Ο Ι. Βαρδακαστάνης στον EU Observer για τις επιπτώσεις της κρίσης στα ΑμεΑ

Στο περιοδικό EU Observer μίλησε ο πρόεδρος της ΕΣΑμεΑ και του EDF (European Disability Forum) Ιωάννης Βαρδακαστάνης, για τα μέτρα λιτότητας στην Ελλάδα και πώς αυτά επηρεάζουν τη ζωή των ατόμων με αναπηρία. Μεταξύ άλλων σημείωσε ότι «Η κατάσταση των ατόμων με αναπηρία στην Ελλάδα έχει επιδεινωθεί πάρα πολύ εξαιτίας της κρίσης. Ακόμη και κατά τη διάρκεια της ευημερίας, τα άτομα με αναπηρία είναι οι πρώτοι που θα απολυθούν και οι τελευταίοι που θα προσληφθούν. Έτσι, σε μια κρίση, είναι οι πρώτοι που απολύονται και φυσικά αυτοί που δεν προσλαμβάνονται πουθενά».

Επίσης επισήμανε τον «τεράστιο αντίκτυπο» των περικοπών του προϋπολογισμού στην εκπαίδευση και την κατάρτιση για τα άτομα με αναπηρία, τονίζοντας ότι μια από τις αρνητικές επιπτώσεις που όμως δεν δημοσιοποιείται είναι ότι λόγω της υποχρηματοδότησης δεν υπάρχουν πλέον πόροι για τη στήριξη των ατόμων με νοητική αναπηρία στην κοινότητα και έτσι τα άτομα αυτά γυρνούν στα ψυχιατρικά νοσοκομεία.

Ακολουθεί το μεταφρασμένο κείμενο του ρεπορτάζ.

Τα άτομα με αναπηρία που ούτως ή άλλως βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας εξαιτίας της διάκρισης που υφίστανται καθημερινά, βρίσκονται μεταξύ αυτών που πλήττονται περισσότερο από το κύμα των μέτρων λιτότητας που η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει σε εφαρμογή σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Καθώς οι κυβερνήσεις επιδιώκουν να μειώσουν το δημοσιονομικό τους έλλειμμα, οι κοινωνικές υπηρεσίες και εν γένει οι ενισχύσεις - που κάνουν πιο εύκολη μια δύσκολη ζωή ή σε μερικές περιπτώσεις απλά πιο υποφερτή - έχουν μειωθεί δραματικά.

Μια μελέτη που καταρτίστηκε από το Ευρωπαϊκό Φόρουμ των Ατόμων με Αναπηρία (EDF) κατέδειξε ότι τα άτομα με αναπηρία αισθάνονται τις επιπτώσεις από τα μέτρα λιτότητας που σαρώνουν την Ευρώπη με διάφορους τρόπους. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται οι περικοπές στα επιδόματα αναπηρίας, η επανεκτίμηση του βαθμού αναπηρίας και η μείωση των υπηρεσιών για τα άτομα με αναπηρία.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, πάνω από 400.000 άτομα με αναπηρία, πρόκειται να υποστούν τις αρνητικές συνέπειες της απόφασης για περιορισμό του επιδόματος ανεργίας και υποστήριξης για ένα έτος. Στην Ολλανδία, έχει μειωθεί κατά 90% ο αριθμός των ατόμων στα οποία χορηγούνται επιδόματα για την κάλυψη συγκεκριμένων αναγκών, μεταξύ των οποίων είναι και η κατ' οίκον φροντίδα. Στην Ισπανία, η απόφαση για μείωση της υποστηριζόμενης απασχόλησης για τα άτομα με νοητική αναπηρία μπορεί να οδηγήσει μέχρι και σε απώλεια 12.000 θέσεων εργασίας.

Σε χώρες όπως το Βέλγιο, η Ελλάδα, η Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, υπήρξε μια προσπάθεια για πάταξη των «μαϊμούδων» αναπήρων. Η δημόσια όμως αυτή συζήτηση, αν και υπεραπλουστευμένα παρουσιασμένη μέσα από τα πρωτοσέλιδα των tabloids, τείνει να ενισχύσει την προκατάληψη απέναντι στα άτομα με αναπηρία. Εν τω μεταξύ, πίσω από αυτήν την αρκετά επιφανειακή συζήτηση υποβόσκει το γεγονός ότι αλλάζοντας τα κριτήρια επιλεξιμότητας μειώνεις τον αριθμό των ατόμων με αναπηρία που δικαιούνται επιδόματα, επιτυγχάνοντας με αυτόν τον τρόπο τον πραγματικό στόχο που δεν είναι άλλος από τον περιορισμό των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού.

Με λίγα λόγια, τα άτομα με αναπηρία σε ολόκληρη την Ευρώπη διαπιστώνουν πως αυτά που τα τελευταία έτη κερδήθηκαν - κοινωνική ένταξη, συμμετοχή σε νομοθετικές συζητήσεις, ευαισθητοποίηση - κινδυνεύουν να εξαφανιστούν λόγων των αρνητικών επιπτώσεων της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης, η οποία άρχισε να κάνει αισθητή την παρουσία της τα τελευταία περίπου 3 χρόνια. Πίσω όμως από τους αριθμούς, έχουν έρθει τα πάνω κάτω στις ζωές των ανθρώπων.

«Δεν υπάρχει κανένα περιθώριο για αισιοδοξία»

«Δεν φαίνεται να υπάρχει κανένα περιθώριο για αισιοδοξία. Μπορείτε να καταλάβετε τους ανθρώπους που σκοπεύουν να αυτοκτονήσουν. Πρέπει να είσαι δυνατός και ετοιμοπόλεμος, διαφορετικά θα φτάσεις στη μανιοκατάθλιψη», τονίζει ο John Evans, χρήστης αναπηρικού αμαξιδίου με σοβαρή αναπηρία που χρειάζεται μόνιμο βοηθό.

Στην πατρίδα του, το Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν κοπεί παροχές, ενώ με το νέο πιο αυστηρό σύστημα αξιολόγησης της αναπηρίας αναμένεται πολλά άτομα με αναπηρία να μην πληρούν πλέον τα κριτήρια και ως εκ τούτου να μη δικαιούνται επιδόματα και παροχές. Εν τω μεταξύ, το Ανεξάρτητο Ταμείο Διαβίωσης, το οποίο βοηθά τον κ. Evans και άλλα 21.000 άτομα με σοβαρές αναπηρίες να διαβιούν στο σπίτι και όχι σε ιδρύματα κοινωνικής μέριμνας, πρόκειται να κλείσει το 2015.

«Δεν θέλω να σκεφτώ ποια θα είναι η κατάσταση σε πέντε χρόνια, επειδή το σενάριο είναι πραγματικά πολύ τρομακτικό», λέει ο κ. Evans, ο οποίος είναι ενεργός ακτιβιστής για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Συνέδρια και εκδηλώσεις που ασχολούνται με το θέμα αυτό είναι γεμάτα από ανθρώπους που όχι απλώς ανησυχούν για τις περικοπές, αλλά είναι τρομοκρατημένοι, σημειώνει.

Δυσκολίες αισθητές σε ολόκληρη την Ευρώπη.

«Η κατάσταση των ατόμων με αναπηρία στην Ελλάδα έχει επιδεινωθεί πάρα πολύ εξαιτίας της κρίσης», λέει ο Ιωάννης Βαρδακαστάνης, ένας διακεκριμένος ακτιβιστής για την αναπηρία που ζει σ' αυτή τη ταραγμένη χώρα της ευρωζώνης, η οποία εφαρμόζει σκληρά μέτρα λιτότητας ως αντάλλαγμα για διεθνή βοήθεια.

Ο κ. Βαρδακαστάνης, ο οποίος είναι τυφλός, λέει ότι τα άτομα με αναπηρία έχουν πληγεί από την κυβέρνηση λόγω τόσο των περικοπών σε συντάξεις και μισθούς όσο και από τη μείωση των δυνατοτήτων απασχόλησης. «Ακόμη και κατά τη διάρκεια της ευημερίας, τα άτομα με αναπηρία είναι οι πρώτοι που θα απολυθούν και οι τελευταίοι που θα προσληφθούν. Έτσι, σε μια κρίση, είναι οι πρώτοι που απολύονται και φυσικά αυτοί που δεν προσλαμβάνονται πουθενά».

Επίσης επισημαίνει, τον «τεράστιο αντίκτυπο» των περικοπών του προϋπολογισμού στην εκπαίδευση και την κατάρτιση για τα άτομα με αναπηρία, τονίζοντας ότι μια από τις αρνητικές επιπτώσεις που όμως δεν δημοσιοποιείται είναι ότι λόγω της υποχρηματοδότησης δεν υπάρχουν πλέον πόροι για τη στήριξη των ατόμων με νοητική αναπηρία στην κοινότητα και έτσι τα άτομα αυτά γυρνούν στα ψυχιατρικά νοσοκομεία.

«Περικοπές σε όλα τα επίπεδα»
Η Siobhan Kane, από την Inclusion Ireland, την εθνική οργάνωση για τα άτομα με νοητική αναπηρία, επίσης επισημαίνει τις επιπτώσεις της πολιτικής των περικοπών στη χώρα της, μια άλλη χώρα στη ζώνη του ευρώ που έχει ήδη ενταχθεί στο μηχανισμό διάσωσης.

«Τα πιο σημαντικά νομοθετήματα ήταν τα πρώτα πράγματα που μπήκαν στο αρχείο όταν δυσκόλεψαν τα πράγματα το 2008», τονίζει, αναφερόμενη στην Εθνική Στρατηγική για την Αναπηρία που σχεδιάστηκε για να ενισχύσει την ένταξη και την κοινωνική συμμετοχή και η οποία ξεκίνησε το 2004.

Από το 2008 τα επιδόματα αναπηρίας έχουν μειωθεί κατά σχεδόν 900 ευρώ το χρόνο. Επίσης έχουν κοπεί τα επιδόματα για τους φροντιστές. Και οι υπηρεσίες που ήταν προηγουμένως δωρεάν - όπως η «ανάπαυση», ένα διάλλειμα μιας ημέρας στους κουρασμένος συγγενείς από τη φροντίδα των αγαπημένων τους ατόμων, δεν υπάρχουν πια. «Οι περικοπές σημειώθηκαν σε όλους τους τομείς», σημειώνει ο Kane.

Η μικρή Λετονία, εν τω μεταξύ, θεωρείται από κάποιους ως το χαρακτηριστικό παράδειγμα που ίσως επιτύχει τη δημοσιονομική προσαρμογή στο 16% του ΑΕΠ, μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008, η οποία έβαλε τέλος στη μέχρι τότε ανθηρή οικονομία της. Αλλά οι κοινωνικές επιπτώσεις αυτού που ονομάζεται ένα από τα πιο σκληρά προγράμματα λιτότητας παγκοσμίως είναι μεγάλες.

Η Gunta Anca, πρόεδρος της Sustento, μιας ένωσης - ομπρέλα για την αναπηρία στη χώρα αυτή, λέει ότι «οι άνθρωποι εξακολουθούν να αισθάνονται ότι τα πράγματα πηγαίνουν συνεχώς όλο και πιο πολύ προς τα κάτω και αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα άτομα με αναπηρία».

Οι κυβερνήσεις σώζουν εαυτούς

Το ποσοστό της ανεργίας, το οποίο έφτασε πέρυσι στο κορυφαίο του σημείο, στο 21%, σημαίνει ότι είναι «σχεδόν αδύνατο» για τα άτομα με αναπηρία να βρουν δουλειά στη Λετονία, ενώ το χάνει τη θέση εργασίας του ένα άτομο με αναπηρία σημαίνει απώλεια όλων των εσόδων του, καθώς δεν υπάρχουν επιδόματα αναπηρίας, σε αντίθεση με πολλές άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Επιπλέον, η κ. Anca σημειώνει, ότι ο αριθμός των ατόμων με αναπηρία στη χώρα έχει σημειώσει μεγάλη αύξηση τα τελευταία δύο χρόνια, επειδή οι άνθρωποι δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στα αυξανόμενα κόστη της υγειονομικής περίθαλψης και έτσι η ασθένεια μετατρέπεται σε αναπηρία. Επιπρόσθετα, ο τεχνικός εξοπλισμός παραμένει είδος εν ανεπάρκεια. Μπορεί να χρειαστεί ένα χρόνος για να πάρει κάποιος ένα αμαξίδιο.

Στόχος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία ενόψει της 3ης Δεκέμβρη, Παγκόσμιας Ημέρας των Ατόμων με Αναπηρία, είναι η ευαισθητοποίηση για τις αρνητικές επιπτώσεις που έχουν στα άτομα με αναπηρία ολόκληρης της Ευρώπης οι περικοπές των κρατικών δαπανών.

Ο κ. Evans, ο οποίος συμμετέχει σε εκστρατείες του Φόρουμ, αναφέρει: «Γνωρίζουμε ότι η κρίση του χρέους πρέπει να αντιμετωπιστεί, αλλά δεν φαίνεται να υπάρχει καμία αξιολόγηση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων που αυτές οι περικοπές θα έχουν στην ποιότητα της ζωής των ατόμων με αναπηρία στο μέλλον».

«Οι κυβερνήσεις διέσωσαν τις τράπεζες και τώρα προσπαθούν να σώσουν τους εαυτούς τους. Εμείς δεν ευθυνόμαστε για αυτή την κατάσταση».