""Άλλη μια ευκαιρία χαμένη για την αποασυλοποίηση στην ΕΕ" "

Στις 15 Ιουνίου 2015, στο πλαίσιο της Λετονικής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, φορείς χάραξης πολιτικής και εμπειρογνώμονες συγκεντρώθηκαν στην πρωτεύουσα Ρίγα για να συζητήσουν σχετικά με την αποϊδρυματοποίηση. Με την ευκαιρία αυτής της εκδήλωσης, η Ευρωπαϊκή Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για τη μετάβαση από την ιδρυματική φροντίδα στη φροντίδα στην κοινότητα (EEG) θέλει να υπενθυμίσει τη σημασία της προώθησης της αποασυλοποίησης σε όλες τις ευρωπαϊκές πολιτικές και τα χρηματοδοτικά μέσα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε πρόσφατα, μέσα στο 2015, συστάσεις- Οδηγίες ανά χώρα, σχετικά με το πώς θα επιτευχθούν καλύτερα οι στόχοι της Στρατηγικής για την Ευρώπη 2020 και του Συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης, χωρίς να περιλαμβάνει το θέμα της αποασυλοποίησης: πρόκειται για μια ακόμη χαμένη ευκαιρία για την Ευρώπη.

Είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι οι πολιτικές της ΕΕ και των χρηματοδοτικών μέσων συμβάλλουν πραγματικά στην απόλαυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, των ηλικιωμένων, των παιδιών, των ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας και των αστέγων, οι οποίοι έχουν το δικαίωμα να ζουν ανεξάρτητα και εντός της κοινωνίας, και να έχουν τις ίδιες επιλογές με όλους. Δεν θα πρέπει να περιορίζονται σε ιδρυματική φροντίδα επειδή δεν υπάρχουν άλλες διαθέσιμες επιλογές. Ομοίως, οι πολιτικές της ΕΕ πρέπει να κάνουν μια απτή συνεισφορά στην απόλαυση των δικαιωμάτων του παιδιού. Οι Κατευθυντήριες γραμμές των Ηνωμένων Εθνών για την Εναλλακτική Φροντίδα Παιδιών υπογραμμίζουν ότι η φτώχεια δεν πρέπει να αποτελεί λόγο για τον διαχωρισμό των παιδιών που προέρχονται από οικογένειες και αυτών που βρίσκονται υπό εναλλακτική φροντίδα: και η τοποθέτηση σε ίδρυμα θα πρέπει πάντα να είναι η τελευταία επιλογή. Αυτό απέχει πολύ από την πραγματικότητα σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ - αλλά οι πολιτικές της ΕΕ και τα ταμεία, εφόσον χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, μπορεί να βοηθήσουν να έρθει μια τέτοια μετατροπή. Η EEG θεωρεί ότι οι φετινές συστάσεις ανά χώρα ήταν μια χαμένη ευκαιρία για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να χρησιμοποιήσει το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο για την προώθηση μιας τέτοιας διαδικασίας.

Πέρυσι, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Jean-Claude Juncker δήλωσε την πρόθεσή του για «Η Ευρώπη να αποκτήσει 3Α για την κοινωνική φροντίδα, όπως και στα χρηματοπιστωτικά και οικονομικά θέματα». Η EEG ανέμενε αυτό το Εξάμηνο την εξισορρόπηση της οικονομικής εστίασης ώστε να δωθεί περισσότερη προσοχή δίνεται στα κοινωνικά ζητήματα και ειδικότερα, στη μετάβαση από την ιδρυματική στη φροντίδα στην κοινότητα. Αντιμετωπίζοντας την ευρεία επικράτηση της ιδρυματοποίησης στην Ευρώπη και προωθώντας τη μετάβαση προς την κοινοτική φροντίδα αποτελεί σημαντικό βήμα προς την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, τις δεσμεύσεις της για τα ανθρώπινα δικαιώματα και της βελτίωσης της ποιότητας ζωής εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών.

Προσφάτως, τον Δεκέμβριο του 2014, η Επίτροπος της ΕΕ για την Περιφερειακή Πολιτική, Corina Creţu, δήλωσε ότι «δεν υπάρχει εναλλακτική λύση για τη μετάβαση από την ιδρυματική στην κοινοτική φροντίδα». Επρόκειτο για μια σημαντική απογοήτευση η έλλειψη αναφοράς σε αυτό το θέμα στις Οδηγίες του 2015. Αυτό θα μπορούσε κατά λάθος να δώσει την εντύπωση ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έχει δεσμευτεί, ενώ στην πραγματικότητα υποστηρίζει ενεργά τη χρήση των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών ταμείων και του Ταμείου Επενδύσεων για το κλείσιμο παρωχημένων θεσμών και επένδυσης στη φροντίδα στην κοινότητα.

Σύμφωνα με τον Jan Jařab, Περιφερειακό Αντιπρόσωπο για την Ευρώπη της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, η ΕΕ έχει πλέον καταστεί συμβαλλόμενο μέρος για τα ανθρώπινα δικαιώματα: «Θα ήταν επιθυμητό να δείξουμε ότι η ΕΕ δεν αντιμετωπίζει την επικύρωση της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία ως μια απλή τυπική πράξη, αλλά ως σημείο εκκίνησης μιας νέας δυναμικής ανάπτυξης με στόχο την πλήρη ένταξη των ατόμων με αναπηρία, η οποία πρέπει να αντανακλάται στις πολιτικές της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου».

Ο Luk Zelderloo, Γενικός Γραμματέας του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Παρόχων Υπηρεσιών σε Άτομα με Αναπηρία (EASPD) και συμπρόεδρος του EEG, εξέφρασε επίσης την ανησυχία του για τα αποτελέσματα των Οδηγιών, προσθέτοντας ότι «παρέχοντας υποστήριξη που επιτρέπει στους ανθρώπους να συμμετέχουν στην κοινωνία και απολαμβάνουν τη ζωή στην κοινότητα απαιτεί εγκάρσιες τομές, και ως εκ τούτου θα πρέπει να αντιμετωπισθούν με την ένταξη αυτών των κατευθύνσεων στις Οδηγίες».