Αθήνα: 23/01/2021

ΠΡΟΣ:
κ. Α. Θανόπουλο, Πρόεδρο της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
κ. Γ. Γεραπετρίτη, Υπουργό Επικρατείας
κ. Α. Σκέρτσο, Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργό
κ. Ι. Μοσχάκη, Προϊστάμενο Γενικής Διεύθυνσης και Οργάνωσης
κ. Β. Μπενάκη, Προϊσταμένη Γενικής Διεύθυνσης Στατιστικών

---

Οι προτάσεις της Ε.Σ.Α.μεΑ. επί του ν/σ «Διενέργεια Γενικών Απογραφών από την Ελληνική Στατιστική Αρχή», η γνωμοδότηση της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής και η περαιτέρω συνεργασία των δύο φορέων

Αξιότιμε Πρόεδρε,
Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.), όπως γνωρίζετε, αποτελεί την τριτοβάθμια κοινωνική και συνδικαλιστική οργάνωση εκπροσώπησης των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους στη χώρα, κοινωνικό εταίρο της ελληνικής Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας και ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία.

Στο πλαίσιο της ηλεκτρονικής δημόσιας διαβούλευσης επί του Σχεδίου Νόμου «Διενέργεια Απογραφών από την Ελληνική Στατιστική Αρχή» στον διαδικτυακό τόπο www.opengov.gr, η Ε.Σ.Α.μεΑ. είχε καταθέσει στις 16.12.2020 τις δικές της προτάσεις σχετικά με το υπό ψήφιση νομοσχέδιο.
Σε συνέχεια της γόνιμης συνεργασίας που διατηρούμε όλα τα προηγούμενα χρόνια με την Ελληνική Στατιστική Αρχή, με την παρούσα επιστολή αιτούμαστε να λάβουμε ενημέρωση αναφορικά με την γνωμοδότηση της Αρχής επί των προτάσεων του φορέα μας. Επιπροσθέτως, σας ζητάμε να καθοριστεί από κοινού μια συνάντηση μεταξύ της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής και της Ε.Σ.Α.μεΑ., ώστε να συζητηθούν εκτενώς οι προτάσεις μας και να οριστούν οι παράμετροι της συνεργασίας μας σε συστηματική και οργανωμένη βάση.
Οι προτάσεις που κατέθεσε η Ε.Σ.Α.μεΑ. αποσκοπούν στην ανεμπόδιστη και ισότιμη συμμετοχή των Ελλήνων και Ελληνίδων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις στις απογραφές καθώς και στην ανάπτυξη δεδομένων που δύνανται να συμβάλλουν στον σχεδιασμό και την εφαρμογή πολιτικών που προωθούν τα ανθρώπινα και συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα των Ελλήνων και Ελληνίδων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις, όπως άλλωστε η εθνική νομοθεσία υπαγορεύει, το Κανονιστικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιβάλλει και η χώρα μας έχει δεσμευτεί σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.
Υπενθυμίζουμε ότι, στη δέσμη των προτάσεων που καταθέσαμε έχουν ληφθεί υπόψη:
-η παρ. 3 του άρθρου 68 του ν.4488/2017 -κατ' απαίτηση του άρθρου 31 «Στατιστικές και συγκέντρωση δεδομένων» της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, η οποία κυρώθηκε από την Βουλή των Ελλήνων με τον ν.4074/2012- σύμφωνα με την οποία «3. Η Ελληνική Στατιστική Αρχή και οι υπηρεσίες και φορείς που περιλαμβάνονται στο Ελληνικό Στατιστικό Σύστημα αναπτύσσουν, παράγουν και διαδίδουν σύμφωνα με τις αρχές του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος και την κείμενη νομοθεσία επίσημες στατιστικές σχετικά με τα άτομα με αναπηρία, καθώς και με τα εμπόδια που αυτά αντιμετωπίζουν κατά την άσκηση των δικαιωμάτων τους. Για τους σκοπούς του σχεδιασμού των ως άνω στατιστικών και της διάχυσης των παραγόμενων δεδομένων τελούν σε διαβούλευση με το Παρατηρητήριο για τα Θέματα Αναπηρίας της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.)»,
- η παρ. 1 του άρθρου 62 του ν.4488/2017, σύμφωνα με την οποία «1. Τα διοικητικά όργανα και οι αρχές (οφείλουν να) εντάσσουν τη διάσταση της αναπηρίας σε κάθε δημόσια πολιτική, διοικητική διαδικασία, δράση, μέτρο και πρόγραμμα της αρμοδιότητάς τους με στόχο την εξάλειψη, αποκατάσταση και αποτροπή ανισοτήτων μεταξύ ατόμων με και χωρίς αναπηρίες. Για το σκοπό αυτόν: [...] β) υιοθετούν ποσοτικούς και ποιοτικούς δείκτες για τα θέματα αναπηρίας, όπως αυτοί καθορίζονται από αρμόδια διεθνή και ευρωπαϊκά όργανα, ώστε να καθίσταται δυνατή η μέτρηση και η αξιολόγηση της ένταξης της διάστασης της αναπηρίας, γ) συλλέγουν και τηρούν επιμέρους στατιστικά στοιχεία για την αναπηρία ως προς τους τομείς ευθύνης τους»,
- ο ν.4727/2020, και δη: α) η παρ. 4 του άρθρου 3, σύμφωνα με την οποία «4. Οι φορείς του δημόσιου τομέα σχεδιάζουν τις υπηρεσίες ψηφιακής διακυβέρνησης κατά τρόπο, ώστε αυτές να είναι φιλικές προς τον χρήστη, να διασφαλίζουν και να ενισχύουν την ισότητα ως προς την πρόσβαση σε πληροφορίες και υπηρεσίες ψηφιακής διακυβέρνησης και να λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες πρόσβασης ορισμένων ομάδων ή ατόμων και ιδίως των ατόμων με αναπηρία. Η εφαρμογή υπηρεσιών ψηφιακής διακυβέρνησης και η διαμόρφωση και προμήθεια των αντίστοιχων πληροφοριακών συστημάτων και υπηρεσιών γίνεται με γνώμονα τη διασφάλιση της ψηφιακής προσβασιμότητας σε άτομα με αναπηρίες και τη δυνατότητα αξιοποίησης των σχετικών υπηρεσιών από αυτά» και β) το «Κεφαλαίο Η – Ψηφιακή Προσβασιμότητα (ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/2102 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Οκτωβρίου 2016, για την προσβασιμότητα των ιστότοπων και εφαρμογών για φορητές συσκευές των οργανισμών του Δημοσίου Τομέα)»,
- η υπ. αρ. πρωτ. Απόφαση Φ.40.4/1/989 της 10.04.2012 του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης με θέμα «Κύρωση του Πλαισίου Παροχής Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης», Παράρτημα Ι: «Αναλυτικοί κανόνες και πρότυπα για το σχεδιασμό, ανάπτυξη και λειτουργία των διαδικτυακών τόπων της Δημόσιας Διοίκησης», κεφ. 7- «Προσβασιμότητα», όπου επιβάλλεται μεταξύ άλλων ότι «οι δημόσιοι διαδικτυακοί τόποι ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ συμμορφώνονται με το πρότυπο των οδηγιών για την προσβασιμότητα του Περιεχομένου του Ιστού Web Content Accessibility Guidelines (WCAG), έκδοση 2.0, σε επίπεδο συμμόρφωσης τουλάχιστον ΑΑ»,
- ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 763/2008 σχετικά με τις απογραφές πληθυσμού και στέγασης που προτρέπει στην υιοθέτηση των συστάσεων της Συνδιάσκεψης Ευρωπαίων Στατιστικολόγων για τις Απογραφές Πληθυσμού και Στέγασης , μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται υπόδειξη για την ενσωμάτωση της διάστασης της αναπηρίας στις γενικές απογραφές πληθυσμού μέσω του σύντομου ερωτηματολογίου των 6 ερωτήσεων για την αναπηρία της Ομάδας Ουάσιγκτον (Washington Group on Disability Statistics),
-το γεγονός ότι η εφαρμογή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, συνεπώς και του άρθρου 31 αυτής, καθίσταται -σύμφωνα με την Απόφαση του Συμβουλίου της 26ης Νοεμβρίου 2019 «σχετικά με τη σύναψη, από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία» (2010/48/ΕΕ) - αναγκαία και υποχρεωτική συνθήκη για την εκταμίευση του συνόλου των πόρων του ΕΣΠΑ 2021-2027. Πιο συγκριμένα, στο Παράρτημα ΙΙΙ του υπό διαπραγμάτευση Κοινού Κανονισμού Διατάξεων για την προγραμματική περιόδου 2021-2027 περιλαμβάνεται ο οριζόντιος αναγκαίος πρόσφορος όρος που αφορά στην εφαρμογή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (UNCRPD) από τα κράτη μέλη, στον οποίο, μεταξύ άλλων, αναφέρεται το εξής: «A national framework for implementing to ensure implementation of the UNCRPD is in place that includes: 1. Objectives with measurable goals, data collection and monitoring mechanisms»,
-οι παρ. 46 και 47 των Τελικών Παρατηρήσεων και Συστάσεων της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες αναφορικά με το άρθρο 31 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών, οι οποίες δημοσιεύτηκαν στις 29.10.2019, στις οποίες αναφέρονται τα εξής:
«47. Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για το ότι η συλλογή στοιχείων για τα άτομα με αναπηρία από το Συμβαλλόμενο Κράτος [...] στηρίζεται κυρίως στο ιατρικό μοντέλο της αναπηρίας και για το ότι η συλλογή των στοιχείων είναι κατακερματισμένη, μη συστηματική και ελλιπής, καθώς και δεν είναι απολύτως επαρκής ώστε να κατανοηθεί η κατάσταση των ατόμων με αναπηρία με σκοπό την ανάπτυξη αποτελεσματικών δημόσιων πολιτικών. Η Επιτροπή, επίσης, ανησυχεί και για το ότι το Συμβαλλόμενο Κράτος δεν έχει υιοθετήσει τη μεθοδολογία του Σύντομου Ερωτηματολογίου για την Αναπηρία της Ομάδας Ουάσιγκτον (Washington Group on Disability Statistics).
48. Λαμβάνοντας υπόψη τον υποστόχο 17.18 των Στόχων για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, η Επιτροπή συνιστά στο Συμβαλλόμενο Κράτος να αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο σύστημα καταγραφής και συλλογής δεδομένων, σύμφωνα με όσα ορίζει η Σύμβαση. Επιπλέον η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος συστηματικά να συλλέγει, αναλύει και διαχέει στοιχεία για τα άτομα με αναπηρία, με κατανομή ανά φύλο, ηλικία, εθνικότητα, είδος αναπηρίας, κοινωνικοοικονομική κατάσταση, απασχόληση και τόπο διαμονής, καθώς και για τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία, με βάση τη μεθοδολογία του Σύντομου Ερωτηματολογίου για την Αναπηρία της Ομάδας Ουάσιγκτον.»,
-οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης της Ατζέντας 2030, οι οποίοι συνδέονται άμεσα και έμμεσα με τα άτομα με αναπηρία (ήτοι ως μια εκ των ομάδων που αντιμετωπίζει σοβαρά κοινωνικά εμπόδια) , το Ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ για την Ατζέντα 2030 στο οποίο περιλαμβάνεται σύσταση για την ανάλυση όλων των δεικτών παρακολούθησης αυτής και στη βάση της αναπηρίας, καθώς και το γεγονός ότι σε εθνικό επίπεδο η συμπερίληψη της αναπηρίας στα στατιστικά δεδομένα παρακολούθησης των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξη είναι ανύπαρκτη (χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η εθελοντική έκθεση που υπέβαλε η Ελλάδα στον ΟΗΕ τον Ιούλιο του 2018, στην οποία δεν περιλαμβάνονται στατιστικά δεδομένα για τα άτομα με αναπηρία).

Βάσει λοιπόν του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου, οι προτάσεις της Ε.Σ.Α.μεΑ. επί του σχεδίου νόμου «Διενέργεια Απογραφών από την Ελληνική Στατιστική Αρχή», συνοπτικά αφορούν σε:

• ζητήματα προσβασιμότητας της ηλεκτρονικής εφαρμογής αυτοαπαγραφής , που πρέπει είναι συμβατή με το πρότυπο προσβασιμότητας «Web Content Accessibility Guidelines (WCAG), έκδοση 2.0, σε επίπεδο συμμόρφωσης τουλάχιστον ΑΑ,
• ζητήματα προσβασιμότητας του ερευνητικού υλικού (ερωτηματολόγιο κ.α.) και της διαδικασίας της απογραφής των νοικοκυριών, μέσω της παροχής εύλογων προσαρμογών και υποστήριξης όπως η διερμηνεία νοηματικής, σε ερωτώμενους που ανήκουν σε ειδικές κατηγορίες αναπηρίας,
• τη συμμετοχή του Ινστιτούτου της Ε.Σ.Α.μεΑ. («ΙΝ-Ε.Σ.Α.μεΑ.») στη Συμβουλευτική Επιτροπή του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος (ΣΥ.ΕΠ.ΕΛ.Σ.Σ.), για τη διασφάλιση της ορθής ενσωμάτωσης της δικαιωματικής οπτικής της αναπηρίας στο σύνολο των εθνικών ερευνών και απογραφών του πληθυσμού,
• τη σύσταση «Στατιστικού Μητρώου Θεμάτων Αναπηρίας» και «Τμήματος Θεμάτων Αναπηρίας» στην Ελληνική Στατιστική Αρχή, το οποίο θα βρίσκεται σε διαβούλευση και συνεργασία με το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.), σε εφαρμογή της παρ. 3 του άρθρου 68 του ν.4488/2017 (Α' 137), και με το Ινστιτούτο αυτής «ΙΝ-Ε.Σ.Α.μεΑ.»,
• την ενσωμάτωση στις έρευνες γενικού πληθυσμού του δείκτη GALI (Global Activity Limitation Index), και του σύντομου ερωτηματολόγιο των 6 ερωτήσεων για την αναπηρία της ομάδας Ουάσιγκτον (Washington Group on Disability Statistics),
• την ενσωμάτωση μεταβλητών κτιριακής προσβασιμότητας στο ερωτηματολόγιο απογραφής των κτιρίων,
• την ενσωμάτωση στο ερωτηματολόγιο απογραφής των νοικοκυριών μεταβλητών για την ύπαρξη αναπηρίας ή χρόνιας πάθησης στα μέλη του νοικοκυριού (προτείνεται πάλι ο δείκτης GALI και το σύντομο ερωτηματολόγιο των 6 ερωτήσεων για την αναπηρία της ομάδας Ουάσιγκτον, ώστε να υπάρχει συγκρισιμότητα με τις δειγματοληπτικές έρευνες), καθώς και αντιστοίχως στα συλλογικά καταλύματα.

Κύριε Θανόπουλε, Πρόεδρε της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής,
Για την Ε.Σ.Α.μεΑ. και σύσσωμο το αναπηρικό κίνημα της χώρας, η απουσία των ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις από τις στατιστικές συνεπάγεται την απουσία τους από τις πολιτικές.
Αναμένουμε με μεγάλο ενδιαφέρον να λάβουμε τη γνωμοδότηση της Αρχής επί των προτάσεων μας, και περιμένουμε νέα σας σχετικά με τη διαθεσιμότητα σας το επόμενο διάστημα ώστε να καθοριστεί η συνάντησή μας.