Αθήνα: 18/01/2022

ΠΡΟΣ:
κ. Β. Κικίλια, Υπουργό Τουρισμού

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
-Γραφείο Πρωθυπουργού της χώρας κ. Κ. Μητσοτάκη
-κ. Γ. Γεραπετρίτη, Υπουργό Επικρατείας
-κα Σ. Ζαχαράκη, Υφυπουργό Τουρισμού
-κ. Κ. Στεφανίδη, Πρόεδρο Εθνικής Αρχής Προσβασιμότητας και Μέλη αυτής

---

Κατάθεση αιτημάτων και προτάσεων Ε.Σ.Α.μεΑ. στο πλαίσιο προγραμματισμένης συνάντησης με τον υπουργό Τουρισμού κ. Κικίλια στις 17.01.2022

Κύριε Υπουργέ,
Σε συνέχεια της αποστολής των με αρ.πρωτ. 1687/10.12.2021 και 1694/13.12.2021 επιστολών της σχετικά με την αξιοποίηση του Ελληνικού Σήματος Προσβασιμότητας για την πιστοποίηση τουριστικών επιχειρήσεων και ενόψει της προγραμματισμένης συνάντησης μαζί σας στις 17.01.2022, η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) με την παρούσα επιστολή της θέτει υπόψη σας σειρά θεμάτων και προτάσεις της, που σχετίζονται με την πρόσβαση στον τουρισμό και την αναψυχή των ατόμων με αναπηρία και εμποδιζόμενων ατόμων εν γένει, δηλαδή όλων των ομάδων με παρόμοιες με τα άτομα με αναπηρία ανάγκες (π.χ. άτομα γ' ηλικίας, οικογένειες με μικρά παιδιά, άτομα με ιδιαίτερες απαιτήσεις πρόσβασης όπως άτομα με χρόνιες παθήσεις κ.λπ.).

Όπως γνωρίζετε, η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, που κυρώθηκε από τη χώρα με τον ν. 4074/2012 ΦΕΚ 88 Α΄, στο άρθρο 30 – «Συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή, την αναψυχή, τον ελεύθερο χρόνο και τον αθλητισμό», αναφέρεται στην υποχρέωση των κρατών-μελών να διασφαλίζουν ότι τα άτομα με αναπηρίες έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες όσων εμπλέκονται στη διοργάνωση ψυχαγωγικών, τουριστικών, ελεύθερου χρόνου και αθλητικών δραστηριοτήτων, ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού, εν μέσω μάλιστα πανδημίας, χαρακτήρισε τον τουρισμό των ατόμων με αναπηρία και εμποδιζόμενων ατόμων (Προσβάσιμο Τουρισμό) ως «game changer», επιχειρώντας έτσι να αναδείξει τα καινοτόμα χαρακτηριστικά του και τις δυνατότητες που προσφέρει για την ανάκαμψη του τουριστικού τομέα.
Η Ε.Σ.Α.μεΑ., λαμβάνοντας υπόψη τις διεθνείς εξελίξεις και πρακτικές στον τομέα του Προσβάσιμου Τουρισμού όπως αυτές εκφράζονται μέσα από τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού και τις νεώτερες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καταθέτει για μία ακόμη φορά στο Υπουργείο σας τις προτάσεις της για τον επανασχεδιασμό του εθνικού τουριστικού προϊόντος και την υιοθέτηση μέτρων και πολιτικών που θα στοχεύουν σε μεγαλύτερα μερίδια της τουριστικής αγοράς προσφέροντας ταυτόχρονα αναβαθμισμένες, αξιόπιστες, ποιοτικές, καινοτόμες, άνετες και ασφαλείς υπηρεσίες που θα απευθύνονται στο μεγαλύτερο δυνατό εύρος δυνητικών επισκεπτών, συμπεριλαμβανομένων των επισκεπτών με αναπηρία, γ' ηλικία και γενικά όλων των επισκεπτών με ιδιαίτερες απαιτήσεις πρόσβασης. Προς τούτο, αναγκαία θεωρεί την υιοθέτηση του Προσβάσιμου Τουρισμού, ως θεμελιώδους προϋπόθεσης για την ορθή ανάπτυξη κάθε είδους θεματικού τουρισμού (ιαματικού, ιατρικού, συνεδριακού, θρησκευτικού, πολιτιστικού, αθλητικού, εκπαιδευτικού, αγροτουρισμού, ψυχαγωγικού κ.λπ.).
Κύριε Υπουργέ,
Σε συνέχεια των παραπάνω θέτουμε υπόψη σας τα εξής:
1. Νομικό και θεσμικό πλαίσιο
1.1. Στη βάση των επιταγών της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, απαιτείται α) η διάχυση της διάστασης της αναπηρίας και των αρχών του Σχεδιασμού για όλους σε όλες τις πολιτικές του Υπουργείου και β) η θέσπιση ισχυρού νομοθετικού πλαισίου για την αναγνώριση του Προσβάσιμου Τουρισμού ως βάσης για τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη κάθε είδους τουριστικής πολιτικής και δραστηριότητας.
1.2. Παράλληλα, απόλυτα αναγκαία κρίνεται και η γενικότερη επικαιροποίηση του νομικού και θεσμικού πλαισίου που αφορά στον τουρισμό και την τουριστική εκπαίδευση και η προσαρμογή του αφενός στο δικαιωματικό μοντέλο, που επιβάλλει η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και ο σχετικός ν.4488/2017 ΦΕΚ 137 Α' (Μέρος Δ΄), και αφετέρου στον ν.4067/2012 ΦΕΚ 79 Α' (Νέος Οικοδομικός Κανονισμός), όπως τροποιήθηκε και ισχύει σήμερα, συμπεριλαμβανομένων και των νεώτερων Υπ. Αποφάσεων που σχετίζονται με την εφαρμογή αυτού.
1.3. Στο παραπάνω πλαίσιο και με στόχο την ισότιμη μεταχείριση των ατόμων με αναπηρία και ιδιαίτερα των κωφών ατόμων, εστιάζουμε στην απόλυτη αναγκαιότητα της συμπερίληψης της γνώσης της ελληνικής νοηματικής στα μοριοδοτούμενα κριτήρια των υποψηφίων σπουδαστών της Σχολής Ξεναγών Αθήνας και στην αναγκαιότητα υλοποίησης οποιασδήποτε ενδεχόμενης νομοθετικής ρύθμισης απαιτηθεί σχετικά.
Επισημαίνουμε ότι, πέραν των προβλέψεων της Σύμβασης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία (βλ. άρθρο 30 αυτής), με βάση το άρθρο 65 παρ. 2 του Ν. 4488/2017 ΦΕΚ 137 Α' η ελληνική νοηματική γλώσσα έχει αναγνωριστεί ως ισότιμη με την ελληνική, και ως εκ τούτου ενστερνιζόμαστε απόλυτα και συντασσόμαστε με την άποψη του Συνηγόρου του Πολίτη (βλ. επισυναπτόμενη επιστολή του Συνηγόρου του Πολίτη προς τον κ. Σπ.Παρθένη, Προϊσ/νο Δ/νσης Νομοθετικού Συντονισμού και καλής νομοθέτησης και Σημείο αναφοράς του άρθρου 71 του ν. 4488/2017 με αρ.πρωτ. 271047/96/2022 της 03.01.2022), που μας κοινοποιήθηκε, ότι οι χρήστες της ελληνικής νοηματικής γλώσσας θα πρέπει να απολαμβάνουν ακριβώς την ίδια μεταχείριση με τους χρήστες της ελληνικής προφορικής γλώσσας και ως εκ τούτου το Υπουργείο Τουρισμού θα πρέπει να αναθεωρήσει τις απόψεις του.

2. Ανάπτυξη εργαλείων ενημέρωσης και κατάρτιση
2.1. Όπως είναι εύκολα αντιληπτό, ο επανασχεδιασμός του εθνικού τουριστικού προϊόντος και η υιοθέτηση συμπεριληπτικών μέτρων και πολιτικών που θα στοχεύουν στα μεγαλύτερα δυνατά μερίδια της τουριστικής αγοράς, προϋποθέτει
Α) την ενημέρωση και κατάρτιση όλων των εμπλεκόμενων στον τουριστικό τομέα (στελέχη Υπουργείου Τουρισμού και ΕΟΤ, επιχειρηματίες, εργαζόμενους, στελέχη ΟΤΑ κ.λπ.) σχετικά με τις ανάγκες της αγοράς του Προσβάσιμου Τουρισμού, τις απαιτούμενες προσαρμογές υποδομών και υπηρεσιών αλλά και τα επικείμενα οφέλη για τις επιχειρήσεις και την τοπική και εθνική ανάπτυξη και οικονομία,
Β) την ενσωμάτωση στις τουριστικές σχολές όλων των βαθμίδων, εκπαιδευτικής ενότητας σχετικής με τον Προσβάσιμο Τουρισμό και τις αρχές του Σχεδιασμού για Όλους,
Γ) την ανάπτυξη δράσεων εκπαίδευσης ατόμων με αναπηρία σε επαγγέλματα σχετικά με τον τουριστικό τομέα και υποστήριξη της απασχόλησής τους στην τουριστική αγορά με στόχο τη δημιουργία φιλικότερου κλίματος για τους επισκέπτες με αναπηρία,
Δ) τη διασφάλιση πόρων για την υλοποίηση των αναγκαίων παρεμβάσεων, με αξιοποίηση όλων των χρηματοδοτικών εργαλείων που διαθέτει σήμερα η χώρα, καθώς και την παροχή κινήτρων στους επιχειρηματίες όλης της τουριστικής αλυσίδας.
2.2. Επισημαίνεται ιδιάιτερα ότι η παραγωγή σειράς εργαλείων/οδηγών, που θα ενημερώσουν και θα υποστηρίξουν όλους τους εμπλεκόμενους στο μεταβατικό στάδιο της προσαρμογής των υποδομών και υπηρεσιών, έχει αποδειχθεί στην πράξη εξαιρετικά επωφελής. Εξίσου επωφελής είναι και η ανάπτυξη εργαλείων υποστήριξης των στελεχών του Υπ. Τουρισμού για την εξειδίκευση της προσβασιμότητας σε όλους τους τύπους τουρισμού.
3. Αξιόπιστη ενημέρωση δυνητικών επισκεπτών σε μορφές προσβάσιμες σε όλους για τις παρεχόμενες εξυπηρετήσεις -πιστοποίηση επιχειρήσεων και προορισμών
3.1. Η καταγραφή, με αξιόπιστο τρόπο, προσβάσιμων υποδομών και υπηρεσιών τουριστικού ενδιαφέροντος και η έκδοση τουριστικών οδηγών και προωθητικού υλικού σε συμβατικές και προσβάσιμες μορφές, έντυπες και ψηφιακές, θα συντελέσουν τα μέγιστα στην ανάπτυξη του Προσβάσιμου Τουρισμού.
Η διασφάλιση της προσβασιμότητας των ιστοτόπων ΥπουργείουΤουρισμού και ΕΟΤ, καθώς και όλων των ψηφιακών εφαρμογών που οι δύο φορείς αναπτύσσουν, αποτελεί επίσης καίριας σημασίας δράση αλλά και θεσμική υποχρέωση (βλ. σχετικά ν.4727/2020 ΦΕΚ 184 Α' και Υπ. Απόφαση ΥΑΠ/Φ.40.4/1/989/ ΦΕΚ 1301 Β'/12.04.2012 «Κύρωση Πλαισίου Παροχής Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης»).
3.2. Ιδιαίτερα σημαντική για την αξιοπιστία της ενημέρωσης είναι η πιστοποίηση προσβάσιμων υποδομών και υπηρεσιών. Η μέχρι σήμερα καταγραφή, με σχετική δήλωση των επιχειρηματιών, έχει αποδειχθεί αναξιόπιστη, κλονίζοντας την εμπιστοσύνη των δυνητικών επισκεπτών του Προσβάσιμου Τουρισμού.
Για το λόγο αυτό η Ε.Σ.Α.μεΑ. επέμενε, με τις προαναφερόμενες επιστολές της, στην αξιοποίηση του υφιστάμενου Ελληνικού Σήματος Προσβασιμότητας (ιδιοκτησίας ΕΛΟΤ και Ε.Σ.Α.μεΑ.) για την πιστοποίηση της προσβασιμότητας των τουριστικών επιχειρήσεων βάσει του εθνικού προτύπου ΕΛΟΤ 1439 «Οργανισμός φιλικός σε πολίτες με αναπηρία – Απαιτήσεις και συστάσεις» και της σχετικής Τεχνικής Προδιαγραφής ΕΛΟΤ 1449. Η διαδικασία απονομής του Σήματος αυτού ακολουθεί τις διεθνώς εφαρμοζόμενες διαδικασίες απονομής σημάτων, με έντονη όμως παρουσία εκπαιδευμένων ατόμων με αναπηρία ως εμπειρογνωμόνων ή/και επιθεωρητών προσβασιμότητας.
Η κατοχή του Ελληνικού Σήματος Προσβασιμότητας πρέπει να θεσμοθετηθεί ως το μόνο μέσο πιστοποίησης της προσβασιμότητας επιχειρήσεων και να αποτελεί προϋπόθεση προκειμένου να χορηγείται άδεια λειτουργίας σε τουριστικές επιχειρήσεις. Ελπίζουμε, ως εκ τούτου, ότι θα τηρήσετε τη δέσμευσή σας ενώπιον της Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου της Ελληνικής Βουλής και θα ρυθμίσετε σχετικά το θέμα.
3.3. Η θέσπιση Σήματος Προσβάσιμου Τουριστικού Προορισμού, που θα πρέπει να αναπτυχθεί από κοινού με το Υπουργείο, τον ΕΛΟΤ και την Ε.Σ.Α.μεΑ. και θα απονέμεται βάσει συγκεκριμένων διαφανών και μετρήσιμων κριτηρίων αξιοποιώντας -όπου είναι δυνατόν- και το Ελληνικό Σήμα Προσβασιμότητας, θα ενισχύσει επίσης την αξιοπιστία του ελληνικού μοντέλου Προσβάσιμου Τουρισμού.
Επισημαίνουμε ιδιαίτερα ότι και η Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας, που συστάθηκε με τον ν. 4780/2021 ΦΕΚ 30 Α' ως συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας προς τον σκοπό της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και με αποστολή τη διαρκή παρακολούθηση των θεμάτων που σχετίζονται με το δικαίωμα πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία και τη διαμόρφωση προτάσεων για τη χάραξη δημόσιων πολιτικών σε θέματα του αντικειμένου της, στην από 21.12.2021 Γνωμοδότησή της με θέμα « Συμμετοχή της Εθνικής Αρχής Προσβασιμότητας (ΕΑΠ) στη νομοπαρασκευαστική διαδικασία: Σήματα Πιστοποίησης Προσβασιμότητας» συντάσσεται πλήρως με τις προτεινόμενες θέσεις της Ε.Σ.Α.μεΑ. στο παρόν για την αξιοποίηση του Ελληνικού Σήματος Προσβασιμότητας (ιδιοκτησίας ΕΛΟΤ-ΕΣΑμεΑ) και τη σύσταση Ομάδας Εργασίας για την επεξεργασία των κριτηρίων απονομής Σήματος Προσβάσιμου Τουριστικού Προορισμού.
4. Εμβληματικές πρωτοβουλίες
4.1. Από το 2019 ήδη, η Ε.Σ.Α.μεΑ. είχε καταθέσει στο Υπουργείο Τουρισμού πρόταση για την ανάπτυξη και υλοποίηση εμβληματικής πρωτοβουλίας υπό το Υπουργείο Τουρισμού, με θέμα «Ελλάδα προσβάσιμη σε όλους τους επισκέπτες της». Στόχος η διασφάλιση της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα σε όλη την τουριστική αλυσίδα, όπως αυτή περιγράφεται στις Συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού.
Για την υλοποίηση της παραπάνω πρωτοβουλίας, είχε επισημανθεί η ανάγκη ανάπτυξης συνεργειών του Υπουργείου Τουρισμού με την Ε.Σ.Α.μεΑ., καθώς και με το Υπουργείο Πολιτισμού για την πρόσβαση σε αρχαιολογικούς χώρους/μουσεία/μνημεία κ.λπ., το Υπουργείο Περιβάλλοντος για τη διασφάλιση προσβάσιμων χώρων πρασίνου και φυσικού κάλλους, τα Υπουργεία Υποδομών/Μεταφορών και Ναυτιλίας για τη διασφάλιση προσβάσιμων μεταφορικών μέσων στους προαναφερόμενους χώρους, το Υπουργείο Ανάπτυξης για τη διασφάλιση προσβάσιμων εμπορικών χώρων, το Υπουργείο Υγείας για τη διασφάλιση προσβάσιμων δωματίων και λοιπών κτιριακών εξυπηρετήσεων και υπηρεσιών σε κάθε κλινική στο πλαίσιο ανάπτυξης του ιατρικού τουρισμού καθώς και τη διασφάλιση προσβάσιμων καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης για τη διασφάλιση της ψηφιακής προσβασιμότητας στο πλαίσιο βελτίωσης της πληροφόρησης των ενδιαφερομένων με αναπηρία κ.λπ.
Όλοι οι παραπάνω χώροι και μέσα θα πρέπει να ικανοποιούν συμφωνημένες προδιαγραφές προσβασιμότητας υποδομών και υπηρεσιών (συμβατικών και ψηφιακών), να έχουν πιστοποιηθεί μέσω ενιαίων διαδικασιών και να διαθέτουν εκπαιδευμένο προσωπικό αλλά και αξιόπιστο εθνικό σήμα προσβασιμότητας (βλ. Ελληνικό Σήμα Προσβασιμότητας). Αρχή μπορεί να γίνει με τη δημιουργία πιλοτικής προσβάσιμης τουριστικής αλυσίδας, που θα περιλαμβάνει επιλεγμένα σημεία/υπηρεσίες από όλους τους παραπάνω τομείς και η οποία θα προβληθεί με προσβάσιμους τρόπους στο ελληνικό και διεθνές κοινό ενώ συνεχώς θα εμπλουτίζεται και θα επεκτείνεται.
4.2. Παράλληλα είχε προταθεί η καθιέρωση διεθνούς forum για τον Προσβάσιμο Τουρισμό, που θα υλοποιείται ανά έτος σε διαφορετικό σημείο της χώρας, με στόχο τη διαβούλευση και σύμπραξη της ευρωπαϊκής κοινότητας, του κράτους, του αναπηρικού κινήματος και της επιχειρηματικής κοινότητας του τουριστικού τομέα.
Κύριε Υπουργέ,
Για την υλοποίηση των παραπάνω, θεωρούμε απόλυτα αναγκαία τη θεσμική διαρκή συνεργασία του Υπουργείου Τουρισμού και του εθνικού αναπηρικού κινήματος, διά της αντιπροσωπευτικότερης οργάνωσης αυτού, της Ε.Σ.Α.μεΑ. Για το λόγο αυτό προτείνουμε την υπογραφή μεταξύ μας Πρωτοκόλου Συνεργασίας, επισημαίνοντας ότι αντίστοιχο πρωτόκολλο είχε υπογραφεί και το 2014 μεταξύ του Υπουργείου και της Ε.Σ.Α.μεΑ. (βλ. https://www.esamea.gr/press-office/press-releases/850-mnhmonio-synergasias-esamea-ypoyrgeioy-toyrismoy)
Παράλληλα προτείνουμε
Α) την αξιοποίηση του Ινστιτούτου της Ε.Σ.Α.μεΑ. (ΙΝ-ΕΣΑμεΑ) και του Κέντρου Δια Βίου Μάθησης αυτής, για την ανάπτυξη προγραμμάτων κατάρτισης επιχειρηματιών και στελεχών επιχειρήσεων του τουριστικού τομέα σε θέματα Προσβάσιμου Τουρισμού, συναλλαγής και εξυπηρέτησης επισκεπτών με αναπηρία και Σχεδιασμού για Όλους, καθώς και την παραγωγή εργαλείων υποστήριξής τους, επισημαίνοντας την πρόσφατη συνεργασία του ΙΝ-ΕΣΑμεΑ με το Υπ. Εθνικής Άμυνας και το Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών για την εκπαίδευση στελεχών τους,
Β) την ανάπτυξη συνεργασίας της αρμόδιας Υπηρεσίας του Υπουργείου με το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας της Ε.Σ.Α.μεΑ. (βλ. https://paratiritirioanapirias.gr/el), που συνεργάζεται στενά με την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) για τη δημιουργία δεικτών και την παραγωγή στατιστικών στοιχείων,
Γ) την αξιοποίηση του Ελληνικού Σήματος Προσβασιμότητας (ιδιοκτησίας ΕΛΟΤ-Ε.Σ.Α.μεΑ.) για την πιστοποίηση της προσβασιμότητας τουριστικών επιχειρήσεων,
Δ) την σύσταση Ομάδας Εργασίας στο Υπουργείο, με συμμετοχή και εκπροσώπων της Ε.Σ.Α.μεΑ. και του ΕΛΟΤ, για την ανάπτυξη του Σήματος Προσβάσιμου Τουριστικού Προορισμού.
Κύριε Υπουργέ,
Η Ε.Σ.Α.μεΑ. σας διαβεβαιώνει ότι θα θέσει στη διάθεσή σας την τεχνογνωσία που έχει αναπτύξει μέσα από τους αγώνες του αναπηρικού κινήματος και την μακροχρόνια συνεργασία της με όλους τους φορείς, προκειμένου να υλοποιηθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι παραπάνω προτάσεις της εφόσον τις υιοθετήσετε.