~~~~~~~~~~~~~~ *** Σημειωσεις *** ~~~~~~~~~~~~~~ 1. Οταν μεσα στο κειμενο περιλαμβανονται παραπομπες με αριθμους σελιδων (π.χ. «βλεπε στη σελιδα 16»), αυτες αφορουν στη σελιδες του πρωτοτυπου εντυπου (βλ. μορφη Word και PDF). 2. Στο παρον περιλαμβανονται πληροφοριες σε σχεση με τη σελιδοποιηση του εγγραφου στην πρωτοτυπη εντυπη μορφη του. Οι αριθμοι της πρωτοτυπης σελιδοποιησης ειναι αναμεσα σε ~~~~, π.χ. «~~~~σελιδα 20~~~~». 3. Στο παρον περιλαμβανονται πληροφοριες σε σχεση με τη δομη του εγγραφου. Με ετικετες σε [ ], δηλ. μεσα σε αγκυλες, επισημαινεται η εναρξη καθε κεφαλαιου (με τη σημανση *** ΚΕΦΑΛΑΙΟ ***), ενοτητας (π.χ. «[Ενοτητα] 5.1») και υποενοτητας (π.χ. «[Υποενοτητα] 5.1.2»). 4.Τυχον υποσημειωσεις που περιλαμβανονται στην πρωτοτυπη εντυπη εκδοση, θα τις συναντησετε εδω μονο ως παραπομπες μεσα στο κειμενο και συγκεκριμενα σε [ ], δηλ. μεσα σε αγκυλες, π.χ. «[βλ. υποσημειωση 3]». Το περιεχομενο των υποσημειωσεων εχει μεταφερθει στο τελος, οπου ειναι ολες μαζι συγκεντρωμενες, κατα αυξοντα αριθμο. ~~~~~~~~~~~~~~ *** Εξωφυλλο *** ~~~~~~~~~~~~~~ Ε.Σ.Α.μεΑ. Οδηγος ενημερωσης/ευαισθητοποιησης εργοδοτικων φορεων και επιχειρησεων για θεματα σχετιζομενα με την απασχοληση των ατομων με αναπηρια και χρονιες παθησεις ΥΠΟΕΡΓΟ 2 «ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΥΠΟΕΡΓΟΥ 1» στο πλαισιο της Πραξης «Ολοκληρωμενη Υπηρεσια Καταπολεμησης των Διακρισεων και Προωθησης της Κοινωνικης Ενταξης των Ατομων με Αναπηρια, των Ατομων με Χρονιες Παθησεις και των Οικογενειων τους που Διαβιουν στην Περιφερεια της Κεντρικης Μακεδονιας» με κωδικο ΟΠΣ (MIS) 5011444 [Λογοτυπο] (αριστερα) Σημαια Ευρωπαικη Ενωση Ευρωπαικο Κοινωνικο Ταμειο (κεντρο) Περιφερεια Κεντρικης Μακεδονια Ειδικη Υπηρεσια Διαχειρισης Ε.Π. Περιφερειας Κεντρικης Μακεδονιας (δεξια) ΕΣΠΑ 2014-2020 αναπτυξη-εργασια-αλληλεγγυη (κατω) Με τη συγχρηματοδοτηση της Ελλαδας και της Ευρωπαικης Ενωσης [Τελος λογοτυπου] ~~~~~~~~~~~~~~ *** Εσωφυλλο*** ~~~~~~~~~~~~~~ Εκδοση: Εθνικη Συνομοσπονδια Ατομων με Αναπηρια (Ε.Σ.Α.μεΑ.) Κεντρικα γραφεια: Ελ. Βενιζελου 236, T.Κ. 163 41, Ηλιουπολη Τηλ. 210 9949837, Fax 210 5238967, e-mail: esaea@otenet.gr, Ιστοσελιδα: www.esamea.gr Αθηνα, 2020 Ο παρων Οδηγος υλοποιηθηκε απο το Κεντρο Ευρωπαικου Συνταγματικου Δικαιου – Ιδρυμα Θεμιστοκλη & Δημητρη Τσατσου (ΚΕΣΔ) Η παρουσα εκδοση συγχρηματοδοτηθηκε απο την Ελλαδα και απο την Ευρωπαικη Ενωση (Ευρωπαικο Κοινωνικο ταμειο) στο πλαισιο της Πραξης «ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΤΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ, ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΧΡΟΝΙΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΤΟΥΣ ΠΟΥ ΔΙΑΒΙΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» που εντασσεται στο Επιχειρησιακο Προγραμμα «ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 2014-2020», Αξονα προτεραιοτητας: ΑΞ9Β – Προωθηση της κοινωνικης ενταξης και καταπολεμηση της φτωχειας – ΕΚΤ, Επενδυτικη προτεραιοτητα: 9iii Καταπολεμηση καθε μορφης διακρισεων και προωθησης των ισων ευκαιριων και Ειδικο στοχο: 9iii1 Περιορισμος των διακρισεων που υφιστανται οι ευπαθεις ομαδες πληθυσμου στην εκπαιδευτικη διαδικασια και στην καθημερινη τους διαβιωση. Επιμελεια βιβλιου - Εκτυπωση: Κοι.Σ.Π.Ε. ΑΘΗΝΩΝ «Η ΕΙΚΟΝΑ» Μεσογειων 154, Αθηνα 11527 τηλ.: 210 7473951, fax: 210 7474072 e-mail: koispeeikona@outlook.com.gr Παραγωγη Εκδοσης Απλου Κειμενου TXT (simple text): ΙΝFALIA PC ΒΕΠΕ Θεσσαλονικης (κτιριο Γ2), Πυλαια 55535 τηλ.: 2310 365180, e-mail: info@infalia.com Ιστοσελιδα: www.infalia.com ~~~~~~~~~~~~~~ *** Περιεχομενα *** ~~~~~~~~~~~~~~ Προλογος {σελιδα 2} 1. Εισαγωγη {σελιδα 3} 2. Ορισμος των ατομων με αναπηρια {σελιδα 4} 3. Το δικαιωμα των ατομων με αναπηρια στην εργασια {σελιδα 5} 4. Υποχρεωσεις εργοδοτων {σελιδα 5} 5. Τα κυριοτερα οφελη για τους εργοδοτες απο την απασχοληση ατομων με αναπηρια {σελιδα 7} 6. Εμποδια στην εργασιακη ενταξη των ατομων με αναπηρια {σελιδα 7} 7. Εργαλεια αρσης των εμποδιων {σελιδα 9} 7.1 Προσβασιμοτητα {σελιδα 9} 7.2 Ευλογες προσαρμογες {σελιδα 10} 7.3 Ενημερωση/ευαισθητοποιηση προσωπικου {σελιδα 11} 8. Επιχειρηση φιλικη σε ατομα με αναπηρια η χρονιες παθησεις {σελιδα 11} ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ *** Προλογος Προεδρου Ε.Σ.Α.μεΑ. *** ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ {Φωτογραφια του Ιωαννη Βαρδακαστανη, Προεδρου της Ε.Σ.Α.μεΑ.} O παρων Οδηγος εκπονηθηκε απο το «Κεντρο Ευρωπαικου Συνταγματικου Δικαιου - Ιδρυμα Θεμιστοκλη και Δημητρη Τσατσου» στο πλαισιο υλοποιησης του Υποεργου 2 της Πραξης «Ολοκληρωμενη Υπηρεσια Καταπολεμησης των Διακρισεων και Προωθησης της Κοινωνικης Ενταξης των Ατομων με Αναπηρια, των Ατομων με Χρονιες Παθησεις και των Οικογενειων τους που Διαβιουν στην Περιφερεια της Κεντρικης Μακεδονιας», της οποιας δικαιουχος ειναι η Εθνικη Συνομοσπονδια Ατομων με Αναπηρια (Ε.Σ.Α.μεΑ.). Η Πραξη, η οποια εντασσεται στο Επιχειρησιακο Προγραμμα «Κεντρικη Μακεδονια 2014-2020» και συγχρηματοδοτειται απο το Ευρωπαικο Κοινωνικο Ταμειο (ΕΚΤ) και απο Εθνικους Πορους, αποτελει την πρωτη ολοκληρωμενη και πολυεπιπεδη παρεμβαση σε περιφερειακο επιπεδο προς οφελος των ατομων με αναπηρια, χρονιες παθησεις και των οικογενειων τους, καθως στοχευει: α) στην ευαισθητοποιηση στη δικαιωματικη προσεγγιση της αναπηριας των σημαντικοτερων παραγοντων χαραξης και εφαρμογης πολιτικων σε περιφερειακο και τοπικο επιπεδο, β) στην ενημερωση των ιδιων των ατομων με αναπηρια, χρονιες παθησεις και των οικογενειων τους για τα δικαιωματα τους, γ) στη βελτιωση της εξυπηρετησης των ατομων με αναπηρια και χρονιες παθησεις απο σημαντικες για την κοινωνικη τους ενταξη υπηρεσιες, δ) στην αναβαθμιση των δεξιοτητων των ατομων με αναπηρια και χρονιες παθησεις μεσω της παροχης συμβουλευτικης υποστηριξης, επαγγελματικης καταρτισης, πρακτικης ασκησης και αποκτησης πιστοποιησης και ε) στη βελτιωση των ευκαιριων απασχολησης τους καθως και στη διευκολυνση της ενταξης και επανενταξης τους στην εργασια. Η συνεργασια της Περιφερειας Κεντρικης Μακεδονιας με την Ε.Σ.Α.μεΑ. για την υλοποιηση της προαναφερθεισας Πραξης αποτελει παραδειγμα προς μιμηση, το οποιο ελπιζουμε να ακολουθησουν και οι υπολοιπες Περιφερειες της χωρας. Ιωαννης Βαρδακαστανης Προεδρος Εθνικης Συνομοσπονδιας Ατομων με Αναπηρια ~~~~σελιδα 2~~~~~ ~~~~~~~~~~~~~~~ *** ΚΕΦΑΛΑΙΟ *** ~~~~~~~~~~~~~~~ 1. Εισαγωγη Ο παρων Οδηγος στοχευει να λειτουργησει ως πρακτικο εργαλειο ευαισθητοποιησης των εργοδοτικων φορεων, των επιχειρησεων του ιδιωτικου τομεα, των κοινωνικων συνεταιριστικων επιχειρησεων, καθως και των συλλογων εργαζομενων, γυρω απο τα δικαιωματα των ατομων με αναπηρια και χρονιες παθησεις στην εργασια και την απασχοληση, προκειμενου να ενισχυθει η ικανοτητα τους να εντασσουν στην πολιτικη και δραση τους τη δικαιωματικη προσεγγιση της αναπηριας, συμβαλλοντας ετσι στη διευκολυνση της προσβασης των ατομων με αναπηρια και χρονιες παθησεις στην εργασια. Ως εκ τουτου, ο Οδηγος επικεντρωνεται: α) στην παροχη ενημερωσης σχετικα με τα δικαιωματα των ατομων με αναπηρια και χρονιες παθησεις, και συνακολουθα στις υποχρεωσεις των ως ανω φορεων, β) στην αρση αναχρονιστικων στερεοτυπικων αντιληψεων, γ) στην υποδειξη τροπων ενταξης της διαστασης της αναπηριας στην επιχειρησιακη/οργανωσιακη κουλτουρα. ~~~~σελιδα 3~~~~~ ~~~~~~~~~~~~~~~ *** ΚΕΦΑΛΑΙΟ *** ~~~~~~~~~~~~~~~ 2. Ορισμος των ατομων με αναπηρια Συμφωνα με τη Συμβαση των Ηνωμενων Εθνων (ΗΕ) για τα Δικαιωματα των Ατομων με Αναπηριες [βλ. υποσημειωση 1], οπως αυτη κυρωθηκε απο την Ελλαδα με τον νομο 4074/2012 (Αρ. ΦΕΚ 88 Α΄/11.04.2012), «η αναπηρια ειναι μια εξελισσομενη εννοια που προκυπτει απο την αλληλεπιδραση μεταξυ των εμποδιζομενων προσωπων και των περιβαλλοντικων εμποδιων και των εμποδιων συμπεριφορας που παρεμποδιζει την πληρη και αποτελεσματικη συμμετοχη τους στην κοινωνια, σε ιση βαση με τους αλλους». Η παραθεση των περιβαλλοντικων εμποδιων και των εμποδιων συμπεριφορας ειναι ενδεικτικη και οχι αποκλειστικη, καθως τα εμποδια δυνανται να ειναι θεσμικα, αρχιτεκτονικα, τεχνολογικα κ.α. Ο παραπανω ορισμος βασιζεται στο κοινωνικο μοντελο της αναπηριας, συμφωνα με το οποιο οι διακρισεις σε βαρος των ατομων με αναπηρια και χρονιες παθησεις παιρνουν τη μορφη των εμποδιων. Η καταπολεμηση λοιπον των εμποδιων/διακρισεων σε βαρος των ατομων με αναπηρια/χρονιες παθησεις και η εφαρμογη στοχευμενων μετρων (θεσμικων και αλλων) σε ολους τους τομεις της ζωης τους κατεχει κεντρικη θεση στο κοινωνικο μοντελο. Συμφωνα με το αρθρο 60 του ν.4488/2017 (Αρ. ΦΕΚ 137 Α’/13.09.2017) ως «Ατομα με αναπηριες νοουνται τα ατομα με μακροχρονιες σωματικες, ψυχικες, διανοητικες η αισθητηριακες δυσχερειες, οι οποιες σε αλληλεπιδραση με διαφορα εμποδια, ιδιως θεσμικα, περιβαλλοντικα η εμποδια κοινωνικης συμπεριφορας, δυναται να παρεμποδισουν την πληρη και αποτελεσματικη συμμετοχη των ατομων αυτων στην κοινωνια σε ιση βαση με τους αλλους». Οι αναπηριες μπορει να ειναι εκ γενετης η επικτητες, προσωρινες η μονιμες, ορατες η μη ορατες, ελαφριες η βαριες, και μπορει να εχουν μεγαλες η μικρες επιπτωσεις στη ζωη ενος ατομου. Οι επιπτωσεις εξαρτωνται απο πολλους παραγοντες, οπως κοινωνικους, οικονομικους, ψυχολογικους κ.λπ. Οι βασικες κατηγοριες στις οποιες ταξινομουνται οι διαφορες αναπηριες ειναι οι εξης: α) Κινητικη αναπηρια (π.χ. ατομα με τετραπληγια, παραπληγια, απουσια ανω η κατω ακρων κ.λπ.), β) Αισθητηριακη αναπηρια (π.χ. κωφοι, βαρηκοοι, τυφλοι η ατομα με προβληματα ορασης), γ) Ψυχικη αναπηρια (π.χ. ατομα με μανιοκαταθλιψη, σχιζοφρενεια κ.λπ.), δ) Νοητικη /γνωστικη /αναπτυξιακη αναπηρια (π.χ. ατομα με αυτισμο), ε) Αλλες αναπηριες (π.χ. ατομα με συνδρομο Down), στ) Χρονιες παθησεις (π.χ. ατομα με θαλασσαιμια, νεφροπαθεια, σακχαρωδη διαβητη), ζ) Βαριες και πολλαπλες αναπηριες. Ειναι σημαντικο λοιπον οταν γραφουμε και μιλαμε για τα ατομα με αναπηρια η εννοια του ατομου να προηγειται της αναπηριας ως ακολουθως: ατομο/α με αναπηρια. ~~~~σελιδα 4~~~~~ ~~~~~~~~~~~~~~~ *** ΚΕΦΑΛΑΙΟ *** ~~~~~~~~~~~~~~~ 3. Το δικαιωμα των ατομων με αναπηρια στην εργασια Το δικαιωμα των ατομων με αναπηρια στην απασχοληση και την εργασια αναγνωριζεται σε διαφορα αρθρα του Συνταγματος της χωρας, οπως: α) στο αρθρο 21, που οριζει οτι «Τα ατομα με αναπηρια εχουν δικαιωμα να απολαμβανουν μετρων που εξασφαλιζουν την αυτονομια, την επαγγελματικη ενταξη και τη συμμετοχη τους στην κοινωνικη, οικονομικη και πολιτικη ζωη της χωρας», β) στο αρθρο 22, στο οποιο αναφερεται οτι «η εργασια αποτελει δικαιωμα και προστατευεται απο το κρατος, που μεριμνα για τη δημιουργια συνθηκων απασχολησης ολων των πολιτων και για την ηθικη και υλικη εξυψωση του εργαζομενου αγροτικου και αστικου πληθυσμου. Ολοι οι εργαζομενοι, ανεξαρτητα απο φυλο η αλλη διακριση, εχουν δικαιωμα ισης αμοιβης για παρεχομενη εργασια ισης αξιας» και οτι «Το Κρατος μεριμνα για την κοινωνικη ασφαλιση των εργαζομενων, οπως Νομος οριζει». Με το αρθρο 27 της Συμβασης των ΗΕ για τα Δικαιωματα των Ατομων με Αναπηριες αναγνωριζεται «το δικαιωμα στην εργασια των ατομων με αναπηριες, σε ιση βαση με τους αλλους». ~~~~~~~~~~~~~~~ *** ΚΕΦΑΛΑΙΟ *** ~~~~~~~~~~~~~~~ 4. Υποχρεωσεις εργοδοτων Συμφωνα με την παρ. 1 του αρθρου 61 του ν.4488/2017, καθε εργοδοτης υποχρεουται να διασφαλιζει την ισοτιμη ασκηση των δικαιωματων των ατομων με αναπηρια στο πεδιο των αρμοδιοτητων η δραστηριοτητων του, λαμβανοντας καθε προσφορο μετρο και απεχοντας απο οποιαδηποτε ενεργεια η πρακτικη που ενδεχεται να θιγει την ασκηση των δικαιωματων τους. Πιο συγκεκριμενα, οι εργοδοτες υποχρεουνται να: α) αφαιρουν υφισταμενα εμποδια καθε ειδους, β) τηρουν τις αρχες καθολικου σχεδιασμου σε καθε τομεα της αρμοδιοτητας η δραστηριοποιησης τους, προκειμενου να διασφαλιζουν για τα ατομα με αναπηρια την προσβασιμοτητα των υποδομων, των υπηρεσιων η των αγαθων που προσφερουν, γ) παρεχουν, οπου απαιτειται σε συγκεκριμενη περιπτωση, «ευλογες προσαρμογες» υπο τη μορφη εξατομικευμενων και καταλληλων τροποποιησεων, ρυθμισεων και ενδεδειγμενων μετρων, χωρις την επιβολη δυσαναλογου η αδικαιολογητου βαρους, δ) απεχουν απο πρακτικες, κριτηρια, συνηθειες και συμπεριφορες που συνεπαγονται διακρισεις σε βαρος των ατομων με αναπηρια, ε) προαγουν με θετικα μετρα την ισοτιμη συμμετοχη και ασκηση των δικαιωματων των ατομων με αναπηρια στον τομεα της αρμοδιοτητας η δραστηριοτητας τους. ~~~~σελιδα 5~~~~~ Ο ν. 4443/2016 (Αρ. ΦΕΚ 232 Α΄/9.12.2016), ο οποιος αφορα στην εφαρμογη της αρχης της ισης μεταχειρισης στον τομεα της εργασιας και της απασχολησης, απαγορευει καθε μορφη διακρισης, και πιο συγκεκριμενα: α) την «αμεση διακριση», η οποια συντρεχει οταν ενα προσωπο υφισταται μεταχειριση λιγοτερο ευνοικη απο αυτην της οποιας τυγχανει, ετυχε η θα ετυγχανε αλλο προσωπο, σε αναλογη κατασταση. Για παραδειγμα, ενας εργοδοτης ανακοινωνει σε ενα ατομο με αναπηρια οτι δεν μπορει να προχωρησει στην προσληψη του λογω, αυτης καθ’ αυτης, της αναπηριας του, β) την «εμμεση διακριση», που συντρεχει οταν μια εκ πρωτης οψεως ουδετερη διαταξη, κριτηριο η πρακτικη μπορει να θεσει προσωπα με συγκεκριμενα χαρακτηριστικα σε μειονεκτικη θεση συγκριτικα με αλλα προσωπα. Για παραδειγμα, ενας εργοδοτης θετει ως κριτηριο προσληψης την κατοχη διπλωματος οδηγησης χωρις αυτο να ειναι απαραιτητο προσον για τη συγκεκριμενη θεση εργασιας που θελει να καλυψει, αποκλειοντας με αυτον τον τροπο τους τυφλους, γ) την «παρενοχληση», η οποια συντρεχει οταν καποιος συμπεριφερεται με αρνητικο τροπο σε εναν εργαζομενο με αναπηρια η χρονια παθηση λογω αυτης καθ’ αυτης της αναπηριας του η χρονιας παθησης του, εχοντας ως σκοπο η αποτελεσμα την προσβολη της αξιοπρεπειας του και τη δημιουργια εκφοβιστικου, εχθρικου, εξευτελιστικου, ταπεινωτικου η επιθετικου περιβαλλοντος, δ) τη «διακριση λογω σχεσης», που συντρεχει οταν καποιος συμπεριφερεται λιγοτερο ευνοικα σε εναν εργαζομενο λογω της στενης του σχεσης με καποιο/α ατομο/α με αναπηρια η χρονια παθηση (π.χ. γονεας παιδιου με αναπηρια, συζυγος ατομου με αναπηρια κ.α.), ε) τη «διακριση λογω νομιζομενων χαρακτηριστικων», η οποια συντρεχει οταν ενα προσωπο γινεται δεκτης λιγοτερο ευνοικης μεταχειρισης επειδη εικαζεται οτι εχει αναπηρια η χρονια παθηση, στ) την «αρνηση ευλογων προσαρμογων» που απαιτουνται για τη διασφαλιση της ισης μεταχειρισης στην εργασια. Δεν υφισταται διακριση οταν λογω της φυσης η του πλαισιου συγκεκριμενων επαγγελματικων δραστηριοτητων απαιτουνται συγκεκριμενα χαρακτηριστικα. Ο ν. 4443/2016 εφαρμοζεται σε ολα τα προσωπα, στον δημοσιο και τον ιδιωτικο τομεα, οσον αφορα: α) στους ορους προσβασης στην εργασια και την απασχοληση, συμπεριλαμβανομενων των κριτηριων επιλογης και των ορων προσληψης, ανεξαρτητα απο τον κλαδο δραστηριοτητας και σε ολα τα επιπεδα της επαγγελματικης ιεραρχιας, καθως και τους ορους υπηρεσιακης και επαγγελματικης εξελιξης, β) στην προσβαση σε ολα τα ειδη και επιπεδα επαγγελματικου προσανατολισμου, μαθητειας, επαγγελματικης καταρτισης, επιμορφωσης και αναπροσανατολισμου, συμπεριλαμβανομενης της αποκτησης πρακτικης επαγγελματικης εμπειριας, γ) στους ορους και τις συνθηκες εργασιας, ιδιως οσον αφορα τις αποδοχες, την απολυση, την υγεια και την ασφαλεια, και σε περιπτωση ανεργιας την επανενταξη και την εκ νεου απασχοληση, δ) στην ιδιοτητα του μελους και τη συμμετοχη σε συνδικαλιστικη οργανωση εργαζομενων η εργοδοτων η σε οποιαδηποτε επαγγελματικη οργανωση. Τελος, στο αρθρο 11 προβλεπονται κυρωσεις για τους εργοδοτες που παραβιαζουν την αρχη της ισης μεταχειρισης στην εργασια και την απασχοληση. ~~~~σελιδα 6~~~~~ ~~~~~~~~~~~~~~~ *** ΚΕΦΑΛΑΙΟ *** ~~~~~~~~~~~~~~~ 5. Τα κυριοτερα οφελη για τους εργοδοτες απο την απασχοληση ατομων με αναπηρια Μερικα απο τα οφελη που μπορει ενας εργοδοτης η μια επιχειρηση να αποκομισει απο την απασχοληση των ατομων με αναπηρια η χρονιες παθησεις ειναι τα εξης: α) Βελτιωση της εταιρικης εικονας και φημης. Η βελτιωση της φημης της επιχειρησης ως κοινωνικα ευαισθητοποιημενης εμπνεει την εμπιστοσυνη στους εργαζομενους, τους πελατες και τους συνεργατες της και οδηγει σε αυξηση της παραγωγικοτητας, διευρυνση της πελατειας και βελτιωση της συνεργασιας με τους προμηθευτες, β) Ανοιγμα σε ενα μεγαλο καταναλωτικο κοινο. Η απασχοληση ατομων με αναπηρια η χρονιες παθησεις αυξανει την πιθανοτητα προσελκυσης πελατων με αναπηρια η χρονιες παθησεις και κατ’ επεκταση συγγενων και φιλων τους, συμβαλλοντας ετσι στην αυξηση του κερδους της επιχειρησης. Επιπροσθετα, οι εργαζομενοι με αναπηρια η χρονιες παθησεις μπορουν να βοηθησουν μια επιχειρηση στην αναπτυξη αποτελεσματικων στρατηγικων μαρκετινγκ για την προσελκυση πελατων με αναπηρια η χρονιες παθησεις, βοηθωντας την επιχειρηση να καταλαβει τις αναγκες αυτου του καταναλωτικου κοινου και να σχεδιασει προιοντα και υπηρεσιες που να ανταποκρινονται στις αναγκες τους, γ) Ενισχυση της καινοτομιας στην επιχειρηση. Τα ατομα με αναπηρια η χρονιες παθησεις, ως φορεις διαφορετικων εμπειριων, μπορουν να συμβαλλουν στη διαχυση της διαστασης της καινοτομιας στην επιχειρηση (π.χ. αναπτυξη νεων πολιτικων και πρακτικων, παραγωγη υπηρεσιων και προιοντων νεας γενιας κ.α.). ~~~~~~~~~~~~~~~ *** ΚΕΦΑΛΑΙΟ *** ~~~~~~~~~~~~~~~ 6. Εμποδια στην εργασιακη ενταξη των ατομων με αναπηρια Ως «εμποδιο» νοειται οτιδηποτε θετει φραγμο στην αυτονομια και ισοτιμη συμμετοχη των ατομων με αναπηρια η χρονιες παθησεις στον κοσμο της εργασιας. Τα κυριοτερα εμποδια που συναντα καποιο ατομο με αναπηρια στο εργασιακο περιβαλλον ειναι τα εξης: α) Αρχιτεκτονικα εμποδια, τα οποια αφορουν στον σχεδιασμο των κτιριων που βρισκονται οι χωροι εργασιας, τοσο εντος οσο και γυρω απο αυτους (π.χ. χωροι σταθμευσης, μεγεθος ανελκυστηρων, σκαλες αντι για ραμπες), στην ποιοτητα των υλικων που εχουν χρησιμοποιηθει (π.χ. ολισθηρα δαπεδα) κ.α, ~~~~σελιδα 7~~~~~ β) Εργονομικα εμποδια, τα οποια αφορουν σε αντικειμενα του χωρου εργασιας (π.χ. επιπλα), τα οποια ειναι τοποθετημενα ετσι που δεν μπορουν να τα προσεγγισουν εργαζομενοι με αναπηρια (π.χ. χρηστες αναπηρικου αμαξιδιου), γ) Ιδεολογικα εμποδια, τα οποια αφορουν σε αρνητικες αντιληψεις και στασεις απεναντι στους εργαζομενους με αναπηρια η χρονιες παθησεις (π.χ. οτι τα ατομα αυτα αδυνατουν να ανταποκριθουν στις απαιτησεις της θεσης εργασιας τους και να ειναι το ιδιο η και περισσοτερο παραγωγικα), δ) Τεχνολογικα εμποδια, τα οποια αφορουν στη χρηση τεχνολογικων μεσων και εφαρμογων που δεν ανταποκρινονται στις αναγκες των ατομων με αναπηρια (π.χ. ηλεκτρονικες εφαρμογες της επιχειρησης που δεν ειναι προσβασιμες σε εργαζομενους με αναπηρια και ετσι δεν μπορουν να τις χρησιμοποιησουν), ε) Εμποδια που σχετιζονται με την πληροφορηση και την επικοινωνια και αφορουν στην απουσια προσβασιμων τροπων πληροφορησης (π.χ. διαθεση κειμενων σε εναλλακτικες μορφες, οπως σε γραφη Braille) και επικοινωνιας (π.χ. παροχη διερμηνειας στη νοηματικη γλωσσα), στ) Διοικητικα-γραφειοκρατικα εμποδια, τα οποια αφορουν σε πολιτικες, πρακτικες, διαδικασιες και κανονισμους της επιχειρησης που αποκλειουν τα ατομα με αναπηρια (π.χ. διεξαγωγη γραπτων εξετασεων για την επιλογη εργαζομενων διχως προβλεψη προφορικων εξετασεων για τους τυφλους υποψηφιους). Περαν των προαναφερθεντων εμποδιων, υπαρχουν και πιο ειδικα εμποδια που αντιμετωπιζουν τα ατομα με αναπηρια αναλογα με το ειδος της αναπηριας τους. Ενδεικτικα εξειδικευοντας: I) Ατομα με κινητικη αναπηρια: Τα ατομα με κινητικη αναπηρια αντιμετωπιζουν κυριως εμποδια αρχιτεκτονικα και εργονομικα εμποδια. Επιπροσθετα, ιδιαιτερο εμποδιο στην αυτονομια των ατομων με κινητικη αναπηρια αποτελει η ελλειψη ευρυχωρων χωρων εντος των οποιων μπορει να κινηθει o χρηστης αναπηρικου αμαξιδιου. Η αρση αυτων των εμποδιων μπορει να διευκολυνει και αλλες κατηγοριες εργαζομενων, οπως ειναι οι εγκυοι εργαζομενες, οι εργαζομενοι που λογω ατυχηματων εχουν απωλεσει μερος της λειτουργικοτητας τους κ.λπ. II) Ατομα με αισθητηριακες αναπηριες: Οι κωφοι και βαρηκοοι αντιμετωπιζουν εμποδια στην ενημερωση, οταν αυτη παρεχεται μονο μεσω ηχητικων συστηματων, και στην προφορικη επικοινωνια, οταν δεν προβλεπεται διερμηνεια στη νοηματικη γλωσσα. Οι τυφλοι και τα ατομα με προβληματα ορασης αντιμετωπιζουν εμποδια που σχετιζονται με τον προσανατολισμο τους στον χωρο (ελλειψη χρωματικων αντιθεσεων στους τοιχους, ελλειψη αναγλυφης καθοδηγητικης σημανσης κ.λπ.). ~~~~σελιδα 8~~~~~ ~~~~~~~~~~~~~~~ *** ΚΕΦΑΛΑΙΟ *** ~~~~~~~~~~~~~~~ 7. Εργαλεια αρσης των εμποδιων [Ενοτητα] 7.1 Προσβασιμοτητα Με τον ορο «προσβασιμοτητα» νοειται εκεινο το χαρακτηριστικο του περιβαλλοντος (φυσικου, δομημενου η ηλεκτρονικου), μιας υπηρεσιας η ενος αγαθου που διασφαλιζει την αυτονομη, ασφαλη και ανετη προσεγγιση και χρηση αυτων απο ολους τους χρηστες χωρις διακρισεις φυλου, ηλικιας, αναπηριας και λοιπων χαρακτηριστικων (σωματικη διαπλαση, δυναμη, αντιληψη κ.λπ.). «Καθολικος σχεδιασμος» η «Σχεδιασμος για Ολους» [βλ. υποσημειωση 2] σημαινει τον σχεδιασμο προιοντων, περιβαλλοντων, προγραμματων και υπηρεσιων που θα μπορουσαν να χρησιμοποιηθουν απο ολους τους ανθρωπους, στη μεγαλυτερη δυνατη εκταση, χωρις αναγκη προσαρμογης η εξειδικευμενου σχεδιασμου. Ο ορος «καθολικος σχεδιασμος» δεν αποκλειει τις υποβοηθητικες συσκευες για συγκεκριμενες ομαδες ατομων με αναπηρια, οπου αυτο απαιτειται (βλ. αρθρο 2, Συμβασης Ηνωμενων Εθνων για τα Δικαιωματα των Ατομων με Αναπηριες). Η διαφορα της προσβασιμοτητας με τον καθολικο σχεδιασμο ειναι οτι ο δευτερος λαμβανει υποψη του την προσβασιμοτητα απο τον αρχικο σχεδιασμο. *** Εαν επιθυμειτε να καταστησετε την επιχειρηση σας πληρως προσβασιμη σε εργαζομενους και πελατες με αναπηρια μπορειτε εφαρμοσετε το προτυπο ΕΛΟΤ 1439: Το 2013 «Οργανισμος φιλικος σε πολιτες με αναπηρια – Απαιτησεις και συστασεις», αποτελει προιον συνεργασιας του ΕΛΟΤ με την Εθνικη Συνομοσπονδια Ατομων με Αναπηρια (Ε.Σ.Α.μεΑ.) [βλ. υποσημειωση 3]. **** Βασικες ερωτησεις για τον ελεγχο της προσβασιμοτητας μιας επιχειρησης Οι κτιριακες εγκαταστασεις της επιχειρησης ειναι προσβασιμες στα ατομα με αναπηρια; Διαθετει η επιχειρηση θεσεις σταθμευσης για εργαζομενους/πελατες με αναπηρια; Η επιπλωση της επιχειρησης καλυπτει τις αναγκες των ατομων με κινητικες και αισθητηριακες αναπηριες (π.χ. γραφεια εργασιας που μπορουν να δεχθουν αναπηρικα αμαξιδια, βιβλιοθηκες και ντουλαπια σε καταλληλο υψος κ.λπ.); Ο εξοπλισμος της επιχειρησης ειναι προσβασιμος στα ατομα με κινητικες και αισθητηριακες αναπηριες (π.χ. εκτυπωτης braille, λογισμικο για την υποστηριξη της χρησης Η/Υ απο τυφλο εργαζομενο κ.λπ.) που απασχολουνται σε αυτην; Οι διαδικτυακοι τοποι και ηλεκτρονικες εφαρμογες της επιχειρησης συμμορφωνονται µε τις Οδηγιες για την Προσβασιμοτητα του Περιεχομενου του Ιστου, εκδοση 2.0 (Web Content Accessibility Guidelines 2.0) του Διεθνους οργανισμου World Wide Web Consortium (W3C), κατ’ ελαχιστο στο μεσαιο επιπεδο προσβασιμοτητας «ΑΑ»; ~~~~σελιδα 9~~~~~ [Ενοτητα] 7.2 Ευλογες προσαρμογες Ως «ευλογες προσαρμογες» νοουνται οι «απαραιτητες και καταλληλες τροποποιησεις και ρυθμισεις, οι οποιες δεν επιβαλλουν ενα δυσαναλογο η αδικαιολογητο βαρος, οπου απαιτειται σε μια συγκεκριμενη περιπτωση, προκειμενου να διασφαλιστουν, για τα ατομα με αναπηριες, η απολαυση η η ασκηση, σε ιση βαση με τους αλλους, ολων των ανθρωπινων δικαιωματων και θεμελιωδων ελευθεριων» (αρθρο 2, Συμβασης ΗΕ). Επιπροσθετα, ο ν. 4443/2016 προβλεπει οτι ο εργοδοτης υποχρεωνεται στη ληψη ολων των ενδεδειγμενων κατα περιπτωση μετρων προκειμενου τα ατομα με αναπηρια η χρονιες παθησεις να εχουν δυνατοτητα προσβασης σε θεση εργασιας, να ασκουν αυτην και να εξελισσονται, καθως και δυνατοτητα συμμετοχης στην επαγγελματικη καταρτιση, εφοσον τα μετρα αυτα δεν συνεπαγονται δυσαναλογη επιβαρυνση για τον εργοδοτη (δηλαδη το κοστος τους δεν ειναι τοσο υψηλο ωστε να δημιουργει οικονομικο προβλημα στην επιχειρηση). Η επιβαρυνση δεν θεωρειται δυσαναλογη οταν αντισταθμιζεται επαρκως απο μετρα προστασιας που λαμβανονται στο πλαισιο ασκησης της πολιτικης υπερ των ατομων με αναπηρια η χρονιες παθησεις (π.χ. επιχορηγηση επιχειρησεων απο το κρατος -Ο.Α.Ε.Δ.- για εφαρμογη ευλογων προσαρμογων σε εργαζομενους με αναπηρια η χρονια παθηση) (αρθρο 5). Προυποθεση για την εφαρμογη μιας ευλογης προσαρμογης ειναι να τη ζητησει ο εργαζομενος οταν η αναπηρια/χρονια παθηση δεν ειναι εμφανης. Εαν ειναι εμφανης, τοτε μπορει ο εργοδοτης να ρωτησει ευγενικα τον εργαζομενο τι ειδους προσαρμογες χρειαζεται προκειμενου να μπορεσει να ανταποκριθει στα καθηκοντα του. Οι «ευλογες προσαρμογες» δεν ταυτιζονται με την «προσβασιμοτητα», καθως οι πρωτες ειναι εξατομικευμενες, ενω η δευτερη αφορα στο συνολο των ατομων με αναπηρια ως ομαδα. *** Οι «ευλογες προσαρμογες» συνοπτικα αφορουν: α) στην προσαρμογη των κτιριακων εγκαταστασεων της επιχειρησης (π.χ. κατασκευη μιας ραμπας για να μπορει να κινειται ανετα ενας εργαζομενος - χρηστης αναπηρικου αμαξιδιου), β) στην προσαρμογη του χωρου εργασιας και της επιπλωσης (π.χ. γραφειο εργασιας στον οποιο να μπορει να εισερχεται αναπηρικο αμαξιδιο), γ) στην παροχη υποστηρικτικης τεχνολογιας (π.χ. εξοπλισμος, λογισμικο, τεχνικα βοηθηματα), δ) στην τροποποιηση πολιτικων/διαδικασιων/πρακτικων που εφαρμοζει η επιχειρηση και που δυσκολευουν τον εργαζομενο με αναπηρια η χρονια παθηση (π.χ. ευελικτο ωραριο, δυνατοτητα εργασιας κατ’ οικον, διαδικασιες διαφυγης εργαζομενων με αναπηρια σε καταστασεις εκτακτης αναγκης κ.λπ.), ε) στην παροχη «μορφων ζωντανης βοηθειας και ενδιαμεσων», οπως ειναι οι διερμηνεις νοηματικης γλωσσας, οι αναγνωστες και συνοδοι για τα τυφλα ατομα, οι προσωπικοι εκπαιδευτες για την εκμαθηση του αντικειμενου της εργασιας για ατομα με νοητικη αναπηρια κ.λπ. **** ~~~~σελιδα 10~~~~~ [Ενοτητα] 7.3 Ενημερωση/ευαισθητοποιηση προσωπικου Η ενημερωση/ευαισθητοποιηση του προσωπικου σε ζητηματα αναπηριας/χρονιας παθησης και ισης μεταχειρισης συμβαλλει σημαντικα στη δημιουργια ευνοικου περιβαλλοντος για τους εργαζομενους με αναπηρια. Για τη εφαρμογη δρασεων ενημερωσης/ ευαισθητοποιησης, η επιχειρηση μπορει να συνεργαστει με τις οργανωσεις των ιδιων των ατομων με αναπηρια και χρονιες παθησεις. ~~~~~~~~~~~~~~~ *** ΚΕΦΑΛΑΙΟ *** ~~~~~~~~~~~~~~~ 8. Επιχειρηση φιλικη σε ατομα με αναπηρια η χρονιες παθησεις • Συνδεστε το οραμα της επιχειρησης σας με τη δημιουργια μιας κοινωνιας διχως διακρισεις και αποκλεισμους και δεσμευτειτε για την εφαρμογη μιας πολιτικης που βασιζεται στην ιση μεταχειριση και ειναι φιλικη σε εργαζομενους και πελατες με αναπηρια η χρονιες παθησεις. • Πριμοδοτησετε πολιτικη προσληψεων ατομων με αναπηρια που διαθετουν τα τυπικα και ουσιαστικα προσοντα που απαιτουν οι προς καλυψη θεσεις εργασιας στην επιχειρηση σας. • Ελεγξετε εαν η επιχειρηση σας (κτιριο, επιπλωση, εξοπλισμος, ηλεκτρονικες εφαρμογες) ειναι προσβασιμη σε εργαζομενους με αναπηρια η χρονιες παθησεις και προβειτε σε ολες τις απαραιτητες προσαρμογες στην περιπτωση που διαπιστωσετε την υπαρξη εμποδιων. • Διασφαλιστε οτι οι πολιτικες/διαδικασιες/πρακτικες της επιχειρησης σας λαμβανουν υποψη τους τις αναγκες τοσο των υποψηφιων προς εργασια ατομων με αναπηρια η χρονιες παθησεις οσο και των εργαζομενων/πελατων με αναπηρια η χρονιες παθησεις. • Βεβαιωθειτε οτι τα εσωτερικα εγγραφα που απευθυνονται στο προσωπικο παρεχονται και σε εναλλακτικες μορφες (π.χ. σε Braille, σε μεγαλογραμματη μορφη κ.λπ.). • Διασφαλιστε οτι ολες οι ενεργειες προβολης και δημοσιοτητας της επιχειρησης σας λαμβανουν υποψη τους τις αναγκες των ατομων με αναπηρια. • Απασχοληστε ατομα με αναπηρια η χρονιες παθησεις, αξιοποιωντας παραλληλα τις δυνατοτητες που σας δινει ο ν. 2643/1998 [βλ. υποσημειωση 4] και ο ΟΑΕΔ μεσω της συμμετοχης της επιχειρησης σας σε προγραμματα επιχορηγησης εργοδοτων [βλ. υποσημειωση 5]. ~~~~σελιδα 11~~~~~ • Επικοινωνηστε με τα ΚΠΑ 2 του ΟΑΕΔ [βλ. υποσημειωση 6] για να ενημερωθειτε για τα ατομα με αναπηρια η χρονιες παθησεις που αναζητουν εργασια. • Διασφαλιστε οτι οι εργαζομενοι με αναπηρια η χρονιες παθησεις συμμετεχουν στις καταρτισεις της επιχειρησης σας. • Προβλεψετε προυπολογισμο για ευλογες προσαρμογες. • Προβειτε στην ενημερωση/ευαισθητοποιηση του προσωπικου της επιχειρησης σας σε ζητηματα αναπηριας/χρονιας παθησης και ισης μεταχειρισης. • Δημιουργηστε προιοντα που να απευθυνονται και στα ατομα με αναπηρια η χρονιες παθησεις. • Αγοραστε προιοντα και υπηρεσιες απο Κοινωνικες Συνεταιριστικες Επιχειρησεις (Κοιν.Σ.Επ.) Ενταξης Ευαλωτων Ομαδων [βλ. υποσημειωση 7], ενισχυοντας, κατ’ αυτον τον τροπο, εμμεσα την απασχοληση των ατομων με αναπηρια η χρονιες παθησεις. • Αναπτυξετε συνεργασιες με τις οργανωσεις των ατομων με αναπηρια και χρονιες παθησεις. ~~~~σελιδα 12~~~~~ ~~~~~~~~~~~~~~~~~ *** Υποσημειωσεις *** ~~~~~~~~~~~~~~~~~ 1. www.esamea.gr/legal-framework/symbasn-ohe 2. Βλ. http://www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=380 3. Βλ. http://www.elot.gr/1166_ELL_HTML.aspx 4. Για περισσοτερες πληροφοριες απευθυνθειτε στο ΙV. Τμημα Πολιτικων Ενταξης στην Εργασια Ευαλωτων και Ειδικων Ομαδων του Υπουργειου Εργασιας - Τηλεφωνα επικοινωνιας: 2131516408, 2131516410. 5. Βλ. http://www.oaed.gr/anoikta-programmata 6. Βλ. http://www.oaed.gr/lista-yperesion-me-epiloge-nomou 7. Βλ. https://kalo.yeka.gr/(S(3imzb5u02nvnzuchdtm4e3zc))/login.aspx?ReturnUrl=%2f ~~~~~~~~~~~~~~~~ *** Οπισθοφυλλο *** ~~~~~~~~~~~~~~~~ Ε.Σ.Α.μεΑ. Εδρα της Ε.Σ.Α.μεΑ. στην Αθηνα: Ελ. Βενιζελου 236, Τ.Κ. 163 41, Ηλιουπολη, Τηλ. + 30 210 9949837, Fax +30 210 5238967 E-mail: esaea@otenet.gr, Ιστοσελιδα: http://www.esamea.gr, https://www.facebook.com/ESAmeAgr/, https://twitter.com/ESAMEAgr, Youtube ESAmeAGr Γραφειο της Ε.Σ.Α.μεΑ. στη Βορεια Ελλαδα: Μελενικου και Μαρασλη 11, Τ.Κ. 54248 Θεσσαλονικη Τηλ. +30 2310 842742, Fax +30 2310 862323 E-mail: esaea2@otenet.gr