τους εξής βασικούς παράγοντες: α) Τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις είναι συχνοί χρήστες των υπηρεσιών υγείας. β) Η δωρεάν πρόσβασή τους σε ένα οργανωμένο σύστημα υπηρεσιών υγείας αποτελεί το θεμέλιο λίθο προκειμένου τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις να διατηρήσουν το βέλτιστο επίπεδο της λειτουργικότητας τους και να συμμετέχουν σε όλες τις κοινωνικές δραστηριότητες. γ) Η μείωση του εισοδήματος των ατόμων με αναπηρία σχετίζεται άμεσα με την κάλυψη του επιπρόσθετου κόστους των θεραπευτικών μεθόδων και των μεθόδων αποκατάστασης τους.

Στην Κατηγορία Παρέμβασης 5.2 Ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Υγείας του Ε.Π. «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού», περιλαμβάνονται μια σειρά από θετικές ενδεικτικές δράσεις, οι οποίες όμως θα μπορούσαν να ενισχυθούν ή / και να συμπληρωθούν με τις ακόλουθες δράσεις:

• Ανάπτυξη προγραμμάτων πρώιμης διάγνωσης – έγκαιρης παρέμβασης, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν ανάπτυξη ειδικών μεθοδολογιών (διαγνωστικά τεστ) για την πρώιμη διάγνωση προβλημάτων υγείας που μπορούν να προκαλέσουν αναπηρία σε παιδιά και ενήλικες, ανάπτυξη μηχανισμών δευτερογενούς πρόληψης των επιπλοκών που μπορούν να προκύψουν από μία πάθηση κ.λπ.
• Αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας προς τα άτομα με χρόνιες παθήσεις (νεφροπάθεια, σακχαρώδη διαβήτη, θαλασσαιμία, αιμορροφιλία, κ.λπ.).
• Προώθηση του θεσμού της «Νοσηλείας στο σπίτι», μέτρο το οποίο θα βελτιώσει την ποιότητα της καθημερινής ζωής των ατόμων με αναπηρία, θα βοηθήσει στην κοινωνική τους ένταξη και παράλληλα θα οδηγήσει στην αποσυμφόρηση των υπηρεσιών που παρέχονται από τα νοσοκομεία της χώρας.

Κατηγορία Παρέμβασης 5.3 Προάσπιση της Δημόσιας Υγείας του Πληθυσμού

Στην Κατηγορία Παρέμβασης 5.3 Προάσπιση της Δημόσιας Υγείας του Πληθυσμού, περιλαμβάνονται μια σειρά από θετικές ενδεικτικές δράσεις, οι οποίες όμως θα μπορούσαν να ενισχυθούν ή / και να συμπληρωθούν με τις ακόλουθες δράσεις:

• Προώθηση της εθελοντικής αιμοδοσίας και της δωρεάς ιστών και οργάνων σώματος.
• Ενημέρωση στοχευμένων ομάδων πληθυσμού (π.χ. μαθητικός) σε θέματα χρονίων παθήσεων (π.χ. διαβήτης).

Κυρία Υφυπουργέ,

Η απόφαση της προηγούμενης Κυβέρνηση για την κατάργηση του Ε.Π. «Υγεία – Πρόνοια» αποτέλεσε μια κατάφωρη αδικία, η οποία έχει συντελέσει στην άνιση μεταχείριση αυτών των δύο κρίσιμη τομέων δημόσιας πολιτικής στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ. Αν και είναι αδύνατη η εκπόνηση τώρα ξεχωριστού Επιχειρησιακού Προγράμματος, θεωρούμε ότι οι συνθήκες είναι πολιτικά και κοινωνικά ώριμες για την αναβάθμιση και την πρόσθετη χρηματοδότηση δράσεων και πράξεων μέσω του ΕΣΠΑ που αφορούν αυτούς τους τομείς. Είναι φυσικό εμείς να αναφερόμαστε περισσότερο στις πολιτικές που αφορούν στα άτομα με αναπηρία και τις οικογένειές τους.

Η ΕΣΑμεΑ κατέθεσε ολοκληρωμένο Υπόμνημα στην Υπουργό Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, το οποίο σας επισυνάπτουμε, σχετικά με την αναθεώρηση του ΕΣΠΑ. Προτείνουμε να πραγματοποιηθεί τριμερής συνάντηση της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, του Υπουργείου Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας και της ΕΣΑμεΑ.

Το ΕΣΠΑ, το μεγαλύτερο αναπτυξιακό πρόγραμμα της χώρας αυτήν την περίοδο, οφείλει όχι μόνο να τηρήσει τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς αλλά να εντάξει στην αναπτυξιακή διαδικασία της χώρας τις πολιτικές για τα άτομα με αναπηρία και τις οικογένειές τους.

Η ΕΣΑμεΑ εργάζεται συστηματικά για αυτόν το σκοπό προς όλους τους αρμοδίους φορείς που σχεδιάζουν και διαχειρίζονται τα Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Είναι απολύτως βέβαιο ότι η προσωπική σας συμβολή σε αυτόν τον τομέα μπορεί να είναι εξαιρετικά σημαντική.

 

Με εκτίμηση,

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ 
Ι. ΒΑΡΔΑΚΑΣΤΑΝΗΣ

Ο ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΡ. ΠΑΝΑΝΟΣ