Αθήνα: 31/03/2016

ΠΡΟΣ:
Πρόεδρο και μέλη της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής των Ελλήνων

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
- κ. Π. Κουρουμπλή, Υπουργό Εσωτερικών & Διοικητικής Ανασυγκρότησης
- κ. Ι. Μουζάλα, Αναπληρωτή Υπουργό Εσωτερικών & Διοικητικής Ανασυγκρότησης
- κ. Κων. - Νικ. Πουλάκη, Γενικό Γραμματέα Υπουργείου Εσωτερικών & Διοικητικής Ανασυγκρότησης
- κ. Β. Παπαδόπουλο, Γενικό Γραμματέα Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής

---

Προτάσεις Ε.Σ.Α.μεΑ. επί του Σχεδίου Νόμου «Οργάνωση και λειτουργία Υπηρεσίας Ασύλου, Αρχής Προσφυγών, Υπηρεσίας Υποδοχής και Ταυτοποίησης, σύσταση Γενικής Γραμματείας Υποδοχής, προσαρμογή της Ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2013/32/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου ‘σχετικά με τις κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας (αναδιατύπωση)’ (L 180/29-6-2013), διατάξεις για την εργασία δικαιούχων διεθνούς προστασίας και άλλες διατάξει

Αξιότιμε Πρόεδρε και Μέλη της Επιτροπής,
Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.), που αποτελεί τον τριτοβάθμιο κοινωνικό και συνδικαλιστικό φορέα των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους στη χώρα, επίσημα αναγνωρισμένο Κοινωνικό Εταίρο της ελληνικής Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας -βάσει του Ν.2430/1996 (Αρ. ΦΕΚ 156 Α΄/10.07.1996)- ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία (European Disability Forum), ήτοι του μεγαλύτερου φορέα εκπροσώπησης των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με το παρόν έγγραφό της σας αποστέλλει τις προτάσεις της επί του Σχεδίου Νόμου «Οργάνωση και λειτουργία Υπηρεσίας Ασύλου, Αρχής Προσφυγών, Υπηρεσίας Υποδοχής και Ταυτοποίησης, σύσταση Γενικής Γραμματείας Υποδοχής, προσαρμογή της Ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2013/32/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 'σχετικά με τις κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας (αναδιατύπωση)' (L 180/29-6-2013), διατάξεις για την εργασία δικαιούχων διεθνούς προστασίας και άλλες διατάξεις» ενόψει της συζήτησής του σε απογευματινή σημερινή συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής των Ελλήνων.

Για την Ε.Σ.Α.μεΑ. η ελληνική Πολιτεία οφείλει να μεριμνήσει για την προστασία των προσφύγων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις, των μεταναστών με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους, που αντιμετωπίζουν πολλαπλές διακρίσεις και γίνονται ακόμη ευκολότερα θύματα και έρμαια της φτώχειας, του κοινωνικού αποκλεισμού και των κυκλωμάτων που λυμαίνονται τους πρόσφυγες. Αξίζει να επισημανθεί πως είτε ως ανάπηροι πολέμου, είτε με προγενέστερη ή μεταγενέστερη αναπηρία, τα δικαιώματά τους βάλλονται πολλαπλώς, καθώς βιώνουν τη διπλή διάκριση στη βάση της προσφυγιάς και της αναπηρίας τους. Ως εκ τούτου σε όλους τους χώρους υποδοχής, ταυτοποίησης, φιλοξενίας και αίτησης ασύλου χρειάζονται συγκεκριμένα μέτρα αντιμετώπισης των ειδικών και ξεχωριστών αναγκών αυτής της ευάλωτης ομάδας προσφύγων και μεταναστών. Η ίση μεταχείρισή τους, η προσβασιμότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, η χρήση «ζωντανής» βοήθειας και ενδιαμέσων (π.χ. συνοδών, διερμηνέων νοηματικής κ.λπ.), η ανεμπόδιστη πρόσβασή τους σε υπηρεσίες ιατρικής φροντίδας και η διατήρηση των οικογενειακών δεσμών τους είναι μόνο μερικά από αυτά.

Δεδομένου ότι η αναπηρία και χρόνια πάθηση αποτελεί κατάσταση αλλά και αιτία διάκρισης που εμφανίζεται σε κάθε ευάλωτη ομάδα πληθυσμού (π.χ. ασυνόδευτοι ανήλικοι με αναπηρία, έγκυοι με αναπηρία κ.α.) και λαμβάνοντας υπόψη τις παρακάτω επιταγές/απαιτήσεις, όπως:

- την παρ. 6 του Άρθρου 21 του Συντάγματος της χώρας, σύμφωνα με την οποία «τα άτομα με αναπηρίες έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν μέτρων που εξασφαλίζουν την αυτονομία, την επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας»,

- τις παρ. 1 και 2 του Άρθρου 5Α του Συντάγματος της χώρας, σύμφωνα με τις οποίες: «Καθένας έχει δικαίωμα στην πληροφόρηση, όπως νόμος ορίζει.....» και «Καθένας έχει δικαίωμα συμμετοχής στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Η διευκόλυνση της πρόσβασης στις πληροφορίες που διακινούνται ηλεκτρονικά, καθώς και της παραγωγής, ανταλλαγής και διάδοσής τους αποτελεί υποχρέωση του Κράτους....»,

- τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, την οποία η χώρα μας μαζί με το προαιρετικό πρωτόκολλό της επικύρωσε με τον μέσω του Ν.4074/2012 (ΦΕΚ 88 Α΄/11.04.2012), και ως εκ τούτου οφείλει να θέσει σε εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο, με έμφαση στα παρακάτω άρθρα:

- άρθρο 11 «Καταστάσεις κινδύνου και έκτακτων ανθρωπιστικών αναγκών» στο οποίο αναφέρεται το εξής: «Τα Συμβαλλόμενα Κράτη λαμβάνουν, σύμφωνα με τις υποχρεώσεις τους βάσει του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένου και του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και του διεθνούς δικαίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όλα τα απαιτούμενα μέτρα προκειμένου να διασφαλίζουν την προστασία και ασφάλεια των ατόμων με αναπηρίες σε καταστάσεις κινδύνου, συμπεριλαμβανομένων και των καταστάσεων ενόπλων συγκρούσεων, έκτακτων ανθρωπιστικών αναγκών και των περιστατικών φυσικών καταστροφών».

- άρθρο 9 «Προσβασιμότητα» στο οποίο αναφέρεται το εξής: «Προκειμένου να επιτρέψουν στα άτομα με αναπηρίες να ζουν ανεξάρτητα και να συμμετέχουν πλήρως σε όλες τις πτυχές της ζωής, τα Συμβαλλόμενα Κράτη λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα προκειμένου να διασφαλίζουν στα άτομα με αναπηρίες την πρόσβαση, σε ίση βάση με τους άλλους, στο φυσικό περιβάλλον, τα μέσα μεταφοράς, την πληροφορία και τις επικοινωνίες, συμπεριλαμβανομένων και των τεχνολογιών και συστημάτων πληροφορίας και επικοινωνιών και σε άλλες εγκαταστάσεις και υπηρεσίες που είναι ανοικτές ή παρέχονται στο κοινό, τόσο στις αστικές όσο και στις αγροτικές περιοχές...»,

- τις παρ. 7 και 8 του άρθρου 4 του Ν. 3979/2011 «Για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και λοιπές διατάξεις» (ΦΕΚ 138 Α'/16.06.2011)7, σύμφωνα με τις οποίες: «Οι φορείς του δημόσιου τομέα διαμορφώνουν την πληροφόρηση και επικοινωνία και εν γένει τις υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης κατά τρόπο, ώστε αυτές να είναι φιλικές προς τον χρήστη, να διασφαλίζουν και να ενισχύουν την ισότητα ως προς την πρόσβαση σε πληροφορίες και υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και να λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες πρόσβασης ορισμένων ομάδων ή ατόμων και ιδίως των ατόμων με αναπηρία» και «Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και η διαμόρφωση και προμήθεια των αντίστοιχων πληροφοριακών και επικοινωνιακών συστημάτων και υπηρεσιών πρέπει να γίνεται με γνώμονα τη διασφάλιση της ηλεκτρονικής προσβασιμότητας σε άτομα με αναπηρίες και τη δυνατότητα αξιοποίησης των σχετικών υπηρεσιών από αυτά»,
- την ΥΑΠ/Φ.40.4/1/989 «Κύρωση Πλαισίου Παροχής Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης», όπου στο Παράρτημα Ι (στην ενότητα 7 «Προσβασιμότητα», ΚΥ. 49 -Βλ. επίσης ΚΠ.27) ορίζεται ότι οι δημόσιοι διαδικτυακοί τόποι πρέπει να συμμορφώνονται με το πρότυπο «Οδηγίες για την Προσβασιμότητα του Περιεχομένου του Ιστού» (WCAG) έκδοση 2.0, το οποίο αποτελεί το de facto πρότυπο ηλεκτρονικής προσβασιμότητας,

- το άρθρο 7 του Κανονισμού (ΕΕ) 1303/2013 «περί καθορισμού κοινών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ταμείο Συνοχής, το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας και περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ταμείο Συνοχής και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1083/2006», σύμφωνα με το οποίο: «[....}Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα για να αποτρέψουν κάθε διάκριση εξαιτίας του φύλου, της φυλής ή της εθνοτικής καταγωγής, της θρησκείας ή των πεποιθήσεων, αναπηρίας, της ηλικίας ή του γενετήσιου προσανατολισμού κατά την εκπόνηση και υλοποίηση των προγραμμάτων. Ειδικότερα, η προσβασιμότητα για τα άτομα με αναπηρίες λαμβάνεται υπόψη σε όλα τα στάδια της προετοιμασίας και της εφαρμογής των προγραμμάτων [..]»,

-το άρθρο 15 «Προγράμματα Διερμηνείας στη νοηματική γλώσσα» του Νόμου 3106/2003 στο οποίο αναφέρεται το εξής: «Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομιών και Υγείας και Πρόνοιας μπορεί να ανατίθεται στην Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδος η εκπόνηση και εφαρμογή προγραμμάτων για την παροχή διερμηνείας νοηματικής γλώσσας σε κωφά άτομα, για την κάλυψη της επικοινωνίας αυτών των ατόμων με δημόσιες, δικαστικές και άλλες αρχές [...]»,

η Ε.Σ.Α.μεΑ. υποστηρίζει ότι στο εν λόγω Σχέδιο Νόμου πρέπει να ενσωματωθεί οριζόντια η διάσταση της αναπηρίας, και προτείνει τα εξής:

Μέρος Πρώτο – Κεφάλαιο Α΄

α) Στο Άρθρο 1 «Ίδρυση-Αποστολή-Συγκρότηση»:

- όπως ενσωματωθεί παράγραφος ως ακολούθως: «Οι παρεχόμενες υπηρεσίες της Κεντρικής Υπηρεσίας Ασύλου και των Περιφερειακών Υπηρεσιών αυτής (κτιριακές εγκαταστάσεις, ηλεκτρονικές εφαρμογές, ενημερωτικό και άλλο υλικό κ.λπ.) οφείλουν να είναι πλήρως προσβάσιμες σε πρόσφυγες και εργαζόμενους με αναπηρία».

- το εδάφιο γ) της παρ. 4 να συμπληρωθεί/διαμορφωθεί ως ακολούθως (βλ. με έντονη γραμματοσειρά): «γ) Τμήμα Συντονισμού: Συντονίζει τις ενέργειες των Περιφερειακών Γραφείων Ασύλου και οργανώνει, συντονίζει και εποπτεύει τα Κινητά Κλιμάκια Ασύλου. Μεριμνά για την επικοινωνία και συνεργασία με τις Περιφερειακές Υπηρεσίες της υπηρεσίας Υποδοχής και Ταυτοποίησης και με άλλες υπηρεσίες του Δημοσίου, με ανεξάρτητες αρχές, καθώς και με φορείς της κοινωνίας των πολιτών και νομικά πρόσωπα, τηρεί καταλόγους πιστοποιημένων φορέων, διερμηνέων καθώς και των δικηγόρων που παρέχουν νομική συνδρομή στους αιτούντες νομική προστασία. Για την κάλυψη της παροχής διερμηνείας σε κωφούς ή βαρήκοους πρόσφυγες, θα υπογραφεί προγραμματική σύμβαση με την Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδος βάσει του Νόμου 3016/2003 [...]».

- το εδάφιο στ) της παρ. 4 να συμπληρωθεί/διαμορφωθεί ως ακολούθως (βλ. με έντονη γραμματοσειρά): «Μεριμνά για την οργάνωση της εκπαίδευσης και διαρκούς επιμόρφωσης του προσωπικού της υπηρεσίας, για τη διασφάλιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών από τις Περιφερειακές Υπηρεσίες Ασύλου καθώς και την αξιολόγηση της ποιότητας των αποφάσεων διεθνούς προστασίας του α' βαθμού. Το Τμήμα συνεργάζεται με την Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία προκειμένου να διασφαλίζεται η εκπαίδευση του προσωπικού σε ζητήματα προσφύγων με αναπηρία. [...].

β) Στο Άρθρο 4 «Αρχή Προσφυγών-Ίδρυση-Αποστολή»:

- όπως ενσωματωθεί παράγραφος ως ακολούθως: «Οι παρεχόμενες υπηρεσίες της Αρχής Προσφυγών και των Παραρτημάτων αυτής (κτιριακές εγκαταστάσεις, ηλεκτρονικές εφαρμογές, ενημερωτικό και άλλο υλικό κ.λπ.) οφείλουν να είναι πλήρως προσβάσιμες σε πρόσφυγες και εργαζόμενους με αναπηρία».

γ) Στο Άρθρο 5 «Αρχή Προσφυγών-Συγκρότηση-Στελέχωση-Λειτουργία»:

- η παρ. 9 να συμπληρωθεί/διαμορφωθεί ως ακολούθως (βλ. με έντονη γραμματοσειρά): «Η πλήρωση των θέσεων διενεργείται μετά από δημόσια πρόσκλησης ενδιαφέροντος [...] Για τις ανάγκες της Αρχής Προσφυγών μπορεί να συνάπτονται συμβάσεις παροχής υπηρεσιών με διερμηνείς κατά τις κείμενες διατάξεις, οι οποίοι διαθέτουν τα απαραίτητα προσόντα και επιλέγονται από σχετικό κατάλογο που καταρτίζει η Κεντρική Διοικητική Υπηρεσία, σύμφωνα με τον Κανονισμό Λειτουργίας της Αρχής. Για την κάλυψη της παροχής διερμηνείας σε κωφούς ή βαρήκοους πρόσφυγες, θα υπογραφεί προγραμματική σύμβαση με την Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδος βάσει του Νόμου 3016/2003 [...]».

Μέρος Πρώτο – Κεφάλαιο Β΄

α) Στο Άρθρο 8 «Ίδρυση-Αποστολή-Διάρθρωση»:

- το εδάφιο β) της παρ. 3 όπως συμπληρωθεί/διαμορφωθεί ως ακολούθως (βλ. με έντονη γραμματοσειρά): «β) Τμήμα Συντονισμού το οποίο [...] μεριμνά για την επικοινωνία και συνεργασία με την Υπηρεσία Ασύλου και με άλλες υπηρεσίες του Δημοσίου, με ανεξάρτητες αρχές καθώς και με φορείς της κοινωνίας των πολιτών, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία, και νομικά πρόσωπα, τηρεί καταλόγους πιστοποιημένων φορέων της κοινωνίας των πολιτών και διερμηνέων. Για την κάλυψη της παροχής διερμηνείας σε κωφούς ή βαρήκοους πρόσφυγες, θα υπογραφεί προγραμματική σύμβαση με την Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδος βάσει του Νόμου 3016/2003 [...]».

- το εδάφιο στ) της παρ.3 όπως συμπληρωθεί/διαμορφωθεί ως ακολούθως (βλ. με έντονη γραμματοσειρά): «στ) Τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού [...]. Επίσης, μεριμνά για την οργάνωση της εκπαίδευσης, μετεκπαίδευσης και διαρκούς επιμόρφωσής του ως άνω προσωπικού, συνεργαζόμενο με την Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία με στόχο τη διασφάλιση της εκπαίδευσης του προσωπικού σε ζητήματα προσφύγων με αναπηρία, καθώς και για τη διασφάλιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών [...]»

- στην παρ. 4 όπως ενσωματωθεί παράγραφος ως ακολούθως: «Οι παρεχόμενες υπηρεσίες των Περιφερειακών Υπηρεσιών της Υπηρεσίας Υποδοχής και Ταυτοποίησης (κτιριακές εγκαταστάσεις, ηλεκτρονικές εφαρμογές, ενημερωτικό και άλλο υλικό κ.λπ.) οφείλουν να είναι πλήρως προσβάσιμες σε πρόσφυγες και εργαζόμενους με αναπηρία».

β) Στο Άρθρο 14 «Καθεστώς παραμονής και Διαδικασίες στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης και στις Κινητές Μονάδες»:

- και δη στο εδάφιο β της παρ. 8 η φράση «τα άτομα που έχουν αναπηρία ή πάσχουν από ανίατη ή σοβαρή ασθένεια» να τροποποιηθεί ως ακολούθως (βλ. με έντονη γραμματοσειρά): «τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις»

Μέρος Δεύτερο – Κεφάλαιο Α

α) Στην παρ. 2 του άρθρου 27 «Συγκρότηση και αρμοδιότητες Διεύθυνσης Υποδοχής» προτείνεται στην Διεύθυνση Υποδοχής η σύσταση Τμήματος αποκλειστικά και μόνο για την προστασία αιτούντων με αναπηρία διεθνούς προστασίας, λόγω της ιδιαιτερότητας των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν σε σχέση με τις υπόλοιπες ευπαθείς ομάδες προσφύγων αιτούντων άσυλο.

Τέλος, η Ε.Σ.Α.μεΑ. επιθυμεί τη σύναψη Προγραμματικής Σύμβασης Συμφωνίας με τη Γενική Γραμματεία Μεταναστευτικής Πολιτικής και τη Γενική Γραμματεία Υποδοχής με στόχο τόσο την καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση των προσφύγων και μεταναστών με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών αυτών όσο και της επικοινωνίας τους με τις αναπηρικές οργανώσεις του αναπηρικού κινήματος.

Παραμένοντας στη διάθεσή σας για κάθε περαιτέρω διευκρίνιση και ελπίζοντας στη θετική ανταπόκρισή σας.

Με εκτίμηση,

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

Ι. ΒΑΡΔΑΚΑΣΤΑΝΗΣ

Ο ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

ΧΡ. ΝΑΣΤΑΣ