Αθήνα: 02/08/2019

ΠΡΟΣ:
κ. Κ. Καραμανλή, Υπουργό Υποδομών & Μεταφορών

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
-Γραφείο Πρωθυπουργού της χώρας, κ. Κ. Μητσοτάκη
-κ. Γ. Γεραπετρίτη, Υπουργό Επικρατείας
-κ. Χρήστο - Γεώργιο Σκέρτσο, Υφυπουργό στον Πρωθυπουργό για τον συντονισμό του κυβερνητικού έργου
-κ. Ι. Κεφαλογιάννη, Υφυπουργό Υποδομών & Μεταφορών
-κ. Γ. Καραγιάννη, Γενικό Γραμματέα Υποδομών
-Οργανώσεις- Μέλη Ε.Σ.Α.μεΑ.

---

Κατάθεση θεμάτων που αφορούν στα άτομα με αναπηρία και σχετίζονται με τους τομείς αρμοδιότητας του Υπουργού Υποδομών & Μεταφορών -τομέα Υποδομών

Κύριε Υπουργέ,
Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) -που, όπως γνωρίζετε, αποτελεί τον τριτοβάθμιο κοινωνικό και συνδικαλιστικό φορέα των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους στη χώρα, επίσημα αναγνωρισμένο Κοινωνικό Εταίρο της ελληνικής Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας και ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία (European Disability Forum)- με την παρούσα επιστολή της επιθυμεί να σας συγχαρεί για την ανάληψη των καθηκόντων σας και να σας υποβάλλει τα βασικά θέματα που απασχολούν τα άτομα με αναπηρία και άπτονται των αρμοδιοτήτων του Υπουργείου σας στον τομέα των Υποδομών.

Όπως γνωρίζετε, τόσο το εθνικό όσο και το ευρωπαϊκό πλαίσιο για την αναπηρία και ιδίως για την προσβασιμότητα των υποδομών στα άτομα με αναπηρία διαμορφώνεται πλέον στη βάση:
 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ) για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, που επικυρώθηκε από την Ελληνική Βουλή με τον ν.4074/2012, και ιδιαιτέρως του άρθρου 9 –«Προσβασιμότητα» αυτής,
 του ν.4488/2017 (Μέρος Δ'), που περιλαμβάνει τις κατευθυντήριες και οργανωτικές διατάξεις υλοποίησης της Σύμβασης, και ιδιαίτερα του άρθρου 64 -«Πρόσβαση στο φυσικό, δομημένο και ηλεκτρονικό περιβάλλον» αυτού, το οποίο αναφέρει ρητά ότι: «τα διοικητικά όργανα και οι αρχές στο πλαίσιο της αρμοδιότητάς τους μεριμνούν για τη διασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης των ΑμεΑ στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον, τόσο σε συνήθεις συνθήκες όσο και σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης[...]»,
 της «Agenda 2030» για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, η οποία περιλαμβάνει 11 ρητές αναφορές στα άτομα με αναπηρία, οι δύο εκ των οποίων περιλαμβάνονται στο στόχο 11 για συνεκτικές και βιώσιμες πόλεις (βλ. 11.2 και 11.7), προτρέποντας τα κράτη να διασφαλίσουν την προσβασιμότητα στα άτομα με αναπηρία τόσο στο πλαίσιο της βιώσιμης αστικής κινητικότητας όσο και των πράσινων και δημόσιων χώρων, με στόχο τη βιώσιμη αστικοποίηση για όλους, δίχως διακρίσεις και αποκλεισμούς,
 του Γενικού Κανονισμού και των επιμέρους Κανονισμών των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι αφενός για την προγραμματική περίοδο 2014-2020, επιβάλλουν πλέον την προσβασιμότητα ως υποχρεωτική σε όλα τα στάδια της προετοιμασίας και της εφαρμογής των προγραμμάτων, ενώ έχουν εισάγει και την Γενική Αιρεσιμότητα 3- «Αναπηρία» επιβάλλοντας μεταξύ άλλων «[...] α) διαβούλευση και συμμετοχή των φορέων που είναι αρμόδιοι για την προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία και των αντιπροσωπευτικών οργανώσεων των ατόμων με αναπηρία καθ' όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας και υλοποίησης των Προγραμμάτων, [...] και γ) εξασφάλιση της παρακολούθησης της εφαρμογής του άρθρου 9 «Προσβασιμότητα» της Σύμβασης καθ' όλη την προετοιμασία και την υλοποίηση των Προγραμμάτων, αφετέρου αντίστοιχες υποχρεώσεις συμπεριλαμβάνονται και στα προσχέδια των Ευρωπαϊκών Κανονισμών των Διαρθρωτικών Ταμείων της επόμενης προγραμματικής περιόδου 2021-2027,
 της Οδηγίας (EE) 2019/882 σχετικά με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας προϊόντων και υπηρεσιών, που σκοπό έχει να συμβάλει στην ορθή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς μέσω της προσέγγισης των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών όσον αφορά τις απαιτήσεις προσβασιμότητας για ορισμένα προϊόντα, και αναφέρει ότι «(50) Η προσβασιμότητα θα πρέπει να επιτυγχάνεται με τη συστηματική εξάλειψη και πρόληψη των εμποδίων, κατά προτίμηση μέσω ενός καθολικού σχεδιασμού ή μιας προσέγγισης «σχεδιασμός για όλους», η οποία συμβάλλει για τα άτομα με αναπηρίες στη διασφάλιση πρόσβασης επί ίσοις όροις με τους υπολοίπους [...].»,
 του ν. 4412/2016 «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών (προσαρμογή στις Οδηγίες 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ)», που καθορίζει ότι για όλες τις συμβάσεις που προορίζονται για χρήση από φυσικά πρόσωπα οι τεχνικές προδιαγραφές καταρτίζονται έτσι ώστε να λαμβάνουν υπόψη κριτήρια προσβασιμότητας (άρθρο 54 και Παράρτημα VIII),
 τoυ Νέου Οικοδομικού Κανονισμού -Ν.Ο.Κ. (ν. 4067/2012), ο οποίος στα άρθρα του 26 και 27 ορίζει ειδικές ρυθμίσεις για την εξυπηρέτηση των ατόμων με αναπηρία και των εμποδιζόμενων ατόμων, ενώ ρητά θέτει το 2020 ως χρονικό όριο αποκατάστασης της προσβασιμότητας όλων των υφιστάμενων κτιρίων συγκεκριμένων χρήσεων, άλλως τα κτίρια θα θεωρούνται αυθαίρετα,
 του «Εθνικού Προγράμματος για την εφαρμογή της Σύμβασης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία με στόχο την ένταξη και την κοινωνική προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, με χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους και την άρση όλων των μορφών διάκρισης σε βάρος τους», που η Ε.Σ.Α.μεΑ. υπέβαλε στον Πρωθυπουργό της χώρας και το Υπουργικό Συμβούλιο στις 16.07.2019 .
Κύριε Υπουργέ,
Είναι γεγονός ότι η χώρα μας, με τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό (Ν.Ο.Κ.), έχει εισάγει ένα σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο για την προσβασιμότητα, συμβατό με τις απαιτήσεις της Σύμβασης, το οποίο ρυθμίζει αρκετά θέματα σχετιζόμενα με την προσβασιμότητα του δομημένου περιβάλλοντος στα άτομα με αναπηρία. Οι προβλέψεις του, όμως, συχνά αποδυναμώνονται και η εφαρμογή του καθίσταται προβληματική εξαιτίας του γεγονότος ότι σχετική με αυτόν τεχνική νομοθεσία και προδιαγραφές (π.χ. Κτιριοδομικός Κανονισμός, Κανονισμός Πυροπροστασίας, Οδηγίες Σχεδιασμού «Σχεδιάζοντας για Όλους» κ.λπ.) δεν έχει επικαιροποιηθεί και προσαρμοστεί αντίστοιχα, ενώ νομοθετικό έργο σχετικό με την προσβασιμότητα παράγουν όλα τα Υπουργεία, με αποτέλεσμα η νομοθεσία και οι απαιτήσεις για την προσβασιμότητα να είναι διάσπαρτες σε πολλά θεσμικά κείμενα διαφόρων φορέων και μάλιστα με μορφή διατάξεων συχνά αντικρουόμενων (βλ. Ν.Ο.Κ. και τουριστικές προδιαγραφές).
Παράλληλα υπάρχουν τομείς (π.χ. βιώσιμες αστικές αναπλάσεις, φυσικό περιβάλλον /φυσικά μονοπάτια, ειδικά κτίρια, χρήση αναβατορίων, διαφυγή σε έκτακτες συνθήκες κ.λπ.) που δεν καλύπτονται ή καλύπτονται ανεπαρκώς από την υφιστάμενη τεχνική νομοθεσία/ τεχνικές προδιαγραφές όσον αφορά στην προσβασιμότητα στα άτομα με αναπηρία.
Είναι, δε, πολύ συχνό φαινόμενο πολίτες, μηχανικοί, καθώς και Υπηρεσίες της Δημόσιας Διοίκησης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης να καταφεύγουν στην Ε.Σ.Α.μεΑ., εμπιστευόμενοι την εξειδικευμένη τεχνογνωσία που πλέον αυτή διαθέτει στο σχετικό πεδίο, αναζητώντας νομοθεσία, προδιαγραφές, οδηγίες, κατευθύνσεις σχετικά με την προσβασιμότητα.
Στόχος της παρούσας επιστολής είναι η ανάδειξη των κυριότερων σημείων, τα οποία έχουν ανάγκη περαιτέρω επεξεργασίας, καθώς και η από κοινού ανάπτυξη μιας επικαιροποιημένης ατζέντας για τη μεταξύ μας συνεργασία, ώστε να αναπτυχθεί και να τεθεί σε εφαρμογή από το Υπουργείο σας Επιχειρησιακό Σχέδιο για την προώθηση, εφαρμογή και συντονισμό των απαιτούμενων δημόσιων πολιτικών και δράσεων αρμοδιότητάς σας στο πνεύμα της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες.
Για την επεξεργασία και παρακολούθηση αυτού του Επιχειρησιακού Σχεδίου, προτείνουμε τη στενή συνεργασία του Επιμέρους Σημείου Αναφοράς του Υπουργείου σας για την Παρακολούθηση Εφαρμογής της Σύμβασης (βλ. παρ. 1, άρθρο 71 του ν.4488/2017) με την Ε.Σ.Α.μεΑ. Επισημαίνουμε ότι η Ε.Σ.Α.μεΑ., εκτός από αναγνωρισμένο κοινωνικό εταίρο της Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας , αποτελεί και εταίρο του Πλαισίου για την προαγωγή της εφαρμογής της Σύμβασης (παρ. 1, άρθρο 72 του ν. 4488/2017).
Κύριε Υπουργέ,
Στο πλαίσιο του προαναφερόμενου Επιχειρησιακού Σχεδίου, η Ε.Σ.Α.μεΑ. προτείνει την επεξεργασία των παρακάτω θεμάτων, δηλώνοντας ταυτόχρονα την αμέριστη συμπαράστασή της και θέτοντας στη διάθεσή σας την πολύχρονη τεχνογνωσία και εμπειρία που διαθέτει.
1.Θεσμικές παρεμβάσεις
1.1 Οριζόντια ενσωμάτωση της διάστασης της αναπηρίας σε όλες τις πολιτικές, έργα και προγράμματα του Υπουργείου, όπως προβλέπεται στο άρθρο 62 του ν.4488/2017,
1.2 Συμμόρφωση όλων των δημοσίων έργων, νέων και υφιστάμενων, με τις αρχές του Καθολικού Σχεδιασμού (άρθρα 63 και 64 του ν.4488/2017 και άρθρο 54 του ν. 4412/2016,), αυστηρός έλεγχος τήρησης αυτών και αξιοποίηση όλων των νεώτερων ευρωπαϊκών και εθνικών προτύπων και προδιαγραφών για την προσβασιμότητα υποδομών στα άτομα με αναπηρία. - Συμμόρφωση των δημοσίων συμβάσεων προμηθειών με το εθνικό πρότυπο ΕΛΟΤ 1439: 2013 «Οργανισμοί φιλικοί προς τους πολίτες με αναπηρίες - απαιτήσεις και συστάσεις» και την Οδηγία (EE) 2019/882 της 17ης Απριλίου 2019 σχετικά με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας προϊόντων και υπηρεσιών.
1.3 Επεξεργασία, συμπλήρωση, επικαιροποίηση των Ενιαίων Τιμολογίων Δημοσίων Έργων και των τεχνικών προδιαγραφών ΕΤΕΠ σε συνεργασία με την Ε.Σ.Α.μεΑ., ώστε να συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (ν.4074/2012 και ν. 4488/2017) και του Ν.Ο.Κ. και να συμπεριλάβουν τις απαιτούμενες αναφορές στην προσβασιμότητα στα άτομα με αναπηρία.
1.4 Ασφάλεια και διαφυγή ατόμων με αναπηρία από δημόσια έργα σε έκτακτες περιπτώσεις και συνθήκες κινδύνου.
1.5 Αναθεώρηση του συστήματος εκπτώσεων/απαλλαγών καταβολής διοδίων των ατόμων με αναπηρίες και χρόνιες παθήσεις κατά τη χρήση των εθνικών οδών.
2. Επικοινωνία - Ενημέρωση
2.1 Συμμόρφωση του ιστοτόπου του Υπουργείου-Γενικής Γραμματείας Υποδομών και των εποπτευόμων από αυτό φορέων (Ο.Α.Σ.Π.) με τον ν. 4591/2019 για την προσβασιμότητα των ιστότοπων και των εφαρμογών για φορητές συσκευές των οργανισμών του δημόσιου τομέα και την Υπουργική Απόφαση Φ.40.4/1/989 (Αρ. ΦΕΚ 1301Β'/12.04.2012) για την «Κύρωση Πλαισίου Παροχής Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης».
2.2 Ανάπτυξη δράσεων, σε συνεργασία με την Ε.Σ.Α.μεΑ., για την ενημέρωση των μηχανικών στελεχών του Υπουργείου και των κατασκευαστών δημοσίων έργων σχετικά με την υποχρέωση ενσωμάτωσης και την εξειδίκευση της διάστασης της αναπηρίας στα δημόσια έργα και πολιτικές, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών, εκκένωσης, προσωρινής στέγασης και των σχετικών επιχειρησιακών δράσεων.
2.3 Ανάπτυξη εργαλείων, σε συνεργασία με την Ε.Σ.Α.μεΑ., για την υποστήριξη των μηχανικών και λοιπών τεχνικών στελεχών των κατασκευών ως προς την εξειδίκευση των αρχών του Καθολικού Σχεδιασμού και της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία.
2.4 Ανάπτυξη δράσεων, σε συνεργασία με την Ε.Σ.Α.μεΑ., για την ενημέρωση των ατόμων με αναπηρία σχετικά με τις φυσικές καταστροφές, μέτρα προστασίας κ.λπ. - Παραγωγή ενημερωτικού υλικού σε προσβάσιμες μορφές (π.χ. σε γραφή Braille, κείμενα μεγάλων χαρακτήρων, κείμενα easy to read, ηχητικά κείμενα, οπτικά κείμενα με διερμηνεία στην νοηματική γλώσσα κ.λπ.).
Κύριε Υπουργέ,
Τα παραπάνω αποτελούν μια συνοπτική έκθεση των θεμάτων που αφορούν στα άτομα με αναπηρία και άπτονται των αρμοδιοτήτων σας στον τομέα των Υποδομών, τα οποία η Ε.Σ.Α.μεΑ. επιθυμεί να συζητήσει αναλυτικά μαζί σας σε συνάντηση με αντιπροσωπεία της σε ημερομηνία που εσείς θα ορίσετε. Η ισχυρή τεχνογνωσία που σήμερα διαθέτει η Ε.Σ.Α.μεΑ., η οποία έχει αναγνωριστεί από όλες τις Υπηρεσίες με τις οποίες συνεργάζεται στενά, είμαστε βέβαιοι ότι θα διευκολύνει το έργο των Υπηρεσιών σας θέτοντας θεμέλια για μια ουσιαστική στροφή προς μία πραγματικά βιώσιμη κοινωνία.
Σας ευχαριστούμε θερμά εκ των προτέρων.