Αθήνα: 01/06/2020

ΠΡΟΣ:
κ. Κ. Μπακογιάννη, Δήμαρχο Αθηναίων

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
- Γραφείο Υπουργού Επικρατείας κ. Γ. Γεραπετρίτη
- Αντιδημάρχους Δήμου Αθηναίων
- Πρόεδρο & Μέλη Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Αθηναίων
- Γενικό Γραμματέα Δήμου Αθηναίων
- Οργανώσεις- μέλη Ε.Σ.Α.μεΑ.

---

Εφαρμογή παρεμβάσεων προς όφελος των δημοτών με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις

Κύριε Δήμαρχε,

Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.), όπως άλλωστε γνωρίζετε, αποτελεί τον τριτοβάθμιο κοινωνικό και συνδικαλιστικό φορέα των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους στη χώρα και κοινωνικό εταίρο της ελληνικής Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας. Επιπρόσθετα, η Συνομοσπονδία είναι ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία (European Disability Forum) που εκπροσωπεί περισσότερα από 80 εκατομμύρια ευρωπαίους πολίτες με αναπηρία.

Κύρια αποστολή της Συνομοσπονδίας είναι η καταπολέμηση των διακρίσεων σε βάρος των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους και η προώθηση, προστασία και απόλαυση των ανθρωπίνων και συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων τους. Ιδίως όσον αφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, αυτά καθιερώνονται με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες που η χώρα μας μαζί με το Προαιρετικό της Πρωτόκολλο κύρωσε με τον ν. 4074/2012.
Σύμφωνα με επεξεργασία των στοιχείων της δειγματοληπτικής Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης έτους 2016 (με περίοδο αναφοράς εισοδήματος το 2015) - η οποία διενεργείται σε ετήσια βάση από την Ελληνική Στατιστική Αρχή σε συνεργασία με τη Eurostat, και αποτελεί τη βασική πηγή αναφοράς των συγκριτικών στατιστικών για την κατανομή του εισοδήματος και τον κοινωνικό αποκλεισμό στις χώρες της Ε.Ε.- που πραγματοποίησε το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας της Ε.Σ.Α.μεΑ., το 5,3% των νοικοκυριών της χώρας έχουν μέλος ή μέλη με αναπηρία 67% και άνω. Το συνολικό ποσοστό των ατόμων με αναπηρία, ανέρχεται στο 24,7%, του πληθυσμού ηλικίας 16 ετών και άνω, δηλαδή 2.231.197 σε σύνολο 9.016.247 ατόμων. Στις ηλικίες από 16 έως 64 ετών, στο φάσμα της φτώχειας και του αποκλεισμού βρίσκονται οι 6 στους 10 πολίτες με σοβαρή αναπηρία, και οι 5 στους 10 με μέτριο περιορισμό δραστηριότητας. Δεδομένου ότι ο Δήμος Αθηναίων είναι ο μεγαλύτερος σε πληθυσμό Δήμος της χώρας, ένα ιδιαίτερα μεγάλο ποσοστό ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις διαβιεί σε αυτόν.
Παράλληλα όλες οι σχετικές ευρωπαϊκές έρευνες υποδηλώνουν ότι το ποσοστό των πολιτών ηλικίας άνω των 65 ετών (με ανάγκες παρόμοιες με τα άτομα με αναπηρία) αυξάνεται συνεχώς με προοπτική μέχρι το 2050 να ανέλθει στο 30 - 40% των πολιτών. Η δημογραφική αυτή εξέλιξη επιτείνει την ανάγκη δημιουργίας κατάλληλων περιβαλλόντων, υποδομών και υπηρεσιών με στόχο την κατά το δυνατόν και επί μακρότερον αυτόνομη, ασφαλή και αξιοπρεπή διαβίωση και διακίνηση σχεδόν του ενός στους δύο πολίτες!
Ως γνωστό δε, «κλειδιά» για την επίτευξη του παραπάνω στόχου αποτελούν:
 Η προσβασιμότητα του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, των υποδομών και υπηρεσιών (συμβατικών και ηλεκτρονικών) στα άτομα με αναπηρία, η οποία παράλληλα αποτελεί και μια σημαντική διάσταση άνεσης και ασφάλειας για όλους τους πολίτες, ιδιαίτερα τους πολίτες γηρασκουσών κοινωνιών, όπως η ελληνική. Η καθολική εφαρμογή της προσβασιμότητας προβλέπεται στο άρθρο 9 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες .
 Η ενεργός συμμετοχή των ίδιων των ατόμων με αναπηρία μέσω των αντιπροσωπευτικών οργανώσεών τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και στην παρακολούθηση της υλοποίησης πολιτικών και προγραμμάτων σε τοπικό επίπεδο, ιδιαίτερα εκείνων που τα αφορούν, η οποία άλλωστε προβλέπεται στην παρ. 3 του άρθρου 4 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες .
Επισημαίνεται δε ότι η οικονομική κρίση περιόρισε σημαντικά τα ήδη περιορισμένα έσοδα των ατόμων με αναπηρία, των ατόμων με χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους, γεγονός που οδηγεί στην ανάγκη επανεξέτασης του ύψους των δημοτικών τελών και την πρόβλεψη ελαφρύνσεων για τους οικονομικά ασθενέστερους πολίτες.
Οφείλουμε να παραδεχθούμε ότι η Αθήνα αυτή τη στιγμή θεωρητικά διαθέτει τις περισσότερες υποδομές προσβασιμότητας από κάθε άλλη πόλη της χώρας, κληρονομιά των Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων του 2004. Αυτό, όμως, υποστηριζόμενο από το γεγονός ότι οι περισσότερες από τις παρεμβάσεις εκείνης της περιόδου - οι οποίες ούτως ή άλλως είχαν αναπτυχθεί μόνο στα κεντρικά σημεία της πόλης - αφέθηκαν χωρίς καμία συντήρηση, δεν αρκεί σε καμία περίπτωση για να θεωρηθεί σήμερα, 16 χρόνια αργότερα, η Αθήνα πόλη προσβάσιμη στους πολίτες με αναπηρία.

Πεζοδρομήσεις με κυβόλιθους ανισόπεδης επιφάνειας που εμποδίζουν τις μετακινήσεις των πολιτών που είναι χρήστες αναπηρικών αμαξιδίων, έλλειψη δημόσιων wc προσβάσιμων στους πολίτες με αναπηρία, ανυπαρξία κοινόχρηστων θέσεων στάθμευσης για πολίτες με αναπηρία σε κεντρικά σημεία της πόλης, πεζοδρόμια ακατάλληλα για τη μετακίνηση ατόμων με αναπηρία ή με μειωμένη κινητικότητα εν γένει, κτιριακές υποδομές και υπηρεσίες - συμβατικές και ηλεκτρονικές - μη προσβάσιμες, διαδικασίες, πολιτικές και προγράμματα ασύμβατα με τις ανάγκες των δημοτών με αναπηρία, συνθέτουν το τοπίο του Δήμου. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι, παρά τις προβλέψεις της εθνικής νομοθεσίας, ακόμη και η νέα ιστοσελίδα του Δήμου δεν είναι προσβάσιμη σε άτομα με αναπηρία διότι δεν συμμορφώνεται με τις διεθνείς προδιαγραφές WAI-W3C, ούτε καν η υποσελίδα που αφορά τα άτομα με αναπηρίες (βλ. https://www.cityofathens.gr/eypatheis-koinonikes-omades/atoma-me-anapiries) ενώ η τηλεφωνική γραμμή του δημότη (1595) αποκλείει την πρόσβαση κωφών πολιτών.
Η Ε.Σ.Α.μεΑ. θεωρεί ότι οι αρμοδιότητες που έχουν πλέον μεταβιβαστεί στους Δήμους, όπως ενδεικτικά:
• η αδειοδότηση λειτουργίας επιχειρήσεων,
• η αδειοδότηση λειτουργίας νηπιακών και βρεφονηπιακών σταθμών,
• η μίσθωση, ανέγερση και συντήρηση σχολικών μονάδων,
• η έκδοση οικοδομικών αδειών,
• η δυνατότητα αναπλάσεων και πολεοδομικών επεμβάσεων και η χρηματοδότηση αυτών μέσω ΕΣΠΑ, ΣΒΑΚ κ.λπ. προγραμμάτων,
• η σύνταξη προδιαγραφών στάσεων και στεγάστρων αναμονής επιβατών,
• η ευθύνη για τη συντήρηση και βελτίωση του οδικού δικτύου και των κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων,
• η δημιουργία θέσεων στάθμευσης και η χορήγηση σχετικών αδειών,
• η χορήγηση αδειών επαγγελματιών οδικών μεταφορέων και ίδρυσης σχολών οδηγών,
• η ανάπτυξη δράσεων τουριστικής προβολής και ανάπτυξης,
• η ανάπτυξη δράσεων εκπαιδευτικού, πληροφοριακού και πολιτιστικού χαρακτήρα,
• η αξιοποίηση εθελοντών κ.λπ.,

αποτελούν το πλαίσιο, το οποίο κατάλληλα αξιοποιούμενο, μπορεί και πρέπει να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα ζωής των πολιτών με αναπηρία και με μειωμένη κινητικότητα γενικότερα, και να προωθήσει το ιδιαίτερο τουριστικό προϊόν της πόλης στη μεγάλη και εξαιρετικά δυναμική αγορά των εκατομμυρίων ευρωπαίων πολιτών με αναπηρία και των οικογενειών τους προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και της ιδιαίτερα δοκιμαζόμενης ελληνικής οικονομίας.
Η πρωτοβουλία σας για τη δημιουργία του «Μεγάλου Περίπατου της Αθήνας» κινείται αναμφίβολα σε αυτή την κατεύθυνση, αποτελεί δε διέξοδο για την διευκόλυνση της κίνησης των πολιτών με αναπηρία, τις ανάγκες των οποίων θεωρούμε ότι ο οποιοσδήποτε σχετικός σχεδιασμός οφείλει να συμπεριλάβει ως βασική προτεραιότητα. Η διασφάλιση της ανεμπόδιστης πρόσβασης των πολιτών με αναπηρία στην πόλη της Αθήνας πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητά σας
Κύριε Δήμαρχε,

Η Ε.Σ.Α.μεΑ. με την παρούσα επιστολή της απευθύνει σε εσάς πρόσκληση στενής συνεργασίας για την κατάρτιση, και κατ' επέκταση εφαρμογή, ενός Επιχειρησιακού Σχεδίου για την ένταξη αφενός της διάστασης της αναπηρίας στις πολιτικές, διαδικασίες και προγράμματα του Δήμου, αφετέρου της προσβασιμότητας στις υποδομές και υπηρεσίες (συμβατικές και ηλεκτρονικές) του, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των δημοτών και επισκεπτών με αναπηρία και την ανάδειξη του Δήμου σε προσβάσιμο Δήμο-πρότυπο.
Για το λόγο αυτό προτείνουμε την άμεση συγκρότηση Ομάδας Εργασίας από μέλη της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής του Δήμου, Υπηρεσιακά Στελέχη αυτού και εκπροσώπους της Ε.Σ.Α.μεΑ. για την κατάρτιση, εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος, Επιχειρησιακού Σχεδίου, με αντικείμενο τη μεθόδευση της διάχυσης της διάστασης της αναπηρίας σε όλες τις πολιτικές, διαδικασίες και προγράμματα του Δήμου και την εξειδίκευση της προσβασιμότητας στις υπηρεσίες του και των εποπτευόμενων από αυτό Φορέων του, στη βάση των επιταγών της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (ν.4074/2012) και τις νεότερες ευρωπαϊκές πολιτικές για τα άτομα με αναπηρία. Στο πλαίσιο αυτής της Ομάδας Εργασίας θα μπορούσε:
-να καταγραφεί η υφιστάμενη κατάσταση πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία στις υποδομές και υπηρεσίες (συμβατικές και ηλεκτρονικές) αρμοδιότητας του Δήμου και των Φορέων του,
-να εντοπιστούν οι κρίσιμοι τομείς παρέμβασης,
-να τεθεί συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα εφαρμογής αυτών των παρεμβάσεων,
-να διερευνηθούν οι δυνατότητες αξιοποίησης πόρων από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ ή και των προγραμμάτων του Υπουργείου Εσωτερικών (π.χ. Φιλόδημος κ.λπ.) για την υλοποίηση νέων παρεμβάσεων ή για την αναβάθμιση ήδη υπαρχουσών,
-να εξεταστεί η δυνατότητα δημιουργίας μηχανισμών παρακολούθησης της εφαρμογής των παρεμβάσεων,
-να διασφαλιστεί η ανεμπόδιστη πρόσβαση των πολτιών με αναπηρία και των οικογενειών τους στον «Μεγάλου Περίπατου της Αθήνας».
Επιπρόσθετα, στο πλαίσιο λειτουργίας της ίδιας Ομάδας Εργασίας θα μπορούσαν να εξεταστούν και τα εξής:
-η δυνατότητα αναβάθμισης των υφιστάμενων δομών κοινωνικής υποστήριξης που απευθύνονται στους δημότες με αναπηρία και τις οικογένειές τους, αλλά και το ενδεχόμενο δημιουργίας νέων,
-το ενδεχόμενο παροχής διευκολύνσεων προς τους δημότες με αναπηρία, με χρόνιες παθήσεις και τις οικογένειές τους, δεδομένου ότι κινδυνεύουν περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ομάδα από τη φτώχεια και τον αποκλεισμό,
-η δυνατότητα προβολής από τις Δημοτικές Υπηρεσίες των θεμάτων αναπηρίας στη βάση της δικαιωματικής προσέγγισης,
-η προοπτική προώθησης της απασχόλησης των ατόμων με αναπηρία.

Αξίζει να επισημανθεί ότι τα προαναφερθέντα δίκαια αιτήματά μας συνάδουν απόλυτα με:
Ι) την παρ. 1 του άρθρου 61 τον ν.4488/2017, σύμφωνα με την οποία κάθε Δήμος οφείλει να διασφαλίζει «την ισότιμη άσκηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία στο πεδίο των αρμοδιοτήτων ή δραστηριοτήτων του, λαμβάνοντας κάθε πρόσφορο μέτρο και απέχοντας από οποιαδήποτε ενέργεια ή πρακτική που ενδέχεται να θίγει την άσκηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία . Ιδίως υποχρεούται: α) να αφαιρεί υφιστάμενα εμπόδια κάθε είδους, β) να τηρεί τις αρχές καθολικού σχεδιασμού σε κάθε τομέα της αρμοδιότητάς του ή της δραστηριοποίησής του, προκειμένου να διασφαλίζει για τα ΑμεΑ την προσβασιμότητα των υποδομών, των υπηρεσιών ή των αγαθών που προσφέρει, γ) να παρέχει, όπου απαιτείται σε συγκεκριμένη περίπτωση, εύλογες προσαρμογές υπό τη μορφή εξατομικευμένων και κατάλληλων τροποποιήσεων, ρυθμίσεων και ενδεδειγμένων μέτρων, χωρίς την επιβολή δυσανάλογου ή αδικαιολόγητου βάρους, δ) να απέχει από πρακτικές, κριτήρια, συνήθειες και συμπεριφορές που συνεπάγονται διακρίσεις σε βάρος των ατόμων με αναπηρία, ε) να προάγει με θετικά μέτρα την ισότιμη συμμετοχή και άσκηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία στον τομέα της αρμοδιότητας ή δραστηριότητάς του»,
ΙΙ) την παρ.1 του άρθρου 62 του ν.4488/2017, σύμφωνα με την οποία τα διοικητικά όργανα και οι αρχές του Δήμου Αθηναίων οφείλουν να υποβάλλουν σε αυτόν, λόγω της ιδιότητάς του ως Επιμέρους Σημείο Αναφοράς για την παρακολούθηση της εφαρμογής της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (παρ. 3, άρθρο 71, ν.4488/2017), εκθέσεις σχετικά με τις δράσεις, τα μέτρα και τα προγράμματα που υιοθετούν για την επίτευξη της ισότητας των ατόμων με αναπηρία,
ΙΙΙ) το εθνικό θεσμικό πλαίσιο για την προσβασιμότητα του φυσικού, δομημένου και ηλεκτρονικού περιβάλλοντος (π.χ. ν. 4067/2012, ν. 4412/2016, ν.4591/2019, Υπ. Απόφαση με αριθ. ΥΑΠ/Φ.40.4/1/989/2012 «Κύρωση Πλαισίου Παροχής Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης» κ.λπ.).

Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημάνουμε ότι το εθνικό αναπηρικό κίνημα, μέσα από τη συμμετοχή του στους αγώνες του ευρωπαϊκού αναπηρικού κινήματος, έχει αποκτήσει εμπειρία και τεχνογνωσία που προπορεύεται της Πολιτείας, την οποία κατ' επανάληψη έχει υποστηρίξει ουσιαστικά.
Κύριε Δήμαρχε,
Θα εκτιμούσαμε ιδιαίτερα εάν είχαμε τη δυνατότητα να συναντηθούμε άμεσα μαζί σας προκειμένου να σας εκθέσουμε αναλυτικά τα προαναφερθέντα αιτήματά μας καθώς και τις δυνατότητες υποστήριξης του έργου σας από την Ε.Σ.Α.μεΑ.
Ελπίζοντας στη θετική ανταπόκρισή σας.

Σας ευχαριστούμε θερμά εκ των προτέρων.