Αθήνα: 29/07/2011

ΠΡΟΣ:
- κ. Χ. Παμπούκη, Αναπλ. Υπουργό Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας & Ναυτιλίας

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
- Γραφείο Πρωθυπουργού κ. Γ. Παπανδρέου
- κ. Μ. Χρυσοχοϊδη, Υπουργό Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας & Ναυτιλίας
- κ. Ι. Ραγκούση, Υπουργό Υποδομών, Μεταφορών & Δικτύων
- κ. Χ. Παπουτσή, Υπουργό Προστασίας του Πολίτη
- κ. Ι. Μαγκριώτη, Υφυπουργό Υποδομών, Μεταφορών & Δικτύων
- κ. Εμ. Όθωνα, Υφυπουργό Προστασίας του Πολίτη
- κ. Αθ. Χριστόπουλο, Γενικό Γραμματέα Ασφάλειας - Ναυσιπλοΐας
- Φορείς - μέλη Ε.Σ.Α.μεΑ.

---

Διασφάλιση της πρόσβασης των πολιτών με αναπηρία στις λιμενικές υποδομές και τις θαλάσσιες μεταφορές - Εφαρμογή του Κανονισμού ΕΕ 1177/2010 για τα δικαιώματα των επιβατών στις θαλάσσιες και εσωτερικές πλωτές μεταφορές

Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) - που αποτελεί τον τριτοβάθμιο κοινωνικό και συνδικαλιστικό φορέα των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους και παράλληλα ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία, αναγνωρισμένη με νόμο από την Ελληνική Πολιτεία ως ο Επίσημος Κοινωνικός Εταίρος για ζητήματα που αφορούν άμεσα ή έμμεσα στα άτομα με αναπηρία, διαθέτοντας σήμερα διαχειριστική επάρκεια Β΄ και Γ΄ τύπου για την υλοποίηση συγχρηματοδοτούμενων πράξεων στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ και διαπίστευση φορέα παροχής «Δια βίου μάθησης» - με αφορμή πρόσφατη μελέτη του Εργαστηρίου Λιμενικών Έργων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου που έγινε σε συνεργασία με τις κατά τόπους Λιμενικές Αρχές, Λιμενικά Ταμεία, Οργανισμούς Λιμένων και πλοιάρχους των πλοίων ακτοπλοΐας, επιθυμεί να σας ενημερώσει για θέματα αρμοδιότητάς σας που σχετίζονται με την πρόσβαση των πολιτών με αναπηρία στις θαλάσσιες μεταφορές και υποδομές.

Ενδεικτικά αναφέρουμε στοιχεία της προαναφερόμενης μελέτης, όπως αυτά δημοσιεύτηκαν στον καθημερινό τύπο:
1. Το λιμενικό σύστημα της χώρας μας περιλαμβάνει περίπου 800 λιμενικές εγκαταστάσεις όλων των τύπων, μεγεθών και βαθμών πληρότητας. Εξ αυτών, οι 92 εξυπηρετούν πλοία ακτοπλοΐας και αποτελούν τις μοναδικές πύλες εισόδου, επικοινωνίας και ανεφοδιασμού πολλών νήσων.
2. Από την καταγραφή αναδείχθηκαν τα πολλά τεχνικά προβλήματα των λιμένων μας, αλλά και οι σοβαρές ελλείψεις σε υποδομές για εξυπηρέτηση των επιβατών, καθώς και τα προβλήματα στη διασύνδεση λιμένα - οδικών δικτύων, ως εκ της θέσεως των περισσοτέρων λιμένων στο κέντρο του αστικού ιστού.
3. Ορισμένοι λιμένες σε νήσους είναι τόσο προβληματικοί, ώστε να δημιουργούνται απορίες ακόμη και για τη δυνατότητα λειτουργίας τους. Μόνον η υψηλοτάτου επιπέδου ναυτοσύνη των Ελλήνων και το γνωστό φιλότιμο μπορούν να εξηγήσουν την είσοδο πλοίων ακτοπλοΐας, ώστε να μην απομονωθούν πλήρως οι κάτοικοι.
4. Από τα αξιοσημείωτα της έρευνας του ΕΜΠ: στο 48,4% των λιμένων δεν υπάρχουν σε κοντινή απόσταση στάσεις ή αφετηρίες για Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και ο κόσμος αναγκάζεται να χρησιμοποιήσει ταξί για τις μετακινήσεις του ή να περπατήσει αρκετή ώρα για να φτάσει στα σημεία διέλευσης των λεωφορείων. Στο 22,1% των λιμένων «ανακατεύονται» κατά τη διάρκεια της επιβίβασης ή αποβίβασης οχήματα με επιβάτες με άμεσο κίνδυνο ατυχήματος, ενώ στο 50,5% παρατηρούνται προβλήματα στη φορτοεκφόρτωση. Ακόμη στο 42,1% των λιμενικών χώρων δεν υπάρχουν σε κοντινή απόσταση από τις θέσεις των πλοίων χώροι στάθμευσης για αυτοκίνητα για όσους επιβάτες θέλουν τα ταξιδέψουν χωρίς αυτά, ενώ στο 68,4% δεν υπάρχουν υποδομές για την εξυπηρέτηση των επιβατών που είναι άτομα με αναπηρία. Τέλος 64 στα 94 λιμάνια έχουν ανεπαρκείς χώρους αναμονής επιβατών, καθώς και εκδοτήρια εισιτηρίων σε μεγάλες αποστάσεις.
Με τον Κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1177/2010 της 24ης Νοεμβρίου 2010 «για τα δικαιώματα των επιβατών στις θαλάσσιες και εσωτερικές πλωτές μεταφορές και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2006/2004», ο οποίος εφαρμόζεται από τις 18 Δεκεμβρίου 2012, ορίζεται ότι:

Α. Η εσωτερική αγορά θαλάσσιων και εσωτερικών πλωτών υπηρεσιών μεταφορών επιβατών θα πρέπει να λειτουργεί προς όφελος των πολιτών εν γένει. Κατά συνέπεια, τα άτομα με αναπηρία και τα άτομα με μειωμένη κινητικότητα, ασχέτως αν αυτή οφείλεται σε αναπηρία, στην ηλικία ή σε οποιονδήποτε άλλο παράγοντα, θα πρέπει να έχουν ανάλογες δυνατότητες να χρησιμοποιούν υπηρεσίες μεταφοράς επιβατών και κρουαζιέρες με τους λοιπούς πολίτες. Τα άτομα με αναπηρία και τα άτομα με μειωμένη κινητικότητα έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους λοιπούς πολίτες όσον αφορά στην ελεύθερη κυκλοφορία, την ελευθερία επιλογής και την αποφυγή διακρίσεων.

Β. Υπό το πρίσμα του άρθρου 9 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία και προκειμένου να δοθούν στα άτομα με αναπηρία και τα άτομα με μειωμένη κινητικότητα δυνατότητες θαλάσσιων και εσωτερικών πλωτών μεταφορών ανάλογες με εκείνες των άλλων πολιτών, θα πρέπει να καθοριστούν κανόνες για την αποφυγή διακρίσεων και την παροχή συνδρομής κατά το ταξίδι τους και μάλιστα χωρίς χρηματική επιβάρυνση.
Γ. Όταν αποφασίζουν το σχεδιασμό νέων λιμένων και λιμενικών τερματικών σταθμών, καθώς και σε περιπτώσεις εκτενών εργασιών ανακαίνισης, οι φορείς που έχουν την ευθύνη των εγκαταστάσεων αυτών θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες των ατόμων με αναπηρία και των ατόμων με μειωμένη κινητικότητα, ιδίως όσον αφορά στην προσβασιμότητα, αποδίδοντας ιδιαίτερη σημασία στις απαιτήσεις που απορρέουν από την αρχή «Σχεδιασμός για Όλους». Οι μεταφορείς θα πρέπει επίσης να λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες αυτές, όταν αποφασίζουν τον σχεδιασμό νέων και προσφάτως ανακαινισμένων επιβατηγών πλοίων, σύμφωνα με την οδηγία 2006/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 2006, σχετικά με τη θέσπιση τεχνικών προδιαγραφών για τα πλοία εσωτερικής ναυσιπλοΐας.
Δ. Η συνδρομή που παρέχεται σε λιμένες ευρισκόμενους στο έδαφος κράτους μέλους θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να δίνει τη δυνατότητα στα άτομα με αναπηρία και στα άτομα με μειωμένη κινητικότητα να μεταβαίνουν από το καθορισμένο σημείο άφιξης στον λιμένα προς το επιβατηγό πλοίο και από το επιβατηγό πλοίο προς το καθορισμένο σημείο αναχώρησης στον λιμένα, συμπεριλαμβανομένης της επιβίβασης και της αποβίβασης. Για την οργάνωση της συνδρομής σε άτομα με αναπηρία και άτομα με μειωμένη κινητικότητα, καθώς και για την εκπαίδευση του προσωπικού τους, οι μεταφορείς θα πρέπει να συνεργάζονται με οργανώσεις που εκπροσωπούν άτομα με αναπηρία ή άτομα με μειωμένη κινητικότητα.

Ε. Οι νομικές πράξεις της Ένωσης για τα δικαιώματα των επιβατών θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες των επιβατών, ιδίως των ατόμων με αναπηρία και των ατόμων με μειωμένη κινητικότητα, να χρησιμοποιούν και να συνδυάζουν εύκολα διάφορους τρόπους μεταφοράς, με την επιφύλαξη των ισχυόντων κανόνων ασφαλείας για τη λειτουργία των πλοίων.

ΣΤ. Οι επιβάτες θα πρέπει να ενημερώνονται πλήρως τόσο πριν από το ταξίδι όσο και κατά τη διάρκειά του, σε προσβάσιμη για όλους μορφή, με τη χρήση, παραδείγματος χάριν, γραπτής, Braille, ηχητικής, οπτικής ή/και ηλεκτρονικής μορφής, ούτως ώστε να μπορούν να ασκούν ουσιαστικά τα δικαιώματα που τους παρέχει ο παραπάνω Κανονισμός. Οι επιβάτες θα πρέπει να μπορούν να ασκούν τα δικαιώματά τους μέσω κατάλληλων και προσβάσιμων διαδικασιών υποβολής παραπόνων.

Παράλληλα, με τον Ν. 3709/2008 (ΦΕΚ 213Α) «Δικαιώματα - υποχρεώσεις επιβατών και μεταφορέων στις τακτικές θαλάσσιες μεταφορές και άλλες διατάξεις» καθορίζεται ως υποχρέωση παροχής δημόσιας υπηρεσίας που επιβάλλεται για την εξυπηρέτηση λόγων δημοσίου συμφέροντος, η χορήγηση σε ορισμένες κατηγορίες ατόμων μειωμένης κινητικότητας και τους συνοδούς αυτών έκπτωσης επί του ναύλου σε όλες τις θέσεις των πλοίων στα οποία εφαρμόζεται ο παρών νόμος, καθώς και η υποχρέωση για την παροχή κάθε δυνατής βοήθειας (όπως συνοδεία, όπου απαιτείται, υποστήριξη από κατάλληλο προσωπικό για τη διαχείριση αποσκευών και για την εξυπηρέτηση προσωπικών αναγκών κ.λπ.) στα άτομα μειωμένης κινητικότητας ή στα άτομα που χρήζουν ειδικής φροντίδας, η μέριμνα για την ενημέρωση αυτών σε προσβάσιμες μορφές, αλλά και η συγκρότηση με απόφαση του Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής συμβουλευτικού οργάνου αποτελούμενο από εκπροσώπους του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία και των φορέων των πλοιοκτητών των πλοίων στα οποία εφαρμόζεται ο παρών νόμος, το οποίο σε τακτά χρονικά διαστήματα θα εξετάζει όλα τα πρακτικά θέματα που αφορούν στην προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρία σε όλο το φάσμα των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών και θα εισηγείται στον Υπουργό μέτρα για τη βελτίωσή της. Στο σημείο αυτό επισημαίνουμε ότι το όργανο αυτό δεν συγκλήθηκε ποτέ.

Σε συνέχεια των παραπάνω και με δεδομένα ότι:
η Ελλάδα είναι κατεξοχήν νησιωτική χώρα, τα περισσότερα δε νησιά εξυπηρετούνται αποκλειστικά με πλοία, των οποίων η σωστή λειτουργία αποτελεί το βασικότερο παράγοντα αποκλεισμού ή όχι των νησιωτών και ιδιαίτερα των νησιωτών με αναπηρία,
πολίτες με αναπηρία που κατοικούν στα νησιά συχνά είναι αναγκασμένοι, κάτω από ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες, να μετακινούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα προς το κέντρο για λόγους υγείας και όχι μόνο,
ο τουρισμός αποτελεί βασική παράμετρο οικονομικής ανάπτυξης των νησιών, ο δε τουρισμός των ευρωπαίων με αναπηρία αποτελεί μια αγορά μεγαλύτερη των 60.000.000 πολιτών η οποία σήμερα είναι σχεδόν αποκλεισμένη από τα ελληνικά νησιά.,
η Ε.Σ.Α.μεΑ. θεωρεί απόλυτα αναγκαία και προτείνει τη συγκρότηση ενός συμβουλευτικού διϋπουργικού οργάνου αποτελούμενου από εκπροσώπους των Υπουργείων Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας & Ναυτιλίας, Υποδομών, Μεταφορών & Δικτύων, Προστασίας του Πολίτη, της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία, των Οργανισμών Λιμένων και λοιπών λιμενικών αρχών, των φορέων των πλοιοκτητών, καθώς και των συλλογικών φορέων των εργαζομένων στα πλοία και τα λιμάνια, με στόχο την κατάρτιση και παρακολούθηση της υλοποίησης επιχειρησιακού σχεδίου εν όψει της εφαρμογής του νέου Κανονισμού όσον αφορά στη διασφάλιση της εξυπηρέτησης των επιβατών με αναπηρία και με μειωμένη κινητικότητα.
Είναι γεγονός ότι η μέχρι σήμερα συνεργασία της Ε.Σ.Α.μεΑ. με τις υπηρεσίες του πρώην Υπουργείου Ναυτιλίας έχει οδηγήσει σε αρκετές βελτιώσεις της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία στα πλοία, οι οποίες όμως - ιδιαίτερα εν όψει του νέου Κανονισμού - δεν είναι επαρκείς, ελάχιστα δε έως καθόλου επηρέασαν την προσβασιμότητα των υποδομών των λιμενικών εγκαταστάσεων, τη διασύνδεση των θαλάσσιων μεταφορών με προσβάσιμες οδικές μεταφορές κ.λπ. κυρίως στην περιφέρεια και τα νησιά.
Για το λόγο αυτό ελπίζουμε στην υιοθέτηση της πρότασής μας και στην ανάπτυξη στενής συνεργασίας όλων των εμπλεκόμενων μερών με την Ε.Σ.Α.μεΑ. για τη διασφάλιση της ισότιμης εξυπηρέτησης των πολιτών με αναπηρία στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών.

 

Με εκτίμηση,
Ο Πρόεδρος

Ι. Βαρδακαστάνης

Ο Γενικός Γραμματέας

Χρ. Νάστας