Αθήνα: 16/04/2015

ΠΡΟΣ:
κ. Θ. Δρίτσα, Αναπληρωτή Υπουργό Ναυτιλίας

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
- Γραφείο Πρωθυπουργού της χώρας, κ. Αλ. Τσίπρα
- Γραφείο Υπουργού Επικρατείας, κ. Ν. Παππά
- Γραφείο Υπουργού Επικρατείας, κ. Αλ. Φλαμπουράρη
- Γραφείο Υπουργού Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού, κ. Γ. Σταθάκη
- Γραφείο Γεν. Γραμματέα Υπουργείου Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού,
κ. Μ. Μανουσάκη
- Γραφείο Γεν. Γραμματέα Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, κ. Ι. Γιαννέλη
- Φορείς - Μέλη Ε.Σ.Α.μεΑ.

---

Υπόμνημα Ε.Σ.Α.μεΑ.: Κατάθεση θεμάτων που αφορούν στα άτομα με αναπηρία και σχετίζονται με τους τομείς αρμοδιότητας του Αναπληρωτή Υπουργού Ναυτιλίας

Κύριε Υπουργέ,
Η Ε.Σ.Α.μεΑ. - που αποτελεί τον τριτοβάθμιο κοινωνικό και συνδικαλιστικό φορέα των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους στη χώρα, επίσημα αναγνωρισμένο δια του Ν.2430/96 (ΦΕΚ 156Α/10.7.96) Κοινωνικό Εταίρο της ελληνικής Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας και ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία, του μεγαλύτερου φορέα εκπροσώπησης των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο, διαθέτουσα σήμερα διαχειριστική επάρκεια Β΄ και Γ΄ Τύπου για την υλοποίηση συγχρηματοδοτούμενων πράξεων στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007 - 2013 και διαπίστευση ως φορέας παροχής προγραμμάτων «Δια Βίου Μάθησης» - με την παρούσα επιστολή της επιθυμεί καταρχάς να σας συγχαρεί για την ανάληψη των νέων καθηκόντων σας και να σας υποβάλλει επιγραμματικά το σύνολο των θεμάτων που απασχολούν τα άτομα με αναπηρία και άπτονται του Υπουργείου σας στο πλαίσιο που διαμορφώνουν αφενός η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία του ΟΗΕ - την οποία επικύρωσε η χώρα μας δια του Ν.4074/2012 (ΦΕΚ 88Α/11.04.2012) αναλαμβάνοντας τις σχετικές υποχρεώσεις - και αφετέρου η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Αναπηρία 2010-2020 (COM 2010 636 τελικό/ 15.11.2010), η οποία προβλέπει ότι «..η πλήρης οικονομική και κοινωνική συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία αποτελεί σημαντική παράμετρο για την επιτυχία της στρατηγικής Ευρώπη 2020 της ΕΕ, όσον αφορά τη δημιουργία έξυπνης, διατηρήσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης...», κατατάσσοντας μάλιστα την προσβασιμότητα ως πρώτη μεταξύ των οκτώ βασικών τομέων δράσης της Επιτροπής, αλλά και οι νέοι Ευρωπαϊκοί Κανονισμοί για τα δικαιώματα των επιβατών με αναπηρία.

Είναι γνωστό ότι ακόμη και σήμερα οι πολίτες με αναπηρία της χώρας μας εξακολουθούν - ιδιαίτερα στην Περιφέρεια και ακόμη περισσότερο στις νησιωτικές περιοχές - να βιώνουν αξεπέραστα εμπόδια στην καθημερινή τους ζωή που συχνά τους οδηγούν στο περιθώριο και τον αποκλεισμό. Θέματα προσβασιμότητας υποδομών και υπηρεσιών, πρόσβασης στις τοπικές και υπερτοπικές μεταφορές, στις πολιτιστικές και αθλητικές υποδομές, στις υποδομές αναψυχής, εκπαίδευσης, υγείας κ.λπ. δεν έχουν μέχρι σήμερα αντιμετωπιστεί από την Πολιτεία για τους κατοίκους με αναπηρία της νησιωτικής χώρας. Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσουμε ιδιαίτερα ότι, ακόμη και η υλοποίηση μέτρων στους τομείς που προαναφέραμε, δεν θα έχει απολύτως καμία αξία εάν δεν συνοδευτεί με τη λήψη πρόσθετων οικονομικών μέτρων ανακούφισης των ατόμων με αναπηρία, που αποτελούν μία από τις πλέον ευπαθείς οικονομικά ομάδες του πληθυσμού και βιώνουν εντονότερα από τον καθένα τις επιπτώσεις της σημερινής οικονομικής κρίσης, αναγκαζόμενοι μάλιστα να ταξιδεύουν με τα επιβατικά πλοία για λόγους υγείας, οι οποίοι επιβάλλουν τις συχνές μετακινήσεις τους προς και από τα μεγάλα αστικά κέντρα με τις αντίστοιχες υποδομές που δυστυχώς δε διαθέτει η νησιωτική χώρα.
Η απουσία όμως νησιωτικής πολιτικής προσαρμοσμένης στις ανάγκες των ατόμων με αναπηρία δεν πλήττει μόνο τους κατοίκους με αναπηρία της νησιωτικής Ελλάδας, απωθεί ταυτόχρονα μια μεγάλη ομάδα καταναλωτών του εθνικού τουριστικού προϊόντος, τους καταναλωτές με αναπηρία (σήμερα εκτιμώνται σε 80.000.000 άτομα στην Ευρωπαϊκή Ένωση) και γενικότερα τους καταναλωτές με προβλήματα παρόμοια με τα άτομα με αναπηρία (π.χ. ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών, οικογένειες με παιδιά σε καρότσι κ.λπ.), στερώντας έτσι την τοπική οικονομία από σημαντικά έσοδα. Αρκεί να αναφερθούμε σε μελέτη του Γερμανικού Υπουργείου Οικονομικών σύμφωνα με την οποία τα έσοδα από τον τουρισμό των ατόμων με αναπηρία στη Γερμανία αρκούν για τη συντήρηση 65.000 θέσεων εργασίας πλήρους απασχόλησης ετησίως!
Παράλληλα με τα παραπάνω, είναι γνωστό ότι η ευρωπαϊκή και η διεθνής κοινότητα - έχοντας απόλυτα σαφή εικόνα των δημογραφικών εξελίξεων και της γήρανσης της κοινωνίας, που οδηγούν μονοσήμαντα στην ανάγκη προσαρμογής του περιβάλλοντος και των υποδομών - λαμβάνει συνεχώς μέτρα για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και την προώθηση μέτρων για τη διευκόλυνση της ισότιμης συμμετοχής των πολιτών με αναπηρία σε όλους τους τομείς, τα οποία περιγράφηκαν με σαφήνεια στη νέα Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Αναπηρία 2010-2020 (COM 2010 636 τελικό/ 15.11.2010), αλλά και σε μια σειρά νέων ευρωπαϊκών πολιτικών με κυριότερο τον Κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1177/2010 «για τα δικαιώματα των επιβατών στις θαλάσσιες και εσωτερικές πλωτές μεταφορές και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2006/2004», ο οποίος είναι δεσμευτικός για όλα τα κράτη μέλη χωρίς να απαιτείται προηγούμενη ενσωμάτωσή του στο εθνικό δίκαιο και έχει εφαρμογή από 18.12.2012. Η απρόσκοπτη εφαρμογή του όμως προϋποθέτει επίσης μία σειρά μέτρων που θα διασφαλίζουν την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία τόσο στις λιμενικές υποδομές όσο και στις υποδομές των πλοίων, αλλά και στις προσφερόμενες υπηρεσίες και την πληροφόρηση/επικοινωνία.
Αξιότιμε κ. Υπουργέ,
Στο πνεύμα των παραπάνω η Ε.Σ.Α.μεΑ. υποβάλλει στη συνέχεια τα ελάχιστα και απόλυτα αναγκαία θέματα του τομέα αρμοδιότητάς σας, που σχετίζονται με τα άτομα με αναπηρία, δηλώνοντας ταυτόχρονα την αμέριστη συμπαράστασή της για την ανάπτυξη και υλοποίησή τους και θέτοντας στη διάθεσή σας την πολύχρονη τεχνογνωσία και εμπειρία που διαθέτει.

• Θεσμική συνεργασία με το αναπηρικό κίνημα σε κεντρικό επίπεδο για την προώθηση της μη διάκρισης και της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία ως βάσης σχεδιασμού της εθνικής πολιτικής για τη ναυτιλία και τις νησιωτικές περιοχές στο πλαίσιο της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Λόγω του ευρύτατου αντικειμένου του Υπουργείου σας θεωρείται απαραίτητη η συγκρότηση Ομάδας Εργασίας αποτελούμενης από στελέχη του Υπουργείου, εκπροσώπους της Ε.Σ.Α.μεΑ. και όλων των εμπλεκόμενων φορέων (νησιωτική Τοπική Αυτοδιοίκηση, πλοιοκτήτες, οργανισμοί λιμένων, πράκτορες, κ.λπ.) για τη σύνταξη και παρακολούθηση της υλοποίησης σχετικού Επιχειρησιακού Σχεδίου του Υπουργείου που θα εξειδικεύει τις παρακάτω δράσεις:
• Έλεγχο και ολοκλήρωση της εφαρμογής του νέου Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1177/2010 για τα δικαιώματα των επιβατών στις θαλάσσιες και εσωτερικές πλωτές μεταφορές, ο οποίος έχει εφαρμογή από 18.12.2012. Στο πλαίσιο του παραπάνω Κανονισμού έχουν εκδοθεί οι αποφάσεις α) με αριθμ. 8133.1/02/2013 (ΦΕΚ Β 1902 - 05.08.2013) «Καθορισμός των διαδικασιών και των υποχρεώσεων των φορέων εκμετάλλευσης λιμενικών τερματικών σταθμών όσον αφορά θέματα προσβασιμότητας, πληροφόρησης και παροχής συνδρομής σε άτομα με αναπηρία ή με μειωμένη κινητικότητα στους λιμένες» και β) με αριθμ. 3332.12/05/13/14062013 (ΦΕΚ Β΄1453) «Καθορισμός των διαδικασιών υποβολής παραπόνων των επιβατών στις θαλάσσιες μεταφορές, του περιεχομένου του ειδικού εντύπου παραπόνων, καθώς και της διαχείρισης αυτών», τα προβλήματα όμως που επιμένουν συνηγορούν στη λήψη μέτρων για την από κοινού παρακολούθηση και ολοκλήρωση της εφαρμογής του θεσμικού πλαισίου.
• Ήδη με το άρθρο 16, παρ.8 του Ν.3709/2008 (ΦΕΚ 213Α/14.10.2008) προβλέπεται η σύσταση με Υπουργική Απόφαση συμβουλευτικού οργάνου αποτελούμενου από εκπροσώπους του τ. Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία και των φορέων των πλοιοκτητών των πλοίων στα οποία εφαρμόζεται ο παρών νόμος, με αντικείμενο την εξέταση όλων των πρακτικών θεμάτων που αφορούν στην προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρία σε όλο το φάσμα των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών και την εισήγηση στον Υπουργό μέτρων για τη βελτίωσή της, το οποίο δυστυχώς δε συνεδρίασε ποτέ αν και θα μπορούσε να συνεισφέρει στην κατεύθυνση αυτή.
• Βελτίωση/συμπλήρωση/επέκταση του πεδίου εφαρμογής της ισχύουσας σχετικής νομοθεσίας με στόχο την προσαρμογή της στο νέο Κανονισμό και τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία.
• Αναθεώρηση της τιμολογιακής πολιτικής των εισιτηρίων των ατόμων με αναπηρία και των συνοδών τους. Σήμερα βάσει του Ν. 3709/2008(ΦΕΚ 213Α/14.10.2008), άρθρο 4. 3. «καθορίζεται ως υποχρέωση παροχής δημόσιας υπηρεσίας που επιβάλλεται για την εξυπηρέτηση λόγων δημοσίου συμφέροντος, η χορήγηση έκπτωσης 50% επί του ναύλου σε όλες τις θέσεις των πλοίων στα οποία εφαρμόζεται ο παρών νόμος στα άτομα μειωμένης κινητικότητας με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω, με την επίδειξη σχετικής απόφασης της αρμόδιας υγειονομικής επιτροπής της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης του τόπου κατοικίας τους. Η ίδια έκπτωση χορηγείται και στα αναπηρικά ΙΧΕ οχήματα με τα οποία μετακινείται ο δικαιούχος του προηγούμενου εδαφίου, εφόσον αυτά φέρουν ειδικές πινακίδες αναπήρων πολέμου ή Δελτίο Στάθμευσης Οχημάτων των Ατόμων με Αναπηρίες (ΔΕΛΤΙΟ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ «ΑΜΑ»). Η ίδια έκπτωση χορηγείται και στον συνοδό του δικαιούχου του πρώτου εδαφίου, εφόσον ο δικαιούχος είναι άτομο με παραπληγία − τετραπληγία, τύφλωση, νοητική αναπηρία, αυτισμό και σύνδρομο Down». Με δεδομένη την δεινή οικονομική κατάσταση των πολιτών με αναπηρία στις σημερινές συνθήκες οικονομικής κρίσης και το δυσβάστακτο πλέον κόστος διαβίωσης λόγω αναπηρίας που δυσχεραίνουν ιδιαίτερα τους κατοίκους των νησιών κατά τις μετακινήσεις τους από / προς την ηπειρωτική χώρα και ιδιαίτερα αυτούς που για λόγους υγείας υποχρεούνται σε τακτικές μετακινήσεις, θεωρούμε ότι απαιτείται πλέον η άμεση ικανοποίηση του πάγιου αιτήματός μας που αφορά στην επέκταση της χορήγησης της έκπτωσης σε ποσοστό 50% στις τιμές των εισιτηρίων των πλοίων για τους επιβάτες με αναπηρία, τα οχήματα και τους συνοδούς αυτών που χρήζουν ανάγκης συνοδού, σε όλα τα άτομα με αναπηρία με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω. Ειδικότερα δε για τα άτομα με αναπηρία που είναι μόνιμοι κάτοικοι των νησιών να επεκταθεί σε όλα τα άτομα με αναπηρία με ποσοστό αναπηρίας 50% και άνω.
• Διασφάλιση της προσβασιμότητας των λιμενικών υποδομών, υποδομών πλοίων και του τομέα ναυτιλίας εν γένει. Το νεότερο εθνικό θεσμικό πλαίσιο επιβάλλει πλέον την αποκατάσταση της προσβασιμότητας όλων των υφιστάμενων υποδομών δημοσίων υπηρεσιών, υπηρεσιών εξυπηρέτησης κοινού κ.λπ. μέχρι το 2020, άλλως αυτές θα θεωρούνται αυθαίρετες. Αντίστοιχα η Σύμβαση για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο (Κανονισμοί ΕΚ, Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Αναπηρία 2010-2020 κ.λπ.) επιβάλλουν την προσβασιμότητα σε όλες τις υποδομές, τα μέσα μεταφοράς και τις επικοινωνίες.
• Στην κατεύθυνση αυτή κινείται και η εγκύκλιος της Γενικής Γραμματείας Λιμένων, Λιμενικής Πολιτικής και Ναυτιλιακών Επενδύσεων με αριθμ. 8220/174/14/01.08.2014.
• Διασφάλιση της προσβασιμότητας της επικοινωνίας/ενημέρωσης των ατόμων με αναπηρία (διασφάλιση της προσβασιμότητας της ιστοσελίδας του Υπουργείου σύμφωνα με την Απόφαση του Υφυπουργού Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης με αριθ. ΥΑΠ/Φ.40.4/1/989 -ΦΕΚ Β' 1301/12.04.2012 «Κύρωση Πλαισίου Παροχής Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης», της διαδικασίας κρατήσεων εισιτηρίων, της ενημέρωσης πολιτών με αναπηρία για τα δικαιώματά τους όταν ταξιδεύουν με πλοία κ.λπ.).
• Δράσεις ενημέρωσης/εκπαίδευσης όλων των εμπλεκόμενων (στελέχη Υπουργείου, πράκτορες, στελέχη ναυτιλιακών εταιρειών, ναυτικοί κ.λπ.) με αξιοποίηση των υφιστάμενων εκπαιδευτικών υποδομών ή/και της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης αυτών ώστε να σταματήσει η παραγωγή νέων εμποδίων κατά την ανάπτυξη νέων πολιτικών, δράσεων και προγραμμάτων. Στο σκοπό αυτό μπορεί να συνεισφέρει ουσιαστικά και η δημιουργία υποσελίδας στον ιστοχώρο του Υπουργείου για την ενημέρωση των στελεχών του τομέα Ναυτιλίας και Αιγαίου για θέματα προσβασιμότητας/ αναπηρίας.
• Επισημαίνουμε ιδιαίτερα ότι η ΕΣΑμεΑ σε συνεργασία με τον ΟΛΠ υλοποίησε -στο πλαίσιο των υποχρεώσεων του προαναφερθέντος Κανονισμού (ΕΕ) 1177/2010- ιδιαίτερα επιτυχημένο πρόγραμμα θεωρητικής και βιωματικής εκπαίδευσης του προσωπικού του σε θέματα εξυπηρέτησης των ατόμων με αναπηρία, απονέμοντας σχετική βεβαίωση σε όσους το παρακολούθησαν και σχετικό εγχειρίδιο. Αντίστοιχη εκπαίδευση θα πρέπει να προβλεφθεί για το προσωπικό όλων των υπόχρεων φορέων εκμετάλλευσης τερματικών σταθμών λιμένα.
• Ανάπτυξη εθνικής νησιωτικής πολιτικής για πολίτες με αναπηρία με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών ζωής τους και τη διάχυση της διάστασης της αναπηρίας στις πολιτικές για την ανάπτυξη της νησιωτικής οικονομίας. Η Ε.Σ.Α.μεΑ. με την τεχνογνωσία και εμπειρία που πλέον διαθέτει μπορεί να αναλάβει - εφόσον της ανατεθεί από το Υπουργείο - την εκπόνηση σχετικής μελέτης για την καταγραφή των υφιστάμενων συνθηκών ζωής των νησιωτών με αναπηρία και των εμποδίων που συναντούν στην καθημερινή τους διαβίωση και να προτείνει συγκεκριμένα μέτρα και πολιτικές για τη βελτίωση αυτής.
• Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημάνουμε ότι η υλοποίηση των όποιων μέτρων, μελετών και δράσεων προκύψουν μπορεί να υποστηριχθεί από τα κονδύλια του ΕΣΠΑ 2014 - 2020, δεδομένου ότι ήδη από τον Κανονισμό (ΕΕ) 1303/2013 επιβάλλεται η μη διάκριση για λόγους αναπηρίας και η λήψη υπόψη της προσβασιμότητας για τα άτομα με αναπηρίες σε όλα τα στάδια της προετοιμασίας και της εφαρμογής των προγραμμάτων, η οποία ενισχύεται ιδιαίτερα μάλιστα από τη Γενική Αιρεσιμότητα 3 «Αναπηρία».

Αξιότιμε κ. Υπουργέ,

Ελπίζουμε στην ανάπτυξη στενής και αποτελεσματικής συνεργασίας μεταξύ μας, με στόχο την άρση του αποκλεισμού που βιώνουν τα άτομα με αναπηρία στα πλοία, τους λιμένες και όλες τις εγκαταστάσεις αρμοδιότητας του Υπουργείου καθώς και τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τα άτομα με αναπηρία και ιδιαίτερα αυτά που κατοικούν στη νησιωτική χώρα.
Για το λόγο αυτό ζητάμε να καθορίσετε συγκεκριμένη ημερομηνία συνάντησής σας με αντιπροσωπεία μας προκειμένου να σας αναπτύξουμε τις προτάσεις μας.

Με εκτίμηση

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
Ι. ΒΑΡΔΑΚΑΣΤΑΝΗΣ

Ο ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΧΡ. ΝΑΣΤΑΣ