Αθήνα: 08/07/2020

ΠΡΟΣ:
κ. Σ. Πρωτοψάλτη, Διοικητή Ο.Α.Ε.Δ.

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
- κ. Ι. Βρούτση, Υπουργό Εργασίας & Κοινωνικών Υποθέσεων
-κ. Γ. Γεραπετρίτη, Υπουργό Επικρατείας
-κα Δ. - Μ. Μιχαηλίδου, Υφυπουργό Εργασίας & Κοινωνικών Υποθέσεων
-κ. Γ. Σταμάτης, Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης & Καταπολέμησης της Φτώχειας
-κ. Α. Στρατινάκη, Γενική Γραμματέα Εργασίας
- κ. Θ. Μακρή, Διευθύντρια Υπηρεσίας Ειδικών Κοινωνικών Ομάδων
-Οργανώσεις- Μέλη Ε.Σ.Α.μεΑ.

---

Προτάσεις της Ε.Σ.Α.μεΑ. για την αναβάθμιση των πολιτικών και δράσεων του Ο.Α.Ε.Δ. για τα άτομα με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις

Κύριε Διοικητά,

Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.), ενόψει της προγραμματισμένης συνάντησής της μαζί σας στις 08.07.2020, με το παρόν σας καταθέτει τις προτάσεις της, οι οποίες αφορούν στον σχεδιασμό και την εφαρμογή από τον Ο.Α.Ε.Δ. πολιτικών και μέτρων για τη διευκόλυνση της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις στην αγορά εργασίας.

Αξίζει να επισημανθεί ότι ο Ο.Α.Ε.Δ. παρουσιάζει μια χρονίζουσα έλλειψη στρατηγικής αντιμετώπισης των προβλημάτων που υφίστανται τα άτομα με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις στον τομέα της εργασίας, παρόλο που αποτελεί τον κατεξοχήν δημόσιο, και κομβικής σημασίας, φορέα εκπόνησης και εφαρμογής ενεργών πολιτικών ένταξης.

Όπως άλλωστε γνωρίζετε, η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες στις Τελικές Παρατηρήσεις και Συστάσεις της (Concluding Observations) για το άρθρο 27 «Εργασία και Απασχόληση» της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, οι οποίες δημοσιοποιήθηκαν στις 29.10.2019, μεταξύ άλλων προτείνει, τη συμπερίληψη της διάστασης της αναπηρίας σε όλες τις πολιτικές, μέτρα και προγράμματα απασχόλησης, καθώς και στον πολιτικό σχεδιασμό του Ο.Α.Ε.Δ. Πέραν όμως αυτού, η ένταξη της διάστασης της αναπηρίας στο σύνολο του Οργανισμού επιβάλλεται και από τα άρθρα 61 και 62 του ν.4488/2017.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρμογή της προαναφερθείσας σύστασης και των προβλεπόμενων απαιτήσεων της υφιστάμενης νομοθεσίας είναι η θεσμοθέτηση της συμμετοχής της Ε.Σ.Α.μεΑ. στο Δ.Σ. του Ο.Α.Ε.Δ., την οποία διαχρονικά διεκδικούμε. Θεωρούμε ότι η θετική εισήγησή σας στον Υπουργό Εργασίας & Κοινωνικών Υποθέσεων θα μπορούσε να συμβάλλει στην ικανοποίηση αυτού του δίκαιοu και πάγιου αιτήματός μας, το οποίο μάλιστα επανετέθη από εμάς στον Υπουργό, σε συνάντηση που είχαμε μαζί του στις 06.07.2020.
Πέραν όμως του προαναφερθέντος, απαραίτητη είναι και η σύσταση Ομάδας Εργασίας με τη συμμετοχή από τη μια μεριά εκπροσώπων της Ε.Σ.Α.μεΑ. και από την άλλη υπηρεσιακών στελεχών του Ο.Α.Ε.Δ. που εσείς θα ορίσετε, με κύριο στόχο την επεξεργασία και εκπόνηση πορίσματος, που θα υποβληθεί σε εσάς και στο Δ.Σ. του Οργανισμού. Στο πόρισμα θα περιλαμβάνονται προτάσεις που θα αποσκοπούν αφενός στη διάχυση της δικαιωματικής προσέγγισης της αναπηρίας στο σύνολο της πολιτικής και δράσης του Οργανισμού, αφετέρου στην εφαρμογή στοχευμένων παρεμβάσεων για τη διευκόλυνση της πρόσβαση των πολιτών με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις σε ευκαιρίες απασχόλησης και κατάρτισης – μαθητείας.
Ως προς τη διάχυση της δικαιωματικής προσέγγισης της αναπηρίας στους τομείς δράσης του Ο.Α.Ε.Δ., η Ομάδα Εργασίας θεωρούμε ότι πρέπει να εξετάσει τα εξής:
- Την αποτύπωση στο Οργανόγραμμα του Ο.Α.Ε.Δ της έμφασης που δίνει στο εν λόγω ζήτημα. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω της αναβάθμισης της Υπηρεσίας Απασχόλησης Ειδικών Κοινωνικών Ομάδων, της στελέχωσής της με εξειδικευμένο, μόνιμο και επαρκές προσωπικό, καθώς και μέσω της αναβάθμισης των παρεχόμενων Υπηρεσιών των ΚΠΑ με την παροχή στα στελέχη αυτών επιμόρφωσης σε ζητήματα εξυπηρέτησης/συναλλαγής με πολίτες με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις. Η εν λόγω επιμόρφωση θα μπορούσε να υλοποιηθεί από το Ινστιτούτο Μελετών & Ερευνών για την Αναπηρία (Ι.Μ.Ε.Α.) που η Ε.Σ.Α.μεΑ. έχει ήδη ιδρύσει. Για τη διαμόρφωση αυτής της πρότασης, θα πρέπει επίσης να αξιολογηθεί η συμβολή των υφιστάμενων Γραφείων ΕΚΟ.

- Τη λήψη μέτρων για την εφαρμογή των αρχών του καθολικού σχεδιασμού στις φυσικές (π.χ. προσβασιμότητα κτηριακών εγκαταστάσεων, παροχή ενημερωτικού υλικού σε εναλλακτικές μορφές προσβάσιμες στα άτομα με αναπηρία, παροχή διερμηνείας στη νοηματική γλώσσα κ.λπ.) και ηλεκτρονικές υπηρεσίες του οργανισμού (π.χ. προσβάσιμη ιστοσελίδα κ.λπ.) τόσο σε κεντρικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. Εδώ πρέπει να σας υπενθυμίσουμε ότι σύμφωνα με τον ν.4591/2019 οι ισότοποι και οι εφαρμογές για φορητές συσκευές όλων των δημόσιων φορέων οφείλουν να καταστούν προσβάσιμες στα άτομα με αναπηρία.

- Τη διαμόρφωση ενός πλαισίου για συλλογή στατιστικών στοιχείων για τα άτομα με αναπηρία, όπως άλλωστε η παρ. 1 του άρθρο 62 του ν.4488/2017 επιβάλλει. Δεδομένου ότι αφενός η εργασιακή ένταξη αποτελεί παράγοντα-κλειδί για την κοινωνική ένταξη των ατόμων με αναπηρία, αφετέρου η κατηγορία των ατόμων με αναπηρία υπο-εκπροσωπείται στην ομάδα των ανέργων, και ιδιαίτερα των μακροχρόνια ανέργων, είναι περισσότερο από επιβεβλημένη η διεύρυνση της πολιτικής του Ο.Α.Ε.Δ. ως προς την τήρηση στατιστικών δεδομένων για τους ανέργους με αναπηρία, τα οποία είναι απαραίτητα για τον σχεδιασμό ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης αλλά και προγραμμάτων κατάρτισης. Αναφέρουμε ενδεικτικά ότι τα στοιχεία του ειδικού μητρώου ανέργων ατόμων με αναπηρία που πρόσφατα μας χορηγήθηκαν, δεν περιλαμβάνουν δεδομένα για την τελευταία εργασία των ανέργων, τον κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, την επαγγελματική ειδικότητα, αλλά και το είδος της αναπηρίας που αντιμετωπίζει ο άνεργος.
Ως προς τις στοχευμένες παρεμβάσεις, η Ομάδα Εργασίας θεωρούμε ότι πρέπει να υποβάλλει προτάσεις που θα αφορούν:
Α. την άρση υφιστάμενων αντικινήτρων και εμποδίων, όπως είναι:
• Η άδικη διακοπή των επιδομάτων αναπηρίας όταν τα άτομα με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις εργάζονται.
Η διακοπή του επιδόματος αναπηρίας όταν τα άτομα με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις απασχολούνται, λειτουργεί ως αντικίνητρο για την ένταξή τους στην εργασία. Δεν είναι δυνατόν το επίδομα αναπηρίας να εξισώνεται με το επίδομα ανεργίας, εφόσον η αναπηρία ή/και η χρόνια πάθηση ενός ατόμου είτε εργάζεται είτε δεν εργάζεται εξακολουθεί να υφίσταται, και ως εκ τούτου και οι αυξημένες δαπάνες που συνδέονται με αυτήν.

• Η μη εγγραφή των ατόμων με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις στο μητρώο ανέργων του Ο.Α.Ε.Δ. όταν το πιστοποιητικό αναπηρίας τους αναγράφει «ανίκανος/η για κάθε βιοποριστική εργασία».
Τα άτομα με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις που το πιστοποιητικό αναπηρίας τους αναφέρει «ανίκανος/η για κάθε βιοποριστική εργασία» δεν μπορούν να εγγραφούν στο μητρώο ανέργων που τηρεί ο Ο.Α.Ε.Δ., με αποτέλεσμα να μην μπορούν να συμμετάσχουν σε προγράμματα απασχόλησης, παρόλο που πολλά εξ' αυτών εντάσσονται στο ΕΣΠΑ, στο πλαίσιο του οποίου η αρχή της μη διάκρισης λόγω αναπηρίας συνιστά κριτήριο επιλεξιμότητας ON/OFF. Πρόκειται για ζήτημα το οποίο έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη δικαιωματική προσέγγιση της αναπηρίας. Στο πλαίσιο αυτής της προσέγγισης μόνο το ίδιο το άτομο με αναπηρία ή χρόνια πάθηση μπορεί να κρίνει εάν είναι ικανό προς εργασία ή όχι.

• Η μη εγγραφή των ατόμων με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις στο μητρώο ανέργων του Ο.Α.Ε.Δ. που διαθέτουν πιστοποιητικό αναπηρίας από την ΑΝΥΕ και ΑΣΥΕ.
Τα άτομα με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις που διαθέτουν πιστοποιητικό αναπηρίας σε ισχύ από την ΑΣΥΕ (Ανώτατη Στρατιωτική Υγειονομική Επιτροπή) και ΑΝΥΕ (Ανώτατη Ναυτική Υγειονομική Επιτροπή) δεν μπορούν να εγγραφούν στο μητρώο ανέργων που τηρεί ο Οργανισμός και ως εκ τούτου δεν μπορούν να συμμετάσχουν σε προγράμματα απασχόλησης.

• Ο αποκλεισμός των ατόμων με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις από τις προκηρύξεις του ν.2643/1998 όταν δεν διαθέτουν κάρτα ανεργίας.
Τα άτομα με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις που δεν διαθέτουν κάρτα ανεργίας δεν μπορούν να συμμετάσχουν στις προκηρύξεις του ν.2643/1998. Ωστόσο, το ίδιο δεν ισχύει για τις υπόλοιπες προστατευόμενες από τον νόμο ομάδες. Το εν λόγω ζήτημα χρήζει επανεξέτασης διότι συνιστά άνιση μεταχείριση σε βάρος των ατόμων με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις.

• Ο άδικος αποκλεισμός των αντιπροσωπευτικών οργανώσεων των ατόμων με αναπηρία και των ατόμων με χρόνιες παθήσεις ως δικαιούχων φορέων από τα προγράμματα επιχορήγησης επιχειρήσεων για την απασχόληση ανέργων με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις.
Στις Δημόσιες Προσκλήσεις του Ο.Α.Ε.Δ. που αφορούν σε προγράμματα επιχορήγησης επιχειρήσεων για την απασχόληση ανέργων και άλλων ομάδων, δεν μπορούν να συμμετάσχουν ως δικαιούχοι φορείς οι οργανώσεις του αναπηρικού κινήματος της χώρας σε πρωτοβάθμιο, δευτεροβάθμιο και τριτοβάθμιο επίπεδο διότι θεωρείται ότι δεν ασκούν οικονομική δραστηριότητα. Γνωρίζοντας αφενός ότι οι ενισχύσεις που χορηγούνται μέσω προγραμμάτων απασχόλησης εντάσσονται σε καθεστώτα ενίσχυσης (Κανονισμός (ΕΚ) 1407/2013 - de minimis), με ό, τι αυτό συνεπάγεται για τους φορείς που δεν ασκούν τακτική οικονομική δραστηριότητα, αφετέρου λαμβάνοντας υπόψη: α) το μεγάλο ποσοστό των ατόμων με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις που βρίσκονται εκτός αγοράς εργασίας, β) το γεγονός ότι οι εργοδότες του ιδιωτικού τομέα μετά δυσκολίας προσλαμβάνουν άτομα με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις, γ) ότι οι αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία και των ατόμων με χρόνιες παθήσεις έχουν συμβάλλει σημαντικά στην ενίσχυση της απασχόλησης αυτών μέσω της πρόσληψης αρκετών εξ' αυτών με προγράμματα απασχόλησης, θεωρούμε ότι το εν λόγω ζήτημα πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα καθώς μπορεί να αυξήσει τις ευκαιρίες απασχόλησης αυτής της πληθυσμιακής ομάδας.
Β. την ενεργοποίηση θετικών μέτρων δράσης που παραμένουν ανενεργά, όπως είναι:
-Η παρ. 1α του άρθρου 23 του ν.4488/2017, με την οποία δίνεται η δυνατότητα στα άτομα με ψυχική ή νοητική αναπηρία, με ποσοστό αναπηρίας 50% και άνω, να αναλαμβάνουν εργασία για λόγους ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης και κοινωνικής επανένταξης, ύστερα από προσκόμιση σχετικής γνωμάτευσης από μονάδα ψυχικής υγείας, και μάλιστα δίχως καμία διακοπή των προνοιακών επιδομάτων που λαμβάνουν.
-Ο ν.2643/1998, που παρά τις πολλές τροποποιήσεις του ουσιαστικά παραμένει ανενεργός.

Γ. τη βελτίωση της ελκυστικότητας των προγραμμάτων επιχορήγησης επιχειρήσεων για την απασχόληση ανέργων με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις
Για να αυξηθεί η συμμετοχή των εργοδοτών στα προγράμματα επιχορήγησης επιχειρήσεων για την απασχόληση ανέργων με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις, πρέπει τα προγράμματα αυτά να διαθέτουν σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα σε σχέση με αυτά που απευθύνονται στον γενικό πληθυσμό, όπως μεγαλύτερη κάλυψη των ασφαλιστικών παροχών, μείωση της φορολογίας αναλογικά με τον αριθμό των ατόμων με αναπηρία που απασχολούν, παροχή επαγγελματικής κατάρτισης με ευθύνη του Ο.Α.Ε.Δ. στους εργαζόμενους με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις επί του αντικειμένου εργασίας τους κ.λπ. Επιπρόσθετα μέσω των προγραμμάτων αυτών πρέπει να επιχορηγούνται οι εργοδότες για την παροχή «εύλογων προσαρμογών» στους εργαζόμενους με αναπηρία. Η ίδια λογική θα πρέπει να διαπνέει όλα τα προγράμματα, είτε αυτά απευθύνονται στα άτομα με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις είτε στον γενικό πληθυσμό. Σχετικά με τα προγράμματα που απευθύνονται στον γενικό πληθυσμό, θα πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα παροχής αυξημένης μοριοδότησης σε περίπτωση που ο αιτών/η αιτούσα είναι με αναπηρία ή/και χρόνια πάθηση.

Δ. την ενίσχυση της συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις στην επαγγελματική κατάρτιση και μαθητεία
Η ενίσχυση της συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις στην επαγγελματική κατάρτιση και μαθητεία συνιστά προϋπόθεση για την ένταξή τους στην αγορά εργασίας.

Ε. τη διασφάλιση της συμμετοχής των αναγνωρισμένων προσφύγων με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις στα προγράμματα απασχόλησης
Οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις πρέπει να βρουν τη θέση τους στην αγορά εργασίας, καθώς αφενός πρόκειται για την πλέον ευάλωτη, αδικημένη και ξεχασμένη ομάδα μεταξύ των προσφύγων, αφετέρου υπάρχουν δεσμεύσεις και υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτήν καθ' αυτήν την αναγνώρισή τους, οι οποίες πρέπει να τύχουν άμεσης εφαρμογής. Αξίζει να επισημανθεί ότι η Ε.Σ.Α.μεΑ. δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις πολιτικές για τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις.

Κύριε Διοικητά,
Τα παραπάνω αποτελούν μια συνοπτική παρουσίαση των θεμάτων που η Ε.Σ.Α.μεΑ. επιθυμεί να συζητήσει αναλυτικά μαζί σας κατά την αυριανή συνάντησή μας. Η πολύχρονη εμπειρία και τεχνογνωσία που η Ε.Σ.Α.μεΑ. διαθέτει, η οποία έχει αναγνωριστεί από όλες τις Υπηρεσίες με τις οποίες συνεργάζεται στενά, είμαστε βέβαιοι ότι θα διευκολύνει το έργο του Οργανισμού σας, θέτοντας τα θεμέλια για την εφαρμογή πολιτικών που πράγματι θα συμβάλλουν στη διευκόλυνση της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις στην αγορά εργασίας.
Σας ευχαριστούμε θερμά εκ των προτέρων.