Αθήνα: 15/06/2020

ΠΡΟΣ:
κ. Π. Θεοδωρικάκο, Υπουργό Εσωτερικών

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
- Γραφείο Πρωθυπουργού της χώρας
- Γραφείο Υπουργού Επικρατείας, κ. Γ. Γεραπετρίτη
- Γραφείο Υφυπουργού παρά τω Πρωθυπουργώ, κ. Άκη Σκέρτσου
- Γραφείο Υφυπουργού Εσωτερικών, κ. Θ. Λιβάνιο
- Γραφείο Γ.Γ. Εσωτερικών και Οργάνωσης, κ. Μ. Σταυριανουδάκη
- Οργανώσεις- Μέλη Ε.Σ.Α.μεΑ.

---

Κατάθεση αιτημάτων και προτάσεων της ΕΣΑμεΑ που αφορούν στα άτομα με αναπηρία, με χρόνιες παθήσεις και στις οικογένειές τους ενόψει της συνάντησης με τον Υπουργό στις 12.06.2020

Κύριε Υπουργέ,
Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) - που αποτελεί τον τριτοβάθμιο κοινωνικό και συνδικαλιστικό φορέα των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους στη χώρα, επίσημα αναγνωρισμένο Κοινωνικό Εταίρο της ελληνικής Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας και ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία (European Disability Forum) - ενόψει της προγραμματισμένης συνάντησής μας σήμερα, σας υποβάλλει με την παρούσα επιστολή της τα βασικά θέματα που απασχολούν τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις και άπτονται των αρμοδιοτήτων του Υπουργείου σας:

Α. Δημιουργία πρωτοκόλλου συνεργασίας του Υπ. Εσωτερικών με την Κ.Ε.Δ.Ε., την ΕΝ.ΠΕ. και την Ε.Σ.Α.μεΑ για τον συντονισμό και την παρακολούθηση της εφαρμογής της Σύμβασης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία (ν.4074/2012) σε τοπικό επίπεδο.
Με δεδομένη την ανάγκη συντονισμού των πολλαπλών Επιμέρους Σημείων Αναφοράς, που πρέπει να καθοριστούν σε όλους τους Δήμους και Περιφέρειες της χώρας, καθώς και την αποδεδειγμένη διαχρονικά αδυναμία που χαρακτηρίζει τη συντριπτική πλειοψηφία των φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης να αντιληφθούν, εξειδικεύσουν και εφαρμόσουν την οριζόντια ενσωμάτωση της διάστασης της αναπηρίας και των αρχών του Καθολικού Σχεδιασμού (προσβασιμότητα) σε όλες τις υποδομές/υπηρεσίες/πολιτικές/διαδικασίες τους (βλ. ν.4488/2017, άρθρα 62 και 63) καθίσταται πλέον απόλυτη προτεραιότητα η δημιουργία στο Υπουργείο, εσωτερικού κεντρικού μηχανισμού συντονισμού-παρακολούθησης-υποστήριξης των Δήμων και Περιφερειών της χώρας για την εφαρμογή της Σύμβασης σε όλους τους τομείς, με τη συμμετοχή εκπροσώπων του Επιμέρους Σημείου Αναφοράς του Υπουργείου, της Κ.Ε.Δ.Ε., της ΕΝ.ΠΕ. και της Ε.Σ.Α.μεΑ. και με στόχο την ανάδειξη της τοπικής αυτοδιοίκησης ως τον βασικό φορέα διασφάλισης βιώσιμων περιβαλλόντων ανεμπόδιστης διαβίωσης και κινητικότητας όλων των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των πολιτών με αναπηρία .
Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί το γεγονός ότι ειδικά για τα προγράμματα Φιλόδημος Ι και ΙΙ η Πολιτεία ουδέποτε διαβουλεύτηκε, κατά το σχεδιασμό και την υλοποίησή τους, με την χαρακτηριστικότερη οργάνωση-«ομπρέλα» του εθνικού αναπηρικού κινήματος, την Ε.Σ.Α.μεΑ., παρά τις αντίθετες προβλέψεις της Σύμβασης (ν.4074/2012) και του ν.4488/2017.
Β. Διασφάλιση της προσβασιμότητας σε υποδομές/ υπηρεσίες/ πολιτικές/ διαδικασίες του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Με δεδομένο ότι
α) η προσβασιμότητα όλων των τομέων στα άτομα με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα αποτελεί βασική απαίτηση της Σύμβασης (βλ. άρθρο 9 αυτής) και όλων των νεότερων ευρωπαϊκών και διεθνών πολιτικών (π.χ. Agenda 2030, Κανονισμοί Ευρωπαϊκών Ταμείων κ.λπ.) αλλά και υποχρέωση της Πολιτείας απορρέουσα από την εθνική νομοθεσία με στόχο τη διασφάλιση της ισότιμης συμμετοχής των πολιτών με αναπηρία σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και
β) η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελεί την πρώτη βαθμίδα ικανοποίησης των αναγκών όλων των πολιτών,
επιβάλλεται πλέον, με αξιοποίηση των αναπτυξιακών προγραμμάτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Περιφέρειες, Δήμοι) και κάθε άλλου πόρου, η αποκατάσταση της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία όλων των κτιριακών υποδομών κοινής χρήσης -όπως εξάλλου το άρθρο 26 του ν.4067/2012 επιβάλλει θέτοντας μάλιστα ως όριο για τις υφιστάμενες υποδομές μέχρι το 2020-, των εξωτερικών χώρων κοινής χρήσης, των παιδικών χαρών, παραλιών κ.λπ., καθώς και των ηλεκτρονικών ιστοσελίδων και εφαρμογών του Υπουργείου, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (βλ. ν. 4591/2019, ν. 3979/2011 και ΥΑ με αριθ. ΥΑΠ/Φ.40.4/1/989/2012 της 10.04.2012) και των εποπτευόμενων φορέων, αλλά και των παρεχόμενων υπηρεσιών (συμβατικών και ηλεκτρονικών). Εξίσου απαραίτητη είναι η διασφάλιση της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία όλων των υφιστάμενων πολιτικών και διαδικασιών της δημόσιας διοίκησης και τοπικής αυτοδιοίκησης, οι οποίες θα πρέπει να εξεταστούν και προσαρμοστούν στις απαιτήσεις της Σύμβασης και του ν.4488/2017 αίροντας κάθε πιθανό εμπόδιο σε βάρος των ατόμων με αναπηρία.
Εξίσου σημαντική είναι η διασφάλιση της απρόσκοπτης επικοινωνίας των πολιτών με αναπηρία με τη δημόσια διοίκηση και την τοπική αυτοδιοίκηση, με πρόβλεψη διάθεσης «ζωντανής βοήθειας» (συνοδοί, αναγνώστες, διερμηνείς νοηματικής κ.λπ.) από τις Υπηρεσίες και τους εποπτευόμενους Φορείς της δημόσιας διοίκησης και τοπικής αυτοδιοίκησης κατά τη συναλλαγή πολιτών με αναπηρία με αυτές και την καθιέρωση της διάθεσης πληροφοριών και σε προσβάσιμους μορφότυπους (έντυπα με μεγάλους χαρακτήρες ή/και σε γραφή Braille ή/και σε "easy-to-read" μορφή, κασέτες και CDs, DVDs με διερμηνεία στη νοηματική κ.λπ.). Αναγκαία επίσης θεωρείται η ενίσχυση της χρηματοδότησης του Προγράμματος Διερμηνείας στη νοηματική γλώσσα που υλοποιεί η Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδος για τις επικοινωνιακές ανάγκες των Κωφών-Βαρήκοων.
Προς επίτευξη των παραπάνω, κατά καιρούς έχει προτείνει η Ε.Σ.Α.μεΑ. στην Πολιτεία, την αξιοποίηση του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης αλλά και την ανάπτυξη προγραμμάτων φυσικής και ηλεκτρονικής (εξ αποστάσεως) κατάρτισης όλου του ανθρώπινου δυναμικού της δημόσιας διοίκησης και τοπικής αυτοδιοίκησης καθώς και σχετικών υποστηρικτικών εργαλείων (εγχειρίδια, καλές πρακτικές κ.λπ.) σε θέματα αναπηρίας, προσβασιμότητας, συναλλαγής και εξυπηρέτησης με πολίτες με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και μειωμένη κινητικότητα, σε συνεργασία με την Ε.Σ.Α.μεΑ.
Εξαιρετικής σημασίας ειδικότερο αίτημα, υποχρέωση που απορρέει από τη Σύμβαση (βλ. άρθρο 29 αυτής) και σύσταση της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών (βλ. παρ.43 των Τελικών Παρατηρήσεών της) αποτελεί η διασφάλιση της πρόσβασης όλων των ατόμων με αναπηρία στις εκλογικές διαδικασίες συμπεριλαμβανομένης της ψηφοφορίας, στις εγκαταστάσεις, στην πληροφόρηση και στο σχετικό εκλογικό υλικό.
Γ. Ισότιμη αντιμετώπιση στις εργασιακές συνθήκες των εργαζομένων με αναπηρία στο δημόσιο τομέα και στην τοπική αυτοδιοίκηση Α' και Β' βαθμού
Με δεδομένη την συνταγματική επιταγή του άρθρου 21 και τις προβλέψεις του άρθρου 5 του ν. 4443/2016, που αναφέρθηκαν παραπάνω, θα πρέπει άμεσα και σε προτεραιότητα να διασφαλιστούν:
1) η οριζόντια συμπερίληψη της διάστασης της αναπηρίας σε όλες τις πολιτικές, διοικητικές διαδικασίες, δράσεις, μέτρα και προγράμματα του Υπουργείου για την πλήρη ένταξη του δικαιωματικού μοντέλου της αναπηρίας σε όλα τα επίπεδα διοίκησης και όλη την επικράτεια, σύμφωνα με τη Σύμβαση και
2) οι αναγκαίες εύλογες προσαρμογές σε υποδομές/ υπηρεσίες/ πολιτικές/ διαδικασίες κ.λπ. που απαιτούνται ώστε οι εργαζόμενοι με αναπηρία στη δημόσια διοίκηση και στην τοπική αυτοδιοίκηση να μπορούν να λειτουργήσουν, να ασκήσουν τα καθήκοντά τους και να εξελιχθούν στον κλάδο τους χωρίς διακρίσεις σε βάρος τους και απολύτως ισότιμα με κάθε άλλο συνάδελφό τους χωρίς αναπηρία. Οι εύλογες προσαρμογές θα πρέπει να βαρύνουν τους οικείους προϋπολογισμούς αντίστοιχα.
Δε νοείται πλέον, σε εργαζόμενους με αναπηρία στη δημόσια διοίκηση και στην τοπική αυτοδιοίκηση, να μην καλύπτονται έξοδα μετακίνησης με προσβάσιμα μέσα εκτός της έδρας τους για εκτέλεση υπηρεσίας, έξοδα συνοδού σε εργαζόμενους με προβλήματα όρασης και κινητική αναπηρία ή διερμηνέα στη νοηματική, όπου απαιτούνται, έξοδα προμήθειας εξειδικευμένου εξοπλισμού κ.λπ.
Δ. Διασφάλιση της σωστής εφαρμογής του άρθρου 25 του ν. 4440/2016 και τροποποίησή του.
Όπως γνωρίζετε, με την ψήφιση του άρθρου 25 του ν. 4440/2016 (ΦΕΚ 224 Α΄) θεσπίστηκε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο διατάξεων και ρυθμίσεων προσλήψεων ατόμων με αναπηρία και των μελών των οικογενειών τους μέσω ΑΣΕΠ σε μόνιμες ή θέσεις αορίστου χρόνου στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα, εποχικές θέσεις κ.α. Ωστόσο, δυστυχώς, σε κάποιες προκηρύξεις, όπως π.χ. στην Προκήρυξη 2Κ/2019 του ΑΣΕΠ, που αφορούσε στην πλήρωση χιλίων εκατό δεκαέξι (1.116) θέσεων τακτικού προσωπικού σε Φορείς του Υπουργείου Υγείας, δεν συμπεριλήφθηκε η ποσόστωση του άρθρου 25 του ν. 4440/2016, μέσω της ψήφισης σχετικής διάταξης σε νομοσχέδιο στη Βουλή, γεγονός για το οποίο διαμαρτυρηθήκαμε έντονα και επανειλημμένα στα αρμόδια υπουργεία, καθώς επίσης και στην 4Κ/2020.
Ως εκ τούτου απαιτούμε να μη δημοσιευτεί καμία νέα προκήρυξη που να παραβιάζει το άρθρο 25 του ν. 4440/2016, το οποίο αφορά σε προσλήψεις ατόμων με αναπηρία και μελών των οικογενειών τους μέσω ΑΣΕΠ.
Επιπρόσθετα, μετά την πάροδο 3,5 ετών από τη ψήφιση του εν λόγω νόμου, έχουμε επισημάνει κάποια κενά που δημιουργούν αδικίες και ως εκ τούτου είναι υποχρέωσή μας να σας ενημερώσουμε σχετικά, ώστε να γίνουν οι απαραίτητες τροποποιήσεις, συμπληρώσεις του ν.4440/2016 που αφορούν στα εξής:
1. Χρονική διάρκεια των γνωματεύσεων αναπηρίας.
Σύμφωνα με τον προαναφερόμενο νόμο, προαπαιτούμενο για συμμετοχή στις προκηρύξεις του ΑΣΕΠ είναι η πιστοποίηση της αναπηρίας από το ΚΕΠΑ με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 50% σε ισχύ, χωρίς να απαιτείται οποιαδήποτε αναφορά στη χρονιότητα της αναπηρίας. Αυτό δημιουργεί ανισότητες και αδικίες, διότι μεγαλύτερη προστασία και προτεραιότητα στο νόμο πρέπει να έχουν τα άτομα με αναπηρία που έχει κριθεί επ' αόριστον.
Γι' αυτό προτείνουμε, προτεραιότητα να έχουν όσοι υποψήφιοι διαθέτουν γνωματεύσεις αναπηρίας με παθήσεις που κρίνονται επ' αόριστον, σύμφωνα με την γνωμάτευση της αναπηρίας τους από τα ΚΕΠΑ.
2. Μοριοδότηση
Τα άτομα με αναπηρία και τα μέλη των οικογενειών τους έχουν επιπλέον μοριοδότηση ανάλογα με το ποσοστό αναπηρίας τους, όταν κάνουν αίτηση σε θέσεις ορισμένου χρόνου που προκηρύσσονται από το ΑΣΕΠ, σε αντίθεση με τα άτομα που κάνουν αίτηση σε θέσεις αορίστου χρόνου ή σε μόνιμες θέσεις, στα οποία δεν εφαρμόζεται το σύστημα της μοριοδότησης. Προτείνουμε, το σύστημα μοριοδότησης που αναφέρεται στο άρθρο 4 του ν. 2643/98, σύμφωνα με το οποίο, το ποσοστό αναπηρίας πολλαπλασιάζεται με το συντελεστή 7, να εφαρμοστεί στα άτομα με αναπηρία και στα μέλη των οικογενειών τους, που κάνουν αιτήσεις και για τις μόνιμες θέσεις ή αορίστου χρόνου, διότι όσοι έχουν μεγαλύτερο ποσοστό αναπηρίας έχουν μεγαλύτερη ανάγκη για προστασία από το νόμο. Επιπρόσθετα ζητάμε, ο αριθμός των μορίων που προκύπτει από την εφαρμογή της προηγούμενης παραγράφου να προσαυξάνεται κατά 20% σε περίπτωση που υπάρχει και δεύτερο άτομο με αναπηρία στην ίδια οικογένεια.
3. Αξιοποίηση όλων των θέσεων της κάθε προκήρυξης.
Στις θέσεις αορίστου χρόνου ή στις μόνιμες θέσεις, ποσοστό 10% καλύπτεται από τα ίδια τα άτομα με αναπηρία και ποσοστό 5% από τα συγγενικά πρόσωπα των ατόμων που προστατεύουν. Σε περίπτωση που δεν καλύπτεται όλο το ποσοστό των θέσεων από την κάθε μία κατηγορία ξεχωριστά, και προκειμένου να μην χάνονται οι θέσεις, προτείνουμε οι θέσεις που δεν καλύπτονται από τη μία κατηγορία, να μεταφέρονται, ώστε να καλύπτονται από την άλλη κατηγορία.
Θεωρούμε πολύ σημαντική τη σύσταση ενός μηχανισμού παρακολούθησης της συνολικής υλοποίησης του ν.4440/2016 στο Υπουργείο Εσωτερικών, με τη συμμετοχή εκπροσώπου της Ε.Σ.Α.μεΑ. για τη σωστή εφαρμογή του νόμου σε όλες τις κατηγορίες και την εξέταση παραλείψεων ή προβλημάτων που διαπιστώνονται.
Ε. Υλοποίηση του ν. 2643/1998.
Είναι γενικά παραδεκτό ότι οι διαδικασίες για την υλοποίηση κι εφαρμογή του ν.2643/1998 από τις υπηρεσίες του ΟΑΕΔ είναι εξαιρετικά χρονοβόρες. Οι θέσεις τόσο του άρθρου 3 (δημόσιος τομέας Ν.Π.Δ.Δ. και Ο.Τ.Α.) όσο και του άρθρου 2 (ιδιωτικός και ευρύτερος δημόσιος τομέας) δεν προκηρύσσονται ετησίως όπως ορίζει ο νόμος, αλλά έχουν τεράστιες καθυστερήσεις. Αξίζει να επισημανθεί ότι, η τελευταία προκήρυξη των θέσεων του δημόσιου τομέα εκδόθηκε το έτος 2014 μετά από πολλές πιέσεις της Ε.Σ.Α.μεΑ. Οι θέσεις που έχουν συγκεντρωθεί για τον ν. 2643/98 από τις προκηρύξεις που βγαίνουν μέσω ΑΣΕΠ, την παρούσα περίοδο, δεν προκηρύσσονται, παρά μένουν στα συρτάρια των γραφείων, γεγονός που θεωρείται τεράστια αδικία για τους άνεργους με αναπηρία και τα άνεργα μέλη των οικογενειών τους.
Ως εκ τούτου κρίνουμε επιτακτική την ανάγκη άμεσης προκήρυξη των προαναφερόμενων θέσεων του δημοσίου και ευρύτερου τομέα που εκκρεμούν, καθώς και των θέσεων για τους τυφλούς τηλεφωνητές και τους τυφλούς δικηγόρους, από το ΑΣΕΠ, αν αδυνατούν να προκηρυχθούν από τις υπηρεσίες του ΟΑΕΔ.
ΣΤ. Κοινωνικές συνεργασίες Ο.Τ.Α.
Κατά τις επανειλημμένες τροποποιήσεις του νόμου Κλεισθένη, οι οποίες αφορούσαν στη λειτουργία των ΟΤΑ Α' και Β' βαθμού προσπαθήσαμε να πείσουμε την ηγεσία του Υπουργείου Εσωτερικών της προηγούμενης κυβέρνησης να καταθέσει την τροπολογία την οποία παραθέτουμε πιο κάτω και με την οποία θα δινόταν λύση σε μια σειρά σοβαρών θεμάτων χρηματοδότησης των οργανώσεων ατόμων με αναπηρία, από τις Περιφέρειες και τους Δήμους σύμφωνα με τη δυνατότητα καθενός.
«Οι ΟΤΑ α΄ και β΄ βαθμού δύνανται να συνάπτουν προγραμματικές διμερείς συμβάσεις συνεργασίας, για την προστασία και τη στήριξη ατόμων με αναπηρία με την Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) καθώς και με οργανώσεις ατόμων με αναπηρία και γονέων και κηδεμόνων ατόμων με αναπηρία που αποτελούν μέλη της Ε.Σ.Α.μεΑ. Οι συμβάσεις συνεργασίας αφορούν την εκτέλεση έργων ή την παροχή υπηρεσιών ή προμηθειών για τον σκοπό της προστασίας και της στήριξης ατόμων με αναπηρία και άλλων ευπαθών ομάδων του πληθυσμού και για την εξυπηρέτηση σκοπών σχετικά με τη λειτουργία των ανωτέρω οργανώσεων».
Ζ. Η προηγούμενη κυβέρνηση είχε αποδεχθεί πρόταση για τη συγκρότηση ομάδας εργασίας με τη συμμετοχή της ΕΣΑμεΑ και της ΑΔΕΔΥ και φυσικά στελεχών του Υπουργείου Εσωτερικών, προκειμένου να εξετάζονται όλα τα θέματα εργασιακών σχέσεων και καταστάσεων που αφορούν σε άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις και μέλη των οικογενειών τους που εργάζονται στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα. Ως εκ τούτου ζητάμε να υιοθετήσετε και εσείς την εν λόγω πρόταση και να την υλοποιήσετε.
Κύριε Υπουργέ,
Η Ε.Σ.Α.μεΑ. διαθέτει σήμερα ισχυρή τεχνογνωσία σε θέματα αναπηρίας και προσβασιμότητας, η οποία έχει αναγνωριστεί από όλες τις Υπηρεσίες με τις οποίες συνεργάζεται στενά και την θέτει στη διάθεσή σας προκειμένου να διευκολύνει το έργο των Υπηρεσιών σας στην υλοποίηση των παραπάνω προτάσεών της, τις οποίες ελπίζει να υποστηρίξετε, θέτοντας έτσι τα θεμέλια για μια ουσιαστική στροφή του Κράτους, σε όλα του τα επίπεδα, στην κατεύθυνση της δημιουργίας μιας κοινωνίας που σέβεται εξίσου τα δικαιώματα όλων των μελών της.
Σας ευχαριστούμε θερμά εκ των προτέρων.